Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de immateriële vaste activa gedurende het jaar 2017 : corr - activasoorten. Investeringen 2017

Transcriptie

1 TOELICHTING OP DE BALANS 1. Immateriële vaste activa Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de immateriële vaste activa gedurende het jaar : corr - activasoorten Investeringen Desinvesteringe n Afschrijving Bijdragen van derden Kosten onderzoek en ontwikkeling Bijdragen in activa eigendom van derden Totaal immateriële vaste activa Onder de kosten onderzoek en ontwikkeling zijn ook de kosten verantwoord die vooruitlopend op een grondexploitatie worden gemaakt. Bij het vaststellen van de grondexploitatie worden de gerealiseerde voorbereidingskosten ten laste van de grondexploitatie gebracht. In de toelichting bij de Materiele Vaste Activa is een specificatie opgenomen van de gronden waarvoor grondexploitaties worden voorbereid. Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen van derden opgenomen die direct gerelateerd zijn aan het betrokken actief. De correctie activasoorten betreft: Onderzoek en Onderhoud Zwembaden Renovatie sportvelden 2001 De reden hiervoor is dat het onderzoek en onderhoud Zwembaden en renovatiesportvelden verkeerd gerubriceerd waren Bouw- en woonrijpm Esdoornlaan Sleeuwijk De reden voor het omzetten Esdoornlaan Sleeuwijk is gebaseerd op het raadbesluit van 19 december waarbij is besloten de kosten te activeren en af te schrijven. Deze kredieten worden nu verantwoord op de Materiele vaste activa met een economisch nut De belangrijkste investeringen staan in onderstaand overzicht vermeld. Per investering staat het ter beschikkinggestelde krediet aangegeven, het in daadwerkelijk bestede bedrag en het totaalbedrag dat tot en met ten laste van het krediet is gebracht. Beschikbaar gesteld krediet voorgaande jaren Werkelijk Cumulatief besteed t/m Kn onderzoek en ontwikkeling eco nut Voorbereidingskrediet aanpassingen De Bolderik Onderz ruimt haalbaarheid 3e haven Business case Altena Road Runners en Hockey Voorbereidingskosten grondexploitaties Invulling vrijkomende school-en sportlocaties Masterplan Sleeuwijk Werkensepolder III Overige immateriële activa Kn onderzoek en ontwikkeling ma nut Totaal Materiële vaste activa economisch nut Onder de materiële activa worden zowel investeringen met een economisch nut als met een maatschappelijk nut geactiveerd. De activa met economisch nut zijn verhandelbaar of kunnen bijdragen aan genereren van middelen. De activa met maatschappelijk nut betreffen investeringen in de openbare ruimte. De boekwaarde van der erfpachtgronden is in het boekjaar niet gemuteerd. Het onderstaand overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de overige investeringen met economisch nut weer: corr - activasoorten Investeringen Desinvesteringe n Afschrijving Bijdragen van derden Gronden en terreinen Bedrijfsgebouwen Grond/weg-/waterbouwkundige werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Totaal materiële vaste activa economisch nut Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen van derden opgenomen die direct gerelateerd zijn aan de investeringen.

2 De correctie activasoorten betreft: Werving grond MFA De Dussenaar De reden voor het omzetten Esdoornlaan Sleeuwijk is gebaseerd op het raadbesluit van 19 december waarbij is besloten de kosten te activeren en de aan de reserve huisvesting MFA ontrokken middelen terug te storten Inrichting Brede school De Esdoorn De reden voor het omzetten Esdoornlaan Sleeuwijk is gebaseerd op het raadbesluit van 19 december waarbij is besloten de kosten te activeren en af teschrijven Grondoverslagstation CRD Verkeerd gerubriceerd verplaatst van de investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven Onderzoek en Onderhoud Zwembaden Renovatie sportvelden 2001 De reden hiervoor is dat het onderzoek en onderhoud Zwembaden en renovatiesportvelden verkeerd gerubriceerd waren. Bij de gronden terreinen zijn ook opgenomen de gronden waarvoor grondexploitaties worden voorbereid. In onderstaande tabel is, voor zover van toepassing ook het verloop van de geactiveerde voorbereidingskosten opgenomen. GRONDEN VOORBEREIDINGSKOSTEN Investe- Desinves- Investe ringen teringen ringen Buitenplan Werkendam Buitenplan Sleeuwijk Buitenplan Hank Buitenplan Dussen Masterplan Sleeuwijk Expl.geb v/m gem.werf N'dijk Expl.geb v/m gem.werf Dussen Werkensepolder III Totaal De volgende bedrijfsgebouwen zijn omgezet naar de voorraden gereedproduct in verband met buitengebruikstelling: Jaar buiten gebruikstelling Verschoorschool 7 Vlietstraat (gymlokaal) - de Sprankel 133 De Peppel en de Fuik 2 Morgenster 98 Gemeentehuis Totaal Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen van derden opgenomen die direct gerelateerd zijn aan de investeringen. De belangrijkste investeringen staan in onderstaand overzicht vermeld. Per investering staat het ter beschikkinggestelde krediet aangegeven, het in daadwerkelijk bestede bedrag en het totaalbedrag dat tot en met 2016 ten laste van het krediet is gebracht. Beschikbaar gesteld krediet voorgaande jaren Werkelijk Cumulatief besteed t/m Gronden en terreinen eco nut Inrichting MFA De Dussenaar Werving grond MFA Vlechtwerk Inrichting MFA Vlechtwerk Gebouwen eco nut Realisatie MFA Werkendam Renovatie De Schans Renovatie Altena College MFA Dussen Brede school Sleeuwijk Grond-weg en waterb. kund. werken eco nut Riolen Vervoermiddelen eco nut Machines, apparaten en installaties eco nut Overige materiële vaste activa eco nut Herstructureringsprojecten Dussen De investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven.

3 Het onderstaand overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de investeringen met een economischnut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven weer: corr - activasoorten Investeringen Desinvesteringe n Afschrijving Bijdragen van derden Riolering Afval Totaal De correctie activasoorten betreft: Grondoverslagstation CRD Verkeerd gerubriceerd verplaatst van de investeringen met economisch nut. Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen van derden opgenomen die direct gerelateerd zijn aan de investeringen. De belangrijkste investeringen staan in onderstaand overzicht vermeld. Per investering staat het ter beschikkinggestelde krediet aangegeven, het in daadwerkelijk bestede bedrag en het totaalbedrag dat tot en met ten laste van het krediet is gebracht. Beschikbaar gesteld krediet voorgaande jaren Werkelijk Cumulatief besteed t/m Verv afkopp rioler Wilhelminaplantsoen Dussen Aanleg duider Van Randwijklaan Aanpak wateroverlast kern Nieuwendijk Project wateroverlast afkopp van Heldenstraat Minicontainers voor oud papier () Totaal Materiële vaste activa maatschappelijk nut De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop: corr - activasoorten Investeringen Desinvesteringe n Afschrijving Bijdragen van derden Gronden en terreinen Bedrijfsgebouwen Grond/weg-/waterbouwkundige werken Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Totaal materiële vaste activa maatschappelijk nut Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen van derden opgenomen die direct gerelateerd zijn aan de investeringen. De belangrijkste investeringen staan in onderstaand overzicht vermeld. Per investering staat het ter beschikkinggestelde krediet aangegeven, het in daadwerkelijk bestede bedrag en het totaalbedrag dat tot en met ten laste van het krediet is gebracht. Beschikbaar gesteld krediet voorgaande jaren Werkelijk Cumulatief besteed t/m Gronden en terreinen: Renovatie hertenpark Werkendam Bedrijfsgebouwen Grond/weg-/waterbouwkundige werken Openbare ruimte centrumplan Dussen Vergroten duikers Werkendam Watergang N'dijk-Westerheid/verbr waterg Griendstraat Vervanging armaturen en lichtmasten OV Totaal

4 3. Financiële vaste activa Het verloop van de financiële activa gedurende het jaar wordt in onderstaand overzicht weergegeven: (Bedragen x 1.000) corr - activasoorten Investeringen Afschrijving en aflossing Rente Rente en aflossing Kapitaalverstrekking aan: deelnemingen Leningen aan: woningbouwcorporaties deelnemingen (RBT) Overige verstrekte langlopende leningen Totaal financiële vaste activa De belangrijkste wijzigingen per categorie Leningen aan deelnemingen: Het RBT heeft eind 2016 de aflossingsverplichting reeds gedaan vandaar geen aflossing in. Overige verstrekte langlopende leningen Aflossing lening Aeti SVN: het betreft een administratieve correctie van de kredieten van starterslening uit 2011 en Door deze correctie wordt de balanswaarde in overeenstemming gebracht met het uitgeleende bedrag conform door SVN verstrekte saldo-overzicht. Vlottende Activa 4. Voorraden De in de balans opgenomen voorraden worden uitgesplitst naar de volgende categorieën: a. grond- en hulpstoffen 1. niet in expl. genomen bouwgrond 0 2. overige grond- en hulpstoffen 0 0 b. Onderhanden werk waaronder bouwgronden in exploitatie c. Gereed product en handelsgoederen Totaal voorraden Onder gereedproduct worden grafkelders en buiten gebruik gestelde gebouwen vermeld. De volgende bedrijfsgebouwen zijn omgezet van materiele vaste activa economisch nut naar voorraden gereedproduct in verband met buitengebruikstelling: Jaar buiten gebruikstelling Verschoorschool 7 Vlietstraat (gymlokaal) - de Sprankel 133 De Peppel en de Fuik 2 Morgenster 98 Gemeentehuis Totaal v Van de bouwgronden in exploitatie ( BIE's) kan van het verloop in het volgende overzicht worden weergegeven: Investeringen Opbrengsten Winst- Verlies- Balans nemingen voorziening waarde voor VPB Complex 11 Werkensepolder Complex 80 Nieuwe Banne Complex 81 Zandweide Complex 82 Roode Camer Complex 66 De Burcht Complex 70 De Rank Hank Complex 71 De Oude Es Totaal v

5 Overzicht gecalculeerd eindresultaat bouwgrondexploitatie Nog te maken Nog te Gecalculeerd Winst Verliesvoorziening Eindjaar kosten verwachten resultaat nemingen opbrengsten t/m Complex 11 Werkensepolder Complex 80 Nieuwe Banne Complex 81 Zandweide Complex 82 Roode Camer Complex 66 De Burcht Complex 70 De Rank Hank Complex 71 De Oude Es Totaal Omdat de nog te maken kosten en te verwachten opbrengsten per plan concurrentiegevoelige informatie bevatten zijn de nog te maken kosten en nog te realiseren opbrengsten getotaliseerd weergegeven. Voor de berekening van de eindresultaten zijn de volgende parameters gehanteerd: - Kostenstijging: 2,5% - Opbrengstenstijging: 2,5% - Rente: 1,92% De raad heeft bij vaststelling van de geactualiseerde grondexploitaties ingestemd met het overschrijden van de 'standaard'looptijd van tien jaar de grondexploitaties Zandweide en Nieuwe Bamnne met de daartoe genomen risicobeperkende maatregelen Gereedproduct en handelsgoederen Gereedproduct en handelsgoederen bestaat uit grafkelders en eigenverklaringen rijbewijzen, 5. Uitzettingen < 1 jaar De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar of minder kunnen als volgt gespecificeerd worden: Voorziening oninbaarheid Balanswaarde balanswaarde a. Uitzettingen in 's Rijks schatkist met een rente typise loopt korter dan 1 jaar b. Rekeningcourantverhouding met het rijk c. vorderingen op openbare lichamen overige vorderingen Totaal uiteenzettingen < 1 jaar De toename van de uitzettingen < 1jaar komt uit een toename het saldo van het schatkistbankieren en een toename van de vorderingen op openbarelichamen De voorziening dubieuze debiteuren is afgenomen t.o.v met Deze voorziening is bedoeld voor het afdekken van oninbare vorderingen Berekening benutting drempelbedrag schatkistbankieren (x 1.000) Drempelbedrag 0,75% Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaalcijfer op dagbasis buiten's Rijks schatkist aangehouden Ruimte onder het drempel bedrag Overschrijding van het drempelbedrag De uitzettingen in 's Rijks schatkist met een rente typische looptijd korter dan 1 jaar omvatten de overschotten op liquidemiddelen. Als het gemiddelde saldo op onze betaalrekeningen hoger is dan wordt het meerdere afgeroomd en gestort op de rekening van Rijks schatkist. Wanneer het gemiddelde van onze betaalrekeningen negatief komt wordt er weer teruggestort van Rijksschatkist totdat het saldo van de Rijksschatkist rekening 0 is. De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. 6. Liquide middelen Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten: Kassaldi 2 1 Banksaldi Onder de liquide middelen vallen de kas- en banksaldi

6 7. Overlopende activa De in de balans opgenomen van EU, Rijk en provincies nog te ontvangen voorschotbedragen die zijn ontstaan door voorfinanciering op uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel kunnen als volgt worden gespecificeerd: a. nog te ontvangen bedragen van Rijk en EU Omschrijving beginsaldo toevoeging ontvangen eindsaldo bedragen bedragen Geluidsscherm A Te ontvangen rijksverg Bushalte Brabantliner Nieuwendijk Te ontvangen rijksverg. Budgetten WFA BBZ IAU 2015 Werkendam Vangnetuitkering 2015 Woudrichem Vangnetuitkering 2016 Werkendam Mensgericht Vangnetuitkering 2016 Woudrichem Vangnet Werkendam Totaal nog te ontvangen bedragen Rijk en EU Toelichting nog te ontvangen bedragen van Rijk en EU Bovenstaande regelingen moeten nog worden ontvangen. b. overige overlopende activa Nog te ontvangen bedragen en de vooruitbetaalde bedragen die ten laste van volgende begrotingsjaren komen: 2016 Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen Overige Totaal overige overlopende activa Toelichting overige overlopende activa De toename van de nog te ontvangen bedragen is voornamelijk toe te wijzen aan de nog te ontvangen voorschotten op de Jeugdzorg en de terug te ontvangen btw. 8. Reserves Staat van reserves Het verloop in wordt in onderstaand overzicht per reserve weergegeven: Beginsaldo Toevoegingen Onttrekkingen Vrijval t.b.v. Bestemming Eindsaldo tlv exploitatie tgv exploitatie afschrijving resultaat Algemene reserves Reserve Grondexploitatie Algemene reserve Reserve batig saldo voorgaande dienstjaren Reserve Kapitaalwerken Totaal Algemene reserves Bestemmingsreserves (bestedingsfunctie) Reserve Seniorenbeleid Reserve onderhoud graven Reserve conventionele explosieven Reserve infrastructurele werken Reserve onderliggend wegennet A Reserve Woonomgeving Reserve huisvesting M.F.A.'s (v.h. huisv. ond.) Reserve onderhoud Campus Reserve recreatieve voorzieningen Reserve onderhoud De Crosser Reserve renov. / verv. Kleedlok. Sportaccomm Reserve Sociaal domein (v.h. WMO) Reserve planschade Reserve Duurzaamheidsfonds Reserve Monumentenfonds Reserve Rood met Groen Koppelingsfonds Reserve Landschapsfonds Reserve risico R.O.B

7 Reserve Kapitaallasten Reserve Kapitaallasten gemeentewerf Reserve Financieel-economische ontwikkelingen Reserve organisatiekosten Totaal Bestemmingsreserves Nog te bestemmen resultaat Positief resultaat Totaal resultaat na bestemming Totaal reserves Toelichting reserves 1. Algemene reserves Reserve Grondexploitatie Deze reserve dient ter afdekking van financiële risico's binnen het totaal van de gemeentelijke grondexploitaties. Genoemde financiële risico's worden met name bepaald door gemeentelijke gronden die nog niet in exploitatie zijn genomen. De hoogte van deze reserve is vastgesteld op minimaal Voeding kan plaatsvinden uit de bestemming van een positief jaarrekeningresultaat dan wel t.l.v. een andere reserve. In is toegevoegd vanuit het jaarrekeningresultaat 2016 (raadsbesluit 4 juli ). Bij raadsbesluit van 19 december inzake de Actualisatie grondexploitaties is besloten de reserve Rood met Groen koppelingsfonds op te heffen en het saldo ( ) toe te voegen aan de reserve Grondexploitatie. Tevens is bij dit raadsbesluit besloten de voorziening Grondexploitatie te voeden met inzake het verwacht everlies van de Oude Es en is voor de afwaardering van gronden Zandweide en Roode Camer onttrokken. Algemene reserve Er is een algemene reserve ingesteld. De minimumomvang van 2,5 miljoen is afgestemd op voorschriften van rijk en provincie. De hoogte van deze algemene reserve wordt telkens binnen 1 jaar na aanvang van een nieuwe raadsperiode vastgesteld. Over deze algemene reserve wordt alleen bij zeer hoge uitzondering beschikt voor de kosten van calamiteiten. Bij een dergelijke beschikking wordt concreet vastgesteld op welke wijze deze algemene reserve weer op de vastgestelde hoogte wordt teruggebracht. In is in totaal voor de uitgaven t.b.v. het fusietraject een bedrag ontrokken van De wet Arhi staat toe dat dergelijke onttrekkingen plaatsvinden zonder de reserve weer tot de afgesproken hoogte aan te vullen. De van het rijk te ontvangen bijdragen inzake frictie- en gewenningskosten kunnen hiervoor (deels) worden gebruikt. Reserve Kapitaalwerken De Algemene reserve kapitaalwerken is ingesteld voor het realiseren van investeringen met een looptijd langer dan 25 jaar. Het voordeel hiervan is dat de hieronder vallende investeringen gerealiseerd kunnen worden zonder dat deze drukken op de exploitatie. Voor het eerst treedt dit pas op als toegekomen wordt aan vervanging. Tegen deze achtergrond dienen alleen investeringen met een lange looptijd hiervoor in aanmerking te komen. De besteding van deze reserve kan op grond van voortschrijdend inzicht worden herzien. De reserve wordt (o.a.) gevoed met niet bestemde jaarrekeningoverschotten. 2. Bestemmingsreserves (bestedingsfunctie) Reserve Seniorenbeleid De reserve seniorenbeleid is bedoeld om kosten verband houdende met de leeftijdsopbouw van het personeel te kunnen opvangen. Ten laste van de exploitatie wordt jaarlijks in de reserve gestort. Tot op heden zijn er geen onttrekkingen geraamd. Reserve onderhoud graven De jaarlijks verkregen onderhoudsrechten, opgehoogd met een gemeentelijk deel van , worden in deze reserve gestort; vrijval geschiedt in 30 jaar. Ook de onderhoudsrechten van de verlengingen worden gestort, de vrijval hiervan gebeurt in 10 jaar. In deze reserve is ook het saldo opgenomen van de v.m. voorziening onderhoud begraafplaats t Laantje. Hiervoor wordt jaarlijks t.l.v. de exploitatie gestort. De werkelijke onderhoudslasten van begraafplaats 't Laantje worden aan de reserve onttrokken. Reserve Conventionele explosieven In de Jaarrekening 2016 is het restant van de van het ministerie van BZK ontvangen subsidie inzake conventionele explosieven in het resultaat vrijgevallen. Bij de bestemming van het jaarrekeningresultaat 2016 (raadsbesluit 4 juli ) is voorgesteld voor een bedrag van een nieuwe reserve te vormen. Uit deze reserve kunnen dan uitgaven voor werkzaamheden worden gedekt die betrekking hebben op conventionele explosieven. Hierbij moet gedacht worden aan bijvoorbeeld het verrichten van een voorondezoek naar conventionele explosieven bij een project waar de gemeente opdrachtgever is, als het vervangen van een brug, opknappen van gemeentelijke wegen en het opstellen van een bommenkaart van de gemeente Werkendam, waarop te zien is waar zich mogelijk conventionele explosieven bevinden in de bodem, zodat hier met de uitvoering rekening mee kan worden gehouden. Reserve infrastructurele werken Bij raadsbesluit d.d. 19 december inzake de Actualisatie grondexploitaties december is besloten de reserve op te heffen en het resterende saldo over te hevelen naar de reserve Onderliggend wegennet A27. Reserve Onderliggend wegennet A27 Bij de bestemming van het jaarrekeningresultaat 2016 (raadsbesluit 4 juli ) is voorgesteld voor een bedrag deze reserve te vormen. Vanwege de toekomstige capaciteitsuitbreiding van de A27 zullen in de periode tussen 2021 en 2028 maatregelen getroffen worden op het onderliggend wegennet. Door de aantrekkende werking van de verbrede snelweg en te verplaatsen afritten zal de verkeerscirculatie veranderen. Met maatregelen als fietspaden zal de verslechtering van de verkeersveiligheid gecompenseerd worden. Ook zullen bestaande problemen op het onderliggende wegennet met dat werk opgelost worden. Denk hierbij aan het verhogen van de doorrijdhoogte van het lage viaduct in Hank, verbeteren van de fietsveiligheid langs drukker wordende wegen en het uitbreiden van parkeervoozieningen. Bij raadsbesluit d.d. 19 december inzake de Actualisatie grondexploitaties december is besloten de reserve Infrastructurele werken op te heffen en het resterende saldo over te hevelen naar de reserve Onderliggend wegennet A27. Reserve Woonomgeving Deze reserve dient als dekking van uitgaven welke de gemeente zich de komende jaren zal moeten getroosten als herstructureringsplannen (bijvoorbeeld Groenstructuurplan) in bestaande woonomgevingen worden uitgevoerd. De uitvoering zal, daar waar mogelijk, in nauwe samenwerking met woningbouwcorporaties, plaatsvinden. Voeding vindt o.a. plaats uit de jaarlijkse rente opslag op aan woningbouwverenigingen doorverstrekte leningen. Het jaarlijkse saldo van het begrotingsproduct gronden buiten exploitatie worden in de reserve gestort c.q. hieraan onttrokken. Reserve huisvesting M.F.A. 's (v.h. huisvesting onderwijs) De reserve is ingesteld voor het mogelijk maken van investeringen in de toekomst op het gebied van onderwijs en Multi Functionele Accommodaties door het sparen van financiële middelen en de jaarlijkse lasten hieruit te dekken. Op basis van het raadsbesluit van 14 mei 2013 inzake het Accommodatiebeleid is vanaf 2014 de jaarlijkse storting verhoogd. De kapitaallasten en desinvesteringen inzake de hierboven genoemde investeringen worden aan de reserve onttrokken. Bij raadsbesluit d.d. 28 maart inzake de vaststelling van het Integraal Huisvestings Plan (IHP) is besloten de storting te verlagen met in totaal te verlagen. Reserve onderhoud Campus Deze reserve dient voor het onderhoud / instandhouding van gebouw De Campus te Hank. Om pieken in de begroting te voorkomen wordt t.l.v. de exploitatie het gemiddeld benodigde bedrag van in de reserve gestort. Het benodigde bedrag voor het groot onderhoud wordt aan de reserve onttrokken. Aangezien er geen actueel beheerplan voorhanden was, is de voorziening bij de jaarrekening 2015 omgezet naar een reserve. Reserve recreatieve voorzieningen De reserve is ingesteld voor het realiseren van recreatieve voorzieningen. Ten laste van de exploitatie wordt jaarlijks in de reserve gestort. In is de aanvullende subsidie over 2015 t.b.v. het Biesboschmuseum ten laste van deze reserve gebracht (verwerkt via de 1e tussenrapportage ). Reserve Onderhoud De Crosser Bij de bestemming van het jaarrekeningresultaat 2016 (raadsbesluit 4 juli ) is voorgesteld voor een bedrag deze reserve te vormen. De voorziening voor het onderhoud van de sportaccommodatie De Crosser is in 2016 vrijgevallen aangezien er na het revitaliseren vab de Crosser nog geen geactualiseerd onderhoudsplan voorhanden was. Met de middelen die uit de voorziening zijn vrijgevallen is de reserve gevormd voor toekomstig onderhoud van De Crosser.

8 Reserve renovatie / vervanging kleedlokalen sportaccommodaties De reserve dient voor de instandhouding van de kleedlokalen van de veldsportverenigingen op de sportcomplexen Zuideveld te Dussen, de Schiethoek te Hank, de Zwaaier te Werkendam, de Roef te Sleeuwijk en Altena te Nieuwendijk. Totaal wordt een bedrag gestort van Aanwending van de reserve vindt plaats o.b.v. aanvragen van de betreffende sportvereniging. In voor extra kleedlokalen SV Kozakken Boys ( ) en korfbalvereniging S.K.V. ( ). Reserve Sociaal Domein (v.h. WMO) Bij raadsbesluit van 22 maart 2016 is besloten naar aanleiding van de invoering van de 3 Decentralisaties in het sociaal domein een nieuwe reserve Sociaal Domein te vormen. Voeding vindt plaats vanuit de v.m. reserves 'WMO' en 'Inkomensdeel WWB'. De reserve is bedoeld ter egalisatie van de budgetten binnen het Sociaal Domein ofwel binnen de programma's 8 'Maatschappelijke participatie' en programma 9 'Maatschappelijke zorg'. Bij raadsbesluit van 22 maart 2016 zijn een aantal uitgangspunten geformuleerd, waarvan de belangrijkste zijn: - de maximale omvang van de bestemmingsreserve Sociaal Domein te bepalen op 3 miljoen, - indien de maximale omvang van de bestemmingsreserve Sociaal Domein wordt bereikt, valt het meerdere vrij ten gunste van de algemene middelen, - de minimale omvang van de bestemmingsreserve Sociaal Domein te bepalen op , Naast de inzet, zoals hierboven omschreven, kan de reserve ook, indien nodig, worden ingezet voor specifiek te ontwikkelen incidenteel beleid voor de beleidsterreinen vallend onder programma 8 'Maatschappelijke participatie' en programma 9 'Maatschappelijke zorg'. Bij raadsbesluiten van 6 november 2016 is besloten de (incidentel) uitgaven inzake de tijdelijke formatieuitbreiding van Loket Altena ( ) en de evaluatie taakveld beleid unit Samenleving ( ) aan de reserve Sociaal Domein te ontrekken. Ook de in de 2e tussenrapportage verwerkte nabetaling inzake subsidie 2016 Vluchtelingenwerk is t.l.v. deze reserve gebracht. Reserve planschade In de regel wordt eventuele planschade opgevangen binnen grondexploitaties en budgetten inzake bestemmingsplannen. In de incidentele gevallen dat dit niet zo is wordt deze reserve ingezet. Er vindt geen vaste voeding plaats. Reserve Duurzaamheidsfonds De reserve is bedoeld om een bijdrage te leveren aan het realiseren van een duurzame gemeente door actief in te zetten op een schonere en gezondere leefomgeving. De reserve wordt tot en met 2016 gevoed uit de verkoop van grond in het kader van grondexploitaties en anterieure overeenkomsten. Per m2 wordt 2,-- gestort. Op basis van de vernieuwde BBV regelgeving is dit niet meer toegestaan. Bij raadsbesluit van 19 december inzake de Actualisatie grondexploitaties is besloten deze reserve te continueren en daaruit maatregelen uit het Uitvoeringsprogramma Klimaatplan te deken en/of het aantal activiteiten te intensiveren. Reserve Monumentenfonds De reserve dient te ondersteuning van het gemeentelijk monumentenbeleid en richt zich met name op een drietal punten: verhinderen/ontmoedigen dat waardevolle panden verloren gaan of verstoord worden; creëren van draagvlak voor monumentenzorg en cultuurhistorie bij (potentiële) eigenaren en inwoners; stimuleren dat de eigenaren van waardevolle panden hun bezit goed onderhouden. De reserve wordt tot en met 2016 gevoed uit de verkoop van grond in het kader van grondexploitaties en anterieure overeenkomsten. Per m2 wordt 1,-- gestort. Op basis van de vernieuwde BBV regelgeving is dit niet meer toegestaan. Bij raadsbesluit van 19 december inzake de Actualisatie grondexploitaties is besloten deze reserve te continueren en daaruit een impuls te geven aan maatregelen in het kader van monumenten, cultuur en archeologie. Reserve Rood met Groen Koppelingsfonds Bij raadsbesluit d.d. 19 december inzake de Actualisatie grondexploitaties december is besloten de reserve op te heffen en het resterende saldo over te hevelen naar de reserve Grondexploitatie. Reserve Landschapsfonds Bij raadsbesluit d.d. 19 december inzake de Actualisatie grondexploitaties december is besloten de reserve Landschapsfonds in te stellen. Deze reserve wordt gevuld met bijdragen van derden in het kader van de provinciale regeling kwaliteitsverbetering landschap. Het bedrag van waarmee de reserve is gevoed betreft een bedrag dat destijds bedoeld was voor natuurcompensatie in de omgeving van de Rijksstraatweg buiten de bebouwde kom/transvaal/nieuwe Roef en aansluiting Tol-oost te Sleeuwijk. Reserve risico R.O.B. Bij de bestemming van het jaarrekeningresultaat 2016 (raadsbesluit 4 juli ) is voorgesteld voor een bedrag deze reserve te vormen. ln de Jaarrekening 2016 is een deel van de voorziening vermogenstekort ROB vrijgevallen als gevolg van het feit dat het ROB een voordelig resultaat (minder verlies dan voorzien) heeft verwerkt van 2 miljoen. Dit voordelig resultaat wordt voornamelijk veroorzaakt door de vrijval van het herstructureringsfonds en het feit dat de rente die de gemeente Werkendam doorberekent aan het ROB per 1 januari aangepast is van 3,2% naar 1,878%. Dit resulteert in een minder negatieve eindwaarde van het ROB. Hierdoor is een deel van de voorziening vermogenstekort deelneming ROB vrijgevallen ( afgerond). Uit voorzichtigheid is met dit bedrag deze reserve gevormd. In verband met de afwaardering van gronden van het ROB is het bedrag van bij de jaarrekening aan deze reserve ontrokken. Reserve Kapitaallasten In 1994 is overgegaan tot heractivering van vele in het verleden uit reserves en bijdragen van derden gedekte investeringen die niet werden geactiveerd. Dit heeft tot gevolg dat er beter inzicht in de kosten van bedoelde investeringen c.q. activiteiten bestaat. Door de heractivering is destijds de reserve egalisatie investeringsbijdragen ontstaan, welke in 2010 is samengevoegd met de reserve kapitaallasten. Op deze reserve wordt rente bijgeschreven. Het gebruikte percentage is hetzelfde als gebruikt wordt bij de berekening van de kapitaallasten. De reserve wordt ingezet voor de dekking van die kapitaallasten (rente en afschrijving), die als gevolg van de heractivering in de begroting zijn opgenomen. Als gevolg van de BBV-wijziging dat op investeringen met maatschappelijk nut voortaan ook moet worden afgeschreven en dat deze niet meer in een keer t.l.v. een reserve of voorziening mogen worden gebracht, zijn er in (via de exploitatie) vanuit diverse reserves en voorzieningen bedragen aan deze reserve toegevoegd. Op de betreffende activa-objecten wordt conform de nieuwe / gewijzigde regelgeving voortaan afgeschreven en worden de lasten vervolgens aan deze reserve onttrokken. Zie voor een specificatie van de objecten waarvan de lasten aan deze reserve worden onttrokken het onderstaande overzicht. Activanr. Omschrijving Vermeer- & Afschrijving Vermind Bouw brandweergarage W'dam (HW) Bouw brandweergarage Sleeuwijk (HW) Reconstructie Nieuwesteeg Reconstructie Dussendijk/Korn Aanleg fietspad Keizer Napoleonweg Aanleg fietspad Keizer Napoleonweg (HW) Fietspad Oude Maasdijk (HW) Herinrichting 't Slik (HW) Aanleg fietspad Aakvlaaidijk Reconstructie Kerkweg/Kildijk Verbetering openbare verlichting (HW) Openb. verl. rondom bej.woningen (HW) Inrichting Centrum Nieuwendijk Renovatie Kroonbrug Fietsroute Bergsche Maasdijk Herinrichting Kerkstraat-Jachtsloot Heren van Brechtlaan Dussen Verbinding Borcharenweg/Schans/W'dijk/Sportlaan/LW Reconstructie Buitendijk km maatregelen Verbr/doortr. De Roef Herinr.Hoogstraat Verbetering Kooikamp Passeerstroken asfaltwegen km maatregelen

9 Reconstructie Noordeveldseweg Passeerstroken wegen buiten bebouwde kom Verv brug Capelse Veer Herst.duiker Peerenboom Hank Reconstr.ged.Robijnsweg Bijdr reconstr N 283 Hank-Wijk en Aalburg Rec.wegfundering en wegdek Binnen te Dussen Aanleg mindervalide-opritten Fietspad Merwedebrug Maatreg.Sportln,Raadhuisln,Randwijkln Asfalt fietsp tov A27 naar Merwedebrug Bibliotheekgebouw, aankoop Bibliotheek Nieuwendijk Herhuisvesting bibliotheek Bouw Sportzaal Dussen Inventaris gymzaal Sleeuwijk Inventaris sporthal De Crosser Ren.sportveld De Schiethoek Hank Onderzoek en Onderhoud Zwembaden Betegelen vloeren zwembad Bijtenskil (heract) Onderhoud Werkina Aankoop en verbouw schuur Dussen Kleedaccommodatie tennis Dussen Kleedlokalen hockey Dussen Toegangsweg sportterrein Dussen Uitbreiding kleedlokalen SV Dussense Boys Renovatie sportveld Dussen Uitbreiding kleedlokalen voetbal Hank Renovatie sportvelden Hank Aankoop gronden NSV Altena Inv. bijdrage Renovatie clubgebouw Dussense Boys Renovatie Velden Sleeuwijk Uitbr.sportpark Sl'wijk Drain.systeem hoofdveld SV Dusssense Boys Samenvoeging werkplaats/brandweerkazerne Werkplaats gemeentewerken Hank Nieuwbouw gemeentehuis Sportzaal Nieuwendijk Voorber.accomm.vraagstuk N'dijk Geluidschermen Gaffelhoek (HW) Herstructureringsprojecten Dussen A Subtotaal bestaand RKL objecten Uitvoering Bewegwijzeringsplan Verv asfalt incl fundering Buitendijk N'dijk-Hank Openbare ruimte centrumplan Dussen Aanleg fietsvoorziening langs De Roef Reconstructie binnenkom ged Zandsteeg Nieuwendijk Uitbreiding parkeerplaatsen Tol-oost Onderz ruimt haalbaarheid 3e haven Vergroten duikers Werkendam (W2 en W3 Waterplan) Realiseren waterberging ijsbaan Sleeuwijk Natuurlijke oevers W'dam Zuid Business case Altena Road Runners en Hockey Vervanging bomen buitengebied Vern ophaalbrug route rondje Hank" en rest sluis" Renovatie hertenpark Werkendam Ruimen graven begraafplaatsen Deelname SVN - startersleningen B Subtotaal nieuwe RKL objecten n.a.v. wijziging BBV A+B Subtotaal oude en nieuwe RKL objecten Werving grond MFA De Dussenaar Inrichting MFA De Dussenaar Werving grond Brede school De Esdoorn Inrichting Brede school De Esdoorn Werving grond MFA Vlechtwerk Inrichting MFA Vlechtwerk C Subtotaal nieuwe RKL objecten met dekking res. grondexpl A + B + C Totaal alle objecten RKL

10 Verloop reserve Kapitaalwerken (RKL): Stand op Rentetoevoeging t.l.v. exploitatie (1,1% over stand 1-1) Toevoegingen vanuit andere reserves i.v.m. wijziging BBV Toevoegingen inzake startersleningen Toevoegingen inzake dekking uit res. grondexploitatie Totaal toevoegingen Onttrekking rente van activa Onttrekking afschrijving van activa Onttrekking afschrijving van activa (objecten met dekk. res. grondexpl.) Totaal onttrekkingen /- Stand op per objecten gedekt uit de RKL (excl. res. grondexploitatie) bedraagt: Reserve Kapitaallasten gemeentewerf Deze reserve wordt benut voor het afdekken van een gedeelte van de kapitaallasten inzake de nieuwe gemeentewerf. De reserve is gevoed uit de verkoopopbrengst van de voormalige, oude gemeentewerven en de vervallen onderhoudsvoorzieningen inzake die oude werven. Er is geen directe relatie tussen de boekwaarde(n) van de betreffende activa-objecten en de hoogte van de reserve. Reserve Financieel-economische ontwikkelingen Deze reserve is ontstaan uit de reserve financiele & economische crisis. In 2015 heeft voeding plaatsgevonden uit de overboeking van de restantsaldi van de reserves Verkoop aandelen Intergas ( ) en Bestuursakkoord ( ). De onttrekkingen zijn conform de begroting uitgevoerd. Reserve organisatiekosten De reserve kent het volgende bestedingsdoel: opvangen incidentele kosten inzake organisatieontwikkeling. Er vindt geen voeding plaats van deze reserve. In de aanbiedingsbrief bij de begroting is besloten het negatieve begrotingssaldo voor aan te vullen vanuit deze reserve. 3. Nog te bestemmen resultaat Reserve batig saldo voorgaande dienstjaren Deze reserve wordt gebruikt om, in afwachting van de bestemming, een positief jaarrekeningresultaat in te storten. De besteding hiervan wordt neergelegd in concrete voorstellen, gedaan in het raadsvoorstel bij vaststelling van de betreffende jaarrekening. 9. Voorzieningen Staat van voorzieningen Het verloop van de voorzieningen in wordt in onderstaand overzicht weergegeven: 1. Verplichtingen en risico's Beginsaldo Toevoegingen Vrijval Aanwendingen Eindsaldo t.l.v. exploitatie tgv exploitatie Voorz. uitkering pensioenen wethouders Voorz. niet voorziene organisatorische ontwikkelingen Voorziening risico G.O.A. geschil Voorziening vermogenstekort deelneming R.O.B Onderhoudsvoorzieningen Voorziening onderh.gemeentehuis Voorziening onderh. werkplaats Werkendam Voorziening onderh. voorm. werkplaats Sleeuwijk Voorziening onderh. voorm. werkplaats Hank Voorziening onderh. bergingen begraafplts Voorziening onderh.kazerne Werkendam Voorziening onderh.kazerne Sleeuwijk Voorziening onderh.kazerne Dussen Voorziening onderh.kazerne Hank Voorziening financiering reconstructies wegen ruimten Voorziening onderhoud asfaltwegen Voorziening onderhoud bruggen Voorziening onderhoud havens Voorziening onderh.kant.havenmeester Voorziening onderh.wachthuisje veerdienst Voorziening onderh.p.s.z. Wilgenhoek 5 5 Voorziening Culturele Centra Voorziening Onderhoud Bibliotheek Voorziening onderh.tavenu Voorziening onderh. Hertenkamp Voorz. onderh. Zwembad Werkina Voorz. onderh. Zwembad Bijtelskil Voorz. onderhoud MFA Dussen (vh. sportz. De Fuik) Voorziening onderhoud milieustation Werkendam Voorziening nazorg stortplaatsen Totaal onderhoudsvoorzieningen

11 3. Door derden beklemde middelen Voorziening egalisatie afvalstoffenheffing Voorziening renovatie riolering Voorziening onderhoud infrastructuur Noordwaard Totaal Door derden beklemde middelen Totaal voorzieningen Toelichting voorzieningen 1. Verplichtingen en risico's Voorziening uitkering pensioenen wethouders Op grond van de verordening uitkerings- en pensioenverordening wethouders hebben wethouders recht op een pensioen. De kosten hiervan komen grotendeels voor rekening van de gemeente. Hiervoor wordt onderhavige voorziening aangehouden. Op grond van ervaringsgegevens wordt jaarlijks t.l.v. de exploitatie in de voorziening gestort. Jaarlijks wordt door een extern bureau de verwachte benodigde hoogte van de voorziening bepaald. Op basis hiervan wordt een aanvullende storting t.l.v. de exploitatie, dan wel een onttrekking t.g.v. de exploitatie gedaan. In is daarom een bedrag van vrijgevallen. Voorziening niet voorziene organisatorische ontwikkelingen Deze voorziening is gevormd ten gevolge van in 2014 ontstane niet voorziene organisatorische ontwikkelingen. In zijn evenals in 2015 en 2016 uitgaven inzake deze ontwikkelingen onttrokken. Voorziening risico G.O.A. geschil Dit betreft een restantbedrag van een risicovoorziening i.h.k.v. de financiële afwikkeling van Gemeentelijk Onderwijsachterstanden beleid. Voorziening vermogenstekort deelneming ROB De voorziening ROB is per 1 januari 2016 omgevormd tot een vermogensvoorziening deelneming. Deze omvorming heeft de navolgende reden. De gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem hebben zich garant gesteld voor een door de BNG in het verleden aan het ROB verstrekte geldlening. Deze garantstelling staat echter los van de grondexploitatie, maar moet worden bezien in het licht van algemeen belang. 2. Onderhoudsvoorzieningen Onderhoudsvoorzieningen gemeentelijke gebouwen Ten laste van de exploitatie worden de volgende stortingen in de onderhoudsvoorzieningen gedaan: - Voorziening onderhoud gemeentehuis ( ) I.v.m. de voorgenomen verkoop van het gemeentehuis is dit gebouw onder de voorraden verantwoord. Derhalve is de bij dit gebouw behorende onderhoudsvoorziening vrijgevallen t.g.v. de exploitatie. - Voorziening onderhoud werkplaats Werkendam ( ) - Voorziening onderhoud voorm. werkplaats Sleeuwijk ( 3.000) - Voorziening onderhoud voorm. werkplaats Hank ( 2.000) - Voorziening onderhoud bergingen begraafplaats ( 1.800) - Voorziening onderhoud kazerne Werkendam ( 3.500) - Voorziening onderhoud kazerne Sleeuwijk ( 3.500) - Voorziening onderhoud kazerne Dussen ( 1.000) - Voorziening onderhoud kazerne Hank ( 5.000) - Voorziening onderhoud kantoor havenmeester ( 1.400) - Voorziening onderhoud wachthuisje veerdienst ( 0) - Voorziening onderhoud peuterspeelzaal Wilgenhoek ( 0) - Voorziening cult. centra (dorpshuis Hank) ( ) - Voorziening onderhoud bibliotheek ( 2.000) - Voorziening onderhoud Tavenu ( ) - Voorziening onderhoud hertenkamp ( 500) - Voorziening onderh. MFA Dussen ( ) - Voorziening onderhoud milieustation Werkendam ( 5.000) Het beheerplan inzake het onderhoud / instandhouding van de (bovenstaande) gemeentelijke gebouwen wordt jaarlijks geactualiseerd. Om pieken in de begroting te voorkomen worden t.l.v. de exploitatie gemiddeld benodigde bedragen in deze voorzieningen gestort, waarna de benodigde bedragen voor het groot onderhoud (d.m.v. het Investeringsplan) aan de voorzieningen worden onttrokken. Voorziening financiering reconstructies wegen Het doel van deze voorziening is het uitvoeren van grote onderhoudswerken aan (asfalt)wegen welke behoren tot de hoofdwegenstructuur met een belangrijke ontsluitende functie. Om bij groot onderhoud van deze wegen fluctuaties te voorkomen in het jaarlijks budget, wordt een gemiddeld benodigd bedrag t.l.v. de exploitatie ter grootte van in deze voorziening gestort. De voorziening wordt (conform het onderliggende beheerplan) aangewend ter dekking van de uitgaven voor het groot onderhoud van deze wegen, welke via het Investeringsplan worden geraamd. In 2014 is een actueel beheerplan opgesteld voor het onderhoud van de verhardingen. Het uitvoeringsprogramma is aangepast aan het beschikbare budget. Bij de behandeling van de Kadernota 2016 heeft de raad besloten het kwaliteitsniveau van het wegbeheer vast te stellen op niveau B. Voorziening onderhoud asfaltwegen Het doel van deze voorziening is het uitvoeren van grotere onderhoudswerkzaamheden aan asfaltwegen welke behoren tot de hoofdwegenstructuur met een belangrijke ontsluitende functie. Om bij groot onderhoud van deze wegen fluctuaties te voorkomen in het jaarlijks budget, wordt een gemiddeld benodigd bedrag t.l.v. de exploitatie ter grootte van in deze voorziening gestort. De voorziening wordt (conform het onderliggende beheerplan) aangewend ter dekking van de investeringen voor het groot onderhoud van deze wegen, welke via het Investeringsplan worden geraamd. In 2014 is een actueel beheerplan opgesteld voor het onderhoud van de verhardingen. Het uitvoeringsprogramma is aangepast aan het beschikbare budget. Bij de behandeling van de Kadernota 2016 heeft de raad besloten het kwaliteitsniveau van het wegbeheer vast te stellen op niveau B. Voorziening onderhoud bruggen Het doel van deze voorziening is het uitvoeren van grotere onderhoudswerkzaamheden aan bruggen en andere kunstwerken, e.e.a. op basis van uitgevoerde inspecties. Om bij groot onderhoud van de bruggen etc. fluctuaties te voorkomen in het jaarlijks budget, wordt een gemiddeld benodigd bedrag t.l.v. de exploitatie ter grootte van in deze voorziening gestort. De voorziening wordt (conform de uitgevoerde inspecties) aangewend ter dekking van de uitgaven voor het groot onderhoud van de bruggen etc., welke via het Investeringsplan worden geraamd. Voorziening onderhoud havens Het doel van deze voorziening is het uitvoeren van grote onderhoudswerkzaamheden in de havens. Hierbij valt te denken aan in- en uitpeilen van de waterbodem, baggeren en aanbrengen van stortsteen. Hiervoor wordt een (gemiddeld) bedrag van t.l.v. de exploitatie gebracht. Aanwending van de voorziening vindt plaats ter dekking van de hiervoor genoemde uitgaven t.b.v. groot onderhoud, welke via het Investeringsplan worden geraamd. Voorziening onderhoud Zwembad Werkina De voorziening is ingesteld ten behoeve van het onderhoud en de instandhouding van zwembad Werkina. De storting van is gebaseerd op de gemiddelde onderhoudslasten welke zijn gebaseerd op het door de stichting Werkina aangedragen meerjarenonderhoudsplan. Aanwending van de voorziening vindt plaats ter dekking van de bijdragen aan de stichting Werkina in het groot onderhoud, welke via het Investeringsplan worden geraamd. Voorziening onderhoud Zwembad Bijtelskil De voorziening is ingesteld ten behoeve van het onderhoud en de instandhouding van zwembad Bijtelskil. De storting van is gebaseerd op de gemiddelde onderhoudslasten welke zijn gebaseerd op het door de stichting zwembad Bijtelskil aangedragen meerjarenonderhoudsplan. Aanwending van de voorziening vindt plaats ter dekking van de bijdragen aan de stichting zwembad Bijtelskil in het groot onderhoud, welke via het Investeringsplan worden geraamd.

12 Voorziening nazorg stortplaatsen In verband met de (eeuwigdurende) nazorg van afgesloten stortplaatsen (waarin de gemeente Werkendam participeert) is deze voorziening gevormd. Tot op heden heeft nog geen aanwending plaatsgevonden. 3. Door derden beklemde middelen Voorziening egalisatie afvalstoffenheffing Egaliseren van de kosten (niet gerealiseerde kapitaallasten en niet of meer uitgevoerd werk) en opbrengsten inzake inzamelen en verwijderen van afvalstoffen met het doel een evenwichtige ontwikkeling van de afvalstoffenheffing mogelijk te maken en te houden. Voorziening renovatie riolering Egaliseren van de kosten (niet gerealiseerde kapitaallasten en niet of meer uitgevoerd werk) en opbrengsten inzake riolering met het doel een evenwichtige ontwikkeling van de rioolrechten mogelijk te maken en te houden. Voorziening onderhoud Infrastructuur Noordwaard Voor de oplevering van de infrastructuur Hilpolders (eerste gedeelte van de Noordwaard) door Rijkswaterstaat is in 2014 een eerste deel van de overeengekomen eenmalige vergoeding voor het beheer en onderhoud van de infrastructuur ontvangen. In 2015 is het resterende bedrag ( ) van Rijkswaterstaat ontvangen. Tevens is (tijdelijk) een éénmalige vergoeding van R.W.S. inzake bluswatervoorzieningen ( ) in de Noordwaard in deze voorziening gestort. Bij de bestemming van het jaarrekeningresultaat 2016 (raadsbesluit 4 juli ) is voor dit doel nog een aanvullend bedrag van in de voorziening gestort. Ten laste van deze voorziening worden bedragen gebracht in het kader van klein en groot onderhoud m.b.t. de nieuwe infrastructuur in de Noordwaard. 10. Vaste schulden > 1 jaar De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden langer dan een jaar is als volgt: Onderhandseleningen van: Saldo Vermeerdering Aflossing Saldo binnenlandse banken en overige financiële instellingen BNG en NWB (t.b.v. gemeentelijke financiering) BNG (t.b.v. woningbouwverenigingen) NWB (t.b.v. Regionaal Bedrijven Terrein) Totaal langlopende schulden De totale rentelast voor het jaar 2018 met betrekking tot de vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar bedraagt Hiervan heeft de gemeente bij de stichting woningbouw Land van Altena en bij het Regionaal Bedrijven Terrein in rekening gebracht. De toename van de langlopende schulden komt door de vraag naar liquiditeiten i.v.m. de lopende investeringen. Waarborgsommen algemeen grondexploitatie planschade Saldo Vermeerdering Aflossing Saldo Totaal waarborgsommen De belangrijkste wijzigingen per categorie Geen bijzonderheden. 11. Vlottende schulden < 1 jaar Onder de vlottende De kortlopende schulden kunnen als volgt gespecificeerd worden: a. Overige kasgeldlening b. Bank saldi c. Overige schulden Totaal uiteenzettingen < 1 jaar a. Er zijn geen overige kasgeldleningen opgenomen. b. Deze post bestaat hoofdzakelijk uit het saldo van de bankrekening die wordt aangehouden bij de Bank Nederlandse Gemeente. Ultimo geen saldo c. Hieronder worden de kortlopende schulden aan publiekrechtelijke lichamen, aangegane verplichtingen en crediteuren derden opgenomen. De toename is vooral toe te schrijven aan de bouwactiviteiten van de MFA's