ASN Beleggingsfondsen. Halfjaarbericht Een bank met een missie BELEGGINGSFONDSEN

Transcriptie

1 ASN Beleggingsfondsen Halfjaarbericht 2013 Een bank met een missie ASN BELEGGINGSFONDSEN

2 Cover: Waterplezier in Duitsland. Foto: Drenth Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen

3 Halfjaarbericht 2013 Inhoud Verslag van de directie 1 De ASN Beleggingsfondsen in het eerste halfjaar Fondsontwikkelingen en kerncijfers Algemene vergadering van aandeelhouders Fondsdocumentatie Fund governance en risicobeleid Risico s Beheerkosten 10 2 Duurzaam beleggingsbeleid Ontwikkelingen duurzaamheidsbeleid Duurzame selectie Engagement Stemmen CO 2 -uitstoot Beleid voor derivaten 19 3 Economie en financiële markten in het eerste halfjaar Economische ontwikkelingen Financiële markten Vooruitzichten voor het tweede halfjaar Beleggingsbeleid en -resultaten ASN Duurzaam Aandelenfonds ASN Duurzaam Obligatiefonds ASN Duurzaam Mixfonds ASN Milieu & Waterfonds ASN Duurzaam Small & Midcapfonds 35 Halfjaarcijfers Halfjaarcijfers 2013 ASN Beleggingsfondsen N.V Balans Winst- en verliesrekening Kasstroomoverzicht Toelichting op de halfjaarcijfers Toelichting op de balans Toelichting op de winst- en verliesrekening 52 6 Halfjaarcijfers 2013 ASN Beleggingsfondsen ASN Duurzaam Aandelenfonds ASN Duurzaam Obligatiefonds ASN Duurzaam Mixfonds ASN Milieu & Waterfonds ASN Duurzaam Small & Midcapfonds 90

4 7. Halfjaarcijfers 2013 ASN Beleggingspools ASN Aandelenpool ASN Obligatiepool ASN Mixpool ASN Milieupool ASN Small & Midcappool Overige gegevens 155 Beoordelingsverklaring 157 Adresgegevens en personalia 158 Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen

5 Een bank met een missie De ASN Beleggingsfondsen zijn een initiatief van ASN Bank N.V. Deze heeft zich als onderneming een opdracht gegeven. Inzet van die opdracht is een betere wereld. Dat vraagt volgens de ASN Bank om een samenleving waarin duurzaamheid voorop staat. De ASN Bank is een onderneming die de duurzaamheid van de samenleving wil bevorderen. Daardoor laat zij zich in haar economisch handelen leiden. Zij ziet het bevor deren van de duurzaamheid van de samenleving als het meewerken aan veranderingen die bedoeld zijn om een einde te maken aan processen waarvan de nadelige gevolgen worden verschoven naar de toekomst, of worden afgewenteld op het milieu, de natuur of kwetsbare bevolkingsgroepen. Het economisch handelen duidt erop dat de ASN Bank de noodzaak erkent om op lange termijn een rendement te behalen dat haar gezonde voortbestaan waarborgt. En dat zij de noodzaak erkent om de middelen die klanten haar toevertrouwen, te beheren op een wijze die recht doet aan de verwachtingen van klanten hierover. ASN BELEGGINGSFONDSEN

6 4 Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen

7 De zorg voor schoon water: drinkwaterbekken van het Amsterdamse waterleidingbedrijf. Foto: S. Swart 1 ASN Beleggingsfondsen in het eerste halfjaar 2013

8 6 1.1 Fondsontwikkelingen en kerncijfers In het eerste halfjaar van 2013 herstelde de wereldeconomie zich langzaam van de dip die zich voornamelijk in 2012 voordeed. Het herstel was traag doordat de economie ook in dit eerste halfjaar flinke hobbels moest nemen. De aandelenbeurzen presteerden gedurende het grootste deel van het halfjaar goed. Dat gold ook voor de Europese aandelenmarkt, ondanks de lastige economische omstandigheden in Europa in het eerste halfjaar van Aanvankelijk was vooral het monetaire stimuleringsbeleid een belangrijke basis voor koersstijgingen. Later stegen de koersen ook omdat de economische cijfers verbeterden. In juni vond echter een forse koerscorrectie plaats. Meer hierover leest u in hoofdstuk 3, Economie en financiële markten. Rendementen De drie aandelenfondsen onder beheer van ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. (ABB) behaalden in eerste halfjaar van 2013 goede rendementen: het ASN Duurzaam Aandelenfonds 15,65%, het ASN Milieu & Waterfonds 10,57% en het ASN Duurzaam Small & Midcapfonds 7,97%. Het rendement van het ASN Duurzaam Obligatiefonds was -1,23%. Dankzij het belang in aandelen kwam het ASN Duurzaam Mixfonds uit op een rendement van 6,38%. Op het ASN Duurzaam Obligatiefonds na was het rendement van alle fondsen hoger dan in het eerste halfjaar van Het ASN Duurzaam Aandelenfonds behaalde een beter resultaat dan de benchmark (7,80%) (de benchmark of vergelijkingsmaatstaf is een hulpmiddel om de prestaties van beleggingen te vergelijken met soortgelijke beleggingen). De selectie op basis van onze duurzaamheidscriteria pakte gunstig uit: het fonds had een overwogen belang in de sectoren farmacie & gezondheidszorg en duurzame consumptiegoederen, en een onderwogen belang in energie en basisgoederen. Het ASN Milieu & Waterfonds presteerde iets minder dan de benchmark (11,72%). Het ASN Duurzaam Small & Midcapfonds, dat belegt in ongeveer dertig Europese ondernemingen, presteerde in lijn met de benchmark (8,07%). De onderwogen positie in Italië en het overwogen belang in Nederland zijn er debet aan dat het resultaat van het ASN Duurzaam Obligatiefonds achterbleef bij de benchmark (0,10%). Dankzij de aandelenselectie op basis van duurzaamheidscriteria in de aandelenportefeuille van het ASN Duurzaam Mixfonds kwam dit fonds uit op een beter rendement dan de benchmark (3,54%). In- en uitstroom De trend in Nederland is dat het aantal beleggers in beleggingsfondsen afneemt. Deze trend hield in het eerste halfjaar van 2013 aan. Toch was de instroom in het ASN Duurzaam Obligatiefonds, ASN Duurzaam Aandelenfonds en ASN Duurzaam Small & Midcapfonds per saldo positief. Bij het ASN Duurzaam Mixfonds en ASN Milieu & Waterfonds vond per saldo een kleine uitstroom plaats. Kerncijfers Ontwikkeling ASN Beleggingsfondsen Omvang vermogen Aantal uitstaande aandelen x ASN Duurzaam Aandelenfonds ASN Duurzaam Obligatiefonds ASN Duurzaam Mixfonds ASN Milieu & Waterfonds ASN Duurzaam Small & Midcapfonds Totaal Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen

9 Rendement op basis van (beurs)koers, inclusief herbelegd dividend (Beurs)koers in euro's Dividend over 2012 in euro's Rendement in % e halfjaar 1e halfjaar ASN Duurzaam Aandelenfonds 68,72 58,30 1,65 15,65 9,10 ASN Duurzaam Obligatiefonds 26,91 26,90 0,90-1,23 2,28 ASN Duurzaam Mixfonds 68,16 63,20 1,95 6,38 6,07 ASN Milieu & Waterfonds 19,51 17,01 0,05 10,57 6,35 ASN Duurzaam Small & Midcapfonds 23,72 19,89 0,45 7,97 4,99 Fondsprofielen Hierna zijn de profielen van de beleggingsfondsen van ASN Beleggingsfondsen N.V. kort weergegeven. Het prospectus van ASN Beleggingsfondsen N.V. bevat volledige informatie over het beleggingsbeleid van elk fonds. U vindt dit prospectus op > Over de beheerder. ASN Duurzaam Aandelenfonds: wereldwijd beleggen in aandelen van duurzame ondernemingen Het fonds belegt wereldwijd in aandelen van voornamelijk beursgenoteerde ondernemingen. Wij selecteren ondernemingen die voldoen aan de duurzaamheidscriteria én goede financiële vooruitzichten hebben. Het beleid is vooral gericht op koersstijging. Het ASN Duurzaam Aandelenfonds is geschikt voor beleggers die het risico van een aandelenbelegging aanvaarden en die streven naar een rendement dat wellicht op langere termijn gemiddeld hoger ligt dan dat van de meeste andere beleggingsvormen, en hierbij een hoger risico aanvaarden. ASN Duurzaam Obligatiefonds: beleggen in meest duurzame landen Het fonds belegt uitsluitend in euro-obligaties die zijn uitgegeven door overheden die voldoen aan de duurzaamheidscriteria van de ASN Beleggingsfondsen. Het fonds is uniek omdat wij de overheden toetsen op zowel hun sociale en milieuprestaties, als op een fundamenteel financieel criterium, namelijk hun terugbetaalcapaciteit (de verhouding tussen belastinginkomsten en renteverplichtingen van een land). Hoe beter een land scoort op zowel duurzaamheid als terugbetaalcapaciteit, des te meer het fonds belegt in dit land. Het rendement van staatsobligaties ligt op de lange termijn vaak lager dan dat van aandelen. Daar staat tegenover dat de koersen doorgaans stabieler zijn dan aandelenkoersen. ASN Duurzaam Mixfonds: wereldwijd beleggen in duurzame aandelen en in obligaties Het fonds belegt in aandelen en obligaties die voldoen aan de duurzaamheidscriteria van de ASN Beleggingsfondsen. De verdeling over beide beleggingscategorieën is in principe 55% obligaties en 45% aandelen. De beheerder kan hiervan beperkt afwijken naar aanleiding van actuele marktomstandigheden. Het risico is lager dan dat op een aandelenfonds door de spreiding over obligaties en aandelen. Dat maakt het fonds geschikt voor beleggers die op langere termijn streven naar een relatief stabiele belegging. ASN Milieu & Waterfonds: wereldwijd beleggen in ondernemingen die vooroplopen in milieutechnologie Het ASN Milieu & Waterfonds is een sectorfonds. Het belegt wereldwijd in aandelen van beursgenoteerde ondernemingen die veelal technologisch geavanceerde oplossingen bieden voor milieuproblemen. Het fonds belegt in ondernemingen die actief zijn in de sectoren water, afval en duurzame energie. Het fonds is bedoeld voor milieubewuste beleggers die met meer risico willen beleggen en die streven naar een rendement dat wellicht gemiddeld op langere termijn hoger ligt dan dat van de meeste andere beleggingsvormen. ASN Duurzaam Small & Midcapfonds: beleggen in Europese kleine en middelgrote duurzame ondernemingen Het fonds belegt in aandelen van Europese kleine tot middelgrote beursgenoteerde ondernemingen. Deze ondernemingen voldoen aan de duurzaamheidscriteria van de ASN Beleggingsfondsen of moeten daar binnen drie jaar na toelating tot het ASN Beleggingsuniversum aan voldoen. De beheerder zet de bedrijven actief aan om meer werk te maken van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het fonds is geschikt voor beleggers die willen beleggen in kleinere ondernemingen en die het risico 7 ASN BELEGGINGSFONDSEN

10 8 van een aandelenfonds aanvaarden. En voor beleggers die streven naar een rendement dat mogelijk op langere termijn gemiddeld hoger ligt dan dat van de meeste andere beleggingsvormen. 1.2 Algemene vergadering van aandeelhouders Op vrijdag 19 april 2013 kwamen ruim achthonderd beleggers naar de Beurs van Berlage voor de algemene vergadering van aandeelhouders van ASN Beleggingsfondsen N.V. Cateautje Hijmans van den Bergh, voorzitter van de raad van commissarissen, opende de vergadering. Vervolgens besprak Bas-Jan Blom, directeur van ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V., de markten in 2012 en de rendementen van het ASN Duurzaam Aandelenfonds, ASN Duurzaam Obligatiefonds, ASN Duurzaam Mixfonds, ASN Milieu & Waterfonds en ASN Duurzaam Small & Midcapfonds. Hij benadrukte dat die rendementen maar een deel van het verhaal zijn. We beleggen volgens onze eigen duurzaamheidscriteria. Dat betekent bijvoorbeeld dat we niet in financieel dienstverleners beleggen, want zij zijn meestal niet transparant over waarin zij het geld op hun beurt investeren. Omdat de financiële sector het in 2012 relatief goed deed op de beurs, kostte dat het ASN Duurzaam Aandelenfonds financieel rendement. Het fonds belegt immers niet in financiële waarden op basis van duurzaamheidsoverwegingen. Blom besprak vervolgens de rendementen van de andere fondsen. Het financiële rendement is maar één kant van het verhaal, vervolgde Blom. Daarnaast kijken we wat we kunnen betekenen voor het klimaat. De impact van de klimaatverandering is enorm. Vanuit een positieve gedachte willen we daar iets mee doen. We beleggen daarom in zaken die goed zijn voor het klimaat. Bijvoorbeeld in bedrijven die geen grote CO 2 -uitstoot hebben. En in ondernemingen die niet actief zijn in fossiele brandstoffen, maar voorop lopen als het gaat om energiebesparing en milieumaatregelen. We activeren bedrijven om de juiste keuzes te maken voor hun CO 2 -besparing. Ook stemmen we op 99 procent van de aandeelhoudersvergaderingen van de ondernemingen waarin we beleggen. Daarbij stemmen we voor maatregelen die positief zijn voor mensenrechten en klimaat, en tegen maatregelen die daar slecht voor zijn. Ten slotte kwam de CO 2 -uitstoot van de beleggingsfondsen in aandelen aan bod. 'Deze daalde ook in 2012 dankzij de selectie van ondernemingen waarin de fondsen beleggen. Op de agenda stond de herbenoeming van twee leden van de raad van commissarissen, voorzitter Cateautje Hijmans van den Bergh en Mijntje Lückerath-Rovers. De beleggers stemden schriftelijk in met hun herbenoeming. De beleggers stelden tevens de jaarrekening vast en stemden in met het beleid van de directie en het toezicht van de raad van commissarissen. Beleggers in de ASN Beleggingsfondsen kunnen de notulen van de vergadering opvragen bij ABB via de ASN Klantenservice op (gratis), van maandag tot en met vrijdag tussen 8.00 en uur. 1.3 Fondsdocumentatie Per 15 januari 2013 is het prospectus van ASN Beleggingsfondsen N.V. aangepast. Aanleiding hiertoe waren de aanpassingen in het beleggingsbeleid van het ASN Duurzaam Obligatiefonds en het ASN Duurzaam Mixfonds. De documenten Essentiële Beleggersinformatie (EBi) van alle ASN Beleggingsfondsen zijn in januari en in mei geactualiseerd. Dit betrof het toevoegen van de jaarrendementen en de kostenfactoren na goedkeuring van de jaarrekening. U vindt deze documenten op de website van de ASN Bank, > Brochures en documenten. AIFMD Naar aanleiding van de kredietcrisis in 2008 zijn de Europese regels voor het toezicht op beleggingsfondsen uitgebreid. Zo kwam de richtlijn Alternative Investment Fund Managers Directive, kortweg AIFMD, tot stand. Door de AIFMD komen meer beheerders van beleggingsfondsen onder toezicht. Ook stelt de AIFMD gedetailleerde eisen aan het beheer. De Nederlandse wetgever heeft deze Europese regels vertaald in wetgeving in Nederland. Deze eisen voor het beheer hebben onder andere betrekking op het risicomanagement, uitbesteding en beloningsbeleid. Bovendien moeten beleggingsfondsen een bewaarder hebben die de uitvoering van het fondsbeheer uitgebreid controleert. De nieuwe regels zijn op 22 juli 2013 in werking getreden. Voor beheerders met een bestaande vergunning, zoals ABB voor de ASN Beleggingsfondsen, geldt een overgangstermijn van één jaar. De ASN Beleggingsfondsen en ABB moeten uiterlijk op 22 juli 2014 aan de nieuwe regels voldoen. Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen

11 1.4 Fund governance en risicobeleid ABB heeft een Gedragscode Fund Governance opgesteld voor de (sub)fondsen van ASN Beleggingsfondsen N.V., het ASN-Novib Microkredietfonds en het ASN Groenprojectenfonds. Deze gedragscode is gebaseerd op de Principles of Fund Governance van DUFAS (Dutch Fund and Asset Management Association). De Gedragscode Fund Governance vindt u op www. asnbank.nl/beleggen > Over de beheerder. ABB heeft in 2012 het beleid voor het risicobeheer vastgesteld en besproken met de raad van commissarissen. Naar aanleiding van de gebruikelijke, jaarlijkse actualisering van het risicobeheerbeleid en de zelfbeoordeling op het gebied van risico in 2012 is het risicobeheerbeleid geactualiseerd en herzien. Vervolgens heeft de directie van ABB het herziene beleid vastgesteld. De actualisering hield onder meer het volgende in: De omschrijving van de risico s waarvoor beheermaatregelen worden getroffen, is aangevuld. Dit hield onder meer verband met het wegvallen van de Regeling sociaal-ethische projecten. Het beleid is aangepast vanwege de komst van een nieuw directielid van ABB en nieuwe medewerkers. In het beleid is toekomstige wetgeving genoemd: de AIFM-richtlijn. Deze zal de invulling van het risicobeheerbeleid beïnvloeden. De omschrijving van taken die ABB uitbesteedt en de wijze waarop ABB controle uitoefent, is verbeterd. 1.5 Risico s De belangrijkste financiële risico s van ASN Beleggingsfondsen N.V. komen voort uit het beheer van de beleggingsportefeuilles. De belangrijkste risico s zijn het marktrisico, kredietrisico, renterisico, valutarisico en concentratierisico. Deze vijf risico s beperkt ABB door bij de verschillende fondsen een maximumpercentage per belegging te hanteren. Bij het ASN Duurzaam Aandelenfonds, ASN Duurzaam Obligatiefonds, ASN Duurzaam Mixfonds en ASN Milieu & Waterfonds zijn er ook restricties vastgelegd over de regio s en landen waarin deze fondsen beleggen. De beleggingen van alle fondsen bleven in de verslagperiode ruim binnen de gestelde grenzen. Voor ASN Milieu & Waterfonds geldt ook een restrictie voor de sectorverdeling. Het fonds bleef daar in de verslagperiode binnen. Op het ASN Duurzaam Small & Midcapfonds is het concentratierisico van toepassing. Dit fonds belegt in een geconcentreerde portefeuille van ongeveer dertig Europese smallcap- en midcapondernemingen. Elke belegging mag maximaal 10% van het fondsvermogen uitmaken. In de verslagperiode bleef het fonds hier ruimschoots onder. Het kredietrisico speelt vooral bij het ASN Duurzaam Obligatiefonds en het ASN Duurzaam Mixfonds. Deze fondsen beleggen in leningen uitgegeven door landen. In januari 2013 is het beleid van deze fondsen aangepast. Hiermee is de restrictie die tot dan toe gold voor de kredietkwaliteit (kredietrating), vervallen. Sinds 15 januari 2013 worden de beleggingen in deze fondsen vastgesteld op basis van de duurzaamheid en de terugbetaalcapaciteit van landen. De combinatie van deze twee criteria bepaalt hoeveel de fondsen in een land beleggen. Het gevolg van dit beleid is dat de kredietkwaliteit van de landen in de twee fondsportefeuilles is veranderd ten opzichte van 2012: op basis van de ratings is het kredietrisico toegenomen. Om het nieuwe beleid te implementeren zijn immers in het eerste halfjaar van 2013 de obligatiebelangen in Duitsland, Frankrijk en Nederland sterk verminderd ten gunste van Oostenrijk, Spanje en België. Dat betekent dat er leningen aan de portefeuille zijn toegevoegd van landen met een BB-rating. Deze landen bevonden zich vorig jaar niet in de portefeuille vanwege de beperking op basis van kredietrating die toen gold. Het aandeel van landen met een AAA-rating is hierdoor afgenomen van 54,6% eind vorig jaar tot 30,4% ultimo juni ABB accepteert dit risico als gevolg van het aangepaste beleid. Door landen te beoordelen op hun terugbetaalcapaciteit, bepaalt ABB de financiële gezondheid van de landen. Het renterisico speelt voornamelijk bij het ASN Duurzaam Obligatiefonds en het ASN Duurzaam Mixfonds. In het begin van de verslagperiode daalden de marktrentes, maar later in het eerste halfjaar van 2013 stegen zij weer. Dit werd voornamelijk veroorzaakt door de onrust op de markten over het monetaire beleid van diverse overheden. De rente steeg het meest in de VS, maar ook in Europa. De Duitse tienjaarsrente nam bijvoorbeeld toe van 1,32% tot 1,73%. In de eerste helft van 2013 deden we enkele transacties om de rentegevoeligheid van het fonds maximaal drie maanden te laten afwijken van de benchmark en de renterisico s beperkt te houden. 9 ASN BELEGGINGSFONDSEN

12 10 De ontwikkeling van de valutakoersen waarin de beleggingen in een fonds luiden, beïnvloedt de waarde van de beleggingen in het fonds. Dat geldt alleen voor beleggingen die niet in euro s luiden. In het eerste kwartaal van 2013 had de ontwikkeling van valutakoersen nauwelijks invloed op het resultaat van het ASN Duurzaam Aandelenfonds (en daarmee ook het ASN Duurzaam Mixfonds), het ASN Milieu & Waterfonds en het ASN Duurzaam Small & Midcapfonds. Het valutaresultaat van het ASN Duurzaam Aandelenfonds was (negatief), tegen (positief) in het eerste halfjaar van Het ASN Milieu & Waterfonds en het ASN Duurzaam Small & Midcapfonds behaalden een klein positief valutaresultaat, tegen een negatief resultaat in de eerste helft van Bij geen van de fondsen wordt het valutarisico afgedekt. Zowel derivaten als actieve valutaposities zijn niet toegestaan. Beleggingen in het ASN Duurzaam Obligatiefonds (en het obligatiedeel van het ASN Duurzaam Mixfonds) vinden uitsluitend plaats in obligatieleningen die in euro s noteren. Daardoor heeft dit fonds geen valutarisico. Het verhandelbaarheidsrisico is beperkt doordat de fondsen beursgenoteerd zijn en over het algemeen in goed verhandelbare beleggingen beleggen. De risico s ultimo juni worden daarin gekwantificeerd. Tevens kunt u de volgende delen van het directieverslag en de halfjaarcijfers van ASN Beleggingsfondsen N.V. raadplegen, alsmede de halfjaarcijfers van de fondsen en van de betreffende beleggingspools: Hoofdstuk 3 van het directieverslag geeft inzicht in de ontwikkeling van de markten. Hoofdstuk 4 beschrijft voor fondsen die in aandelen beleggen, informatie over de grootste belangen en de sector- of landenspreiding van de portefeuille. Voor fondsen die in obligaties beleggen, betreft dit informatie over de duration van de portefeuille. De duration is een maatstaf voor de gevoeligheid van vastrentende portefeuilles voor wijzigingen in de marktrente. Paragraaf 5.4, Toelichting algemeen van ASN Beleggingsfondsen N.V., biedt een beschrijving van de voornaamste risico s en van de maatregelen van ABB om deze risico s te beperken. Hoofdstuk 7 beschrijft van elke pool het overzicht van de effectenportefeuille. Dit biedt informatie over de mate van spreiding van beleggingen over landen en sectoren, en per individuele belegging. Daarmee geeft dit overzicht onder meer een indicatie van de prijs- en valutarisico s. ABB bewaakt met behulp van een systeem van risicobeheersingsmaatregelen dat de fondsen in het algemeen en de beleggingsportefeuilles in het bijzonder voortdurend blijven voldoen aan: de randvoorwaarden die in het prospectus zijn vastgelegd, de wettelijke kaders, en de fondsspecifieke interne uitvoeringsrichtlijnen. Dit zijn richtlijnen voor onder meer de mate van spreiding van de portefeuille, de kredietwaardigheid van debiteuren, de kwaliteit van marktpartijen waarmee zaken worden gedaan, en de liquiditeit van de beleggingen. Zo heeft een brede, goede spreiding van beleggingen naar verwachting een dempend effect op onderkende prijsrisico s. Limietbewaking schept de mogelijkheid om kredietrisico s te beheersen. Liquiditeitsrisico s kan ABB beperken door hoofdzakelijk in courante, beursgenoteerde effecten te beleggen. Dit halfjaarbericht heeft onder meer als functie om inzicht te verschaffen in risico s die zich in het eerste halfjaar van 2013 hebben voorgedaan. Hierboven zijn de belangrijkste risico s beschreven. Daarnaast vindt u een uitgebreid overzicht van de risico s in de halfjaarcijfers. 1.6 Beheerkosten ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. voert de directie en het beheer over de beleggingsfondsen. Hiervoor brengt zij per fonds een vast percentage in rekening. Dit percentage verschilt per fonds en wordt het totalekostenpercentage (TKP) genoemd. Het TKP wordt jaarlijks berekend over het vermogen van elk fonds. Dankzij deze systematiek weet de belegger precies wat de kosten voor het beheer van het beleggingsfonds zijn. De beheerder betaalt uit deze inkomsten op zijn beurt de kosten die samenhangen met de directievoering en het beheer van deze fondsen. Dit zijn de personeelskosten, organisatiekosten, marketingkosten, de kosten van vermogensbeheer en duurzaamheidsonderzoek, administratieve dienstverlening, kosten van distributie, accountantskosten, bewaarloon, overige (advies)diensten en overige kosten. Per 1 januari 2014 worden de distributievergoedingen afgeschaft. Distributeurs zullen aan beleggers deze kosten in rekening brengen. Uitgangspunt van onze beleggingen is bevordering van een duurzame wereld, niet het behalen van het hoogst mogelijke rendement. Daarom ontvangen Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen

13 de vermogensbeheerders geen prestatiebeloning (performance fee). Lopendekostenfactor Tot en met het halfjaarbericht van 2012 hanteerden wij de total expense ratio (TER) om de kosten in het fonds weer te geven. Recent zijn de regels over kostentransparantie gewijzigd. Volgens artikel 5:2 van de Nadere Regeling gedragsregels financiële ondernemingen (NRgfo) is een toelichting van de lopendekostenfactor (LKF) vereist. gemiddelde fondsvermogen bepaald op basis van de frequentie waarmee de intrinsieke waarde of net asset value (NAV) wordt afgegeven. Alle NAV s die gedurende het jaar worden afgegeven, worden opgeteld en gedeeld door het aantal afgegeven NAV s. De LKF geeft daarmee een nauwkeuriger niveau van de kosten weer dan de TER. Deze kosten worden aan de beleggers niet apart in rekening gebracht, maar in de koers van het fonds verrekend. De LKF is gelijk aan de totale kosten die ten laste van het fonds komen ten opzichte van het gemiddelde fondsvermogen. Het verschil tussen de TER en de LKF is de wijze van berekening. Het gemiddelde fondsvermogen bij de TER wordt berekend door het gemiddelde fondsvermogen op vijf meetmomenten te nemen. Bij berekening van de LKF wordt het Over de eerste helft 2013 waren de lopendekostenfactor en het totalekostenpercentage van de fondsen als volgt (de TKP is ongewijzigd ten opzichte van het eerste halfjaar van 2012): 11 Fonds LKF TKP* ASN Duurzaam Aandelenfonds 0,62% 0,62% 1,25% ASN Duurzaam Obligatiefonds 0,48% 0,47% 0,95% ASN Duurzaam Mixfonds 0,55% 0,55% 1,10% ASN Milieu & Waterfonds 0,87% 0,88% 1,75% ASN Duurzaam Small & Midcapfonds 0,87% 0,89% 1,75% * Op jaarbasis per ASN BELEGGINGSFONDSEN

14 12 Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen

15 13 2 Duurzaam beleggingsbeleid De zorg voor schoon water: zuivering van duinwater. Foto: M. Okhuizen

16 Ontwikkelingen duurzaamheidsbeleid De beheerder van de ASN Beleggingsfondsen, ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. (ABB) belegt zowel financieel als maatschappelijk verantwoord. Wij selecteren uitsluitend ondernemingen, instellingen en overheden die bijdragen aan een duurzame samenleving en die financieel solide zijn. Om deze te kunnen selecteren hebben wij onze bijzondere beleggingscriteria geformuleerd. Deze criteria gelden voor de investeringen van de ASN Bank en ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. ABB neemt de bijzondere beleggingscriteria die voor de ASN Bank gelden, in principe integraal over als basis voor zijn beleggingsbeleid. U vindt onze bijzondere beleggingscriteria op > Wat doen wij? > Waar kiezen we voor > Duurzaamheidsbeleid. ASN Bank Issuepapers De ASN Bank Issuepapers zijn uitwerkingen van de bijzondere beleggingscriteria van de ASN Bank en ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. Deze criteria zijn vrij algemeen gesteld. Vooral de toelatingscriteria geven alleen richtlijnen voor de selectie van ondernemingen, instellingen en landen. Daarom werken wij de beleggingscriteria uit in meer praktische issuepapers. Zij geven helderheid over de wijze waarop wij de bijzondere beleggingscriteria moeten interpreteren. Tevens bieden ze de analisten handvatten om onderzoeken uit te voeren. Wij hebben twee soorten issuepapers, namelijk over: 1. onze beleidsthema s mensenrechten, klimaat en biodiversiteit; 2. de sectoren afvalverwerking, banken en verzekeraars, microfinanciering, risicolanden, staatsobligaties, supranationale instellingen (ontwikkelingsbanken), transport en mobiliteit, waterschappen, woningcorporaties en zorg. U vindt de volledige teksten van de ASN Bank Issuepapers op > Wat doen wij? > Waar kiezen we voor > Duurzaamheidsbeleid. Toepassing duurzaamheidsbeleid Het duurzaamheidsbeleid vormt de basis van drie activiteiten met betrekking tot de ASN Beleggingsfondsen: Het duurzaamheidsonderzoek en, op basis daarvan, de selectie van ondernemingen, landen en organisaties voor het ASN Beleggingsuniversum. Engagement, de dialoog met ondernemingen en instellingen met als doel hen bewuster te maken van hun duurzaamheidsprestaties en hen aan te sporen deze te verbeteren. We maken gebruik van de rechten die we als belegger hebben om te stemmen op aandeelhoudersvergaderingen. 2.2 Duurzame selectie De selectie van duurzame ondernemingen en landen voor het ASN Beleggingsuniversum is een grondig, zorgvuldig proces, dat plaatsvindt volgens een vaste procedure. Het team analisten van de afdeling Duurzaamheidsbeleid & -Onderzoek beoordeelt continu of beleggingen voldoen aan de bijzondere beleggingscriteria en issuepapers van de ASN Bank en ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. De analisten maken bij hun onderzoek gebruik van informatie van het bedrijf zelf, maar ook van informatie die wordt verstrekt door gespecialiseerde onderzoeksinstellingen, de media, niet-gouvernementele organisaties zoals Amnesty International, en vakbonden. De gespecialiseerde onderzoeksbureaus waarvan het analistenteam gebruikmaakt, zijn het Engelse Eiris en het Nederlandse Sustainalytics. Deze verzamelen allerlei data over de duurzaamheidsprestaties van ondernemingen wereldwijd. Daarnaast maakt het team gebruik van RepRisk. Deze organisatie verzamelt nieuwsberichten over ondernemingen, zodat de onderzoeker snel kan zien of er sprake is van controversiële kwesties. TruCost, een Engels onderzoeksbureau dat zich gespecialiseerd heeft in het vaststellen van de impact van bedrijfsactiviteiten op het milieu en klimaat, levert informatie over deze impact. Het analistenteam van de ASN Bank bepaalt wat al deze informatie betekent in termen van de duurzaamheidscriteria van de ASN Bank en de ASN Beleggingsfondsen. Zo nodig doet het aanvullend onderzoek. Na een grondige analyse brengt het team een advies uit aan de ASN Selectiecommissie. ASN Selectiecommissie De ASN Selectiecommissie bespreekt de afgeronde onderzoeken. Deze commissie bestaat uit de directie van de ASN Bank, de directie van ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. (ABB) en het hoofd van de afdeling Duurzaamheidsbeleid en & -Onderzoek. Zij worden hierover geadviseerd door de analisten van de afdeling Duurzaamheidsbeleid & -Onderzoek. De ASN Selectiecommissie kwam in het eerste halfjaar van 2013 drie maal bijeen. De ASN Selectiecommis- Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen

17 sie heeft de bevoegdheid een onderneming of land goed of af te keuren voor het ASN Beleggingsuniversum. Na goedkeuring van de ASN Selectiecommissie wordt een onderneming of land opgenomen in het ASN Beleggingsuniversum. De directie van ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. besluit vervolgens over toelating van de betreffende onderneming, instelling of land tot het beleggingsuniversum van de ASN Beleggingsfondsen. Wijzigingen ASN Beleggingsuniversum eerste halfjaar 2013 Wij onderzoeken het beleid en de prestaties van landen en ondernemingen op het gebied van duurzaamheid en duurzame bedrijfsvoering. Daarbij beoordelen we of zij voldoen aan onze bijzondere beleggingscriteria en de ASN Bank Issuepapers die daaruit voortvloeien. Dit onderzoek leidt tot het ASN Beleggingsuniversum, de verzameling van ondernemingen, overheden en instellingen waarin de ASN Beleggingsfondsen mogen beleggen. Wijzigingen in het ASN Beleggingsuniversum vinden plaats door entiteiten (ondernemingen, overheden of instellingen): 1. nieuw toe te laten; 2. te verwijderen na heronderzoek of na overname. Als we entiteiten na heronderzoek handhaven, verandert het beleggingsuniversum uiteraard niet. We streven ernaar om elke onderneming en elk land minimaal een keer per drie jaar opnieuw te onderzoeken. Als uit specifieke informatie blijkt dat dit eerder moet plaatsvinden, vervroegen wij de doorlichting. Het actuele beleggingsuniversum van elk fonds vindt u op de website van de ASN Bank. criteria: milieu, sociaal beleid en corporate governance (verantwoord bestuur). De voorlopige status geldt voor ondernemingen die voldoen aan de criteria, maar nog niet op alle punten voldoende scoren. Zij krijgen drie jaar de tijd om het beleid te verbeteren. Via actief engagement stimuleren we de ondernemingen hun duurzaamheidsbeleid te verbeteren. Wanneer zij daar niet in slagen, verwijderen we hen alsnog uit het beleggingsuniversum. In het eerste halfjaar hebben wij 4 ondernemingen definitief toegelaten en 5 voorlopig toegelaten. Wij moesten 9 bedrijven verwijderen, terwijl wij er 25 na onderzoek konden handhaven. Er zijn 2 ondernemingen nieuw toegelaten tot het universum van het ASN Milieu & Waterfonds. Na heronderzoek hebben wij 15 bedrijven gehandhaafd, terwijl wij er 6 hebben verwijderd. Begin 2013 is voor het ASN Duurzaam Obligatiefonds het nieuwe universum van landen vastgesteld. Daarmee vullen we het nieuwe beleid van het ASN Duurzaam Obligatiefonds in. Na deze vaststelling hebben verder geen wijzigingen plaatsgevonden in het eerste halfjaar van Ook in het eerste halfjaar van 2013 lichtten we vele ondernemingen en landen door omdat zij nieuw of aan heronderzoek toe waren. In totaal behandelde de ASN Selectiecommissie 212 ondernemingen en landen. Daarvan zijn 145 niet toegelaten tot het ASN Beleggingsuniversum. We lieten 2 ondernemingen nieuw toe tot het universum van het ASN Duurzaam Aandelenfonds. Van de ondernemingen die zich al in het universum bevonden, hebben wij er na heronderzoek 34 gehandhaafd en 10 verwijderd. Het ASN Duurzaam Small & Midcapfonds belegt zowel in ondernemingen die definitief zijn toegelaten tot het universum (definitief toegelaten of pass-status) als in bedrijven die voorlopig zijn toegelaten (voorlopig toegelaten of provisional status). Ondernemingen worden definitief toegelaten wanneer zij ruim voldoende scoren op drie ASN BELEGGINGSFONDSEN

18 Overzicht van ondernemingen, landen en instellingen die in het eerste halfjaar van 2013 zijn doorgelicht voor het ASN Beleggingsuniversum 16 Fonds Nieuw toegelaten Na heronderzoek gehandhaafd ASN Duurzaam Aandelenfonds Na heronderzoek verwijderd Amadeus IT Holding Adecco Applied Materials William Demant Holding Advanced Micro Devices Cap Gemini Barrat Developments Fuji Film Berkeley Group Gamesa BIC Grontmij Billerud Hess Capital & Counties Properties Husqvarna Coloplast Intel EDP Renovaveis ITV Essilor Tomra Global PVQ Se Herman Miller Holmen Ibiden INTU Properties Kesko Metro Group Murata Manufacturing Natura Cosmeticos Ocean Power Technologies Omron Persimmon Randstad Reckitt Benckiser Red Eléctrica De España Renewable Energy Severn Trent Smith & Nephew Solarworld Sonova Taylor Wimpey TDK Terna Verizon Communications Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen

19 Fonds Nieuw toegelaten Na heronderzoek gehandhaafd ASN Milieu & Waterfonds Na heronderzoek verwijderd Acuity Brands Aixtron Gamesa Rinnai Centrotec Sustainable Grontmij EDP Renovaveis Hess Global PVQ Se LKQ Corp GLV Suez Environnement Nibe Industrier Tomra Nordex Ocean Power Technologies Renewable Energy Severn Trent Solarworld Stericycle United Utilities Vacon Waterlogic ASN Duurzaam Small & Midcapfonds * toegelaten met voorlopige status; de overige ondernemingen zijn definitief toegelaten Asos* Adecco Atos Origin Barrat Developments Agfa Gevaert Cap Gemini Capital & Counties Properties Berkeley Group Gamesa Global PVQ Se BIC Husqvarna Greggs* Billerud ITV Nibe Industrier* Coloplast Jeronimo Martins Nordex* EDP Renovaveis Skanska Takkt* Holmen Stockmann William Demant Holding INTU Properties Tomra Kesko Lindab International Persimmon Randstad Holding Red Eléctrica De España Severn Trent Solarworld Sonaecom Sonova Taylor Wimpey United Utilities Vacon 17 Uitgebreide informatie staat op Daar vindt u voor elk fonds een toelichting op de bedrijven en instellingen in het ASN Beleggingsuniversum. ASN BELEGGINGSFONDSEN

20 Engagement Engagement houdt in dat we ondernemingen vragen hun beleid en praktijken duurzamer te maken, en opheldering te geven als er mogelijk sprake is van misstanden. Dat kan op het gebied van milieu zijn, maar misstanden betreffen vaak mensenrechten. In het universum van het ASN Duurzaam Small & Midcapfonds bevinden zich twee categorieën bedrijven: ondernemingen die voorlopig zijn toegelaten tot het universum, en bedrijven die definitief zijn toegelaten. De voorlopig toegelaten ondernemingen scoren nog niet op alle duurzaamheidscriteria een voldoende. Door actief met hen in dialoog te gaan sturen wij aan op verbeteringen. Na drie jaar onderzoeken wij opnieuw of deze ondernemingen definitief kunnen worden toegelaten. De criteria hiervoor zijn gelijk aan die van het ASN Duurzaam Aandelenfonds. Als een onderneming voldoet, laten wij haar definitief toe. Zo niet, dan verwijderen wij de onderneming uit het universum van het fonds (zie ook paragraaf 2.2). In het eerste halfjaar van 2013 voerden wij een dialoog met: 39 ondernemingen uit het universum van het ASN Duurzaam Aandelenfonds, 44 ondernemingen uit het universum van het ASN Duurzaam Small & Midcapfonds, 3 ondernemingen uit het universum van het ASN Milieu & Waterfonds. Doordat ondernemingen zich in het universum van meerdere fondsen kunnen bevinden, ging het in totaal om 76 ondernemingen. 2.4 Stemmen Wie belegt in aandelen, heeft ook het recht te stemmen op de voorstellen die aan de orde komen in aandeelhoudersvergaderingen. De ASN Beleggingsfondsen beleggen onder andere in aandelen. Dat geeft stemrecht op de aandeelhoudersvergaderingen van de ondernemingen waarin wij beleggen. Daardoor kunnen wij via de stemrechten die zijn gekoppeld aan de aandelen, invloed uitoefenen op het beleid en management van die ondernemingen. De afgelopen jaren hebben wij ons stemrecht bij steeds meer ondernemingen uitgeoefend op basis van ons eigen duurzame stembeleid. In totaal stemden we in het eerste halfjaar van 2013 op 167 aandeelhoudersvergaderingen volgens het stembeleid van de ASN Beleggingsfondsen: 26 in het eerste kwartaal en 141 in het tweede kwartaal. Bij 12% van de aandeelhoudersvergaderingen stemden wij volledig in lijn met het management van de onderneming. Bij 88% van de vergaderingen stemden wij minimaal tegen één resolutie. In de meeste gevallen betrof het een stem tegen benoemingen, omdat de onafhankelijkheid van het bestuur niet gewaarborgd was. Dit betrof vooral Japanse bedrijven. Op de tweede plaats stond beloning. Wij willen dat bedrijven de bestuurders niet alleen op financiële criteria beoordelen, maar ook op duurzaamheidscriteria. Door tegen beloningsvoorstellen zonder duurzaamheidscriteria te stemmen oefenen wij druk uit op bedrijven om hun beloningspakketten te herzien. Daarmee stimuleren wij duurzaam gedrag. Meer informatie over het stemgedrag van de ASN Beleggingsfondsen op de aandeelhoudersvergaderingen vindt u op > Wat doen wij > Waar kiezen we voor? > Duurzaamheid in de praktijk. 2.5 CO 2 -uitstoot ASNaandelenfondsen Wie belegt in een onderneming, draagt ook bij aan de CO 2 -uitstoot die bedrijfsactiviteiten genereren of aan de vermindering daarvan. De ASN Bank selecteert haar beleggingen op basis van duurzaamheidscriteria op het gebied van mensenrechten, klimaat en biodiversiteit. De effectiviteit van het klimaatbeleid van de ASN Bank meten wij sinds 2007 door de CO 2 -uitstoot van onze beleggingsfondsen door te rekenen. Wij maken hiervoor gebruik van Trucost, een Engels onderzoeksbureau dat is gespecialiseerd in het vaststellen van de impact van bedrijfsactiviteiten op het milieu. We berekenen de CO 2 -uitstoot van onze aandelenfondsen niet alleen per jaar, maar ook per halfjaar. Van 2007 tot en met 2012 berekenden we de hoeveelheid CO 2 die een onderneming uitstootte per miljoen euro omzet. Het nadeel van deze methode was dat de inflatie de cijfers positief beïnvloedde. Als prijzen stijgen, neemt immers de omzet toe, terwijl de verkopen gelijk blijven. Dat betekende dat de uitstoot van een onderneming per miljoen euro omzet daalde, hoewel haar CO 2 -uitstoot gelijk bleef. In 2013 hebben we een nieuwe berekeningsmethode ingevoerd. Deze gaat niet meer uit van de omzet, maar van de absolute CO 2 -uitstoot. Trucost levert informatie over de CO 2 -uitstoot van elke onderneming waarin onze aandelenfondsen beleggen. Deze vermenigvuldigen we met het procentuele Halfjaarbericht 2013 ASN Beleggingsfondsen