ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming

Transcriptie

1 Inhoud van het verslag ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming Croho-registratienummer: aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 12 mei en 13 juni 2006 Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...5 Bijlage 1: Programma...35 Bijlage 2: Beoordeelde documenten...38 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...39 Bijlage 4: Uitwerking Dublin Descriptoren naar programmaonderdelen...43 Bijlage 5: Visitatieteam...50 Bijlage 6: Onafhankelijkheidsverklaringen...51 De verantwoordelijke teamleider: dr. M.S. Leloux namens deze, M.I. van de Velde Certiked December 2006 Pagina 1 van 51

2 Identificatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Rengerslaan DD Leeuwarden Telefoon: Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: mw. A. Uitham, Instituutsdirecteur Zorg en Welzijn Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Noordelijke Hogeschool Leeuwarden HBO opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming Voltijd, deeltijd Locatie Leeuwarden Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat worden afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: dr. M.S. Leloux Extern deskundige: mr. G.J.M. Hoogeboom Secretaris: A.J.C. van Noort Studentlid: A.E. Stapel Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding, en deze doen toekomen aan het visitatieteam in april Het visitatieteam heeft een voorbereidende bijeenkomst gehad op 8 mei 2006 waarin is vastgesteld dat het zelfevaluatierapport voldoende basis biedt om de visitatie uit te voeren. De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 12 mei 2006; en op 13 juni 2006 is de tweede visitatiedag uitgevoerd. Het conceptrapport is op 13 december 2006 toegezonden aan het management van de opleiding. Op XX zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot onderhavig definitief rapport. In de aanloop naar de visitatie is er éénmaal een bijeenkomst geweest tussen de voorzitter van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomst had een voorlichtend en planningstechnisch karakter. Pagina 2 van 51

3 Managementsamenvatting Op 12 mei 2006 en 13 juni 2006 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. Algemeen beeld Het doel van de opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming is om studenten op te leiden tot beginnende beroepsbeoefenaren op het gebied van samenlevingsopbouw, educatie, kunst, cultuur en recreatie. Een CMV er kan achtergronden van doelgroepen en contexten van maatschappelijke problemen analyseren, programma s en projecten ontwikkelen en evalueren. Hij treedt daarbij op als evenwichtskunstenaar tussen de eisen van de samenleving en de wensen, behoeften en verlangens van burgers. De opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming (CMV) van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden heeft zich tijdens de visitatie met een consistent en door alle stakeholders gedragen beeld gepresenteerd. De opleiding komt naar voren als een goede, praktijkgerichte opleiding met een enthousiast en betrokken team, aangevoerd door een goed opleidingsmanagement. De praktijkgerichtheid van de opleiding komt al in het eerste jaar om de hoek kijken, en wordt in latere jaren alleen maar sterker. Wat ook opvalt is de aandacht binnen de opleiding voor methodiek, leren leren en de ambitie om studenten te leren om zichzelf als agogisch instrument in het werkveld in te zetten. Een didactisch goed opgebouwde aandacht voor zelfreflectie, zoals supervisie- en intervisie-instrumenten en de door de student op te stellen procesverslagen, is aantoonbaar verweven in de opleiding. Deze vorm van studieloopbaanbegeleiding loopt als een rode draad door de opleiding en zowel studenten als docenten besteden hier veel tijd aan. Vermeldenswaard hierbij is tevens de inzet van studentassistenten (vierdejaars studenten) die eerstejaars coachen en daarbij tevens werken aan hun eigen leidinggevende competenties. De opleiding CMV maakt onderdeel uit van het instituut Zorg en Welzijn van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Binnen dit instituut gaan de drie opleidingen van de afdeling welzijnsopleidingen (CMV, Maatschappelijk Werk en Dienstverlening en Pedagogiek) samen de major Social Studies vormgeven (Bachelor of Social Work). Momenteel hebben de drie opleidingen een gezamenlijke propedeuse. Op basis van eerdere ervaringen, waarbij de opleiding CMV binnen de propedeuse voor studenten weinig zichtbaar bleek, is deze zichtbaarheid verbeterd. Op basis van het landelijk overleg met andere HBO CMVopleidingen en het werkveld is een opleidingsprofiel voor de CMV er opgesteld. Dit profiel is uitgewerkt in eindtermen en beroepskwalificaties. Deze eindtermen en beroepskwalificaties zijn in overleg met de werkveldadviescommissie uitgewerkt naar beroepstaken, kennis, vaardigheden en houding. Op basis hiervan is de opleiding nu bezig met de verdere ontwikkeling van het competentiegericht onderwijs. Het werkveld wordt bij deze onderwijsontwikkeling flexibel ingezet. Pagina 3 van 51

4 De opleiding CMV kent voor zowel voltijd als deeltijd studenten twee afstudeervarianten, namelijk op het gebied van Samenlevingsopbouw en Cultuur & Recreatie. Een afgestudeerde van de afstudeervariant Samenlevingsopbouw is gericht op sociale cohesie, het samen met burgers leefbaar maken van buurt, wijk, dorp of stad, leert mensen zichzelf te organiseren en op te komen voor hun belangen. Een afgestudeerde van de afstudeervariant Cultuur & Recreatie is gericht op het ontwikkelen en bevorderen van zinvolle educatieve en recreatieve vrijetijdsbesteding van mensen in het algemeen, waarbij bijzonder aandacht is voor groepen die maatschappelijk niet of nauwelijks actief zijn. Het aandachtsgebied educatie en kunst, dat wel tot het domein van CMV behoort maar geen aparte afstudeervariant is, speelt een rol bij de beide afstudeervarianten. Kunst zit meer bij de richting Cultuur & Recreatie. Educatie zit meer bij Samenlevingsopbouw, maar ook voor een deel bij Cultuur & Recreatie. Educatie wordt dus breed ingezet. Door het te clusteren in plaats van scheiden wordt recht gedaan aan de praktijk van de CMV ers. De praktijkgerichtheid van de opleiding CMV uit zich in diverse aan de beroepspraktijk ontleende projecten met een hoge actualiteitswaarde en de diverse stagemogelijkheden. Ook de praktijkgerichtheid van de docenten is groot. Het niveau van de afstudeerscripties is goed, en het werkveld is ook goed te spreken over het niveau van de afstudeerders. De aandacht voor de agogische beroepsbeoefenaar als instrument en de fictieve instelling verdienen waardering. Ook waardeert het visitatieteam de flexibele inzet van de werkveldadviescommissie bij de onderwijsvernieuwing. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat ten aanzien van de onderwerpen domeinspecifieke eisen (facet 1.1.), programma (facetten 2.1, 2.2, 2.3 en 2.4), kwaliteit personeel (facetten 3.1 en 3.3), studieloopbaanbegeleiding (facet 4.2) en eindniveau (facet 6.1) goed geregeld is. Op enkele andere facetten is verdere verbetering mogelijk. Zo blijft aandacht voor profilering van de CMV-opleiding in de propedeuse van belang. Dit kan de continuering van de instroom in de opleiding ten goede komen. Ook dient er meer aandacht te zijn voor de internationalisering, niet alleen inhoudelijk, in het curriculum (bijv. aanbieden van een vreemde taal), maar ook door studenten beter te stimuleren om ook over de grenzen stages te gaan lopen. Ook zien we in het werkveld een toenemende aandacht voor verdere verzakelijking, en cultureel ondernemersschap. Ook daarop zou de opleiding extra kunnen inspelen. Overwegende dat de opleiding op de essentiële punten voldoende tot zelfs bovengemiddeld scoort en dat de verbeterpunten duidelijk minder prominent zijn, concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming van de Noordelijke Hogeschool te Leeuwarden positief scoort op alle gevisiteerde onderdelen. Details hieromtrent leest u in de volgende hoofdstukken. Pagina 4 van 51

5 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Overzicht van beoordelingen voltijd en deeltijd opleiding Onderwerp en facet Certiked beoordeling Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen Niveau: Bachelor Oriëntatie HBO Programma Eisen HBO Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma Studielast Instroom Duur Afstemming vormgeving / inhoud Beoordeling en toetsing positief goed voldoende voldoende positief goed goed goed goed voldoende voldoende voldoende voldoende Inzet van personeel positief Eisen HBO Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel goed voldoende goed Voorzieningen positief Materiële voorzieningen Studiebegeleiding voldoende goed Interne kwaliteitszorg positief Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld voldoende voldoende voldoende Resultaten positief Gerealiseerd niveau Onderwijsrendement goed voldoende Pagina 5 van 51

6 1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - De opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming (CMV) maakt binnen de NHL onderdeel uit van de afdeling Welzijn binnen het Instituut Zorg en Welzijn. De andere opleidingen binnen de afdeling zijn Maatschappelijk Werk en Dienstverlening en Pedagogiek. De afdeling Welzijnsopleidingen zit midden in een verandertraject. De opleidingen werken aan een gemeenschappelijke major Social Studies. Door middel van de keuze van de professionaliseringstaken kunnen studenten zich profileren als CMV er, maatschappelijk werker of pedagoog. - Het doel van de opleiding Cultureel Maatschappelijke Vorming is om studenten op te leiden tot beginnende beroepsbeoefenaren op het gebied van samenlevingsopbouw, educatie, kunst, cultuur en recreatie. Een CMV er kan achtergronden van doelgroepen en contexten van maatschappelijke problemen analyseren, programma s en projecten ontwikkelen en evalueren. Hij treedt daarbij op als evenwichtskunstenaar tussen de eisen van de samenleving en de wensen, behoeften en verlangens van burgers. - De opleiding onderscheidt twee afstudeervarianten: Samenlevingsopbouw en Cultuur & Recreatie. Een afgestudeerde van de afstudeervariant Samenlevingsopbouw is gericht op sociale cohesie, het samen met burgers leefbaar maken van buurt, wijk, dorp of stad, leert mensen zichzelf te organiseren en op te komen voor hun belangen. Een afgestudeerde van de afstudeervariant Cultuur & Recreatie is gericht op het ontwikkelen en bevorderen van zinvolle educatieve en recreatieve vrijetijdsbesteding van mensen in het algemeen, waarbij bijzonder aandacht is voor groepen die maatschappelijk niet of nauwelijks actief zijn. - Het aandachtsgebied educatie en kunst is geen aparte afstudeervariant maar speelt een rol bij de beide andere afstudeervarianten. Kunst zit meer bij de richting Cultuur & Recreatie. Educatie zit meer bij Samenlevingsopbouw, maar ook voor een deel bij Cultuur & Recreatie. Educatie wordt dus breed ingezet. Door het te clusteren in plaats van scheiden wordt recht gedaan aan de praktijk van de CMV ers. - De opleiding heeft zich gebaseerd op de competenties zoals die zijn beschreven in het rapport Alert en Ondernemend (1999) dat ontwikkeld is in opdracht van het landelijk opleidingsoverleg CMV (LOO-CMV). Dit beroepsprofiel is in overleg met het werkveld tot stand gekomen. - Sinds 2000 heeft de opleiding het profiel uit Alert en Ondernemend verder uitgewerkt naar beroepstaken, kennis, vaardigheden en houding. Hiervoor is overleg gevoerd met de werkveldadviescommissie. - De opleiding heeft zich aangesloten bij internationale netwerken, die dienen om inhoudelijke kennis uit te wisselen en curriculumvergelijkingen te maken. De opleiding is betrokken bij projecten in Polen en Kazakstan. Tevens is de afdeling Welzijn sinds 2005 lid van de internationale organisaties voor Schools of Social Work. Pagina 6 van 51

7 - De opleiding evalueert periodiek de eindtermen en opleidingskwalificaties. Hiervoor maakt zij gebruik van input van verschillende stakeholders. Naast het eigen team en de afdeling zijn hierbij ook de studenten en alumni betrokken. Daarnaast geven de werkveldadviescommissie, werkveldvertegenwoordigers en praktijkbegeleiders van stage en afstudeeropdrachten informatie die de opleiding gebruikt om te beoordelen of de eindkwalificaties nog steeds aansluiten bij het werkveld. In het (recente) verleden heeft dit ook daadwerkelijk geleid tot aanpassingen in de eindkwalificaties en het programma, bijvoorbeeld door meer aandacht te geven aan multimediale ontwikkelingen bij de module Mediagebruik. - De afdeling Welzijnsopleidingen zit midden in een verandertraject, dat er uiteindelijk toe zal leiden dat de drie opleidingen van deze afdeling samen gaan in de major Social Studies (Bachelor of Social Work). De keuze hiervoor is gebaseerd op een aantal relevante documenten, te weten het PAD-document van de HSAO, de beroepenstructuur 2005 van NIZW en het onderzoek van het Verweij-Jonker Instituut Toekomstverkenning van het welzijnswerk. De competenties van de bachelor of Social Work zijn in 2005 vastgesteld. Met ingang van september 2005 is de vernieuwde propedeuse voor de drie Welzijnsopleidingen van start gegaan. Binnen de propedeuse kunnen studenten kiezen voor een profilering naar elk van de drie opleidingen. Het is de bedoeling in 2008 tot afronding van de herinrichting te komen. - De major Social Studies heeft een omvang van 170 EC s. Binnen de major kunnen studenten zich profileren naar elk van de drie opleidingen. Daarnaast volgt de student een verplichte minor (30 EC s) en een keuze minor (30 EC s) en vult hij een keuzeruimte (10EC s). - Het onderscheidend vermogen van de CMV-opleiding van NHL ten opzichte van andere CMV opleidingen zit volgens de docenten in het feit dat tijdens de opleiding van NHL de student te weten komt waar hij goed in is. Hij leert dit uit te buiten in het werkveld, terwijl zijn zwaktes werkbaar worden gemaakt. Er is daarom veel aandacht voor de beroepshouding in deze opleiding. De inrichting van de opleiding CMV van de NHL wordt ook in de context van de regop geplaatst (problematiek van stad en platteland). Aan de andere CMV opleidingen in Nederland, die groter zijn, is daarentegen meer ruimte voor specialisatie, terwijl bij CMV van NHL twee afstudeervarianten worden aangeboden. De CMV er van NHL wordt dus breder opgeleid en de opleiding wordt meer gekoppeld aan de eigen kwaliteiten. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Op grond van de bovenstaande bevindingen is het visitatieteam van mening dat de eindkwalificaties goed aansluiten bij de eisen die door de beroepspraktijk en vakgenoten worden gesteld en dat nieuwe ontwikkelingen periodiek aan de orde worden gesteld. Ook betrekt de opleiding vigerende documenten om de aansluiting bij de wensen van het werkveld te bewerkstelligen en te behouden. Het visitatieteam beoordeelt het facet Domeinspecifieke eisen als goed. Pagina 7 van 51

8 1.2 Niveau De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - De opleiding CMV leidt studenten op tot hbo-bachelors en onderschrijft de algemene internationale beschrijvingen van het bachelor-niveau (Dublin Descriptoren). De opleiding CMV streeft ernaar dat de afgestudeerde CMV-student: - sociaal en communicatief vaardig is; - keuzes kan maken en beargumenteren; - om kan gaan met andersdenkenden: - in en vanuit verschillende organisatorische contexten kan werken; - over voldoende zelfreflecterend vermogen beschikt; - in staat is netwerken op te zetten en te onderhouden; - verantwoordelijkheid neemt voor het eigen leerproces: - creatief, innovatief en stimulerend kan denken en werken. In deze doelen komen de Dublin Descriptoren impliciet aan de orde. - Dat de Dublin Descriptoren ook expliciet in het programma verwerkt zijn, is zichtbaar gemaakt in een uitwerking van het curriculum. In dit overzicht, dat voor de volledigheid is opgenomen in bijlage 4, heeft de opleiding aangegeven welke vakken een relatie hebben met welke Dublin Descriptoren. Tevens is deze relatie toegelicht. Het visitatieteam heeft kennis genomen van dit schema en is van mening dat dit volledig en correct is. Het schema maakt voldoende aantoonbaar dat de eindkwalificaties van de opleiding aansluiten bij de Dublin Descriptoren. - In gesprekken die het visitatieteam heeft gevoerd met studenten, alumni, docenten en leden van de werkveldadviescommissie is door hen aangegeven dat zij van mening zijn dat de opleiding het hboniveau waarmaakt. Ook uit verslagen van externen die aanwezig zijn bij de eindgesprekken is aangegeven dat de eindkwalificaties van de studenten voldoende zijn en passend zijn voor het hbo-niveau. Bovendien heeft het visitatieteam bij de bestudering van afstudeerscripties en daarbij behorende procesverslagen met genoegen kunnen vaststellen dat de student hierin veel aandacht besteedt aan de zelfreflectie met betrekking tot de realisatie van de Dublin Descriptoren binnen de eigen te behalen competenties. - Docenten hebben aangegeven dat de Dublin Descriptoren richtinggevend zijn bij de ontwikkeling van het onderwijs. Bij wijzigingen in het programma of in de eindkwalificaties wordt het niveau getoetst aan de Dublin Descriptoren. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam concludeert op grond van de bevindingen dat de eindkwalificaties in voldoende mate aansluiten bij het HBO-bachelorniveau. Het visitatieteam baseert zich daarbij op de Dublin Descriptoren voor de HBO-bachelor en stelt vast dat deze evenwichtig en adequaat in de kwalificaties van de opleiding verwerkt zijn.. Het visitatieteam beoordeelt het facet Niveau daarom als voldoende. Pagina 8 van 51

9 1.3 Oriëntatie HBO De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - In het beroepsprofiel Alert en Ondernemend staat beschreven waaraan een beginnend beroepsbeoefenaar CMV op hbo-niveau moet voldoen. Dit is afgestemd met het relevante beroepenveld. In het opleidingsprofiel, dat is opgenomen in het studentstatuut, is de vertaalslag gemaakt naar eindtermen en beroepskwalificaties. - Alumni zijn van mening dat de doelstellingen en eindkwalificaties aansluiten bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Het merendeel van de studenten gaat tijdens of na het laatste studiejaar werken bij de instelling waar zij eerder stage hebben gelopen. Studenten die na de studie actief op zoek gaan naar een baan, slagen hier over het algemeen binnen anderhalf jaar in. Alumni geven aan dat er voldoende werk is voor de CMV er op hbo-niveau, maar dat ze zich er wel voor moeten inspannen omdat ze het niet op een presenteerblaadje aangereikt krijgen. - Ook de aansluiting met het universitaire onderwijs is voldoende te noemen. Studenten die van plan zijn om aan de universiteit door te studeren, kunnen zich hier reeds tijdens de opleiding op voorbereiden door in de keuzeruimte voorbereidende vakken op wo-niveau te volgen. - Binnen het LOO-CMV is de afstemming tussen opleiding en werkveld momenteel onderwerp van gesprek. Er vinden inventarisaties plaats bij alle CMV-opleidingen en door middel van conferenties worden alle stakeholders bij elkaar gebracht (studenten, alumni, docenten en werkveld). De opleiding volgt de ontwikkelingen met belangstelling en zal de input vanuit het LOO-CMV meenemen bij het verder vormgeven van de opleiding binnen de nieuwe structuur. - De opleiding treedt met de werkveldadviescommissie in overleg over een brede range aan onderwerpen. Jaarlijks wordt vastgesteld welke thema s aan de orde zullen komen. De leden van de werkveldadviescommissie worden betrokken bij de onderwerpen waar hun voorkeur naar uitgaat. Daarnaast worden, waar dat wenselijk dan wel noodzakelijk geacht wordt, ad hoc werkvelddeskundigen ingezet. De werkveldadviescommissie wordt dus flexibel ingezet. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De eindkwalificaties zijn ontleend aan een in samenspraak met het werkveld ontwikkeld competentieprofiel, waarvan het niveau overeenstemt met dat van een beginnend beroepsbeoefenaar. Bij de beoordeling of de kwalificaties daar nog steeds bij aansluiten betrekt de opleiding verschillende stakeholders. De flexibele inzet van de werkveldadviescommissie wordt door het visitatieteam op prijs gesteld. Op grond hiervan beoordeelt het visitatieteam het facet Oriëntatie HBO als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Doelstellingen Opleiding als voldoende. De opleiding is geënt op eindkwalificaties die aansluiten bij de eisen van het vak, de beroepspraktijk en het bachelorniveau. Pagina 9 van 51

10 2. Onderwerp: programma 2.1 Eisen HBO Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - De opleiding wordt als voltijd opleiding aangeboden. Binnen de voltijdopleiding CMV is de mogelijkheid om een aangepaste leerroute te volgen. De contacturen worden geconcentreerd op twee dagen. Deze staat open voor studenten vanaf 22 jaar, die een gezin of een werkkring hebben. Verder kent CMV een deeltijd opleiding. Deze opleiding staat open voor aspirant studenten die een werkkring bezitten. - De voltijd- en deeltijdstudenten volgen hetzelfde programma. Er zijn twee afstudeervarianten: Samenlevingsopbouw en Cultuur & Recreatie. - Praktijk- en beroepsgerichtheid vormen één van de uitgangspunten van het onderwijsconcept van CMV. De praktijk- en beroepsgerichtheid komen tot uiting doordat een programma is ontwikkeld waarin kennis en vaardigheden zijn opgebouwd rondom kernproblemen die zijn gericht op beroepstaken. Deze beroepstaken zijn afgeleid van het profiel Alert en Ondernemend. - Het programma is vormgegeven aan de hand van reële beroepssituaties. Input hiervoor komt uit het werkveld: organisaties uit de praktijk formuleren (project-)opdrachten die de student in staat stellen om kennis en vaardigheden in de beroepspraktijk toe te passen. - Op basis van de te leren competenties worden de cases ontwikkelend en wordt bepaald wat men in gedrag wil terug zien. De competenties vormen dus het uitgangspunt. - Deze uitgangspunten zijn ook van toepassing op de deeltijdvariant, maar daar vindt interactie met de beroepspraktijk plaats binnen de arbeidssetting van de student. - Er is een gezamenlijke propedeuse voor CMV, Maatschappelijk werk en dienstverlening en Pedagogiek. Er is een gemeenschappelijke set van competenties geformuleerd. De context waarbinnen de competenties moeten worden verworven is opleidingspecifiek. CMV is relatief gezien de kleinste opleidingen en de macht der getallen speelt een rol. Het CMV-karakter werd daarom in het verleden door de studenten gemist in het gezamenlijke programma met de andere opleidingen. Een aantal jaren geleden is besloten om de CMV ers in de propedeusegroepen te centreren, zodat ze geen individuen zijn in groepen met studenten van andere opleidingen. Ze worden begeleid door een CMV-docent. Op deze manier probeert de opleiding de herkenbaarheid van CMV ook in de propedeuse goed overeind te houden. - In het project in het eerste jaar zitten onderscheidende elementen van de opleiding. De studenten krijgen beroepscasuïstiek waarbij ze moeten bepalen bij welk loket het probleem hoort (dus bij welk van de drie opleidingen). Op deze manier kunnen ze zich voldoende oriënteren op de drie opleidingen om uiteindelijk een keuze te kunnen maken. In de laatste periode van het eerste jaar kiezen de studenten zelf twee casussen die hen moeten helpen bij de voorbereiding van hun keuze voor één van de opleidingen. Pagina 10 van 51

11 - Wel is gebleken dat het lastig is voor de studenten om een context te relateren aan de eigen voorkeuren, want het beroep van CMV er is diffuser dan het beroep van de andere opleidingen (maatschappelijk werker en pedagoog). - De (Nederlandstalige) vakliteratuur is relevant en actueel. De literatuur wordt actueel gehouden door de mediatheekwerkgroep van de afdeling Welzijn. Deze werkgroep houdt de nieuwe literatuur bij en actualiseert voortdurend het mediatheekbestand. Door middel van nieuwsbrieven blijft men op de hoogte van artikelen en publicaties in de vakbladen die betrekking hebben op het terrein van welzijn. Daarbij is ook voldoende aandacht voor CMV-onderwerpen. - Van Engelstalige literatuur wordt erg weinig gebruik gemaakt. Alleen in artikelen in een reader. Op beperkte schaal werden Engelstalige boeken voorgeschreven, maar het Engels bleek een beperking te zijn: het ging ten koste van de kennisoverdracht. Studenten kunnen nu binnen de vrije keuzeruimte voor Engels kiezen binnen het Learning Center van de NHL. - Het voltijdprogramma bevat een binnenschools en buitenschools gedeelte. Het buitenschools programma vindt plaats in alle studiejaren en wordt op verschillende manieren vormgegeven In de propedeuse doet de student het hele jaar gedurende één dagdeel per week praktijkwerk. Bij de instelling krijgt de student methodische begeleiding, op school wordt de student begeleid door een studentassistent. De studentassistent werkt onder de verantwoordelijkheid van de praktijkwerkdocent. De studenten kunnen hun voorkeur laten blijken, maar de uiteindelijke selectie van de praktijkwerkplaats is aan de instelling. Als gedurende het jaar blijkt dat de student en instelling niet matchen dan wordt uitgekeken naar een andere praktijkwerkplaats. - In het tweede jaar is er een keuzeruimte waarin de student praktijkervaring kan opdoen. Tevens is er een praktijkwerkproject waarin de trainingen worden geïntegreerd. Bij het project zijn externe opdrachtgever betrokken. De studenten maken een projectplan en voeren het project uit. Na afloop maken ze een procesverslag waarin ze reflecteren op hun ontwikkeling en beroepshouding. - Het derde jaar wordt volledig gebruikt om stage te lopen. Er moet een stage-activiteitenplan gemaakt worden. Docenten bepalen naar aanleiding hiervan hoe de stage aansluit bij de competenties en de eigen leerdoelen. In principe vindt de stage plaats bij één instelling. Bij een stage in het buitenland moet men het eerste half jaar in Nederland stage hebben gelopen om ervoor te zorgen dat de studenten wat steviger in hun schoenen staan. - In het vierde jaar gaat de student afstuderen. De kick-off is door middel van een platformbijeenkomst waarin de student geïnformeerd wordt over hoe het afstuderen precies in z n werk gaat, wat de procedure is en wat de beoordelingscriteria zijn. De student maakt vervolgens een plan van aanpak dat gebaseerd is op zijn persoonlijke ontwikkelingsplan (POP). Hij zet hierin uiteen waar hij zijn opdracht doet en waarom, welke competenties centraal staan (welke competenties nog niet aan de orde zijn geweest, of welke competenties hij wil verdiepen) en hoe hij het studieloopbaantraject wil invullen. In een overleg met de afstudeerbegeleider wordt het project besproken waarbij aandacht wordt besteed aan de hoofdvraag en deelvragen, waar het product aan moet voldoen en welke methodiek wordt gebruikt. In de platformbijeenkomsten wordt besproken of het hbo-niveau wordt behaald. Pagina 11 van 51

12 - In het huidige programma kiest de student voor een profileringscursus in jaar 4. Voor het nieuwe programma heeft de opleiding CMV op basis van politieke, maatschappelijke en beroepsveld gerelateerde ontwikkelingen de keuze gemaakt voor twee minoren: Samenlevingsopbouw (sociale cohesie, herstructureringsprojecten, jongerenopbouwwerk) en Cultuurparticipatie (cultureel ondernemerschap, cultuureducatie, kunst en cultuur als middel voor sociale en maatschappelijke activering). De student CMV kiest één van deze twee minoren. Daarnaast kiezen de studenten een keuzeminor. Dit kan een minor zijn binnen de afdeling Welzijnsopleidingen of hierbuiten. De afdeling Welzijnsopleidingen ontwikkelt de volgende keuzeminoren: Jeugd en Jongeren (dit wordt samen met 5 andere hogescholen en het werkveld ontwikkeld), Stad en Platteland, en Werken in een gedwongen kader (dit wordt met 3 andere hogescholen en het werkveld ontwikkeld). - Door organisaties in het werkveld worden ieder jaar praktijkprojecten, stages, onderzoeksopdrachten en afstudeeropdrachten geformuleerd. Hierdoor blijft de beroepspraktijk voor de studenten actueel en krijgt de student volop de gelegenheid zich beroepskwalificaties eigen te maken. Het niveau en de inhoud van de praktijkopdrachten wordt door de docenten, in overleg met het werkveld, geborgd. - Studenten hebben de mogelijkheid om zelf een praktijkopdracht of stage te verwerven. In richtlijnen is vastgelegd waaraan deze opdrachten of stageplaatsen moeten voldoen om goedgekeurd te worden. - Studenten willen soms in de stage op safe spelen: ze willen iets doen wat ze eigenlijk al kunnen of als een student al weet met welke doelgroep hij wil werken, dan wil hij zijn stages alleen met deze doelgroepen doen. De docent probeert dan de horizon van de student te verbreden door te stimuleren dat hij een doelgroep kiest die hij nog niet kent. - De deeltijd studenten putten voor de verwerking van onderwijsopdrachten uit hun eigen beroepspraktijk. De praktijk vormt de helft van de deeltijdstudie. De relevantie van de CMV-beroepspraktijk wordt tijdens de intake en tussentijdse evaluatiemomenten getoetst en met de organisatie besproken. Waar nodig wordt in overleg met de instelling het takenpakket van de student/medewerker aangepast, zodat de beroepspraktijk het leren op hbo-niveau mogelijk maakt. Het kan zijn dat een werkplek in het tweede jaar nog wel volstaat, maar later niet meer. In dat geval zoekt men met de student en diens instelling een werkplek die wel op niveau is. Per jaar wordt in een gesprek de relevantie van de werkplek vastgesteld. - Binnen het studieloopbaantraject wordt gestimuleerd dat de studenten andere praktijkervaring opdoen, omdat wel alle competenties behaald moeten worden. Daarom wisselen deeltijdstudenten soms tijdelijk van werkplek. - In het laatste studiejaar moeten de studenten (voltijd- en deeltijd) zelf in het werkveld afstudeeropdrachten werven. Het werven van opdrachten doet een beroep op het ontwikkelen van de competentie ondernemerschap. De uitvoering van de afstudeeropdrachten van de voltijd en deeltijd studenten verloopt op dezelfde wijze. Studenten maken een plan van aanpak. De voortgang van de afstudeeropdracht wordt besproken in het afstudeerplatform. - Het contact met het werkveld is op verschillende manieren vormgegeven. De werkveldadviescommissie wordt structureel gevraagd te kijken naar de inhoud, opbouw en actualiteit van het programma en de aansluiting op de arbeidsmarkt. Zij is van mening dat de actualiteit en de aansluiting voldoen, zich daarbij realiserend dat het gaat om beginnende beroepsbeoefenaren. Wel is met de werkveldadviescommissie afgesproken dat het komende studiejaar met betrekking tot een aantal onderwerpen de relatie met het werkveld zal worden versterkt. Daarnaast worden themabijeenkomsten georganiseerd met werkveldvertegenwoordigers. Enkele recente thema s waren de afstemming van de relatie tussen werkveld en opleiding en jongerenwerk en jeugdproblematiek. Pagina 12 van 51

13 - Alle docenten die in het kernteam zitten zijn actief als stagebegeleider en/of afstudeerbegeleider. Op deze wijze houden zij voeling met ontwikkelingen in het werkveld. Voorbeelden uit de praktijk kunnen zij tevens inbrengen in het onderwijs. - Om actualiteit en ontwikkelingen in het werkveld te volgen, nemen docenten tevens deel aan diverse netwerken en samenwerkingsverbanden, waaronder de Noordelijke opbouwwerkkring en het Landelijk Ontwikkelingstraject Jongerenwerk-Innovatie en Kwaliteit (LOJIK). Het werkveld wordt ingezet om de actualiteit en de aansluiting van programmaonderdelen aan de praktijk te toetsen. Dit gebeurt met name bij de ontwikkeling van nieuwe programmaonderdelen. - De opleiding neemt tevens initiatief om ontwikkelingen te initiëren. Dat heeft ze bijvoorbeeld gedaan door middel van het Netwerk Opbouwwerk en Platteland en het landelijk overleg met betrekking tot de minor Werken met jongeren. De opleiding biedt eveneens bijscholingsprogramma s aan voor het werkveld. - De praktijkgerichtheid van de opleiding wordt jaarlijks geëvalueerd aan de hand van de stages en praktijk- en afstudeeropdrachten. - Uit gesprekken die het visitatieteam voerde met studenten en alumni blijkt dat zij erg positief zijn over het aandeel praktijk in de opleiding. Ook de actualiteit van de opleiding vinden zij goed. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam stelt vast dat beroeps- en praktijkgerichtheid sterk verweven zijn in het programma. Studenten worden gedurende hun opleiding veel geconfronteerd met de beroepspraktijk en er is sprake van actuele cases. De opleiding maakt beperkt gebruik van internationale literatuur. Door de grote, sterk in de opleiding verweven praktijkcomponent en het feit dat de opleiding vele signalen gebruikt met betrekking tot de praktijkgerichtheid van de opleiding beoordeelt het visitatieteam het facet eisen HBO als goed. 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - Bij elk studieonderdeel is in de modulebeschrijving aangegeven welke competenties uit het competentieprofiel centraal staan. Tevens zijn in de modulebeschrijvingen per studieonderdeel de leerdoelen opgenomen. Het visitatieteam heeft het overzicht bestudeerd waarin is weergegeven hoe de competenties en daarmee samenhangende beroepskwalificaties over de verschillende studiejaren zijn opgebouwd. Dit was zowel van de voltijd als de deeltijd opleiding beschikbaar. Uit het schema blijkt dat de competenties gedurende de opleiding meerdere malen terugkomen. - De opleiding maakt gebruik van de concentrische leermethode. Dat wil zeggen dat de kennis en vaardigheden op verschillende plaatsen in het curriculum terugkomen. De complexiteit en diepgang van de leerstof en studieopdrachten neemt toe naarmate de opleiding vordert. Ook de competenties komen op een steeds hoger niveau terug. Pagina 13 van 51

14 - Uit een schematisch overzicht is duidelijk geworden hoe de beroepstaken zijn verdeeld over de hoofdfase. De leerdoelen voor de verschillende onderwijseenheden zijn aan de hand van de beroepstaken geformuleerd. In de propedeuse geldt het nieuwe studieprogramma. De onderwijseenheden zijn gekoppeld aan de competentie die verworven moet worden. - De afstudeervariant Samenlevingsopbouw heeft een grotere component onderzoeksvaardigheden dan Cultuur & Recreatie, maar iedereen krijgt een basis om onderzoeken te kunnen lezen en er zich een mening over te vormen. Er is een verdieping voor Samenlevingsopbouw omdat zij ook een onderzoek moeten kunnen uitvoeren. - De opleiding besteedt aandacht aan internationalisering door hierover informatie op te nemen op de Blackboard-site en door twee keer per jaar een nieuwsbrief met betrekking tot dit onderwerp te verspreiden. In de propedeuse en het tweede studiejaar oriënteren studenten zich op het onderwerp Welzijn in internationaal perspectief. Ze onderzoeken hoe welzijnsaspecten in het buitenland georganiseerd zijn en hoe het werkveld op het terrein van welzijn in het buitenland is vormgegeven. Tijdens de International days presenteren de studenten hun bevindingen aan elkaar en wordt er aandacht besteed aan internationale welzijnsthema s. Incidenteel wordt hiervoor een buitenlandse gastdocent voor uitgenodigd. De mogelijkheid bestaat om de tweede stage in het buitenland door te brengen. Door dat de student in de eerste stage al enige relevante ervaring heeft opgedaan en over meer zelfredzaamheid beschikt wordt de kans vergroot dat de buitenlandse stage met succes wordt afgesloten. Ook kunnen studenten in het kader van uitwisselingsprogramma s in het buitenland studeren. De opleiding onderhoudt daarnaast contacten met een aantal buitenlandse onderwijs- en welzijnsinstellingen. - Het visitatieteam heeft geconstateerd dat de docenten met groot enthousiasme over internationaliseringsaspecten van de opleiding praten Met name wordt met veel elan gepraat over de mogelijkheden die studenten hebben om in het buitenland ervaring op te doen. Hetzelfde enthousiasme heeft het team niet terug gezien bij de studenten. Bij hen leeft niet het gevoel dat ze gestimuleerd worden om naar het buitenland te gaan, ze voelen zich verloren in de voorbereiding en missen daarbij de steun en hulp van de docenten. - Jaarlijks bespreken de docenten of het programma wijzigingen of aanvullingen behoeft. Voorstellen die uit dit overleg voortkomen, worden besproken met de werkveldcommissie. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft kunnen vaststellen dat er sprake is van duidelijke relatie tussen de doelstellingen van de opleiding en de inhoud van het programma: de doelstellingen worden door de inhoud goed afgedekt. Het visitatieteam beoordeelt het facet Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma dan ook als goed. Het visitatieteam adviseert de docenten om met de studenten te bespreken op welke wijze zij het liefst ondersteund en gestimuleerd worden als zij zich willen voorbereiden op het opdoen van internationale ervaring. De docenten zijn ervan overtuigd de studenten te stimuleren, maar de studenten laten zich daar kritisch over uit. De verwachtingen bij studenten ten aanzien van dit punt kunnen beter gemanaged worden. Pagina 14 van 51

15 2.3 Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - De welzijnsopleidingen hebben een gezamenlijke propedeuse. In dit studiejaar worden de studenten zo goed mogelijk voorbereid op een keuze voor één van de drie opleidingen: CMV, Maatschappelijk Werk en Dienstverlening of Pedagogiek. Door middel van opdrachten tonen studenten aan dat ze de competenties beheersen. De p-taken (professionaliseringstaken) vormen de ruggengraat van de opleiding. De kleuren van de beroepen kleuren de taken en dat zijn de indicatoren. De CMV-gebonden kennis komt terug in de projecten. De student schrijft zich in voor één opleiding (CMV, MWD of Pedagogiek). Het komt voor dat de student aan het einde van de propedeuse kiest voor een andere dan de oorspronkelijk gekozen opleiding. De opleiding kent daardoor tussentijdse uitstroom, maar ook tussentijdse instroom vanuit de andere twee opleidingen. - Deeltijdstudenten stromen in het tweede studiejaar in op basis van hun vooropleiding. Indien een deeltijdstudent niet direct toelaatbaar is tot de hoofdfase dan wordt op basis van EVC en vrijstellingen een propedeuseprogramma op maat samengesteld. De student volgt dan een aangepaste leerroute. - Na het eerste jaar start de hoofdfase. Het tweede studiejaar biedt studenten de mogelijkheid zich op het werkveld en beroepen van de CMV-opleiding te oriënteren. In de tweede periode kiest de student voor een afstudeervariant. De keuze van de afstudeervariant heeft consequenties voor het programma. De afstudeervarianten hebben een zekere overlap in het studieprogramma. Met name de methodische vakken kennen een specifieke invulling. De praktijkopdrachten, keuzeruime, stage en afstuderen gekoppeld te worden aan de afstudeerrichting. - Met de introductie van de gemeenschappelijke propedeuse is er ook voor gekozen om de competenties centraal te stellen. Dat betekent dat een aantal vakken geïntegreerd is. Het voordeel voor de studenten is dat hierdoor de onderlinge samenhang toeneemt. De integrale projectopdrachten in het eerste jaren bevorderen dat de student de kennis en vaardigheden die hij heeft opgedaan in de vakken geïntegreerd leert toepassen. - In het tweede jaar vindt integratie plaats in het praktijkwerkproject. In dit project komen vier studieonderdelen samen: projectmatig werken, schriftelijke taalvaardigheid, zakelijk presenteren en methodiek. Aan de hand van door het werkveld geformuleerde projectopdrachten laat de student zien dat hij de competenties en leerdoelen heef verworven die horen bij deze studieonderdelen. - In het derde en vierde studiejaar hebben de stage en de afstudeeropdracht een integrerend karakter. Een ander integrerend element is de fictieve welzijnsinstelling. Deze loopt als een rode draad door de propedeuse. Het nieuw ontwikkelde onderwijsprogramma bouwt in casuïstiek voort op deze fictieve welzijninstelling. De kennis die de student gedurende zijn opleiding uitbreidt, wordt op verschillende momenten geïntegreerd getoetst. De aard en omvang van de toetsen in het kader van de fictieve instelling worden steeds complexer. - In een andere rode draad die door de opleiding wordt de student er bewust van gemaakt dat hij als agogische beroepsbeoefenaar zijn eigen instrument is. In de theorie, maar ook door middel van projectopdrachten, wordt de student zich hiervan bewust gemaakt. Hij reflecteert hierop in het kader van de studieloopbaanbegeleiding. Uit gesprekken met afstudeerders en alumni bleek dat dit een waardevol deel van de opleiding is. Pagina 15 van 51

16 - Binnen de deeltijdopleiding vindt integratie van het onderwijs voor een groot deel plaats binnen de eigen beroepscontext. De deeltijdstudenten brengen voorbeelden uit de eigen praktijk in de opleiding. De leerdoelen worden gekoppeld aan de eigen werkkring. Het niveau hiervan wordt geborgd door evaluaties en er zijn veel gesprekken met de instellingen waar de studenten werken Ook wordt een aantal vakken van het voltijd programma gecombineerd aangeboden in de deeltijd opleiding. - De samenhang van het studieprogramma wordt bewaakt binnen het opleidingsteam en door de docenten onderling. Samenhang wordt jaarlijks besproken, vooruitlopend op het nieuwe studiejaar. Wijzigingsvoorstellen worden binnen de afdeling en met de werkveldadviescommissie besproken. - Bij de ontwikkeling van nieuwe studieonderdelen en projecten zijn meerdere docenten betrokken, waardoor onderlinge samenhang en afstemming wordt bevorderd. - Aan het eind van elke onderwijsperiode wordt de samenhang van de voorgaande periode besproken met de klassenvertegenwoordigers. Ook in de studentenenquête wordt dit geëvalueerd. Uit de enquêteresultaten blijkt dat studenten over het algemeen de samenhang als voldoende tot goed/zeer goed beoordelen. Tijdens gesprekken die het visitatieteam voerde met studenten en alumni werd dit beeld bevestigd. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam is op grond van bovenstaande bevindingen van mening dat er in het curriculum sprake is van een duidelijke samenhang die door de studenten en oud-studenten ook in de praktijk duidelijk wordt ervaren. De aandacht voor de agogische beroepsbeoefenaar als instrument en de fictieve instelling verdienen waardering. Zij beoordeelt het facet Samenhang programma daarom als goed. 2.4 Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - Met ingang van september 2004 is de contacttijd van het deeltijd programma geconcentreerd op de dinsdagmiddag en dinsdagavond. Voorheen werd dit verdeeld over twee dagen (overdag). - De opleiding kent een semestersysteem. Elk semester bestaat uit twee periodes van negen weken. Een periode bestaat uit zeven ingeroosterde lesweken. De achtste week is een extra week voor bijzondere activiteiten en biedt tevens gelegenheid voor zelfstudie. De deeltijdstudenten presenteren in deze week groepsopdrachten waaraan zij in die periode hebben gewerkt. De negende week van de periode is de toetsweek voor zowel voltijd als deeltijd studenten. - De studieonderdelen worden gedurende het studiejaar één keer aangeboden. In overzichten, die ook voor de studenten beschikbaar zijn, is vermeld hoe de studieonderdelen verspreid zijn over de leerjaren. - Ieder jaar worden per onderwijseenheid twee toetsmogelijkheden georganiseerd. Dit geldt voor zowel het voltijd en het deeltijdprogramma. Het jaarrooster met periode-indeling en planning van toetsen en afstudeermomenten is opgenomen in het studentenstatuut. - Om de mogelijkheid tot afstuderen voor vierdejaars studenten te vergroten, wordt in mei een bezemweek georganiseerd. In deze week hebben zowel voltijd als deeltijd studenten een extra kans om gemiste toetsen te herkansen, zodat zij nog in juli kunnen afstuderen. Pagina 16 van 51

17 - Voltijd studenten hebben twee keer per jaar de gelegenheid om op stage te gaan, namelijk in september en februari. Studenten die niet binnen drie of vier jaar afstuderen hebben, naast de reguliere afstudeermomenten, drie maal per jaar een extra gelegenheid om af te studeren. Zijn dienen wel over het aantal EC s te beschikken dat geldt als voorwaarde voor het eindgesprek. - Een uitzondering is mogelijk op het aantal toetskansen. Daarvoor dient de student een schriftelijk verzoek in te dienen bij de examencommissie, die hierover een besluit neemt. - De deeltijd studenten kiezen bij de intake reeds een afstudeervariant. De voltijd opleiding CMV start in het tweede jaar met een gezamenlijk programma. In de eerste periode wordt de student voorbereid op de keuze van één van de afstudeervarianten. De specifieke onderdelen van de afstudeervariant starten in de tweede periode van het eerste semester. De vakken zijn zo ingeroosterd dat de student beide afstudeervarianten kan blijven volgen. Dit biedt de student de mogelijkheid op een later moment te switchen naar de andere afstudeervariant zonder dat hij hierdoor studievertraging oploopt. - In het derde studiejaar loopt de student tien maanden stage. Als een student niet aan de stagenorm voldoet, krijgt hij specifieke begeleiding van de mentor. De student krijgt een individueel traject dat erop gericht is om studievertraging zo veel mogelijk te voorkomen. Als studenten tijdens de stage stoppen, wordt een maatwerktraject voor stage en supervisie aangeboden. Dit maakt het mogelijk dat de student naast dit traject het vierdejaars programma kan blijven volgen. - Voor studenten van de aangepaste leerroute wordt de stage gespreid over een langere periode, omdat het voor hen over het algemeen niet mogelijk is om fulltime stage te lopen. Op grond van eerder verworven competenties bestaat tevens de mogelijkheid om de stageperiode in te korten. - De deeltijd opleiding kent geen reguliere stage. Studenten verwerven de helft van de EC s in het werk (30 EC per leerjaar). Elk studiejaar kent een binnenschools curriculum van 30 EC s. - Het tweede studiejaar van de deeltijdopleiding start met een gezamenlijk programma voor de drie welzijnsopleidingen. Naarmate de opleiding vordert, worden de onderwijsprogramma s opleidingspecifieker. - Studenten die stoppen met de deeltijd opleiding hebben de mogelijkheid om naar het voltijd programma over te stappen. Op basis van het gevolgde deeltijdprogramma wordt een individueel maatwerktraject opgesteld om de aansluiting bij het voltijdprogramma zo soepel mogelijk te laten verlopen. - Uitval treedt met name op in het eerste studiejaar. Onder studenten die zich tijdens het studiejaar willen uitschrijven, wordt op de volgende manieren onderzoek gedaan naar de redenen van uitval: - de studentendecaan neemt exitinterviews af; - de resultaten worden door een beleidsmedewerker van de NHL geanalyseerd en gerapporteerd; - de coördinator van CMV signaleert mogelijke problemen aan de hand van de ingevulde formulieren; - deze problemen worden besproken in het coördinatorenoverleg en worden waar mogelijk meegenomen in de programmering van het volgende cursusjaar. - Of de opleiding studeerbaar is of dat studenten studievertraging oplopen wordt binnen verschillende gremia en op verschillende wijze aan de orde gesteld, zoals de opleidingscommissie, het klassenvertegenwoordigersoverleg, de examencommissie, in evaluaties, studieloopbaangesprekken en studentbesprekingen. - Studenten geven aan dat de opleiding goed te doen is. De gemiddelde studiebelasting schatten zij op ongeveer 30 uur per week. Tegen het einde van de onderwijsperiode neemt de belasting (flink) toe. Pagina 17 van 51

18 Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam is van mening dat het programma studeerbaar is en dat de opleiding alert is op factoren die de studielast en studeerbaarheid beïnvloeden. De opleiding neemt aantoonbaar veel maatregelen om te voorkomen dat de studenten studievertraging oplopen. Daarom beoordeelt zij het facet Studielast als goed. 2.5 Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - Studenten met een havo-diploma (alle profielen), een vwo-diploma (alle profielen) of een mbo niveau 4-diploma worden tot de opleiding toegelaten. - Studenten met een mbo-diploma Sociaal Cultureel Werk, Sociaal Pedagogisch Werk of Sociaal Juridische Dienstverlening bestaat de mogelijkheid om in het tweede jaar in te stromen. - Studenten die (een deel van) een andere hbo- of wo-opleiding hebben gevolgd kunnen in aanmerking komen voor vrijstellingen. De student dient dit door middel van bewijzen aan te tonen. Tevens krijgt hij een intake gesprek met de instroomcoördinator. De examencommissie neemt uiteindelijk een besluit. - Studenten die 21 of ouder zijn en niet aan bovengenoemde eisen voldoen, kunnen worden toegelaten als met goed gevolg het 21+ toelatingsexamen van het Hoger Sociaal Agogisch Onderwijs is afgelegd. Er wordt examen afgelegd in de vakken Geschiedenis, Maatschappijleer, Nederlands en Engels. - Studenten die 35 jaar of ouder zijn kunnen gebruik maken van de 35+ regeling. Die bestaat uit de volgende onderdelen: het schrijven van een levensloopverhaal, het maken van een taalopdracht en een toelatingsgesprek met de opleidingscoördinator. - De aangepaste leerroute is toegankelijk voor studenten die toelaatbaar zijn tot de opleiding, minimaal 22 jaar oud zijn en zorgtaken of een baan hebben. - De deeltijd opleiding is toegankelijk voor studenten die toelaatbaar zijn tot de opleiding, een (al dan niet betaalde) baan hebben van minimaal 20 uur in de welzijnsector op hbo-niveau of de mogelijkheid hebben op de werkplek door te groeien naar hbo-niveau. Tevens dient de student reeds minimaal 800 uur werkervaring te hebben. - Aankomende studenten met een buitenlandse vooropleiding moeten aan twee voorwaarden voldoen. In de eerste plaats dient hun buitenlandse diploma gelijkwaardig te zijn met een Nederlandse vooropleiding. In de tweede plaats moeten ze de Nederlandse taal voldoende beheersen. - De studenten die het visitatieteam heeft gesproken zijn tevreden over de aansluiting op hun vooropleiding. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van bovenstaande bevindingen het facet Instroom als voldoende. Pagina 18 van 51

19 2.6 Duur De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - Het onderwijsprogramma omvat een vierjarig programma en beslaat 240 creditpoints. De opleiding is ingedeeld in een propedeutische fase van 60 EC s en een hoofdfase van 180 EC s. - Elk studiejaar bestaat uit vier perioden van negen weken. Elk studiejaar omvat 60 EC s; 15 EC s per periode. In het studentenstatuut is aangegeven wat de studiebelasting per onderdeel is. - Met behulp van Volg-plus wordt de voortgang van de student gevolgd. Studenten kunnen via de grade-extractor hun studieresultaten inzien. - De opleiding evalueert per periode de werkelijke studielast van de afzonderlijke modulen. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Daarom beoordeelt het visitatieteam het facet Studieduur als voldoende. 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: - Het onderwijsconcept van de NHL heeft als uitgangspunt: actief en zelfstandig leren, praktijk- en beroepsgericht en studentgericht. Ook de opleiding CMV is volgens deze principes opgezet. - De structurering van de opleiding is gebaseerd op inhoudelijke, onderwijskundige en randvoorwaardelijke uitgangspunten. Inhoudelijk is de structurering gebaseerd op het Beroepsprofiel. Randvoorwaardelijke uitgangspunten hebben betrekking op de indeling van het studiejaar, de verdeling van de studielast over de onderwijseenheden en de contacttijd. Bij de onderwijskundige structuur van de opleiding is rekening gehouden met de volgende uitgangspunten: 1) de basisstructuur van iedere opleiding in het Hoger Onderwijs, namelijk het onderscheid tussen propedeuse en hoofdfase; beide fasen hebben een eigen karakter, vanuit een eigenstandige functie; 2) een afwisseling tussen theorieonderwijs en praktijkleren, waarbij theorie voorafgaat aan de praktijk; 3) beroepskwalificaties als belangrijk inhoudsbepalend principe. - De twee onderwijskundige uitgangspunten leren leren en competentieleren hebben een centrale plaats gekregen in het leerplan. Leren leren is gericht op het vermogen om zelfstandig beroepsproblemen te formuleren en op te lossen. Competentieleren is gericht op het vermogen tot volledig en adequaat professioneel handelen. De welzijnsopleidingen hebben gekozen voor een onderwijsmodel waarin, vanaf het allereerste begin, interdisciplinaire projecten centraal staan. Al doende leert de student zelf kennis, inzicht en vaardigheden te verwerven en in verschillende situaties toe te passen. Een groot gedeelte van het klassieke cursorische onderwijs is in deze projecten geïntegreerd, evenals de vereiste basisvaardigheden. Pagina 19 van 51

20 - De cursussen voorzien de student van de benodigde feitenkennis en het instrumenteel programma stelt de student in staat zijn communicatieve en expressieve vaardigheden te ontwikkelen. Tenslotte zijn er de verschillende vormen van praktijkwerk, die de student bij instellingen, organisaties of bedrijven buiten de opleiding uitvoert. De hoofdstage, die minimaal 10 maanden duurt, vormt hierin het belangrijkste onderdeel. - Gedurende de hele studie vindt de studieloopbaanbegeleiding plaats. Deze staat in het kader van de persoonlijke en professionele ontwikkeling van de student en is gericht op integratie van en reflectie op het eigen ontwikkelingsproces. - De propedeuse is ingericht volgens de volgende vijf didactische leerlijnen: de integrale leerlijn, de ervaringsreflectie leerlijn, de trainingen en vaardigheden leerlijn, de conceptuele leerlijn en de studieloopbaanlijn. De studieloopbaanbegeleiding vindt plaats onder begeleiding van een vierdejaars student, die onder verantwoordelijkheid van de docent werkt. De vierdejaars student kan dit doen in het kader van zijn profileringsruimte. - Elk van de leerlijnen heeft een eigen leerdynamiek, gerichtheid en toetsvorm. Er wordt een beroep gedaan op steeds andere leerprocessen. De hoeveelheid gehanteerde werkvormen is divers en sluit aan op de gehanteerde leerlijnen. - Ook binnen de hoofdfase worden verschillende werkvormen gehanteerd. Dat varieert van theorie in de vorm van hoor- en werkcolleges tot trainingen, workshops, projectopdrachten en supervisie. De begeleidingsvorm is hier op afgestemd. Deze werkvormen worden ook binnen de deeltijdopleiding gehanteerd maar in plaats van projectopdrachten is er binnen de deeltijd opleiding sprake van leren op de werkplek. - Binnen de diverse werkvormen wordt aandacht besteed aan individueel functioneren maar ook aan werken in groepsverband. Dit stemt overeen de wensen van het beroepenveld, die dit van studenten vraagt. Hiertoe wordt projectonderwijs ingezet, maar worden ook vaak groepsopdrachten gecombineerd met individuele toetsvormen. - Elke onderwijseenheid wordt één keer per twee jaar geëvalueerd. Daarbij wordt expliciet aandacht besteed aan de afstemming van vorm, inhoud en doelstelling van het programma. Dit gebeurt zowel voor de afzonderlijke programma onderdelen als voor het programma per periode. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: In het eerste studiejaar draait het programma volgens het nieuwe didactische concept van de NHL. De uitgangspunten van het NHL-onderwijsconcept zijn voldoende herkenbaar in het programma. Daarbij wordt voor de gemeenschappelijke propedeuse een ander didactisch concept gebruikt dan in de CMV-hoofdfase. De gekozen werkvormen sluiten adequaat aan bij de uitgangspunten. Daarom beoordeelt het visitatieteam het facet Afstemming tussen vormgeving en inhoud als voldoende. Pagina 20 van 51