ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van HBO opleiding Hoger Pedagogisch en Hoger Sociaal Agogisch Onderwijs Croho-registratienummer: (Pedagogiek) en (Opleiding tot leraar) Stichting Pedagogisch Onderwijs Hogeschool voor Pedagogisch en Sociaal-Agogisch Onderwijs aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 24 november en 15 december 2005 Inhoud van het verslag Identificatie... 2 Managementsamenvatting... 4 Bevindingen Onderwerp: doelstellingen opleiding Onderwerp: programma Onderwerp: inzet van personeel Onderwerp: voorzieningen Onderwerp: interne kwaliteitszorg Onderwerp: resultaten...29 Bijlage 1: Programma...32 Bijlage 2: Documenten...35 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...36 Bijlage 4: Verdeling van studiepunten (Europan credits, EC s) per leerlijn...41 Bijlage 5: Visitatieteam...42 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...43 De verantwoordelijke teamleider: mevr. A.M.M.A. Welagen namens deze, C.F.M. van Strien Certiked 15 februari 2006 Pagina 1 van 42

2 Identificatie Stichting Pedagogisch Onderwijs Grote Rozenstraat TJ Groningen Telefoon: (050) Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: Prof. dr. J.J.H. Dekker Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Stichting Pedagogisch Onderwijs (SPO) HBO opleiding Hoger Pedagogisch en Hoger Sociaal Agogisch Onderwijs Deeltijd Locatie Groningen. Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat worden afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: mevr. A.M.M.A. Welagen Extern deskundige: drs. J. Messelink Secretaris: mevr. A.J.C. van Noort Studentlid: mevr. C. van den Berg Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding en deze doen toekomen aan het visitatieteam in september De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 24 november 2005 en de tweede visitatiedag op 15 december Het programma van de visitatiedagen staat in bijlage 1. De zelfevaluatie Zelfevaluatierapport HPO/HSAO van de Stichting Pedagogisch Onderwijs met zeventien bijlagen bleek een goede basis voor de rapportage. De bevindingen van het visitatieteam komen op hoofdlijnen goed overeen met de bevindingen zoals gerapporteerd in de zelfevaluatie. De bestudeerde documenten staan in bijlage 2 Het conceptrapport is op 23 januari 2006 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 6 februari 2006 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot onderhavig definitief rapport. Pagina 2 van 42

3 In de aanloop naar de visitatie hebben eenmaal een bijeenkomst en twee telefonische contacten plaatsgevonden tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze overleggen hadden een voorlichtend en planningstechnisch karakter. Pagina 3 van 42

4 Managementsamenvatting Op 24 november en 15 december 2005 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de beroepsopleidingen: Hoger Pedagogisch en Hoger Sociaal Agogisch Onderwijs van de Stichting Pedagogisch Onderwijs te Groningen. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding met twee uitstroomvarianten, gerelateerd aan het NVAO beoordelingskader. De opleiding Hoger Pedagogisch en Hoger Sociaal Agogisch Onderwijs (HPO/HSAO) betreft één opleiding met verschillende uitstroomvarianten. Aan de opleiding zijn twee CROHO registraties verbonden; voor Pedagogiek en voor Leraar met tweedegraads bevoegdheid. De studenten volgen een gemeenschappelijke theoretische opleiding, kiezen voor 2 van de 3 beroepsdifferentiaties, waarbinnen zij stage lopen en hun afstudeerwerkstuk maken. Gezien het feit dat studenten nagenoeg hetzelfde opleidingsprogramma volgen behoudens hun stage, een specifieke vaardigheidstraining gericht op de beroepsdifferentiatie en het afstudeeronderzoek, is de opleiding als een opleiding beoordeeld. Algemeen beeld De opleiding biedt twee uitstroomvarianten; Pedagogiek en de Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in de pedagogiek. Er worden drie beroepsdifferentiaties aangeboden; lerarenvariant, de onderwijsbegeleiding en jeugdzorg. Studenten kiezen uit twee van de drie beroepsdifferentiaties. Daarnaast wordt de mogelijkheid geboden deel te nemen aan de academische leerroute die voorbereidt op de doorstroming naar de masteropleiding van de Universiteit. De studenten kiezen in de laatste twee jaar hun beroepsdifferentiaties, welke qua theoretische vakken nog veel gezamenlijkheid kennen. De opleiding HPO/HSAO is een particuliere opleiding die als deeltijdopleiding wordt aangeboden aan volwassenen. Het is een kleine opleiding met gemiddeld negentig studenten. Het docententeam bestaat uit 24 personen. De opleiding kent een eigen identiteit, die in alle gesprekken tijdens de visitatie zichtbaar werd. Het betreft een onderzoekende houding welke tot uitdrukking komt in theoretische verdieping; reflecteren op de theorie, de praktijk en de persoon en het onderbouwen van standpunten met gedegen argumentatie en gegevens. Deze identiteit weerspiegelt zich ook in de persoonlijkheid van docenten en studenten. Kenmerkend is de oriëntatie op het relevante beroepenveld dat op meerdere niveaus plaatsvindt. De studieleiding is op de hoogte van landelijke ontwikkelingen over beroepsprofielen en verwerkt dit voor de eigen opleiding. Daarbij wordt het eigen werkveld geraadpleegd via docenten en de werkveldcommissie. Via onderzoeken onder alumni en hun leidinggevenden over de aansluiting van genoten onderwijs wordt het proces afgerond. Met de invoering van de bachelor/masterstructuur heeft de opleiding gekozen voor een bacheloropleiding Pedagogiek. De consequentie daarvan is dat de opleiding een initiële opleiding is en studenten met een ander profiel instromen. Deze omslag is voortvarend opgepakt en in de aanpak vertaald in meer toepassingsgericht onderwijs, meer praktijk in de vakken, aandacht voor het ontwikkelen van vaardigheden en een andere opzet van studentbegeleiding. Desondanks behoudt de opleiding een meer theoretisch en reflectief karakter ten opzichte van andere bacheloropleidingen. Pagina 4 van 42

5 De opleiding werkt vanuit leerlijnen die ook voor studenten herkenbaar zijn als de samenhang van het programma. Toetsing en beoordeling zijn op zeer zorgvuldige wijze georganiseerd. De rol van de examencommissie waarborgt een gesloten kwaliteitscyclus voor toetsing en examinering. De student wordt op een volwassen wijze aangesproken voor keuzen in de opleiding, er is de mogelijkheid van tijdelijke uitschrijving en later herinstromen. Het model van leerlingbegeleiding laat de verantwoordelijkheid voor zijn studie bij de student. Het totale model sluit goed aan bij de volwassen studenten. Studenten van zowel de voorgaande als de huidige opleiding zijn zeer tevreden over het totale aanbod en de aansluiting met de beroepspraktijk. Certiked heeft geconstateerd dat de afstudeerders daadwerkelijk op HBO bachelorniveau kunnen opereren. Het kwaliteitssysteem kent een duidelijke cyclus op basis van streefdoelen, invoeringstraject, metingen van resultaten en bijstellingen. Naast deze sterke punten, die overtuigend en consistent naar voren kwamen tijdens de visitatie, ziet Certiked op enkele onderdelen ruimte voor verbetering. Het beroepsprofiel Pedagogiek is nog in ontwikkeling maar biedt steeds scherper afgebakende profielen. De daarvan afgeleide eindkwalificaties en leerdoelen van de opleiding zijn breed geformuleerd. Het is een ontwikkeling die zijn optimum nog niet bereikt heeft. De omslag naar meer toepassingsgericht onderwijs en het denken vanuit een ander didactisch concept komt in de uitvoering bij vakken nog niet volledig tot zijn recht. Er is enerzijds sprake van verschil in tempo bij studieleiding en docenten en anderzijds een nog niet in alle facetten hebben doorvertaald van de nieuwe inzichten in aanbod en werkvormen per vak. Bij de ontwikkeling van vaardigheden zijn de voor de Pedagoog zo belangrijke gespreksvaardigheden niet opgenomen. Ten aanzien van de beoordeling van afstudeerwerkstukken heeft het visitatieteam geconstateerd dat de weging in cijfers door diverse begeleiders verschillen in zwaarte. Het werken aan meer overeenstemming in de weging tussen afstudeerbegeleiders is een aandachtspunt. Samenvattend stelt Certiked dat de opleiding HPO/HSAO opleidt tot een goed niveau van hbo-bachelors. De eisen HBO aan het programma en docenten, de kwaliteit van studentbegeleiding en het systeem van toetsing en beoordeling zijn goed te noemen. Certiked heeft op alle facetten, en daarmee ook op alle onderwerpen uit het Beoordelingskader, een positieve beoordeling kunnen geven. Pagina 5 van 42

6 Overzicht van beoordelingen deeltijd opleiding Onderwerp en facet Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen Niveau: Bachelor Oriëntatie HBO Programma Eisen HBO Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma Studielast Instroom Duur Afstemming vormgeving / inhoud Beoordeling en toetsing Inzet van personeel Eisen HBO Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel Voorzieningen Materiële voorzieningen Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten Gerealiseerd niveau Onderwijsrendement Certiked beoordeling positief voldoende voldoende voldoende positief goed voldoende voldoende voldoende voldoende voldoende voldoende goed positief goed voldoende voldoende positief voldoende goed positief goed voldoende voldoende positief voldoende voldoende Pagina 6 van 42

7 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Pagina 7 van 42

8 1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: In de afgelopen drie jaar heeft de opleiding een omslag gemaakt van een academische context naar een beroepsopleiding. Voorheen bood de opleiding een HBO+ variant, met de komst van de bachelor/master structuur is gekozen voor de bachelor variant. De opleiding HPO/HSAO kent echter ook nu een meer theoretisch karakter dan vele andere hbo-opleidingen. De opleiding richt zich niet op het primaire proces. Veel afgestudeerden van de HPO/HSAO komen terecht in de tweede lijn, waarvoor ook academische vaardigheden nodig zijn. Het beroeps- en opleidingsprofiel van H.J. Kuipers is als uitgangspunt genomen voor de opleiding HPO/HSAO. Dit profiel is in 2000 in opdracht van de landelijke programmacommissie Pedagogiek en de Vereniging tot bevordering van de Pedagogiek opgesteld. Het profiel is tot stand gekomen aan de hand van gesprekken met vertegenwoordigers van bekostigde hogescholen en het werkveld. Deze gesprekken vonden plaats tijdens de drie fasen van het onderzoek. Nadat het profiel was afgerond is het niet opnieuw ter beoordeling voorgelegd aan het werkveld. In het onderzoek van Kuipers zijn de resultaten betrokken van eerdere generaties afgestudeerden van HBO Pedagogiek. Dit geeft echter een vertekening; de eerste afgestudeerden van de nieuwe opleiding HBO Pedagogiek (de opvolger van de akte MO-A Pedagogiek) betraden in 1999 de arbeidsmarkt. Om die reden heeft het beroeps- en opleidingsprofiel gedeeltelijk het karakter van een streefprofiel. In het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel wordt een beschrijving gegeven van het werkveld, de ontwikkelingen daarbinnen en bijbehorende functies. Er worden vier werkvelddomeinen onderscheiden: het domein in en om gezinnen, het domein in en om scholen, het domein van zorg en welzijn en het commerciële domein. In het opleidingsprofiel zijn vier competentiegebieden geïdentificeerd: - Methodisch werken met en voor cliëntsystemen - Opbouwen van een reservoir van kennis en kunde - Werken in en vanuit een arbeidsomgeving - Professioneel functioneren. Deze competentiegebieden zijn onderverdeeld in twaalf competenties, zie hiervoor bijlage 3. De opleiding HPO/HSAO richt zich met de lerarenvariant en onderwijsbegeleiding op het werkvelddomein in en om scholen en met de specialisatie jeugdzorg op het domein zorg en welzijn. De door de opleiding gehanteerde eindkwalificaties zijn afgeleid van het landelijk profiel. Er zijn vier brede en algemeen geformuleerde eindkwalificaties vastgesteld, die ieder nader zijn uitgewerkt naar leerdoelen. Er is momenteel een nieuw landelijk beroeps- en opleidingsprofiel in ontwikkeling opvoedingsrelaties versterken competentieprofiel HBO-Pedagogiek, juni Dit conceptprofiel is besproken in de werkveldcommissie die verbonden is aan de opleiding. De opleiding oriënteert zich op relevante nationale beroepsprofielen voor HPO/HSAO en kiest voor beroepsprofielen waarin pedagogiek centraal staat. De opleiding is op de hoogte van het feit dat voor Pagina 8 van 42

9 sociaal agogische beroepen ook nieuwe profielen in ontwikkeling zijn, welke zich richten op functies in het primaire proces. De werkveldcommissie bestaat uit alumni en komt eens per jaar bijeen. Tijdens het overleg van de werkveldcommissie worden actuele ontwikkelingen in het werkveld besproken. Het nieuwe beroepsprofiel, dat nog niet vastgesteld en gevalideerd is, is ook onderwerp van gesprek. De werkveldcommissie beschouwt zichzelf voornamelijk als klankbordgroep voor de opleiding. Tevens wordt over profiel en eindkwalificaties inhoudelijke input gevraagd aan de examencommissie en tijdens de jaarlijkse opleidingsevaluatie met docenten, studenten, alumni en studieleiding. In 2004 heeft de opleiding een onderzoek (Aldershof) laten verrichten naar de aansluiting tussen de eindkwalificaties en de beroepspraktijk bij alumni en hun leidinggevenden. Als kanttekeningen zijn geconstateerd dat de opleiding vrij theoretische van aard is en er meer aandacht moet zijn voor beroepsvaardigheden. De overall conclusie is dat de opleiding met haar eindkwalificaties tegemoet komt aan de eisen die de pedagogische beroepspraktijk stelt aan de HBO-pedagoog. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft het beroeps- en opleidingsprofiel beoordeeld en heeft kunnen vaststellen dat de eindkwalificaties aansluiten bij de eisen uit de beroepspraktijk. Het landelijke profiel is niet formeel gelegitimeerd door het werkveld, maar geldt als het algemeen geaccepteerde profiel voor opleidingen HBO Pedagogiek. Vertegenwoordigers van de beroepspraktijk hebben ook input geleverd voor de realisatie van het profiel. Door de opleiding wordt nagegaan of het profiel en de opleidings- eindkwalificaties nog steeds aansluiten bij de beroepspraktijk. Daarvoor wordt onder andere gebruik gemaakt van de input van verschillende commissies en onderzoek. Het visitatieteam beoordeelt het facet Domeinspecifieke eisen daarom als voldoende, ondanks het feit dat de eindkwalificaties van de opleiding wel erg algemeen geformuleerd zijn. 1.2 Niveau De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Bij de totstandkoming van het Beroeps en opleidingsprofiel Pedagogiek (Kuipers) zijn de specificaties van het hbo-niveau betrokken die door de Inspectie van het Hoger Onderwijs zijn gedefinieerd, de enige destijds beschikbare bron. Hierin zijn veertien punten opgesomd die omschrijven waartoe afgestudeerde hbo-ers in staat dienen te zijn. De eindkwalificaties van de opleiding zijn vastgesteld in het studiejaar en sluiten aan bij de Dublin Descriptoren. De opleiding zet sterk in op kritische reflectie en oordeelsvorming, gesteund op gedegen kennis over pedagogische theorieën en stromingen. De opleiding beschikt over een overzicht waarin een relatie wordt gelegd tussen de eindkwalificaties van de opleiding, de bijbehorende leerdoelen en Dublin Descriptoren. Het visitatie team heeft de eindkwalificaties en doelen van de opleiding en van het landelijk profiel getoetst aan de Dublin Descriptoren en zij weerspiegelen het gewenste niveau. Toepassen van kennis en inzicht De hbo-pedagoog dient te beschikken over kennis en vaardigheden die aansluiten bij de gangbare Pagina 9 van 42

10 theorieën en handelswijzen in het werkveld. Dit heeft niet alleen betrekking op pedagogiek, maar ook op ondersteunende en maatschappelijk relevante vlakken zoals politiek en economie. Hij kan dit toepassen bij het realiseren van veranderingsprocessen en bij de voorbereiding en uitvoering van beleid. Oordeelsvorming De hbo-pedagoog is in staat om analyses te maken, met inachtneming van relevante factoren. Hij kan een probleemstelling definiëren en aan de hand daarvan een interventie uitvoeren op micro-, meso- en macroniveau, zowel bij een persoon als bij een groep van personen. De hbo-pedagoog kan tussentijds zijn aanpak afstemmen op gewijzigde omstandigheden. Communicatie Het beroep van pedagoog doet een groot beroep op communicatieve vaardigheden. Zowel aan opvoeders als minderjarigen verstrekt de hbo-pedagoog informatie, voorlichting, advies en begeleiding. Ook vindt er veel overleg plaats met vakgenoten en andere hulpverleners. Hiervoor dienen niet alleen mondelinge, maar ook schriftelijke vaardigheden ontwikkeld te zijn. Leervaardigheden De hbo-pedagoog heeft de bekwaamheid om zijn kennis uit te bouwen en bij te stellen. Hij is in staat te reflecteren op zijn eigen functioneren en op professionele, persoonlijk en maatschappelijke ontwikkelingen. Hij kan zich handhaven in een complexe omgeving. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De eindkwalificaties sluiten aan bij algemeen geaccepteerde beschrijvingen en weerspiegelen het hboniveau. De opleiding hanteert dit op zorgvuldige wijze door een relatie te leggen tussen de diverse studieonderdelen en de Dublin Descriptoren. Het visitatieteam beoordeelt het facet Niveau daarom als voldoende. 1.3 Oriëntatie HBO De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De eindkwalificaties van het opleidingsprofiel zijn tot stand gekomen op basis van het beroepsprofiel van de beginnend beroepsbeoefenaar. Dit beroepsprofiel is mede gebaseerd op gesprekken met vertegenwoordigers van organisaties in het afnemende beroepenveld. In het beroepsprofiel wordt enerzijds beschreven wat de verwachtingen uit het werkveld zijn die generiek zijn voor afgestudeerden uit het hoger pedagogisch en hoger sociaal-agogisch onderwijs. Anderzijds wordt weergegeven wat de specifieke verwachtingen zijn ten aanzien van hbo-pedagogen (zie bijlage 3). Uit het onderzoek van Aldershof (2004) onder alumni en hun leidinggevenden blijkt dat de eindkwalificaties van de opleiding aansluiten bij de beroepspraktijk. Uit de alumni-enquête van 2005 (De Vrieze) blijkt dat 84% van de studenten aan het eind van de opleiding functies vervullen op hboniveau binnen het werkveld; functies die een leidinggevend of coördinerend karakter hebben. Pagina 10 van 42

11 Met ingang van het studiejaar 2003/2004 wordt eens per jaar een opleidingsevaluatiebijeenkomst gehouden, waarin de eindkwalificaties en de doelstellingen van de opleiding worden geëvalueerd. Hieraan nemen de opleidingscommissie, alumni en vertegenwoordigers van het werkveld deel. De uitkomsten worden door de studieleiding vertaald in toetsbare streefdoelen en worden besproken met de docenten. De eindkwalificaties worden daarnaast tenminste een keer per jaar besproken tijdens de docentenvergadering. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De kwalificaties uit het beroepsprofiel zijn onder andere aan de hand van gesprekken met werkveldvertegenwoordigers tot stand gekomen en weerspiegelen het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. De beroepskwalificaties worden daardoor breed gedragen door het werkveld. De opleiding evalueert minstens één keer per jaar de eindkwalificaties in diverse gremia. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-oriëntatie van de eindkwalificaties als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam is van mening dat voor de opleiding een goede basis is gelegd met het gebruikte beroeps- en opleidingsprofiel. Het profiel, dat in overleg met het werkveld tot stand is gekomen, bevat kwalificaties die behoren bij het bachelorniveau. Ze zijn afgestemd op de beginnend beroepsbeoefenaar. De opleiding evalueert jaarlijks de eindkwalificaties en stelt indien wenselijk nieuwe streefdoelen vast. Alle facetten van het onderwerp Doelstellingen opleiding zijn als voldoende beoordeeld. Daarom beoordeelt het visitatieteam dit onderwerp ook als geheel positief. Pagina 11 van 42

12 2. Onderwerp: programma 2.1 Eisen HBO Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De docenten zijn verantwoordelijk voor de keuze van de literatuur bij hun vak. Voor de studieleiding is het belangrijk dat er gebruik wordt gemaakt van actuele vakliteratuur. Wanneer bij de totstandkoming van de studiegids blijkt dat een docent verouderde literatuur wil gebruiken, wordt daarover contact met hem opgenomen. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat er gebruik wordt gemaakt van actuele en relevante vakliteratuur. Opvallend is dat voor de beroepsdifferentiaties vooral Nederlandstalige vakliteratuur is voorgeschreven, de academische route kent veel Engelstalige literatuur. Docenten worden gestimuleerd om vernieuwingen aan te brengen in hun eigen vak of in een cluster van vakken. Voorstellen hiervoor kunnen ze indienen bij de studieleiding, die na goedkeuring financiële middelen beschikbaar stelt. Uit gesprekken die het visitatieteam heeft gevoerd blijkt dat docenten zeer te spreken zijn over deze mogelijkheid en daar ook gebruik van maken. De opleiding is behoorlijk theoretisch van aard, maar dit sluit goed aan bij de wensen van de studenten. De opleiding heeft tengevolge van een gewijzigde instroom van studenten voor het bachelor niveau actief gezocht naar meer toepassingsgericht onderwijs en meer praktijk binnen de vakken. De koppeling met de beroepspraktijk is versterkt. Het vaardigheidsonderwijs is gestroomlijnd, waarbij aandacht is besteed aan beroepsspecifieke sociale vaardigheden en de beroepshouding. Het onderdeel Multiculturaliteit in opvoeding en onderwijs is in het curriculum opgenomen ten koste van het aandeel statistiek. Binnen de Lerarenvariant is recent een Instituutspracticum ingevoerd waarmee studenten in een beschermde setting kunnen oefenen in het geven van onderwijs. Hiermee zijn nog geen ervaringen opgedaan. Daarnaast zijn in het laatste studiejaar terugkombijeenkomsten gepland die bedoeld zijn om te reflecteren op de praktijk. De helft van de studenten is reeds werkzaam binnen een pedagogische praktijk. Zij beschikken al over vaardigheden en praktijkkennis binnen het pedagogische domein. Alle studenten worden met de praktijk geconfronteerd door middel van discussies, beeldmateriaal, excursies, stage en gastdocenten. De studenten lopen in het vierde jaar een stage die aansluit bij één of twee van de door hen gekozen beroepsdifferentiaties. Studenten die de academische route kiezen, lopen een stage ter grootte van 22 EC s, alle overige studenten doen een stage die een omvang heeft van 44 EC s. Een combinatie van een beroepsdifferentiatie en een daaraan gerelateerde stage die tenminste een omvang van 22 EC s heeft, leidt tot een specialisatie aantekening. De tweede graad lesbevoegdheid wordt verleend aan de specialisatie lerarenvariant. De toekenning van stageplaatsen is in een procedure beschreven. De student zoekt zelf een stageplaats en benadert een docent van de beroepsdifferentiatie die hem als stagedocent begeleidt. De stageplaats Pagina 12 van 42

13 moet een relatie hebben met de differentiatie. Over het algemeen kan de werkplek ingebracht worden als stageplaats. De docent van de beroepsdifferentiatie beoordeelt de geschiktheid van de stageplaats. De stage wordt vastgelegd in een contract waarin opdracht en leerdoelen staan beschreven en de begeleider vanuit de stageplaats. De stagebegeleidende docent beoordeelt de leerdoelen, als deze niet voldoen moet de student ze aanpassen. De stage wordt afgerond met een stageverslag. De finale beoordeling van de stage vindt plaats door de stagebegeleidende docent van de opleiding. Voor studenten met een verwant mbo- of hbo diploma bestaat de mogelijkheid van een gedeeltelijke of gehele stagevrijstelling. Studenten van de academische route vervullen een stage van 22 EC en volgen een programma met meer vakken over onderzoeksmethodologie ter voorbereiding op de doorstroming naar de master opleiding van de Universiteit. Ter afsluiting van de opleiding voeren de studenten een afstudeeropdracht uit. De opdracht is doorgaans gericht op het vinden van een oplossing voor een binnen de praktijk gesignaleerd probleem, waarbij gebruik gemaakt dient te worden van theoretische kennis. De opleiding bevordert een koppeling tussen de stage en de afstudeeropdracht. De actualiteit en relevantie van het studieprogramma worden besproken binnen de opleidingscommissie. Hierin zijn zowel studenten als docenten vertegenwoordigd. De studieleiding heeft een staande uitnodiging voor deze bijeenkomsten. Daarnaast wordt het studieprogramma besproken tijdens docentenvergaderingen en overleggen van de examencommissie. Sinds enkele jaren wordt het programma jaarlijks geëvalueerd. Hierbij zijn de opleidingscommissie, alumni en werkveldvertegenwoordigers betrokken. De praktijkgerichtheid van de opleiding wordt besproken. De evaluatie heeft geleid tot de invoering van een aantal (ver)nieuw(d)e werkwijzen. Studenten zijn van mening dat de opleiding adequaat aandacht besteedt aan actuele ontwikkelingen in het werkveld. De opleiding sluit volgens hen goed aan bij de beroepspraktijk. Ze geven aan dat 70% van wat ze geleerd hebben direct toe te passen is in de praktijk. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding is gespitst op het gebruik van relevant lesmateriaal dat aansluit bij de ontwikkelingen in het werkveld. De studieleiding heeft dit tot een permanent aandachtspunt gemaakt voor zichzelf en heeft dit goed weten over te brengen op de docenten. Zij zijn doordrongen van het belang hiervan en worden uitgenodigd actief mee te denken over het programma en voorstellen ter verbetering te doen voor de vakken waarin zij doceren. De opleiding heeft een behoorlijk theoretisch karakter, wat in het verleden is ingegeven door het grote aantal studenten dat beschikte over relevante werkervaring maar behoefte had aan een sterke(re) theoretische basis. Doordat de instroom de laatste jaren is gewijzigd (minder gericht op tweedekans-onderwijs en meer gericht op het behalen van en startkwalificatie, kortom: initieel onderwijs) heeft de studieleiding actief gezocht naar mogelijkheden om de praktijkcomponent in de opleiding passend vorm te geven. Naar de mening van het visitatieteam is de opleiding daar goed in geslaagd. De opleiding evalueert regelmatig het programma en de praktijkgerichtheid met de stakeholders en gebruikt dit om verbeteringen aan te brengen. Het visitatieteam beoordeelt het facet Programma daarom als goed. Pagina 13 van 42

14 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding kent een eenjarige propedeuse en een driejarige postpropedeutische fase. In de laatste twee studiejaren gaan studenten zich specialiseren. Er zijn vier specialisaties: jeugdzorg, onderwijsbegeleiding, lerarenvariant en de academische route. De differentiaties jeugdzorg, onderwijsbegeleiding, lerarenvariant zijn gebaseerd op twee domeinen uit het profiel van Kuipers. Het domein in en om scholen behoort bij de differentiaties Lerarenvariant en Onderwijsbegeleiding, het domein zorg en welzijn behoort bij de differentiatie Jeugdzorg. Uit dit aanbod van drie specialisatie kiest de student er twee. De specialisaties Onderwijsbegeleiding en Jeugdzorg worden gerekend tot de algemene beroepenvariant (ABV). De student wordt opgeleid om zelfstandig te functioneren in veelal tweedelijnsfuncties op het terrein van de Pedagogie. Dat houdt in dat de afgestudeerde wordt opgeleid voor ondersteunende en coördinerende functies binnen het beroepenveld. De lerarenvariant (LV) leidt op tot het beroep van leraar Pedagogiek, met een tweedegraads lesbevoegdheid in de Pedagogiek. Met de academische route kunnen studenten drempelloos doorstromen naar de masteropleidingen Algemeen Pedagogische Wetenschappen en Onderwijskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. De opleiding heeft door middel van een schema inzicht gegeven wat de bijdrage van de diverse onderdelen is in relatie tot de eindkwalificaties en de manier waarop de Dublin Descriptoren in het curriculum verwerkt zijn. Uit dit schema blijkt ook wat de beoogde vaardigheden zijn en welke bijbehorende werk- en toetsvormen zijn gekozen. Het schema met eindkwalificaties, leerdoel, werk- en toetsvormen wordt jaarlijks besproken in diverse overleggen. Het komt aan de orde in de opleidingcommissie, de docentenvergadering en binnen het management. Aanvullend wordt in de examencommissie, die bestaat uit docenten en de studieleiding, nagegaan of het programma aan de doelstellingen voldoet. Dit wordt vastgesteld aan de hand van afgenomen tentamens en andere toetsvormen. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft kunnen constateren dat de studieleiding aandacht heeft besteed aan de structuur en het curriculum van de opleiding. Er is een overzicht beschikbaar waaruit blijkt welke studieonderdelen bijdragen aan de verschillende leerdoelen. Regelmatig toetst de studieleiding of de opleiding nog steeds aansluit bij de eindkwalificaties. Op grond hiervan beoordeelt het visitatieteam het facet Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma als voldoende. In de opleiding is voldoende aandacht voor het aanleren van vaardigheden. Pagina 14 van 42

15 2.3 Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Onderdelen van het programma bouwen logisch op elkaar voort. Het eerste studiejaar bestaat uit een basisprogramma met een oriënterend karakter. In het tweede jaar wordt hierop voortgebouwd: er wordt verdieping aangebracht ten opzichte van het basisprogramma en studenten kunnen zich oriënteren en voorbereiden op de beroepsdifferentiaties. Dit doen ze door twee van de drie subdisciplines te volgen, te weten Andragogiek en Onderwijskunde. In het derde jaar vindt splitsing plaats tussen de academische en de beroepsgerichte route. Voor beide routes geldt dat wordt begonnen met de beroepsvoorbereiding aan de hand van de taakvelden en de beroepsdifferentiaties. In het vierde jaar tenslotte vinden de stage en het afstudeeronderzoek plaats, waarmee de beroepsvoorbereiding voltooid wordt. De academische route heeft nog twee methodologische vakken op het programma staan, aangezien de omvang van de stage de helft is van de beroepsgerichte route. Vakken keren terug in het programma, waarbij steeds meer verbreding en/of verdieping wordt aangebracht. Meerdere vakken kunnen bijdragen aan de realisatie van de leerdoelen. Hierdoor ontstaan dwarsverbanden tussen vakken, die bijdragen aan de coherentie van het onderwijsprogramma. De opleiding onderscheidt verschillende leerlijnen, te weten: Pedagogiek, Agogiek, Onderwijs, Jeugdzorg en Onderzoek. Verschillende vakken uit de diverse studiejaren dragen bij aan deze leerlijnen. Evenzo worden vaardigheidsleerlijnen onderscheiden. De opleiding noemt de volgende: Schrijven, Mondeling presenteren, Problemen analyseren/oplossen, Samenwerken/beroepsspecifieke (sociale) vaardigheden, Kritisch oordeel vormen/beroepshouding en Onderzoeksvaardigheden. Uit gesprekken met studenten blijkt dat zij de samenhang in het studieprogramma herkennen. Het Choice-onderzoek 2005 onder studenten levert voor de opleiding HPO/HSAO de hoogst landelijke score aan studenttevredenheid over inhoud en samenhang van het programma. Uit gesprekken met docenten blijkt dat zij gericht zijn op het doceren van hun eigen vak(ken). Zij stellen zelf de inhoud van het vak vast en kiezen daarbij hun eigen methode. Doordat zij alle op freelance basis lesgeven, zijn er weinig informele overleggen. Er is een formeel overlegorgaan in de vorm van de docentenvergadering, maar niet alle docenten zijn hierbij aanwezig. Het leidt ertoe dat er onderling weinig afstemming plaatsvindt over de inhoud en vorm van het onderwijsprogramma. Hierdoor ontstaan (overbodige) doublures in vakken van verschillende docenten. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding biedt in de basis een samenhangend programma aan, waarvan de moeilijkheidsgraad geleidelijk oploopt. De leerlijnen en het concept van de opleiding zijn helder. Dat wordt onderschreven door de studenten. De manier waarop hier uitvoering aan wordt gegeven door de docenten is soms echter minder helder. De opleiding kan aan kracht winnen als het overleg tussen de docenten over de inhoud wordt geïntensiveerd. Niettemin beoordeelt het visitatieteam het facet Samenhang programma als voldoende. Pagina 15 van 42

16 2.4 Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De leerroute die de studieleiding voor de opleiding heeft vastgesteld, wordt gezien als de meest optimale leerroute, omdat de studielast zo evenredig mogelijk verdeeld is over de studiejaren. De student wordt desondanks veel vrijheid geboden en hij kan afwijken van de voorgestelde leerroute als dat beter aansluit bij zijn omstandigheden of mogelijkheden. Hierdoor kan de student een op maat gemaakt studieprogramma doorlopen. De student dient daarbij rekening te houden met het feit dat aan een aantal onderdelen (Methodologie, de stage en de scriptie) entreevoorwaarden gesteld zijn. Wanneer studenten niet aan deze voorwaarden voldoen en toch aan een van de studieonderdelen willen beginnen, dienen ze een gemotiveerd verzoek in te dienen bij de examencommissie. Vakken zijn ongelijk qua omvang en kennen een ongelijk aantal college-uren. Er wordt geen blokkensysteem gehanteerd. Als richtlijn geldt dat studenten die zich aan het programma houden niet meer dan drie verschillende vakken tegelijk volgen. Als een vak is afgesloten, start een nieuw vak. Voor vakken waar discussie en actieve participatie een fundamenteel onderdeel van uitmaken geldt een aanwezigheidsplicht. De studenten wordt gevraagd voor aanvang van een studiejaar aan te geven welke vakken zij in dat jaar van plan zijn te doen. Dit geven zij door aan het secretariaat (overigens niet verplicht). Wanneer studenten van hun planning afwijken, dienen ze het secretariaat daarvan op de hoogte te stellen. Niet alleen worden studenten er zo toe aangezet na te denken over hun studieplanning, maar de studieleiding weet zo ook welke vakken door welke studenten worden gevolgd. Zo kunnen de docenten geïnformeerd worden over het aantal studenten dat ze kunnen verwachten. De informatievoorziening is adequaat, onder meer door de inzet van de website. Studenten ontvangen per studiejaar een jaarrooster waarop de colleges, tentamens en hertentamens ingepland zijn. Alleen voor de hertentamens dient de student zich in te tekenen. Door middel van een schriftelijke evaluatie worden de studieonderdelen per cursus geëvalueerd. De studeerbaarheid van het betreffende onderdeel komt daarin ook aan de orde. Over het algemeen zijn de studenten hier tevreden over. Eerstejaars studenten krijgen standaard studiebegeleiding van de studiecoach. Studenten die verder gevorderd zijn in de opleiding kunnen op eigen initiatief een gesprek met de studiecoach aanvragen. Studenten die minder dan 50% van de afgelegde tentamens niet hebben gehaald, krijgen studiebegeleiding aangeboden. Het is mogelijk om voor een bepaalde periode met behoud van tentamenresultaten de studie te onderbreken. Aan studenten die voortijdig de studie staken wordt ook gevraagd hoe zij de studeerbaarheid hebben ervaren. Voorheen gebeurde dit schriftelijk, maar sinds het studiejaar 2004/2005 stelt de studiecoach dit in een gesprek aan de orde. In het gesprek dat het visitatieteam had met studenten bleek dat zij de opleiding behoorlijk pittig vinden. Pagina 16 van 42

17 Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding heeft een adequate leerroute opgesteld. Tegelijk wordt de student voldoende flexibiliteit geboden om daarvan af te wijken als dat beter aansluit bij zijn mogelijkheden of persoonlijke omstandigheden. De inzet van de studiecoach en de studiebegeleiding daarbij is een goede ontwikkeling. Het visitatieteam beoordeelt het facet Studielast dan ook als voldoende. 2.5 Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Om te worden toegelaten tot de opleiding HPO/HSAO dient men tenminste in het bezit te zijn van een Havo-diploma; een diploma MBO driejarige cursus; een diploma leidster bij het kleuteronderwijs; een verklaring van een MTS dat met goed gevolg eindexamen is afgelegd zonder dat het praktijkjaar is doorlopen of een buitenlands diploma dat naar het oordeel van het bevoegd gezag als bewijs van voldoende vooropleiding geldt. Indien men niet beschikt over de juiste vooropleiding kan men worden toegelaten nadat met goed gevolg een toelatingsonderzoek is afgelegd. Voor studenten met een verwant mbo- of hbo-diploma geldt dat zij een vrijstelling krijgen voor respectievelijk een deel van de stage of de gehele stage. Voor de overige cursusonderdelen wordt alleen vrijstelling verleend als de student kan aantonen dat inhoudelijk verwante onderdelen op tenminste op hbo-niveau elders met succes zijn afgerond. Werkervaring leidt doorgaans niet tot vrijstellingen. Er is een standaard inpassingsregeling vastgesteld door de examencommissie voor de meest voorkomende vooropleidingen. Bij inpassingverzoeken die daar niet in zijn vermeld wordt individueel nagegaan voor welke onderdelen vrijstellingen kunnen worden verleend. De studieleiding heeft geconstateerd dat in de loop der jaren de studentenpopulatie veranderd is. Tot de invoering van het Bachelor/Master-stelsel werd de opleiding voornamelijk gevolgd door studenten met een reeds afgeronde hbo-opleiding. Zij gebruikten de opleiding HPO/HSAO als opstap naar de universiteit. Sinds de invoering van de bachelor/master-structuur wordt de opleiding bezocht door volwassenen die over het algemeen een afgeronde mbo-opleiding hebben. Meer dan 50% van deze mensen is reeds werkzaam in het pedagogische werkveld. De populatie is dus veranderd in de richting van een normale deeltijd HBO Pedagogiek-opleiding. Dit heeft ertoe geleid dat er in het programma veranderingen zijn aangebracht, bijvoorbeeld door een aantal studieonderdelen meer toepassingsgericht te maken. De opleiding doet systematisch onderzoek naar de instroommoeilijkheden. Halverwege het studiejaar wordt nagegaan wie problemen heeft met de studie en aan studenten die voortijdig uitvallen wordt gevraagd naar de redenen van de studiestaking. Deze evaluatie wijst niet uit dat het noodzakelijk is, maar uit informeel overleg is wel gebleken dat studenten bij aanvang van hun studie behoefte hebben aan begeleiding. Sinds het studiejaar 2004/2005 wordt daarom de mogelijkheid geboden om een coach (een ex-student) te consulteren. Aanvullend wordt voor de eerstejaars studenten drie maal een bijeenkomst georganiseerd, waarin studietips, ervaringen en informatie worden uitgewisseld. Pagina 17 van 42

18 Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft geconstateerd dat de instroom divers is. De opleiding doet in dit kader veel aan gegevensverzameling, bijvoorbeeld door de gesprekken die de coach voert met studenten, maar ook met uitvallers. De gekozen benadering wordt daardoor getoetst en bijgesteld. Het visitatieteam vindt dat positief. Alles overwegend beoordeelt het visitatieteam het facet Instroom als voldoende. 2.6 Duur De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Het onderwijsprogramma omvat een vierjarig programma, dat 240 creditpoints omvat. De studiejaren kennen geen afgebakende onderwijsperioden. In plaats daarvan is een verdeling gemaakt van studiepunten over de vijf inhoudelijke leerlijnen. Het overzicht is terug te vinden in bijlage 4. Deeltijdonderwijs voor volwassenen wordt gekenmerkt door relatief weinig contacturen en veel zelfstudie uren. De opleiding volgt dit kritisch. De opleiding evalueert per vak hoe de studielast wordt ervaren. Dit wordt besproken in de opleidingscommissie en tijdens de jaarlijkse programma-evaluatie. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Daarom beoordeelt het visitatieteam het facet Studieduur als voldoende. 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Het didactisch concept van de opleiding ondergaat een verandering. Voorheen was de opleiding sterk gericht op het bieden van een theoretisch kader. Tegenwoordig wil de studieleiding dat praktijkgerichte toepassing centraal komt te staan. In het onderwijs ligt relatief meer nadruk op theoretische kennisoverdracht dan op het ontwikkelen van vaardigheden en een beroepshouding, maar reflectie speelt een grote rol bij het samenvoegen van theorie en praktijk. De relatie met de praktijk wordt sterker geaccentueerd: er wordt gereflecteerd op de beroepspraktijk. De kennis wordt meer toepassingsgericht. De didactische consequentie is dat er meer samenwerkend leren komt en dat er meer wordt opgehangen aan praktijksituaties. Docenten bepalen zelf de inhoud van de module waarvoor ze verantwoordelijk zijn. Dat doen ze op basis van de algemene opleidingskwalificaties. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit dat de Pagina 18 van 42

19 studenten aan het eind van de opleiding hebben bereikt. De wijze waarop de studenten dat niveau bereiken is de verantwoordelijkheid van de docent zelf, dit wordt niet voorgeschreven door de studieleiding. De invoering van het nieuwe didactische principe wordt dan ook door docenten verschillend gehanteerd. Het feit dat de nadruk ligt op het vergaren van kennis is voor veel studenten een belangrijke factor bij hun keuze voor de opleiding. Binnen het onderwijs wordt gebruik gemaakt van praktijkgerelateerde cases. Deze worden zowel door docenten als studenten ingebracht en kunnen aansluiten bij de actualiteit. Door de opleiding worden diverse werkvormen gehanteerd. Ze worden gekozen aan de hand van de leerdoelen en beoogde vaardigheden. Naast hoorcolleges wordt veelvuldig gebruik gemaakt van discussies en mondelinge presentaties. Daarnaast komen groepsopdrachten, individuele schrijfopdrachten, essays en practica voor. In mindere mate worden gastdocenten ingezet. Individuele opdrachten worden afgewisseld met groepsopdrachten, maar buiten collegetijd ligt het zwaartepunt op de individuele opdrachten. Gezien de persoonlijke situatie van de studenten is groepswerk buiten collegetijd lastig te organiseren. Doordat studenten over het algemeen werkzaam zijn en al in hun werksituatie moeten samenwerken, is dit geen bezwaar. Tijdens de cursus- en opleidingsevaluatie wordt de didactiek, die voor de verschillende vakken gebruikt wordt, geëvalueerd. Studenten geven aan dat het didactisch concept van de opleiding inhoudt dat in de eerste twee studiejaren basisvakken worden gegeven, waarna de specialisatie voor het beroep plaatsvindt. Ze zien voldoende samenhang tussen de vakken en geven aan dat vergelijkbare onderwerpen bij verschillende vakken vanuit verschillende invalshoeken voor kunnen komen. Pedagogiek behoort voor hen tot de kern van de opleiding, de andere vakken dienen ter ondersteuning. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding maakt gebruik van verschillende werkvormen, die ruimte bieden voor communicatie. Het didactisch concept, dat door de studieleiding wordt omschreven als vakgericht, is echter nog te impliciet. De achterliggende keuze is wel helder en blijkt voor studenten een belangrijke rol te spelen bij de keuze voor de opleiding. Alles overwegende beoordeelt het visitatieteam het facet Afstemming tussen vormgeving en inhoud als voldoende. 2.8 Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De toetsen zijn adequaat gespreid over de opleiding. Alle vakken worden afgesloten met een toets, die kan bestaan uit een opdracht of uit een schriftelijk tentamen. Tentamens worden ongeveer even vaak als toetsvorm gebruikt als opdrachten. In een aantal gevallen wordt een combinatie van deze toetsvormen gebruikt. De opleiding vindt een evenwichtige verdeling in deze toetsvormen van belang vanwege de balans die wordt nagestreefd tussen theorie en praktijk. In tentamens staat over het algemeen de theorie centraal. In opdrachten wordt een relatie gelegd tussen literatuur en casuïstiek. Pagina 19 van 42

20 Alle examengerelateerde zaken zijn vastgelegd in het Onderwijs- en examenreglement. Per week wordt slechts één tentamen ingeroosterd. Voor alle toetsvormen geldt dat de student tenminste één herkansingsmogelijkheid krijgt. Van alle leerdoelen worden er drie niet getoetst. Het betreft de leerdoelen De student is in staat om in het openbaar op constructieve wijze te reageren op een presentatie ; De student is in staat een goed onderbouwd standpunt in te nemen in een discussie ; De student beschikt over leervaardigheden. Deze leerdoelen worden wel geoefend, maar niet getoetst. De opleiding is van mening dat het academische vaardigheden betreft die niet tot de kern van de beroepsprofessionaliteit van een hbopedagoog behoren, maar die wel bijdragen tot het vergroten ervan. Niet aan alle opdrachten wordt een cijfer toegekend. In die gevallen wordt gebruik gemaakt van de beoordeling onvoldoende/voldoende. Vanaf het studiejaar 2003/2004 zijn docenten verplicht om naast het tentamen ook een beoordelingssleutel in te leveren bij de examencommissie. De examencommissie beoordeelt deze aan de hand van het protocol kwaliteitszorg examens. Dit protocol bevat een kwaliteitskader waarin onder andere op basis van de Dublin Descriptoren wordt beschreven aan welke kenmerken de toetsing moet voldoen om aangemerkt te worden als hbo-toets. De examencommissie is ook betrokken bij de stageverslagen en de vaststelling van het hbo-niveau van de scripties. Nadat ze zijn beoordeeld en een cijfer is toegekend, worden de verslagen en scripties ingebracht in het overleg van de examencommissie, die ze beoordeelt op kwaliteit. Indien daar in negatieve zin aanleiding voor is, worden de resultaten teruggekoppeld naar de docenten. Over het algemeen zijn studenten van mening dat de tentamens en opdrachten voldoende diepgang, complexiteit en zwaarte bezitten. Dit komt overeen met de constatering van het visitatieteam na kennis te hebben genomen van de inhoud van een aantal toetsen inclusief de bijbehorende uitwerkingen. Studenten ervaren veel afwisseling in de toetsen en vinden dat prettig. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De toetsing is binnen de opleiding adequaat vormgegeven. Toetsvormen worden bewust gekozen, de diepgang en complexiteit van de toetsen komt overeen met het bachelorniveau. Het visitatieteam heeft veel waardering voor de rol die de examencommissie speelt bij de toetsing en beoordeling. Hierdoor is een specifiek op dit punt gerichte kwaliteitscyclus tot stand gekomen waarmee het niveau van toetsing en beoordeling op een hoger plan gebracht is. Daarom beoordeelt het visitatieteam het facet Toetsing en beoordeling als goed. Beoordeling van het onderwerp Programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, waarbij de opleiding aan de hbo-eisen voldoet. Er is sprake van voldoende samenhang in het programma, waarbij geadviseerd wordt het didactisch concept meer te expliciteren. De toetsingen en beoordelingen zijn goed en rechtvaardig, waarbij de rol die de examencommissie speelt lof verdient. De facetten van het onderwerp Programma zijn door het visitatieteam beoordeeld met voldoende of goed. Daarom is de beoordeling van het gehele onderwerp positief. Pagina 20 van 42