Inhoud. Management en maatschappij

Transcriptie

1 Inhoud Deel 1 Management en maatschappij Hoofdstuk 1 Manager en management Management-in-actie: Alles wat ik doe, komt voort uit passie 1.1 Organisatie en management De begrippen manager en management Enkele kenmerken van managers Organisatie en organiseren Kenmerken van hedendaags management 1.2 Kernactiviteiten van managers Onderlinge overeenkomsten tussen managementlagen Verschillen per managementlaag Managers en soorten van beslissingen Strategische beslissingen en doelstellingen Doelstellingen, strategiebepaling en planning 1.3 Managers en leiders: geboren of gemaakt? Managementbekwaamheden: kennis, vaardigheden en houding Wat moet een goede manager allemaal kunnen? Manager of leider? Expressief en inspirerend: leiderschapsontwikkeling in high-performanceorganisaties 1.4 Management als proces: kerntaken Management als proces Managementcyclus en kerntaken 1.5 Procesmodel van een organisatie Uitgewerkt procesmodel van een organisatie Processen en procesbeheersing 1.6 Gezonde organisaties en succesvol management: kenmerken High-performance-organisaties: enkele kenmerken Te stellen eisen aan een organisatie 1.7 Manager en organisatiecultuur Managementcase: Frederique Heering, directeur voedselveiligheid van Numico Hoofdstuk 2 Organisaties en maatschappelijke omgeving Management-in-actie: Verdienen aan de armen: mag dat? 2.1 Functioneren van organisaties in hun omgeving Beïnvloeding door partijen en situaties Organisatie en maatschappelijke kringloop Organisatie en organisatie-evenwicht 2.2 Externe belanghebbenden als partij Afnemers/cliënten Toeleveranciers Vermogensverschaffers: aandeelhouders, banken, contributiebetalers Overheid Concurrenten Belangenorganisaties 2.3 Omgevingsfactoren: bepalen van situaties en omstandigheden Demografische factoren Economische factoren Grondslagen van het management 1

2 2.3.3 Sociaal-maatschappelijke factoren Technologische factoren Ecologische factoren Markt- en bedrijfstakfactoren Politieke factoren 2.4 Relevante trends in de omgeving en gevolgen voor organisaties Herpositionering en industriële transformatie Outsourcing, offshoring en shared services Eco-efficiency en duurzaam ondernemen Internationalisering van het bedrijfsleven Effecten van nationale cultuur op organisaties Netwerkorganisatie: de toekomst? Nieuw bedrijfsmodel: ICT, unbundling en rebundling Strategische samenwerking 2.5 Maatschappelijke verantwoording, verslaglegging en risicomanagement Doelgroepen Corporate governance Regelgeving publicatieplicht Vormen van verslaglegging Risicomanagement, taak topleiding en governance-code 2.6 Medezeggenschap: huidige stand 2.7 Medezeggenschap: Wet op de Ondernemingsraden en Arbowet Doelstelling, samenstelling en werkwijze van de ondernemingsraad OR: achterban, scholing en rechtsbescherming Europese ondernemingsraad wint terrein Bevoegdheden van de ondernemingsraad Organisatie van de ondernemingsraad Functioneren van ondernemingsraden in de praktijk Arbowet (1998/2005) 2.8 Management en ethiek Ethische dilemma s bij het bedrijfsleven Kwestiemanagement of lobby 2.9 Communicatie met externe groepen en als aspect van organisatiestrategie Actief omgaan met imago en identiteit Crisis: het kan iedereen overkomen Actieplan: planning en communicatie Managementcase: Organisatie in discussie Kernbegrippen deel 1 Deel 2 Koersbepaling en de lerende organisatie Hoofdstuk 3 Strategiebepaling en strategisch management Management-in-actie: Nieuwe petfles van Coca-Cola 3.1 Voorwaarden voor succes Strategisch management: luxe of noodzaak? Strategie op organisatie- en activiteitenniveau Ontwikkeling van de strategietheorie 3.2 Strategieformulering als proces Vaststellen huidig strategisch profiel Omgevingsonderzoek: kansen en bedreigingen ( opportunities en threats ) Intern onderzoek: sterke en zwakke kanten ( strengths en weaknesses ) Vaststellen van de strategische kloof Ontwikkelen van strategische alternatieven Mission statement en criteria bij evaluatie en keuze 2 Grondslagen van het management

3 3.3 Organisatie van strategische planning 3.4 Samenwerkingsverbanden 3.5 Implementatie van strategische plannen Vertaling naar functionele gebieden Toepassing van budgettering 3.6 Weerstand en weerstandsvermindering bij implementatie 3.7 Impliciete strategie: het patroon in het complex van acties en maatregelen Managementcase: Offertes maken is net pokeren Hoofdstuk 4 Besluitvorming en creativiteit Management-in-actie: Kijkshop: de consument als productmanager 4.1 Beslissen: een gecompliceerd proces Soorten beslissingen Overleg en inspraak 4.2 Besluitvorming als proces Fase 1: beeldvorming en probleemomschrijving Fase 2: ontwikkelingsfase Fase 3: oordeelsvorming Fase 4: beslissen Planning en uitvoering van de beslissing Fasemodel van besluitvorming 4.3 Besluitvorming en beïnvloedende factoren Organisatie als politieke arena Organisatie als vuilnisvat Aanbevelingen voor betere besluitvorming 4.4 Besluitvorming: technieken, hulpmiddelen en benaderingswijzen Technieken die de creativiteit bevorderen Beslissingsmethoden Soorten beslissingen en procedures/technieken Groupware, ICT en besluitvorming Verschillende benaderingen van probleemoplossing en besluitvorming 4.5 Creatieve en lerende organisatie Creatieve organisatie: enkele kenmerken Leren en de lerende organisatie Kennismanagement: de hype in denkwerkorganisatie en strategische vernieuwing 4.6 Overleggroepen en besluitvorming Hogere werk- en overleggroepen Lagere werk- en overleggroepen 4.7 Management en inschakeling van externe adviseurs Managementcase: Shell komt terug op verkoop lpg-divisie Kernbegrippen deel 2 Deel 3 Organisatieopbouw en taakverdeling Hoofdstuk 5 Ontwerp van de organisatiestructuur Management-in-actie: ABN Amro keert terug naar de regio 5.1 Organisatiestructuur: arbeidsverdeling en coördinatie Organisatiestructuur: begripsomschrijving Organisatieschema en functiebeschrijvingen Organieke en personele structuur Formele en informele organisatie Grondslagen van het management 3

4 5.1.5 Organisatie als instrument en organiseren Kenmerkende eigenschappen van arbeidsorganisaties 5.2 Managementniveaus in een organisatie Taken topleiding Taken middle management en eerstelijnsmanagement Taken eerstelijnsmanagement en uitvoerende medewerkers Taken staf- en hulpdiensten 5.3 Organisatiestructuur: verticale en horizontale uitbouw Interne differentiatie Interne specialisatie 5.4 Structuurkeuze: arbeidsverdeling, (de)centralisatie en coördinatie Keuze van de organisatiestructuur: twee overwegingen F, P, G of M: vorm van arbeidsverdeling is situatieafhankelijk Gecentraliseerde functionele structuur Gedecentraliseerde divisiestructuur Businessunit-structuur Intermezzo: drie soorten afhankelijkheden en hun oplossingen Projectorganisatie Matrixorganisatie 5.5 Organisatiestructuur in ontwikkeling Stadia in de groei en ontwikkeling van een bedrijf Organisatiestructuur in beginfase: het pioniersbedrijf Afdelingsgewijze opbouw Volgroeide organisatie Veranderende eisen 5.6 Naar platte organisaties Knelpunten/disfuncties bij top en middenkader Structuuringreep als instrument voor effectiviteitsverbetering 5.7 Naar intelligente ondernemingen Managementcase: Recrea BV Hoofdstuk 6 Verdeling van taken en bevoegdheden Management-in-actie: De opkomst van de flexfabriek 6.1 Taakverdeling en functievorming: criteria Criteria bij uitvoeringsgerichte taken Extra criteria bij leidinggevende taken 6.2 P-groepering tegenover F-groepering: voordelen en nadelen Taakverruiming, taakverrijking en taakroulatie Semi-autonome werkgroepen Kwaliteitscirkels 6.3 Groepsgewijze opstelling Organiseren rond processen Werken in brede taakgroepen Prestatiesturing en teamvorming 6.4 Delegeren: taak, bevoegdheid en verantwoordelijkheid 6.5 Organisatiestelsels: relaties en bevoegdheden Lijnorganisatie Lijn-staforganisatie Lijnorganisatie met specialistische hulpdiensten Samenspel lijn- en (staf)specialisten: businesspartners Communicatie en inbouw overlegstructuur 6.6 Centralisatie en decentralisatie 6.7 Coördinatie en interne afstemming 6.8 Omspanningsvermogen van de leiding Omspanningsvermogen: bepalende factoren 4 Grondslagen van het management

5 6.8.2 Maatregelen bij overschrijding van het omspanningsvermogen 6.9 Organisaties in ontwikkeling: reorganisatie en geplande verandering Organisatieverandering: veranderingsvermogen en veranderingsbereidheid Organisatieverandering: een proces Mate van ingrijpendheid van de verandering kan verschillen Organisatieverandering in vier fasen Methoden om verandering door te voeren Weerstandsbenadering Aanbevelingen vanuit de praktijk Nieuwe bezems Veranderen stopt nooit Situationele verschillen in vijf kleuren Managementcase: CVB Bank, deel van een groter geheel Kernbegrippen deel 3 Deel 4 Mensen in organisaties Hoofdstuk 7 Motivatie, werkgedrag en loopbaan Management-in-actie: Sipko Hans Adriaansen scoort inkomsten voor zijn club 7.1 Nieuwe medewerker en veranderend gedrag Organisatorische context en de zich aanpassende organisatie Opvattingen over goed management op middenniveau Loyaliteit van werknemers voorbij? 7.2 Groepen in organisaties Groep en individu, doeleinden en tegenstellingen Groepsgedrag en groepsproductiviteit 7.3 Kracht van teams Op elkaar inwerkende kaders Symbolische benadering 7.4 Motivatie: een nadere verkenning Bijdragen vanuit de psychologie Management door motivatie Motivatietheorie van Vroom: de instrumentaliteitstheorie Praktische aanbevelingen Functieontwerp, productiviteit en motivatie 7.5 Empowerment Empowerment: een nieuwe manier van medewerkers aansturen Empowerment, aantrekkelijk voor jong en oud 7.6 Nieuwe context voor talentontwikkeling en humanresources-management Nieuwe wensen en eisen: de zich aanpassende organisatie Talentontwikkeling: enkele praktische aanbevelingen 7.7 Humanresources-management : concept en instrumenten HRM: enkele kenmerken HRM: management van het personele proces en personele instrumenten HRM: high-tech maar vooral mensenwerk 7.8 Waardering en beloning voor inzet Beloning: prestatie en/of verdienstelijkheid? Opportunisme of systematiek? Keuze van een beloningsstelsel Prestatiebeloning Cafetariaplan Incidentele beloning, gratificaties en tantièmes Beloning van de hoogste leiding Aandelenopties: een bindmiddel Grondslagen van het management 5

6 7.8.9 Wat vinden Nederlandse werknemers belangrijk? 7.9 Loopbaanontwikkeling nader bezien Carrièrepaden in platte organisaties: horizontaal omhoog Slotopmerkingen Managementcase: Nike worstelt met internationaal HRM Hoofdstuk 8 Leidinggeven binnen een organisatiecultuur Management-in-actie: Stephen Covey: Leiderschap is een keuze, geen positie 8.1 Ondernemen, leidinggeven en managen Ondernemerschap Leiderschap Management 8.2 Naar inspirerend leiderschap Spiritueel leiderschap: Coveys 7 eigenschappen + de 8ste eigenschap Paradox van managementleiderschap 8.3 Maccoby s managerstypen Eigenschappen van goede managers Managers en stijl van leidinggeven 8.4 Leiderschap en stijl van leidinggeven Autocratisch leiderschap Participatief leiderschap Theorie X en Theorie Y van McGregor Linking pin-structuur van Likert Ontwikkelingsrichting van leiderschap Stijl van leidinggeven: verschillende benaderingen Hersey en Blanchard: situationeel leiderschap Transformationeel leiderschap 8.5 Beïnvloeding van menselijk gedrag Motiveren van anderen Machts- en gezagsbronnen bij gedragsbeïnvloeding Communicatie tussen mensen 8.6 Stijl van leidinggeven en conflicthantering Conflict als proces De beste manier hangt van de situatie af 8.7 Organisatie, stijl en organisatiecultuur Functie van organisatiecultuur Cultuurdiagnose Cultuurbeïnvloeding: leiderschap en instrumenten Managementcase: Semco-stijl: natuurlijk ondernemen en géén leidinggeven Kernbegrippen deel 4 Deel 5 Sturing van het dagelijks werk Hoofdstuk 9 Operationele planning en controle Management-in-actie: Telebegeleiding bij chronisch zieken 9.1 Planning en budget Plannen voor functionele gebieden en afdelingen Van planning naar budgettering: kosten- en opbrengstenbeheersing 9.2 Activiteitenbesturing Control: systematische activiteitenbeheersing Geven van opdrachten Management by objectives 6 Grondslagen van het management

7 9.3 Productieplanning: methoden en technieken Planborden Voorraadbeheer Optimale bestelgrootte en veiligheidsvoorraad Material requirement planning Just-in-time Verkorten wachttijden bij het productieproces 9.4 Tijdsbeheersing: project- of netwerkplanning 9.5 Resultaatverbetering: kwaliteitsmanagement Kwaliteitskosten en value chain Lean Six Sigma: het beste van twee werelden Six Sigma: nieuwe strategie voor resultaatverbetering Six Sigma: combinatie van oude en nieuwe methodes Invoering van integrale kwaliteitszorg Knelpunten bij invoering van integrale kwaliteitszorg MANS en Deming: meten is weten Total Quality Management: kwaliteitsproblemen oplossen en verbeteringen implementeren 9.6 Benchmarking: verbeteren door vergelijking Soorten benchmarking Proces van benchmarking Benchmarking: waarde en beperkingen Operational Excellence 9.7 Kengetallen: een hulpmiddel bij control Indeling van kengetallen Kengetallen en periodieke registratie Bedrijfstakgemiddelden 9.8 Prestatiemeting: financiële en niet-financiële indicatoren Traditionele prestatiemeting Niet-financiële indicatoren Balanced Business Scorecard : een nieuwe vorm van interne berichtgeving Dilemma s bij het meten van de uitvoering Management control in non-profitorganisaties Beoordeling van de gehele organisatie: EFQM-model Gericht presteren met INK 9.9 Bijsturing Managementcase: Prestatiekengetallen voor een chocoladefabriek Hoofdstuk 10 Procesbeheersing en -herontwerp Management-in-actie: Klant bouwt aan Lego s toekomst 10.1 Informatie en control Informatievoorziening, controle en control Bedrijfssignalering Informatievoorziening en boekhouding Managementinformatie 10.2 Functionele processen en procesbeheersing Fabricage en productie Dienstverlening: omvorming van kennis tot immateriële producten Innovatiegerichte research en ontwikkeling Kwaliteitsbeheersing Interne milieuzorg Logistiek: goederenstroom plus informatie Marketing en verkoop Inkoop Human resources: het personele proces Grondslagen van het management 7

8 Financieel proces en informatievoorzieningsproces Functionele informatiesystemen 10.3 Informatie- en automatiseringsplanning Informatieplanning: doel en aanleiding Faalfactoren bij ICT-projecten 10.4 Informatie- en communicatietechnologie Strategische betekenis van ICT ICT en de herinrichting van bedrijfsprocessen Organisatorische gevolgen van ICT Goederenstroom, value-chain mapping en supply-chain management RFID-standaarden en -tags Bedrijven en internet: de webvraag ICT en bedrijfskolomveranderingen: intermediatie en disintermediatie 10.5 Procesherontwerp Procesoriëntatie: een vereiste in ICT-tijdperk Doelstellingen bij BPR BPR verenigt oude concepten met nieuwe ICT-mogelijkheden ICT-trends en hun gevolgen voor toekomstige inrichting van organisaties 10.6 Ondernemen met ICT Type oriëntatie bepaalt internetgebruik en marketing E-business: geïntegreerde managementbenadering vereist Managementcase: De hersenen van Océ Kernbegrippen deel 5 Appendix Organisatietheorie in ontwikkeling: richtingen en scholen Literatuur Illustratieverantwoording Register 8 Grondslagen van het management