- Schoolrapportage Speciaal basisonderwijs (sbo) Excellente Scholen Leerlingenaantal 250 (door de school opgegeven, april 2014)

Transcriptie

1 Schoolrapportage 1. Achtergrondgegevens van de school Gegevens van de school: 00RU De Wissel Aanvrager mw. drs. S. Rienks Adres Wilhelminalaan 1 Hoorn Leerlingenaantal 250 (door de school opgegeven, april 2014) Bestuur: Stichting Federatie Hoorn 2 In januari 2014 is aan sbo De Wissel het predicaat Excellente School 2013 uitgereikt. De Wissel is een oecumenische speciale basisschool in Hoorn, Noord-Holland. De kinderen zijn verdeeld over zestien groepen, onderverdeeld in onderbouw en bovenbouw. Er zijn naast de reguliere groepen vier structuurgroepen voor leerlingen met autisme of daaraan verwante stoornissen. 2. Motivatie van de school De onderbouwing die sbo De Wissel bij de aanmelding als kandidaat Excellente School 2014 gaf, luidt als volgt. De Wissel verzorgt onderwijs vanuit een duidelijke pedagogische visie: de leerling met zijn onderwijsbehoefte staat centraal. De zorg voor de leerlingen wordt vanuit handelingsgericht werken vorm gegeven. De Wissel heeft zich, mede door het ontbreken van een cluster 4-school in de regio, ontwikkeld tot een sboschool met een intensief arrangement voor leerlingen met autisme of leerlingen met een behoefte op het gebied van structuur, welbevinden en voorspelbaarheid. Elementen van dit intensieve aanbod zijn succesvol geïmplementeerd in het basisaanbod. De rust en veiligheid die we in onze methodiek borgen, worden gecombineerd met het belonen van positief gedrag. Wij vinden het belangrijk dat ouders en school hierin samen optrekken. We hebben korte lijnen met ouders en (jeugd)hulpverlening. Naast het intensieve arrangement autisme heeft De Wissel ook een intensief arrangement voor moeilijk lerende leerlingen met lage capaciteiten. De Wissel presenteert zich in het samenwerkingsverband als opleidingsschool; hierbij worden theorie en praktijk met elkaar verbonden. Leerkrachten en/of teams kunnen op De Wissel opgeleid worden op het gebied van autisme, gedragsmanagement, werkhouding en dyslexie. De Wissel wil er zijn voor de leerlingen, ouders, basisscholen, maar ook voor de medewerkers. De aandacht voor de professionele ontwikkeling van de collega's gaat samen met de aandacht voor de schoolontwikkeling. 3. De resultaten, breed opgevat (Criterium 1) Hierbij onderscheidt de jury drie gebieden: 1. resultaten op de kernvakken; 2. resultaten op de andere leergebieden; 1

2 3. resultaten op aanvullende gebieden zoals burgerschap, sociaal-emotionele vorming, redzaamheid. Om recht te doen aan de verscheidenheid in het speciaal basisonderwijs heeft de jury ervoor gekozen de scholen zelf te laten aangeven op welke terreinen ze opvallend goede resultaten behalen. Daarnaast raadpleegt de jury de Inspectie van het Onderwijs over de door de school behaalde resultaten. 3.1 Resultaten op de kernvakken (Indicator I) Op grond van de resultaten die sbo De Wissel in 2011, 2012 en 2013 heeft behaald, stond de school niet in een voorselectie die de Inspectie van het Onderwijs aan de jury heeft verstrekt. De school geeft geen recente ontwikkeling binnen deze indicator in het aanmeldingsformulier. De school stelt voor alle leerlingen bij instroom een ontwikkelingsperspectief (OPP) op, op basis van de beschikbare informatie, bijvoorbeeld van de vorige school, en het IQ. Aan de hand van het cito-leerlingvolgsysteem op het gebied van technisch lezen, begrijpend lezen, spelling, woordenschat en rekenen en wiskunde is de school in staat zich ook een goed beeld te vormen van de vorderingen van de leerlingen. Op die manier volgt de school enerzijds de ontwikkeling van de leerlingen zorgvuldig en stuurt bij stagnatie tijdig bij en anderzijds weet zij zo haar uitstroomniveau in beeld te brengen. De school volgt de vorderingen van de leerlingen en het uitstroomniveau al jaren en kan aantonen dat de resultaten voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde al jaren, zo ook afgelopen jaar, stabiel zijn en zelfs op onderdelen een stijgende lijn laten zien. Dit schrijft zij onder meer toe aan de betere methoden en de didactische aanpak die zij hanteert. De uitstroom van het afgelopen jaar laat zien dat ook hier sprake is van een stijgende lijn: zo gaat inmiddels ruim 30% van de leerlingen naar het vmbo of hoger. Uit de terugkoppeling van het vo blijken de leerlingen het daar naar behoren te doen. 3.2 Resultaten op andere leergebieden uit het standaardcurriculum (Indicator II) De school noemt geen recente ontwikkeling binnen deze indicator in de aanmelding. Evenals vorig jaar noemt de school bij de resultaten op andere leergebieden het zorgvuldig volgen van de leerlingen bij het vak bewegingsonderwijs. Daardoor is de school in staat voor leerlingen voor wie dat gewenst is tijdig motorische remedial teaching en/of fysiotherapie in te schakelen. De school heeft beide disciplines in huis. Ook de sociale opbrengsten vindt de school van wezenlijk belang. Dit blijkt uit het methodische aanbod, het leerlingvolgsysteem in dit verband en de maatregelen op individueel of groepsniveau die de school treft op basis van inzichten die uit deze instrumenten naar voren komen. De aanpak in de 2

3 structuurgroepen is een leermoment voor de hele school. Dat wil zeggen dat alle teamleden proberen te leren van wat de school in deze groepen ontwikkelt. 3.3 Resultaten op aanvullende leergebieden (Indicator III) De school noemt geen recente ontwikkeling binnen deze indicator in de aanmelding. Ook voor andere onderdelen is de school zich verder aan het ontwikkelen. Zo start dit jaar een project muziek en zijn ook andere kunstzinnige vakgebieden meer in the picture. Overigens valt hierbij op dat alle ontwikkelingen planmatig plaatsvinden en gepaard gaan met vooraf vastgestelde doelen die de school evalueert na afloop van de planperiode. Onder meer uit de gesprekken met de leerlingen kan de jury afleiden dat er onverminderd aandacht is voor de zelfstandigheid, het zelfbeeld en de werkhouding van de leerlingen, zoals vorig jaar ook werd vermeld in het juryrapport. 4. De omstandigheden waarbinnen de school werkt (Criterium 2) 4.1 Leerlingkenmerken en procesinrichting (Indicator IV) Bij haar aanmelding beschrijft De Wissel als recente ontwikkeling het volgende. De Wissel heeft de keus gemaakt om het komende schooljaar (nog) meer in te zetten op een schoolbrede aanpak met betrekking tot gedrag. Hierbij is verbinding van al bestaande elementen onder de paraplu van handelingsgericht werken het uitgangspunt. De balans wordt gezocht tussen het opbrengstgericht werken en het werken met doelen op het gebied van gedrag. De reden om tot deze keuze te komen heeft mede te maken met de instroom van leerlingen die een grote(re) ondersteuningsbehoefte hebben op het gebied van gedrag. De Wissel wil zich als school hierin verder bekwamen. De kenmerken van de schoolpopulatie zijn enigszins aan verandering onderhevig (meer leerlingen met een stoornis in het autistisch spectrum), maar mede door de invoering van passend onderwijs verwacht de school meer wijzigingen. In het samenwerkingsverband is bijvoorbeeld een draaiboek Ondersteuningsgroep opgesteld, mede met De Wissel, met als doel leerlingen thuisnabij passende ondersteuning te bieden en verwijzing naar het sbo te voorkomen. Het aantal leerlingen zal dalen en de leerlingen zullen naar verwachting meer problematiek kennen. De kenmerken van de populatie vormen de basis voor de inrichting van het onderwijs en daarover voeren de directie en de teamleden, bijvoorbeeld in het kader van het nieuwe schoolplan, gesprekken. 4.2 Leerlingkenmerken en resultaten (Indicator V) In het aanmeldingsformulier gaf de school geen recente ontwikkeling. 3

4 De ervaringen uit de structuurklassen, veelal met doelen op het gebied van gedrag, zijn momenteel medebepalend voor het schoolklimaat en het onderwijsaanbod. De verdere veranderingen in de leerlingenpopulatie zullen tot zorgvuldige wijzigingen leiden, met behoud van het tot nu toe ontwikkelde positieve en veilige leer- en schoolklimaat, gericht op hoge cognitieve en sociale opbrengsten. 4.3 Benutting van het inzicht in leerwinst bij onderscheiden categorieën leerlingen (Indicator VI) In de aanmelding noemt de school als recente ontwikkeling het volgende. Voor de vakken lezen, rekenen en spelling wordt er gewerkt met groepsplannen en groepsoverzichten. De leerlingen worden voor deze vakken ingedeeld op drie niveaus: het basis-, het intensieve en het verdiepte aanbod. Op basis van de Cito-toetsen en de methodegebonden toetsen worden de doelen in de ontwikkelingsperspectieven van de leerlingen halfjaarlijks vastgesteld en halverwege geëvalueerd. Specifiek voor de moeilijk lerende leerlingen met lage capaciteiten zijn er passende perspectieven opgesteld. De school volgt de leerlingen zorgvuldig in hun ontwikkelingsproces door met behulp van de Cito-toetsen op de verschillende leeronderdelen (bijvoorbeeld technisch lezen, spelling, rekenen en wiskunde) de specifieke behoeften van de individuele leerlingen in kaart te brengen. De school deelt de leerlingen vervolgens in arrangementen in die bepalend zijn voor het aanbod en de aanpak. Voor rekenen en wiskunde zijn de resultaten op dit moment schoolbreed beter. De school schrijft dit toe aan de onlangs ingevoerde rekenmethode. Voor een deel van de leerlingen uit de structuurklassen heeft de school ander materiaal beschikbaar, omdat zij intellectueel meer uitdaging behoeven. Deze leerlingen stromen uit naar andere vormen van voortgezet onderwijs dan de leerlingen uit de reguliere groepen. Daar heeft de school oog voor en daar werkt zij zichtbaar aan. 5. De inrichting van het onderwijsproces (Criterium 3) 5.1 Schoolspecifieke aanpak en proceskwaliteit (Indicator VII) In haar aanmeldingsformulier geeft sbo De Wissel als recente ontwikkeling het volgende aan. Door in te zetten op een schoolbrede aanpak met betrekking tot gedrag verwacht De Wissel de kwaliteit van het primaire proces (nog meer) te verhogen. Leerlingen komen ons inziens meer aan ontwikkeling toe als het gedrag daarin geen belemmerende rol speelt. Zoals ook het juryrapport 2013 meldt, beschikt de school over hoogopgeleide onderwijsgevenden. Deze hebben allemaal een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en ontwikkelen zich aan de hand daarvan voortdurend en planmatig. 4

5 De 1-zorgroute is het organisatiemodel voor de begeleiding van de leerlingen. Het pedagogisch-didactisch model dat de leraren in alle groepen hanteren is het GIPmodel. Met behulp van groepsplannen en daaraan gekoppelde arrangementen bieden de leraren de leerstof op maat aan. Dat vraagt veel van de vaardigheden van de leraren, die daar echter uitstekend op toegerust zijn. De zorg- en interne begeleidingsstructuur is sterk en de leraren weten zich ondersteund. De nieuwe ontwikkeling die de school op het gebied van gedragsbegeleiding voorstaat, heet SWPBS (Kenniscentrum Schoolwide Positive Behavior Support). De intern begeleiders treden de ontwikkelingen in het kader van passend onderwijs tegemoet met handelingsgerichte interne begeleiding. Vol passie dragen zij deze nieuwe aanpak uit waarbij leerlingen kunnen profiteren van een in andere groepen ontwikkelde aanpak. De kracht van de school is gelegen in de veelvuldige, maar ook weloverwogen beweging. Onder leiding van een stimulerende directie dragen leraren en andere medewerkers in de school bij aan het behoud van wat bereikt is en de verdere uitbouw van de kwaliteit van het onderwijs. 5.2 Schoolspecifieke aanpak en organisatiekwaliteit (Indicator VIII) In de aanmelding noemt de school geen recente ontwikkeling. Vorig jaar noemde de school als kenmerken van haar organisatie: professionaliteit personeel; schoolklimaat; de rol van de school in haar omgeving. De delegatie van de jury heeft tijdens haar bezoek vastgesteld dat deze kenmerken nog steeds in volle omvang gelden. De leiding van De Wissel heeft een sterke visie die zij deelt met de leraren. Deze visie is net vernieuwd en momenteel in concept gereed in verband met de nieuwe schoolplanperiode. Veertien groepsleraren beschikken over een masterdiploma en in de ondersteunende zorg- en managementlaag is ruim 60% van de mensen in het bezit van een universitair, master- of hbo+ diploma. Het enthousiasme voor het vak en tegelijkertijd de bescheidenheid over de bereikte resultaten zijn opvallend. Het schoolklimaat is volop ondersteunend, zowel voor de leerlingen als voor de teamleden. Een delegatie van leerlingen, van ouders en van teamleden noemt daar mooie voorbeelden van, zoals de individuele gedragsdoelen en de bijbehorende stickers, de klassendoelen in overleg met de groep en de gesprekken met de ouders waarvoor de school voldoende tijd uittrekt. Een ander voorbeeld is de voortdurende interne scholing waarbij leraren inzichten, kennis en kunde met elkaar delen. Het pestprotocol blijkt zijn vruchten af te werpen, zo blijkt uit de voorbeelden die de leerlingen geven. De leraren spreken met bijzonder veel passie over hun werk. 6. Verband tussen de inrichting van het onderwijsproces en de resultaten die de school boekt (Criterium 4) 6.1 Veranderingen vanwege resultaten (Indicator IX) De school noemt in haar aanmeldingsformulier geen recente ontwikkeling. 5

6 De school analyseert de toetsresultaten zeer zorgvuldig en verbindt daar conclusies aan. Het voorbeeld van het leesonderwijs is in het vorige rapport al benoemd. Nu heeft de school ook voor een nieuwe taalmethode gekozen. Daarmee verwacht zij de leerlingen tot nog betere prestaties te kunnen uitdagen. Voor spelling is de implementatie van de nieuwe methode voor dit schooljaar voorzien. De rest van de methode gaat de school volgend schooljaar in gebruik nemen. De invoering van nieuwe methodieken gebeurt zorgvuldig en planmatig en is afgestemd op de overige plannen die de school dit schooljaar op haar agenda heeft staan. Bij die implementatie kijkt de directie ook nauwkeurig naar de leraarvaardigheden. Waar nodig volgt, bijvoorbeeld bij rekenen, een door leraren en intern begeleider opgezette nascholing om de vaardigheden en didactiek te verbeteren. 6.2 Vasthouden van resultaten (Indicator X) In de aanmelding meldt de school geen ontwikkeling. De school werkt met kwaliteitskaarten (WMK) om haar eigen kwaliteit systematisch te bewaken en te bevorderen. Dit jaar zijn er audits voorzien met de drie sbo-scholen in het samenwerkingsverband. 6.3 Kwalificatie, professionaliteit, schoolkennis (Indicator XI) In de aanmelding geeft de school geen ontwikkeling binnen deze indicator. De meest recente tevredenheidonderzoeken zijn afgenomen in Gemiddelde score op de tevredenheidonderzoeken Medewerkertevredenheid Gemiddelde score school 8,2 Landelijke score - Oudertevredenheid Leerlingtevredenheid 8, In haar aanmeldingsformulier geeft de school het volgende aan. De onderzoeken worden nog afgenomen in het kader van de kwaliteitszorg en als (nul)meeting voor het nieuwe schoolplan Op basis van de nog uit te voeren enquêtes zullen de stappen worden bepaald. De uitkomsten op de recente tevredenheidonderzoeken onder personeel en ouders vormen voor De Wissel een uitslag om trots op te zijn. Over het algemeen is het team van De Wissel zeer tevreden over het beleid, de afspraken en de werkende praktijk van de negen domeinen van de school. De onderwerpen die wat lager scoren, zoals in het domein organisatie/tijd neemt de schoolleiding serieus en voorziet zij van ontwikkelpunten. Daarbij nodigt zij het team uit met suggesties te komen. Uit een onderzoek naar de werkdruk onder het personeel blijkt dat ook daar enige aandachtspunten liggen. Het team heeft daarvoor inmiddels aanbevelingen gedaan. 6

7 Ook onder de ouders heeft de school de tevredenheid gepeild (juni 2013). De school heeft daarbij onderscheid gemaakt tussen ouders van kinderen met en zonder ambulante begeleiding. De uitkomsten zijn overwegend positief. Een van de teamleden heeft in het kader van haar opleiding (master Integraal Leiderschap) een onderzoek gedaan naar de ouderbetrokkenheid op De Wissel en aanbevelingen gedaan om deze betrokkenheid te vergroten. Hoewel dit teamlid inmiddels tot directeur van een school in Amsterdam is benoemd, neemt de school de uitkomsten van dit onderzoek serieus en heeft inmiddels de eerste plannen gereed om de aanbevelingen uit te voeren. Zo wordt het mailcontact met alle ouders intensiever en proberen de leraren van de structuurgroepen nog meer informatie van de ouders te verkrijgen over hun onderwijswensen voor hun kind. De school wil dit onder meer bereiken door ouders te laten deelnemen aan de vergadering van de commissie voor de begeleiding waarin hun kind besproken wordt. De uitkomsten van de tevredenheid onder leraren (de directeur geeft mondeling een toelichting tijdens het schoolbezoek) zijn goed, behoudens een kritische kanttekening die het professionaliseringsbeleid betreft. De teamleden spreken van een in sommige gevallen schijnbaar tegengesteld belang tussen school- en persoonlijke opleidingsdoelen. Daar gaat de directie mee aan de slag. 7. Het excellentiebeleid van de school (Criterium 5) Uitgangspunt van de jury is dat een excellente school zeer goede resultaten behaalt en een weloverwogen onderwijsinrichting laat zien. Daarenboven kan een school op een specifiek excellentiegebied uitblinken. Dat kan betrekking hebben op diverse zaken en bijvoorbeeld gericht zijn op een inhoudelijk domein en/of op een specifieke groep leerlingen. 7.1 Het schooleigen excellentiebeleid (Indicator XII) In haar aanmeldingsformulier noemt sbo De Wissel geen recente ontwikkeling binnen deze indicator. De Wissel kenmerkt zich in haar excellentieprofiel door de specifieke opvang van leerlingen met autisme. De school benut haar specialisme door de verworvenheden van de structuurgroepen uit te zetten in de rest van de school. Dit jaar staat in het teken van de handelingsgerichte interne begeleiding. De school heeft een eigen expertisecentrum, De Ruimte. Daar begeleidt ze kinderen die extra zorg nodig hebben op verschillende gebieden, zoals sociale vaardigheden, gedrag en werkhouding. De gedachte is dat het basisaanbod in de groep verstevigd moet worden, zodat het totale aanbod van de school ten goede komt aan alle kinderen van de school. Windesheim organiseert in samenwerking met het pas opgerichte PBS-team vier studiedagen om alle teamleden te scholen en mee te laten denken, en betrekt ook de ouders daarbij. De PBS-scholing voert de school uit met de andere twee sbo-scholen, zodat zij dit weer kunnen aanbieden aan het basisonderwijs. 7

8 7.2 Erkenning door externe partijen (Indicator XIII) In de aanmelding beschrijft de school de volgende recente ontwikkeling. De Wissel staat binnen en buiten het samenwerkingsverband bekend als een school met een specifiek arrangement voor leerlingen met een stoornis in het autistisch spectrum. Er zijn vier specifieke structuurgroepen die werken met de TEACCH-methodiek. De structuurgroepen bestaan uit dertien leerlingen, een leerkracht en een onderwijsassistent. De Wissel biedt opleidingstrajecten aan aan basisscholen op het gebied van autisme, gedrag en werkhouding. Daarnaast staat De Wissel ook open voor vragen van scholen buiten het samenwerkingsverband en geven we lezingen en workshops op congressen en het SBOwerkverband. De jury heeft diverse referenten gevraagd in hoeverre ze de kwaliteit van De Wissel onderschrijven en het excellentiebeleid van de school herkennen. Van twee referenten kreeg de jury een reactie. Uit deze referenties komt onder meer naar voren dat de onderwijskundige rapporten zeer gedegen zijn, waardoor ontvangende scholen goed weten welke begeleiding er ingezet moet worden. Verder wordt genoemd dat de school voortdurend in ontwikkeling is en een groot lerend vermogen heeft. 7.3 Versterking van het excellentiebeleid in de toekomst (Indicator XIV) In de aanmelding noemt de school als recente ontwikkeling het volgende. De Wissel is in overleg met Parlan om het onderwijs in het Centrum voor Dagbehandeling in Hoorn kwalitatief te ondersteunen. Hierbij zal de expertise van De Wissel worden ingezet in de voor- en vroegschoolse periode en gekoppeld aan zorg. Ook is De Wissel een samenwerking aangegaan met de IPABO om passend onderwijs meer praktisch invulling te geven binnen bestaande modules. Tijdens het schoolbezoek bleek de school haar excellentiebeleid ook verder te ontwikkelen door: - de samenwerking met een centrum voor dagbehandeling; - meer aandacht voor kunstzinnige vakken, wisselatelier, muziek; - verbetering ouderparticipatie naar aanleiding van onderzoek; - PBS (Positive Behavior Support), uitwerking sociale veiligheid in brede zin. 8. Opmerkingen Inspectie Geen aanvullende opmerkingen. 9. Conclusie van de jury Sbo De Wissel kreeg afgelopen jaar het predicaat Excellente School 2013 toegekend. De school heeft zich in 2014 opnieuw kandidaat gesteld. De Wissel behaalt evenals vorige jaren goede resultaten op de kernvakken en brengt deze systematisch in beeld. Zij analyseert haar resultaten zorgvuldig en weet daar zinvolle consequenties aan te verbinden. Tegelijkertijd besteedt zij voldoende aandacht aan de overige vakken, waarbij Het Wisselatelier, gericht op onderwijs in beeldende vorming, zeker het vermelden waard is. De uitstroom naar het vmbo laat een stijgende lijn zien. Ook draagt de school bij 8

9 aan inhoudelijke en organisatorische uitstralingseffecten naar andere afdelingen van het basisonderwijs. De expertise van deze sbo-school is de opvang van leerlingen met stoornissen in het autistisch spectrum. Zij heeft daarvoor structuurklassen ingericht die waar mogelijk als voorbeeld dienen voor het onderwijs in de reguliere groepen. Het hoogopgeleide team werkt vanuit een eenduidige visie op een weloverwogen, systematische en professionele wijze aan het voortdurend verbeteren van haar onderwijs. Het professionaliseringsbeleid van de docenten verdient nog wel aandacht en onderlinge afstemming. Het team hanteert het GIP-model en de zorgroute nauwgezet. De school toont een zekere bescheidenheid als het gaat om de resultaten die zij boekt en de overige onderwijskwaliteit die ze realiseert. Ook in 2013 werd opgemerkt dat De Wissel de excellente aanpak als een vanzelfsprekendheid ervaart. De school is daarbij wel gericht op ontwikkeling. Dat uit zich bijvoorbeeld ook in het ouderparticipatiebeleid en het excellentiebeleid dat zich richt op kunstzinnige vakken. Alles overziende is de jury van oordeel dat De Wissel op basis van de door de jury waargenomen kenmerken en gerapporteerde bevindingen het predicaat Excellente School (sbo) 2014 toekomt. De school is op hoog niveau gebleven en er is sprake van verdere ontwikkeling op diverse relevante terreinen. 9