Commissie Bestuur, Middelen & Waterketen. Commissie Water & Wegen. 24 april Datum vergadering CHI. 8 mei 2019

Transcriptie

1 Voorstel CHI (college van hoofdingelanden) Commissie Bestuur, Middelen & Waterketen behandeling D&H Commissie Water & Wegen 24 april 2019 Portefeuillehouder S. Schenk vergadering CHI 8 mei 2019 Agendapunt 8. Onderwerp Financiering subsidieregeling Bodem & Water Voorstel 1. De verordening Bodem & Water te continueren tot de grens van de beschikbare middelen van 6,4 miljoen is bereikt door de jaarschijven Meerjarenplan flexibel in te zetten; 2. De rechtmatigheid voor flexibele inzet te waarborgen door middel van een bij Q aan het CHI voor te leggen begrotingswijziging; 3. De portefeuillehouder integraal waterbeheer landelijk gebied te mandateren de maatregelenlijst naar beneden bij te stellen in overleg met onze partners wat betreft het maximum bedrag per maatregel en het subsidiepercentage; 4. Het succes van het Landbouwportaal en de daarbij behorende financiële uitputting in de P&Ccyclus te verantwoorden (begroting, MJP, concernrapportages); 5. De regeling te evalueren zodra 80% van de uitputting van de beschikbare middelen is bereikt. Kern van de zaak In 2016 heeft Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) het initiatief genomen om samen met provincie Noord-Holland, Hoogheemraadschap van Rijnland (HHRL), Waterschap Amstel Gooi en Vecht (AGV), LTO-Noord/KAVB en de vier Noord-Hollandse agrarische collectieven het programma Samenwerken aan Bodem & Water op te zetten om de wateropgaven in Noord-Holland op te pakken. Dit vanuit het besef dat we met z n allen staan voor de opgave om te werken aan een schone natuurlijke omgeving. De agrarische sector kan hier een substantiële bijdrage aan leveren. De samenwerking richt zich op twee met elkaar samenhangende sporen: Voor het subsidiëren van kennis- en coachingstrajecten agrarische bedrijven (bedrijfsbezoeken) is een provinciale subsidieregeling ontwikkeld. Voor het, stimuleren en uitrollen van bovenwettelijke investeringsmaatregelen is het Landbouwportaal Noord-Holland ontwikkeld. In het Landbouwportaal zijn de subsidieverordeningen van HHNK uitgewerkt. De bedrijfsbezoeken door coaches en subsidie voor maatregelen is via het Landbouwportaal aan te vragen. Wij werken via deze aanpak aan de volgende zaken: - Verbeteren waterkwaliteit - Voorkomen wateroverlast - Borgen voldoende zoetwater en voorkomen verziltingsproblemen - Verbetering bodemkwaliteit landbouwgronden - Voorkomen bodemdaling veenweidegebieden Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Postbus 250, 1700 AG Heerhugowaard Stationsplein 136, 1703 WC Heerhugowaard T F post@hhnk.nl

2 2 van 5 - Kringlooplandbouw - Versterken biodiversiteit landelijk gebied Door op grote schaal en via een laagdrempelige aanpak samen te werken met de sector vergroten we het collectief waterbewustzijn, wat leidt tot een veranderde bedrijfsvoering/inrichting bij een zodanig aantal ondernemers dat het substantieel effect sorteert in de bijdrage aan de conditieverbetering voor een klimaatbestendig en gezond watersysteem. Ook wordt door samen te werken de polarisatie tussen landbouw en overheden minder scherp. De wateropgaven zijn gezamenlijke uitdagingen en daarmee verbindende waarden geworden. Uniek in de samenwerking is dat de landbouwpartners zich inzetten om alle agrarische ondernemers in Noord-Holland dezelfde kansen te bieden en daarmee in hun rolopvatting over de schaduw heenstappen van de belangen van de eigen achterban en/of beheergrenzen. De lancering van het Landbouwportaal heeft ruim twee jaar aan voorbereiding gekost. Er is veel ervaring opgedaan in dit ontwikkelproces. Landelijk wordt veel druk uitgeoefend op de waterschappen en landbouw om het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) in versnelling te brengen met het oog op het halen van doelen Kaderrichtlijnwater in 2027 en het volgende 7 e Actieprogramma Nitraatrichtlijn. De opgedane kennis, ervaringen en relevante documenten kunnen worden gedeeld met andere regio's in Nederland. Het Landbouwportaal is modulair opgezet en met enkele aanpassingen op maat in te zetten in andere regio's. In dit kader zijn al diverse presentaties gehouden bij onder andere verschillende waterschappen, de Unie van Waterschappen, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en het ministerie van ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Op 28 mei 2018 is de subsidieregeling van start gegaan en is het Landbouwportaal geopend. Direct vanaf de start hebben de agrariërs het portaal goed gevonden en gebruik gemaakt van de bedrijfsbezoeken en de subsidiemogelijkheden. Om effect uit te oefenen op alle aspecten rondom waterbeheersing moet dit echter wel op grote schaal gebeuren. Verwachting is dat wij bij het doorzetten van de regeling en het portaal via de meetpunten in ons KRW-meetnet de effecten op de waterkwaliteit kunnen aantonen. In het CHI-besluit van 9 mei 2018 ( ) is ingestemd om in de periode ,4 miljoen beschikbaar te stellen voor de Samenwerking Bodem & Water Noord-Holland. Dit is als volgt over de jaren verdeeld en uitgegeven (van toepassing op de jaren 2017 en 2018): Totaal beschikbare middelen Volledig besteed niet uitgegeven, opgenomen in de algemene Op basis van het uitgavenpatroon 2017/2018 middelen Tabel 1 De middelen worden ingezet voor een subsidieverordening voor investeringsmaatregelen via het Landbouwportaal en de inleg voor de subsidieverordening Kennis en het Agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLB) van de provincie Noord-Holland. De toelichting op deze verdeling is te lezen onder 'financiële consequenties'.

3 3 van 5 Er is een bewuste keuze gemaakt de bovengenoemde middelen voor de subsidieverordening en het Landbouwportaal te financieren via een regionale subsidieverordening en niet via de Europese subsidieregeling POP3. Op deze manier is de regeling laagdrempelig en beter toegankelijk voor individuele boeren. HHNK voldoet daarmee aan de Bestuursovereenkomst POP3 niet grondgebonden regelingen voor waterdoelen. HHNK heeft in de eerste openstelling van POP3 subsidie aangevraagd op eigen bovenwettelijke werken en heeft dit deels beschikt gekregen. Er is vanuit de eerste openstelling een bedrag van ruim 12 miljoen beschikt en een mogelijk subsidiebedrag van bijna 4 miljoen aan overprogrammering aangevraagd. Vanuit de tweede openstelling van POP3 is ruim 2 miljoen aan overprogrammering gevraagd. In de bestuursovereenkomst POP3 niet-grondgebonden regelingen voor waterdoelen is vastgelegd dat HHNK hiervan 6,4 miljoen beschikbaar stelt via een regionale subsidieregeling aan de landbouw. Op 28 mei 2018 is de regeling van start gegaan. In februari 2019 hebben wij het aantal van 800 deelnemers aan bedrijfsbezoeken en/of direct opvraagbare subsidiemaatregelen bereikt. In 2019 zijn boven verwachting veel subsidieaanvragen ingediend bij het portaal. De aanvragen zijn beschikt totdat het subsidiebudget voor 2019 was uitgeput. De overige aanvragen tot aan de sluiting van de subsidiemogelijkheid van HHNK zijn aangehouden. De regeling is conform het mandaat van het CHI is op dat moment de regeling voor 2019 gesloten. Gezien het regionale succes en de landelijke belangstelling voor het initiatief is het een risico om de regeling nu stil te laten blijven liggen tot eind 2019 omwille van budgettaire grenzen van de jaarschijf De continuïteit gaat uit de samenwerking Bodem & Water. Er is een directe samenhang van de subsidiemogelijkheden met de hoeveelheid aanvragen voor bedrijfsbezoeken die worden gefinancierd vanuit de provinciale regeling. Indien deze bezoeken veel minder worden aangevraagd is het de vraag of de coaches op de diverse thema's verbonden blijven aan het Landbouwportaal. Daarbij is ook het risico op imagoschade voor het Landbouwportaal groot als het portaal gedurende 2019 gesloten blijft. Voorgesteld wordt de verordening Bodem & Water te continueren tot de grens van de beschikbare middelen van 6,4 miljoen is bereikt door de jaarschijven Meerjarenplan flexibel in te zetten. Op deze wijze legt het Landbouwportaal geen beslag op andere taakvelden of personele capaciteit. Om snelle uitputting van de subsidiegelden te voorkomen zal met de partners van de samenwerking Bodem & Water worden overlegd over het maximum bedrag per maatregel en het subsidiepercentage. Op deze wijze kan de portefeuillehouder integraal waterbeheer landelijk gebied de bedragen en percentages naar beneden bijstellen. De rechtmatigheid zal door middel van een bij Q aan het CHI voor te leggen begrotingswijziging worden gewaarborgd. De financiële uitputting zal in de P&C-cyclus (begroting, MJP, concernrapportages) worden gerapporteerd. Verder zal de evaluatie van de regeling plaatsvinden zodra 80% van de uitputting van de beschikbare middelen is bereikt. Dan vindt een nieuwe discussie plaats over de voortzetting van het programma. Deltavisie Eén van de speerpunten van de Deltavisie is voldoende en schoon water. Samenwerken aan Bodem & Water is er op gericht om agrariërs hun bedrijfsvoering en inrichting zodanig te laten uitvoeren dat de sector mede bijdraagt aan een gezonder en klimaatbestendiger watersysteem. Dit door in te zetten op kennisdeling en het subsidiëren van maatregelen die bijdragen aan een betere waterkwaliteit of zorgvuldiger omgaan met water. Voor de samenhang met bodem is gekozen,

4 4 van 5 omdat goed bodembeheer bijdraagt aan een robuust watersysteem en tegelijkertijd waarde heeft voor de agrarische bedrijfsvoering. Eerdere besluiten 09/05/2018 (CHI) Subsidieverordening Samenwerken aan Bodem & Water ( ) 15/05/2018 (D&H) Vaststellen subsidieplafond en plafonds per thema ( ) 27/11/2018 (D&H) Vaststellen subsidieplafonds en maatregelenlijst 2019 ( ) Risico s Indien u instemt met dit voorstel: De regeling zal waarschijnlijk eerder uitgeput zijn dan de nu vastgestelde einddatum van juni Indien u niet instemt met dit voorstel: De regeling blijft gesloten tot de nieuwe middelen uit de begroting 2020 beschikbaar zijn of door een eerder CHI-besluit middelen beschikbaar komen. Reeds ingediende subsidieaanvragen worden tot de nieuwe openstelling van de regeling niet beschikt. Een hernieuwde openstelling van de regeling aan het einde van 2019 kan direct 'overlopen' worden door uitgestelde aanvragen. Er ontstaat imagoschade over de betrouwbaarheid en continuïteit van de regeling en het is daarmee een risico voor het met succes in beweging brengen van de agrarische sector voor een gezond en klimaatbestendig watersysteem. De beoogde waterkwaliteitsverbetering zal niet worden gerealiseerd. Financiële consequenties Het financiële mandaat van het CHI is als volgt verdeeld over de jaren 2017 tot en met 2021 ( ): (Bedragen in ) Totaal Subsidieverordening HHNK investeringsmaatregelen Bijdrage aan Provinciale subsidieverordening Kennis Verhoging bijdrage beheermaatregelen in Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLB) Beheersing landbouwportaal Totaal Begroot Benodigde aanvullende middelen (benoemd risico in begroting/mjp) Tabel 2 Vanwege het succes van het Landbouwportaal wordt voorgesteld de verordening Bodem & Water te continueren tot de grens van de beschikbare middelen van 6,4 miljoen is bereikt door de jaarschijven Meerjarenplan flexibel in te zetten. Op deze wijze legt het Landbouwportaal geen beslag op andere taakvelden en personele capaciteit. De dekking voor zowel de reeds begrote 0,8 miljoen tot 1,6 miljoen als de dekking voor de benodigde middelen boven de 1,6 miljoen wordt gevonden door de begrote uitgaven uit de jaren 2020 en/of 2021 naar voren te halen. Dekking van de uitgaven gebeurt uit de egalisatiereserve voor de watersysteemheffing. Dit wordt in

5 5 van 5 de jaren 2020 en/of 2021 weer aangevuld, doordat er in die jaren minder of geen uitgaven zullen zijn. In het huidige concept Meerjarenplan voor de jaren 2020 en 2021 wordt voorgesteld om de begroting tot 1,6 miljoen te verhogen, waarbij de uitgaven binnen de 6,4 miljoen blijven, het financiële mandaat van het CHI. De rechtmatigheid wordt geborgd door middel van een bij Q aan het CHI voor te leggen begrotingswijziging. Het succes van het Landbouwportaal en de daarbij behorende financiële gevolgen worden in de P&C-cyclus verantwoord. Communicatieaspecten Indien u instemt met dit voorstel: Regionale publiciteit zal worden gezocht over de verruiming van het subsidiebudget. Indien u niet instemt met dit voorstel: Als de regeling gedurende 2019 gesloten blijft zal dit worden gecommuniceerd aan de samenwerkingspartners, de agrarische doelgroep en zal hierover melding op het portaal worden gedaan. Maatschappelijk verantwoorde overheid (MVO) Binnen de visie van HHNK op MVO zijn Maatschappij (people), milieu (planet) en economie (profit) de vertrekpunten voor samenwerking met onze omgeving. Bodem & Water richt zich onder meer op het delen van kennis en coaching van agrarische ondernemers. Dit met het doel meer bewustzijn te creëren en (innovatieve) bovenwettelijke maatregelen te implementeren in de bedrijfsvoering. Deze maatregelen dragen bij aan de kwaliteit van de leefomgeving en klimaatbestendig watersysteem. De samenwerking stelt LTO Noord in staat om uitvoering te geven aan de eigen ambities om als sector bij te dragen aan de verschillende waterdoelen zoals beschreven in het DAW. Door de ontwikkeling van een laagdrempelige stimuleringsregeling voor Noord-Holland maken we de middelen effectief beschikbaar voor de landbouw via een online landbouwportaal. Dit landbouwportaal is in de toekomst uit te breiden met thema's als klimaat- en energie. HHNK stelt de ontwikkelde kennis landelijk beschikbaar aan andere initiatieven waarbij een subsidieportaal kan worden ingezet. Overige consequenties en vervolg De regeling is voor de agrarische sector betrouwbaar in continuïteit. Het continueren van het succes van de regeling ondersteunt HHNK om tot een landelijk model te komen van een landbouwregeling met hieraan gekoppeld Europese middelen uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Bijlagen 1. CHI-besluit ( ) College van dijkgraaf en hoogheemraden, de secretaris, de voorzitter, M.J. Kuipers drs. L.H.M. Kohsiek