VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE NAALDWIJK

Transcriptie

1 VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE NAALDWIJK 469 'BIBLIOTHEEK PROEFSTATION voor de GFK5ENTEH"*<> FRUITTEELT ond»r GLAS te NAALDW Ondersoek naar de nvloed van de vrolden komkommer blekevruchtenzekte, Chrysanthemum Stunt Vrold en Ctrus Exocorts Vrold op tunbouwgewassen ( ) Wa. Th. Runa Naaldwjk, me 978 Intern versla? no Project Dl

2 s-l : */(. PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE NAALDWIJK / ^ yg" Onderzoek naar de nvloed van de vroïden komkommer blekevruchtenzekte, Chrysanthemum Stunt Vrold en Ctrus Exocorts Vroïd op tunbouwgewassen ( ) Wa. Th. Runa Naaldwjk, me 978 Intern verslag no 27 Project Dl

3 INHOUD Inledng Materaal en methoden Proef I: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op komkommer, tomaat, aardappel, chrysant, Gynura aurantacà en Benncasa cerfera PAGINA 3 Proef II: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op paprka cv 'Verbeterde Glas' 7 Proef_III: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op de Amerkaanse komkommerrassen 'Marketer' en 'Tablegreen' 8 Proef IV: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op aubergne cv 'Mammouth' 9 Proef V: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op sla cv 'Dec-Mnor' Proef VI: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op chrysant cv 'Spder' Proef VII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op Solanum ovgerum Proef_VIII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op aubergne 'Claresse' 3 4 Proef IX: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op aubergneplanten van verschllende rassen Proef JC: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op aubergne (tundersselecte van Vreugdenhl), tunboon cv 'Mezala', sperceboon 'Grote dubbele zonder draad', doperwt cv 'Wonder van Amerka' en Solanum dulcamara var. rupestre 6 8 Proef_XI: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op augurk cv 'Kora' en op meloen cv 'Ogen' Proef_XII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op wtlof Proef XIII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op andjve cv 'Volhart'

4 PAGINA Proef_XIV: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op Petuna hybrda 23 Proef_XV : Inoculates met KBVZ en CSV op verschllende petunarassen 23 Proef_XVI: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op Chnese anjer 25 Proef XVIIî Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op aardappel cv 'Arka' Proef JÇVIII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op pronkboon cv 'Emergo' Proef_XIXï Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op trosanjer cv 'Scarlet Elegance' en grootbloemge anjer cv 'Lena' 28 Proef XXî Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op meloen'cv 'Suker' en augurk cv 'Baarlose netplekker' 29 Proef_XXI Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op Benncasa hspda 3 Proef_XXII; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op bloemkool cv 'Opaal' en bleekselderj 32 Proef_XXIII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op Ncandra physalodes 33 Proef_XXIV : Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op hyacnt cv 'Pnk Pearl', lele cv 'Fre Kng' en tulp cv 'Apeldoorn' 34 Proef_XXV: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op freesa cv 'Rose Mare' 36 Proef_XXVI ; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op roos cv 'Ilona' 37 Proef_XXVII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op roos cv 'Alan' met onderstam cv 'Laxa'» ) 38 Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op kroot cv 'Ronde Kogel' en sprutkool cv 'Kampoen' 39

5 Proef_XXIX: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op koolrab Proef XXX: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op pre en radjs cv Amercano* Proef XXXI: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op wortelen cv 'Amsterdamse Bak', petersele en selderj Proef JCXXII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op appel cv 'Golden Delcous', peer cv 'Conference' en druf cv 'Frankenthàler' Proef_XXXIII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op tarwe, rogge, gerst en haver Proef_XXXIV: Inoculates met KBVZ op aubergneplanten van verschllende rassen Samenvattng Dscusse Lteratuur

6 INLEIDING In Nederlajó zjr. op het ogenblk twee zektes bekend, de door vroden worden veroorzaakt. De er.e zekte s de bleke-vruchtenzekte van komkommer (KBVZ), de schade veroorzaakt n dt gewas door de produkte van korte, bleke vruchten, de meestal aan het onderende engszns zjn verdkt (). De andere zekte vormt een probleem n de chrysantenteelt en wordt veroorzaakt door het Chrysanthemum Stunt Vrod (CSV). Deze zekte ut zch n een achterbljven n groe, een abnormaal sterke vertakkng en een vervroegde bloe van de chry sen ten (2). Het derde vrod dat bj het onderzoek s betrokken, s het Ctrus Exocorts Vrod (CEV) (3). Dt vrod s n Nederland net gevonden en komt voor n tropsche en sub-tropsche klmaatzones. De op komkommer cv 'Sporu' veroorzaakt door CEV zjn dezelfde als de door KBVZ worden opgeroepen, zj het n verzwakte mate. CSV veroorzaakt geen zektebeeld op komkommer cv 'Sporu', maar s ^mptoomloos aanwezg n deze plant. Alle 3 vroden geven eenzelfde zektebeeld.op.tomaat. Het tomateras 'Rutgers' reageert hevger -darhet ras 'Moneydor'. Geen der vroden geeft een dudeljke reakte op aardappel cv 'Kathadn' hoewel de vroden wel n de plant aanwezg zjn. KBVZ en CSV veroorzaken op chrysant cv 'Mstletoe' een dentek zektebeeld; CEV veroor zaakt een dudeljk ander zektebeeld op deze plant. Gynura aurantaca s gevoelg voor CEV; de bede andere vroden zjn symptoomloos aanwezg n deze plant. Benncasa cerfera s vatbaar voor alle 3 vroden; alleen KBVZ veroorzaakt een zektebeeld (4). Om vast te stellen wat de gevolgen zjn van een besmettng met één der vroden werden de tunbouwgewassen besmet met KBVZ, CSV en CEV. Ook werden enkele "nettunbouwgewassen" bj het onderzoek betrokken. MATERIAAL EN METHODEN Het CSV s afkomstg van r. F.A. Hakkaart, Proefstaton Aalsmeer; het CEV werd geleverd door prof.dr. H.L. Sänger ut Gessen, Dutsland., De hyacnt-, lele- en tulpbollen werden beschkbaar gesteld door r. A.F.L.M. Derks van het LBO te Lsse. De onderstammen en het oculatemateraal voor de noculates van rozen n de volle grond zjn afkomstg van r. F.W. Perqun, Proefstaton Boskoop, de tevens voor de teelttechnsche advezen zorgde. De planten werden opgepot n een 2 cm plastc pot, de 3/4 lter grond bevatte.

7 2 De potgrond bestond ut een mengsel op hoogveenbass van 60% tunturf, 40% turfstroosel, waarn 50 lter zand per m3 s verwerkt. Heraan waren de nodge zouten en spooreleraenten toegevoegd. De planten werden éénmaal per week naar behoefte voorzen van een meststof, de N, P2O5, K2O en MgO bevatte n de verhoudng 5 s 5 : 5 : 6. De chrysanten cv 'Mstletoe' werden éénmaal voorzen van Fe-chelaat, waarvan gram per 50 lter grond werd toegedend. Al naar gelang de grootte van de planten, werden ze n emmers, var 0 lter of n polystyreendozen gepoot. De temperatuur en luchtvochtghed werden gemeten met een thermohygrograaf. De relateve luchtvochtghed bedroeg 40-80%. De temperatuur zal bj edere proef afzonderljk worden genoemd. In de wnter werd een aanvullende belchtng van lux gegeven door mddel van TL-buzen of Na-, ML- of Hg-lampen. De planten werden op de volgende maner gelnoculeerd; beurtelngs werden de zeke plant, de het vrold bevat en de gezonde plant aangesneden. Hervoor werd steeds de stengeltop van de zeke plant gebrukt. In de gezonde plant werden 5 sneetjes aangebracht. Alle planten werden 3-4 weken na het noculate teruggetoetst. Met KBVZ gelnoculeerde planten werden teruggetoetst naar komkommer cv 'Sporu', met CSV gelnoculeerde planten naar chrysanten van de cultvar 'Mstletoe' en met de CEV gelnoculeerde planten werden teruggetoetst naar Gynura aurantaca. Deze 3 plantesoorten denden ook als waardplanten voor de respecteveljke vroden. Alleen n proef I werden andere waardplanten gebrukt. KBVZ werd van aardappel naar tomaat overgebracht. CSV werd vanut tomaat naar aardappel overgebracht, KBVZ van aardappel naar chrysant, CEV van tomaat naar chrysant, KBVZ en CSV van tomaat naar Gynura aurantaca en tenslotte CEV van komkommer naar Benncasa cerfera. Bj de overge noculates werd het KBVZ ut komkommer, CSV ut chrysant en CEV ut Gynura aurantaca gehaald evenals bj de andere proeven. Komkonnerpl anten werden langs de hoofdnerf gemeten. Een plant werd postef (+) beoordeeld als hj een zektebeeld vertoonde. Een plant werd negatef beoordeeld (-) beoordeeld als er geen waren te zen. Een plant s vatbaar als er geen zektebeeld optreedt, maar het vrod wel n de plant aanwezg s. Een plant s gevoelg als er optreden tengevolge van een besmettng met het vrold. Besmetteljkhed = het aantal planten met /aantal gelnoculeerde planten. De meeste expermenten werden utgevoerd n de ïlantezektenkas. Inden de proef n een andere kas of volvelds werd utgevoerd, wordt dt vermeld.

8 3 Proef I; Inocuates met KBVZ, CSV en CEV op komkommer cv Sporu', tomaat cv Rutgers' en cv 'Moneydor', aardappel cv 'Kathadn', chrysant cv 'Mstletoe', Gynura aurantaca en Benncasa cerlfera. Deze proef omvat alle expermenten, de genomen zjn met de bovengenoemde plantesoorten. Deze expermenten zjn utvoerg beschreven n een ntern verslag van het Proefstaton te Naaldwjk, door W.Th. Runa (975) waarvan de ttel ludt: "Onderzoek naar de relate van de komkommer blekevruchtenzekte met andere vrolden". In onderstaande tabel zullen alsnog de resultaten van dt onderzoek worden weergegeven. Het eerste teken geeft aan of het vrold veroorzaakt op de desbetreffende plant; het tweede teken geeft aan of het vrold weer ut de plant kan worden geïsoleerd. Tabel Inocuates op komkommer, tomaat, aardappel, chrysant, Gynura aurantaca en Benncasa cerfera Vrold Gewas. Komkommer Tomaat ' Rutgers' KBVZ CSV CEV ] -+ l ++! ++ l ++ j Tomaat 'Moneydor' Aardappel Chrysant Gynura aurantaca \ j j ++ Benncasa cerfera De verschllem en overeenkomsten n zektebeelden, de de bovengenoemde vrolden veroorzaken, zjn reeds beschreven n de Inledng. De worden aan de hand van foto's dudeljk gemaakt.

9 Foto : Symptomen veroorzaakt door de komkommer blekevruchtenzekte n de top van de komkommerplant. Ctrus Exocorts Vroïd veroorzaakt dezelfde, maar n verzwakte mate A, % Foto 2: Symptomen veroorzaakt door de komkommer bleke-vruchtenzekte op tomaat cv Rutgers. Het tomateras 'Moneydor' geeft een denteke, maar zwakkere reakte.

10 5 Foto 3: Spred ver oorzaakt door het Chrysan themum Stunt Vroïd op chrysant cv 'Mstletoe'. De komkommer bleke-vruchtenzekte veroorzaakt een zelfde zektebeeld. Foto 4: Symptomen veroorzaakt door het Ctrus Exocorts Vroïd op chrysant cv 'Mstletoe'.

11 Foto 5: Symptomen veroorzaakt door het Ctrus Exocorts Vroïd op Gynura aurantaca. Foto 6: Symptomen veroorzaakt door de komkommer bleke-vruchtenzekte op Benncasa cerfera. Bennca hspda reageert met dezelfde.

12 7 Proef II: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op paprka cv 'Verbeterde Glas'. KBVZ en CSV werden op 6 augustus 974 gelnoculeerd op paprkaplanten. Deze planten hadden 6 loofbl'aden bj de noculate. Dt experment werd utgevoerd n kas 4 bj een temperatuur van maxmaal 37 C en mnmaal 27 C. Op 0 september werden de onbehandelde paprkaplanten teruggetoetst naar komkommer en n kas 3 geplaatst. De temperatuur vareerde van C. Op oktober werden deze planten weggedaan. De paprkaplanten, besmet met KBVZ, werden n de perode van 26 september tot 20 december elk afzonderljk teruggetoetst, hetzj naar Benncasa hspda, hetzj naar komkommerplanten. Vanaf 25 oktober werden paprkaplanten na de terugtoetsng verwjderd. Zowel Benncasa hspda als komkommer hadden 2 loofbladen bj de terugtoetsng. De planten werd n kas 2 gezet bj een temperatuur, de vareerde van C. Na 4 weken werden de planten verwjderd. De paprkaplanten, de gelnoculeerd waren met CSV, werden op 29 oktober elk naar chrysant teruggetoetst en daarna opgerumd. De chrysanten hadden 7 loof bladen bj de-terugtoetsng en werden n kas 4 gezet bj een temperatuur van maxmaal 33 C en mnmaal 24 C. De chrysanten werden op 2 aprl 975 opgerumd. CEV werd op 25 november 974 op paprkaplanten gebracht. Zowel n kas 2 bj een hoge temperatuur van C als n kas 3 bj een temperatuur van 9-26 C werden 5 besmette en 5 onbehandelde paprkaplanten gezet. De planten hadden 6 loofbladeren bj de noculate. Op 30 december was plant, besmet met CEV, n kas 3 afwjkend. De onderste bladeren waren gespkkeld en de bovenste bladeren krulden naar buten om. Bj doortoetsng naar 5 gezonde paprka's kwamen deze net terug. Ook herstelde de aanvankeljk zek ljkende paprka zch. Het s daarom zeer de vraag of dt zektebeeld aan het CEV s toe te schrjven. Wel werd het vrold bj een extra terugtoetsng naar Gynura aurantaca ut de plant geïsoleerd. De onbehandelde paprkaplanten werden op 3 januar elk doorgetoetst naar komkommer. Deze planten hadden zaadlobben van 5 cm, een le loofblad ven 6 cm, een 2e loofblad van 0 cm, een 3e loofblad van 9 cm en een 4e loofblad van 4 cm. De planten werden n kas 2 geplaatst bj een temperatuur de vareerde van C. Op 0 februar werden de planten opgerumd evenals alle paprkaplanten. De terug toetsng van de met CEV besmette paprkaplanten naar Gynura aurantaca vond plaats op 8 januar 975. De planten, de 6 loofbladeren hadden bj de noculate stonden n kas 2 bj een maxmumtemperatuur van 33 C en een mnmumtemperatuur van 25 C. Op 3 maart werden de planten verwjderd. De resultaten van dt experment staan vermeld n tabel 2.

13 8 Tabel 2 Vrolden op paprka 'Verbeterde Glas' r Behandelng Data eerste Terugtoetsng.... Besmetteljkhed Besmetteljkhed KBVZ o/50 ' 7/0+, 3/0+, 28/0+, 25/+, 4/50 2/2+, 0/2+, 28/2+, 3/2+, 7/+, 3/+, 8/l+ f 28/2, 3+ CSV o/20 23/2,3+ 3/20 CEV (30 C) o/5 o/5 CEV (23 C) o/5 7/2+ /5 Onbehandeld 6-9 o/lo 0/0 Onbehandeld 25- (30 C) - o/5 0/5 Onbehandeld (23 C) mm o/5 o/5 Zoals ut tabel 2 bljkt veroorzaakt geen enkel vrod op paprkaplanten, maar kunnen herut wel weer worden geïsoleerd. De doortoetsng van CEV op paprka naar Gynura geeft slechts zeke plant, maar bj de extra doortoetsng van de afwjkende plant naar 5 Gynura's vertoonden 3 planten een zektebeeld. Een ander experment met CEV op 0 paprkaplanten leverde bj de terugtoetsng ook slechts zeke plant op. Proef III: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op de Amerkaanse komkommerrassen 'Marketer' en 'Tablegreen'. De komkommerplanten werden gelnoculeerd op 9 jul 974. De planten van het ras 'Sporu' hadden zaadlobben van 6 cm, een le loofblad van 9 cm en een 2e loofblad van.5 cm. De planten van het ras 'Marketer' hadden zaadlobben van 5 cm, een le loofblad van 7 cm, een 2e loofblad van 5 cm. De planten van het ras 'Tablegreen' hadden zaadlobben van 5 cm, een le loofblad van 6 cm en een 2e loofblad van 4 cm. Alle komkommers werden na de noculate n kas 4 geplaatst bj een temperatuur van 28-33oc. Op 22 augustus werd de proef beëndgd. De komkommerplanten, besmet met KBVZ werden net teruggetoetst, daar ze allemaal een zektebeeld vertoonden. De planten, besmet met CEV en met CSV werden op 22 augustus teruggetoetst. De chrysanten hadden 5 loofbladeren bj de terugtoetsng en werden 3 maart 975 opgerumd. De Gynura's werden op 7 oktober verwjderd. Alle terugtoetsngen werden utgevoerd n kas 4 bj een temperatuur, de vareerde van C. Tabel 3 toont de resultaten van deze proef.

14 9 Tabel 3 Vrolden op komkommer Te rug toe ts ng j Behan Komkom Besmette Gewas Besméttedelng merras ljkhed ljkhed KBVZ Marketer 28/7 6+ 6/6 j KBVZ Tablegreen 28/7 8+ 8/8 KBVZ Sporu 28/7 0+ 0/0 CEV Marketer 0/0 Gynura aur.' 23/94+27/9+29/9+ 6/0 CEV Tablegreen 0/0 Gynura aur. 23/93+22/9+25/9+ /0+! 6/0 CSV Marketer 0/0 Chrysant 0/5 CSV Tablegreen 0/0 Chrysant - j 0/5 Onbeh. Marketer 0/ Onbeh. Tablegreen 0/2 Onbeh. Sporu - 0/ Onbeh. Gynura aur. j 0/3 } t J! t Onbeh. Chrysant V, 0/2 Tabel 3 toont aan dat alleen een besmettng met KBVZ veroorzaakt op Amerkaanse komkommerrassen. Deze zjn net te onderscheden van het zektebeeld van KBVZ op het controleras 'Sporu'. De planten besmet met CEV bljken wel degeljk geïnfecteerd te zjn, gezen het resultaat van de terugtoetsng. De overdracht van CSV naar de komkommers s net geslaagd. Proef IV: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op aubergne cv 'Mammouth'. Deze proef werd utgevoerd bj 2 verschllende temperaturen. In kas 2 was de maxmumtemperatuur 32 C en de mnmumtemperatuur 24 C. In kas 3 vareerde de temperatuur van 9-27 C. De aubergneplanten hadden 5 loofbladeren bj de noculate op 25 november 974. Op 27 februar werden de planten verwjderd. De terugtoetsng vond plaats op 3 januar 975 naar komkommer, van de onbehandelde aubergnes en de met KBVZ besmette planten. Het stadum van de komkommerplanten bj de terugtoetsng was: zaadlobben 5 cm, le loofblad 6 cm, 2e loofblad 0 cm, 3e loofblad 9 cm, 4e loofblad 4 cm. De planten de n kas 2 stonden bj een temperatuur van C werden op 0 februar 975 opgerumd. De terugtoetsng naar Gynura aurantaca vond plaats op 8 januar 975 n kas 2. De Gynura's hadden 6 loofbladeren bj de noculate en werden op 3 maart verwjderd. De temperatuur vareerde van C. De terugtoetsng naar chrysant vond plaats

15 0 kas 4 op 2 januar 975. De temperatuur n deze kas vareerde van 7-32 C. De chrysanten hadden 9 loofbladeren bj de noculate. Op 28 me werden planten opgerumd. Tabel 4 geeft het resultaat van deze proef aan. Tabel 4 Vroïden op aubergne cv 'Mammouth' Terugtoetsng Behandelng Temperatuur n oc CEV 30 0/4 CSV 30 0/4 KBVZ 30-0/4 Onbehandeld 30 0/2 CEV 23 0/4 CSV 23-0/4 KBVZ 23 Onbehandeld _ /' 23 27/ Besmetteljk hed Besmette ljkhed 7/2 2+ 0/4 28/+, 5/2+, 6/2 2+ 7/ /5+, 6/2 2+ 4/4 0/2 -- Ut tabel 4 bljkt dat KBVZ alleen bj de "lage" temperatuur een zekte beeld veroorzaakt maar bj bede temperaturen n de aubergneplanten aanwezg s. CEV veroorzaakt geen op aubergne, maar kan wel ut de planten worden gesoleerd. CSV veroorzaakt geen reakte op auber gne, noch bj de terugtoetsng op chrysant, zodat deze overdracht kenne ljk net s gelukt. - > jj «.... 4f A y- \ ^> Pt Foto 7: 2/4 Zektebeeld veroorzaakt door KBVZ op het blad van aubergne cv 'Mammouth'. De vruchten vertonen geen afwjkngen. 4/0 0/5 4/4 0/4 7/0 0/5

16 Proef V; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op sla cv'dec-mnor' Deze proef werd genomen n de oude freesakas (bl) bj een temperatuur van 5-7 C. De planten werden op 20 december 974 genoculeerd n de hoofdnerf. Er waren 5 à 6 slabladen aanwezg tjdens de noculate. Op 4 februar 975 werden de slaplanten n emmers van 3 lter gepoot. Op 7 me werd de proef beëndgd. De terugtoetsngen werden utgevoerd n kas 2 op 4 februar 975. Elke plant werd.afzonderljk teruggetoetst. De chrysanten hadden bj de noculate 8 loofbladeren^ de Gynura's 6 ^.oofbladeren en de komkommerplanten zaadlobben van 5 cm, een le loofblad van 6 cm en een 2e loofblad van -3 cm. De temperatuur was maxmaal 3 C en mnmaal 23 C.- De onbehandelde slaplanten werden naar komkommer doorgetoetst. Op 28 maart werden de komkommers opgerumd; op 6 me chrysanten en de Gynura's. Tabel 5 toont het resultaat van deze proef. Tabel 5 Vroden op sla cv 'Dec-Mnor'. Terugtoetsng Behandelng Besmetteljkhed Besmetteljkhed KBVZ 0/4 0/8 CEV 0/7 0/4 CSV 0/5 0/0 Onbehandeld 0/2 0/4 Zoals ut tabel 5 bljkt, heeft er geen overdracht plaatsgevonden van de vroden van hun waardplanten naar de slaplanten van het ras 'Dec- Mnor'. Proef VI Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op chrysant cv 'Spder' De chrysanten werden op 20 februar 975 genoculeerd en n kas 4 geplaatst. Alle vroden waren afkosmtg van tomaat cv 'Rutgers'. De planten van de cv 'Spder', geel H75 hadden 8 loofbladeren bj de noculate. Ze werden op 0 aprl gepoot n emmers van 3 lter en op aprl bjgemest met Fe-chelaat. Op 20 me werden de chrysanten teruggesnoed en op 24 jun werd de.proef beëndgd. De maxmumtemperatuur bedroeg 30 C, de mnmumtemperatuur was 24 C tjdens dt experment; de eerste 2 weken was de temperatuur mnmaal 20 C.

17 2 Alle terugtoetsngen werden utgevoerd n kas 2 bj een temperatuur van maxmaal 340C en mnmaal 24 C. Op 4 aprl werden*de met KBVZ besmette chrysanten teruggetoetst. Komkommerstadum: zaadlobben 5 cm, le loofblad 7 cm, 2e loofblad 7 cm. Op me werden de komkommers opgerumd. De chrysanten genoculeerd met CSV werden op 9 aprl teruggetoetst. De chrysanten van de cultvar 'Mstletoe' hadden 5 loofbladeren bj de noculate en werden 25 jul verwjderd. De chrysanten, besmet met CEV werden op 3 aprl teruggetoetst. De Gynura's hadden 0 loofbladeren tjdens de noculate. Op 28 me werden ze opgerumd. De onbehandelde chrysanten werden op 24 aprl teruggetoetst naar komkommer. Het komkommerstadum bj de noculate was: zaadlobben 6 cm, le loofblad 8 cm, 2e loofblad 5 cm. Op 23 me werden de planten verwjderd. De chrysanten zjn bj de terugtoetsngen elk afzonderljk behandeld. De chrysanten met CEV, de een zektebeeld vertoonden, zjn alsnog een keer teruggetoetst naar Gynura aurantaca. Op 20 me werden no. 9 en no. 4 elk naar 2 Gynura's teruggetoetst en n kas 2 geplaatst. Ze werden op 25 jul opgerumd. Op 24 jun werden no 0, no, no 3, no 5 en no 6 teruggetoetst naar elk 2 Gynura's.- ~ De planten hadden 5 loofbladeren bj de noculate. Ze werden op 3 augustus verwjderd. Tabel 6 geeft de resultaten weer ven deze proef. Tabel 6 Vrolden op chrysant cv "Spder" Terugtoetsng - Behandelng Besmette- ;jkhed Besmetteljkhed Onbehandeld - 0/6-0/6 KBVZ - 0/20-0/20 CSV - 0/20-0/20 CEV no 20 28/3+ no 4 26/4+. no 9 4/4+ no 0 28/5+ no 6 /6+ no, 3, 5 6/6+ 8/20 0/20 No. 9 6/6+ /2 No. 4 5/6+, 6/6+ 2/2 No. 0 8/7+. /2 No. 8/7+, /8+ 2/2 No. 3 8/7+, /8+ 2/2 No. 5 6/8+ /2 No. 6 8/7+, /8+ - 2/2

18 3 Ut de tabel bljkt dat alleen CEV een zektebeeld veroorzaakt op chrysant ' cv "Spder". Bj de eerste terugtoetsng vertoont slechts chrysant, maar deze bljft op Gynura negatef. Bj latere terugtoetsngen van chrysanten met een zektebeeld veroorzaakt door CEV naar Gynura aurantaca worden deze volop zek. Mogeljk s de concentrate van het vrod aanvankeljk te laag geweest. De terugtoetsngen van chrysanten genoculeerd met KBVZ en CSV geven een negatef resultaat. Op de bjgevoegde foto s het zektebeeld van CEV op de chrysantencultvar "Spder" zchtbaar. De zeke plant was ook veel lchter van kleur dan de gezonde chrysant. Foto 8: Zektebeeld van CEV n chrysant cv "Spder". Lnks chrysant met CEV, rechts gezonde plant. Proef VII; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op Solanum ovgerum. De planten werden op me 975 genoculeerd en n kas geplaatst. De temperatuur bedroeg maxmaal 34 C en mnmaal 7 C.De planten hadden 4 loofbladeren bj de noculate. Op jul werd de proef beëndgd. De planten van de terugtoetsngen werden alle n kas 2 gezet bj een temperatuur van

19 C. Op 23 me werden de planten, de besmet waren met KBV2 teruggetoetst naar elk komkommerplant, De komkommers hadden zaadlobben van 7 cm en een le loofblad van 0 cm bj de terugtoetsng. Op 2 jun werden ze verwjderd. De terugtoetsngen van de noculates met CSV en CEV en de onbehandelde planten van Solanum ovgerum werden utgevoerd op 29 me. Iedere plant werd afzonderljk teruggetoetst; de onbehandelde planten werden naar chrysant doorgetoetst. De chrysanten hadden 7 loofbladeren bj de noculate, de Gynura's hadden 5 loofbladeren. Op jul werden de Gynura's verwjderd en op 6 september de chrysanten. Daar de le terugtoetsng naar Gynura aurantaca slechts zeke plant opleverde, werd een 2e terugtoetsng utgevoerd en wel op jul. De Gynura's hadden 7 loofbladeren bj de noculate. Ze werden op 3 september opgerumd. Tabel 7 geeft het resultaat aan van proef VII. Tabel 7 Vroden op Solanum ovgerum Terugtoetsng Behandelng Besmetteljkhed Besmetteljkhed KBVZ - 0/0-0/0 CSV - 0/0-0/0 CEV - 0/0 23/6+ /0 2/7+ 23/7+ /8+ 4/83+ /82+ 8/0 Onbehandeld - 0/5-0/5 Onbehandeld t Gynura aurantaca - 0/5 Tabel 7 geeft aan dat alleen CEV n Solanum ovgerum s aangeslagen. Het betere resultaat van de 2e terugtoetsng s mogeljk te danken aan een hogere concentrate van het vrod dan bj de le terugtoetsng. Her lgt een tjdsverschl van bjna 5 weken tussen. Proef Vll Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op aubergne cv "Claresse". De aubergneplanten werden op 4 maart 975 genoculeerd met KBVZ. Als controles denen de planten van het ras Mammouth, de ook met dt vrod werden besmet. De planten hadden 4 lôofbladeren bj de noculate. De proef werd utgevoerd n kas 3 bj een temperatuur van maxmaal 30 C en mnmaal 7 C. De verwarmng was o 3 etmalen defect waardoor 3 nachten de temperatuur daalde tot 3 C. Op 7 me werden dë aubergnes opgerumd. De terugtoetsng vond eveneens plaats op 7 me. Zowel de

20 5 onbehandelde aubergnes als de met KBVZ besmette planten werden elk afzonderljk * naar komkommer teruggetoetst. De komkommers hadden zaadlobben van 6 cm en een le loofblad van 5 cm bj de noculate en werden n kas 2 geplaatst. De temperatuur vareerde van C. Op 28 me werden de planten verwjderd. De noculates met CSV en CEV werden op 28 aprl utgevoerd. De aubergneplanten hadden 5 loofbladeren tjdens de noculate en werden n kas gezet. De maxmumtemperatuur was 32 C en de mnmumtemperatuur bedroeg 7 C. De planten werden jul opgerumd. Op 29 me werden de planten, 'besmet met CEV, teruggetoetst naar Gynura's de 5 loofbladeren hadden. Op jul werden deze planten verwjderd. De met CSV besmette planten en de onbehandelde aubergnes werden op 5 jun teruggetoetst naar chrysanten. Deze hadden 6 loofbladeren bj de noculate. Op 6 september werden ze opgerumd. Zowel de chrysanten als de Gynura's stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. In tabel 8 zjn de resultaten van deze proef verwerkt. Tabel 8 Vroden op aubergne cv "Claresse". -, - Terugtoetsng Behandelng Ras Besmetteljkhed Besmetteljkhed KBVZ Claresse 0/5 6/52+ 8/52+ plant dood bj noculate 4/4 KBVZ Mammouth 20/4 2+ 2/5 6/53+ 8/52+ 5/5 Onbehandeld Claresse - 0/5-0/5 Onbehandeld Mammouth - 0/5-0/5 CEV Claresse - 0/0-0/0 Onbehandeld ' Gynura aur. - 0/5 CSV Claresse - 0/0-0/0 Onbehandeld ; Claresse - 0/5-0/5 Ut de tabel bljkt dat van de controleplanten van het ras "Mammouth" er slechts 2 een zektebeeld vertonen. De temperatuur de overdag oplep tot 30 C s daar zeer waarschjnljk de oorzaak van, gezen het resultaat van proef 4. In hoeverre de mnma van 3 C een rol hebben gespeeld s net bekend en zal n een ander experment worden utgezocht. Bj de terugtoetsng bljkt KBVZ volop n de planten van het ras "Claresse" aanwezg te zjn. De bede andere vroden zjn kenneljk net aangeslagen n de aubergneplanten.

21 6 Proef IX: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op aubergneplanten van verschllende rassen. In deze proef werd het CEV zpwel vanut Gynura aurantaca als vanut komkommer naar de aubergneplanten overgebracht. De noculates met KBVZ gescheden vanut komkommer en vanut aardappel (Kathadn). De planten werden op 6 jul 975 genoculeerd en daarna n kas 3 geplaatst. De temperatuur vareerde van 6-36 C. De aubergneplanten van het ras "Mammouth" hadden 3 loofbladeren bj de noculate; de overge 9 rassen hadden 4 loofbladeren. Op 2 augustus werden de plante^ de besmet waren met CEV teruggesnoed; op 4 augustus de met KBVZ en op september de met CSV genoculeerde aubergnes. De proef werd op 3 oktober beëndgd. Alle planten werden afzonderljk teruggetoetst. Op 4 augustus werden de met KBVZ besmette planten teruggetoetst. Komkommerstadum: zaadlobben 6 cm, le loofblad 8 cm, 2e loofblad 5 cm. Na de noculate werden de planten n kas 2 gezet bj een temperatuur van C. Op 5 september werden de planten verwjderd. De onbehandelde aubergnes werden op 2 augustus teruggetoetst naar komkommer. De planten hadden tjdens de noculate zaadlobben van 6 cm, een le loofblad van 7 cm en een 2e loofblad van 4 cm. De komkommerplanten werden n kas 2 geplaatst bj een maxmale temperatuur van 38 C en een mnmale temperatuur van 25 C. Ze werden op 20 september opgerumd. De terugtoetsng van de met CEV besmette aubergnes vond plaats op 2 augustus op Gynura's de 6 loofbladeren hadden. De planten stonden n kas 3 bj een temperatuur de vareerde van C. Op 9 oktober werden de Gynura's verwjderd. Aubergneplanten, de genoculeerd waren met CSV, werden deels op 27 augustus en deels op 4 september teruggetoetst naar chrysant. Op de eerste datum hadden ze 7 loofbladeren bj de noculate; op de laatste datum hadden ze 8 loofbladeren. De planten van de rassen "Mammouth", "Balvrene", "Nagaoka", "Early Prolfc" en "Kmo" werden het eerst teruggetoetst, de overge op de laatste datum. De chrysanten van de terugtoetsng van 27 augustus werden n kas 2 geplaatst bj een temperatuur van maxmaal 37 C en mnmaal 23 C. De planten van de terugtoetsng op 4 september stonden n kas 4 bj een temperatuur van C. Alle chrysanten werden op 8 november verwjderd. In tabel 9 zjn de resultaten van deze proef weergegeven. In tabel 9a staan de utslagen van de noculates en n tabel 9b zjn de resultaten van de terugtoetsng opgenomen.

22 7 Tabel 9a Vroden op aubergnes van verschllende rassen KBVZ CEV CSV Onbehandeld Ras Data eerste Besmetteljkhed Data eerste Besmetteljkhed! Data! eerste : symp- : tomen Data eerste Besmetteljkhed Besmetteljk he d Yersey Kng 0/0-0/0-0/0 0/5 Camnal - 0/0-0/0-0/0-0/5 Short Tom - 0/0-0/0-0/0 ; 0/5 Paarse Dwerg - 0/0-0/0-0/0-0/5 Bulgaarse - 0/0-0/0-0/0 : 0/5 0/5 Early Prolfc - 0/0-0/0-0/0 - ) Nagaoka - 0/0-0/0-0/0-0/5 Kmo - 0/0-0/0-0/0 0/5 Balvrene - 0/0-0/0 ' - 0/0 0/5 Mammouth - komk; 0/5 aard. 0/5 komk. Gynura 0/5 ro/5!! 0/0 0/5 Tabel 9a geeft aan dat geen enkele aubergneplant een reakte geeft na noculate met één der vroden. De grote verschllen n de temperaturen zjn waarschjnljk de oorzaak van dt resultaat. Bj de terugtoetsng (tabel 9b) bljkt dat KBVZ volop n de aubergnes aanwezg was. CSV en CEV konden slechts een enkele maal herut worden gesoleerd. Het s opvallend dat de aubergneplanten, de met KBVZ en CEV vanut komkommer zjn gesoleerd, deze vroden ook bevatten en de overdracht van KBVZ ut aardappel en de van CEV ut Gynura aurantaca naar aubergne net s gelukt.

23 8 Tabel 9b Terugtoetsngen KBVZ CEV ' CSV Onbehandeld Ras Data eerste Besmetteljkhed Data eerste Besmetteljkhed Data eerste Besmetteljkhed Data eerste Besmetteljkhed Jersey Kng 25/ /85+ 27/8+ plant dood 9/9-0/0 " 0/+ /0-0/5 Camnal 24/84+ 25/84+ 26/82+ 0/0-0/0-0/0-0/5 Short Tom 22/83+ 24/83+ 25/82+ 26/8+ plant dood 9/9 /9+ /0-0/0-0/5 Paarse Dwerg 25/82+ 26/85+ 7/0-0/0-0/0-0/5 Bulgaarse 24/82+ 25/83+ 26/83+ 27/8+ plant dood Early Prolfc 24/82+ 25/84+ 26/8+ 27/8+ 29/8+ Nagaoka 24/83+ 25/83+ 27/8+ 29/8+ Kmo 24/8+ 25/82+ 26/85+ plant dood Balvrene 22/8+ 25/86+ 24/8+ 29/8+ Mammouth komk. 22/8+ 24/8+ 25/8+ 26/8+ 29/8+ aard. - 0/5 9/9 /92+ 2/0 0/0-0/5 9/0-0/0-0/0-0/5 8/0-0/0 V, 0/0-0/5 (!! : 8/9 /9+ ~/0-0/0-0/5 9/0-0/0-0/0 - [ 0/5!».! ) 5/5 komk. 2/9+ 7/9+ 2/5 Gynura - 0/5 Gynura aur.!! -, 0/0 ft t s " } t ; 0/5 t - I 0/5 Proef X : Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op aubergne (tundersselecte van Vreugdenhl), tunboon cv 'Mezala', sperceboon 'Grote dubbele zonder draad', doperwt cv 'Wonder van Amerka' en Solanum dulcamara var. rupestre. Op 5 oktober 975 werden de aubergneplanten, de 4 loofbladeren hadden, genoculeerd. CSV werd ut chrysant gehaald, CEV zowel ut komkommer als ut tomaat cv 'Rutgers* en KBVZ ook ut komkommer en tomaat. KBVZ was va aardappel naar tomaat overgebracht. De planten stonden n kas 3 bj een temperatuur van 5-22 C; vanaf 0 november was de mnmumtemperatuur 8 C en de maxmumtemperatuur 25 C. De aubergnes werden op 9 december opgerumd. De spenebonen en de Solanum dulcamaraplanten werden op 24 oktober genoculeerd en de tunbonen en doperwten op 30 oktober. Alle planten werden n kas 3 geplaatst bj de bovengenoemde temperaturen. De doperwten en de tunbonen

24 8 waren tjdens de noculate 0 cm hoog, de spercebonen hadden 2 loofbladeren en Solanum dulcamara 6 loofbladeren. CEV werd vanut komkommer naar Solanum dulcamara gebracht. Op 9 december werd de proef beëndgd. De terugtoetsng van de met KBVZ genoculeerde planten vond plaats op 9 november. De komkommers hadden zaadlobben van 6 cm, een le loofblad van 7 cm en een 2e loofblad van 5 cm bj de noculate. Ze werden n kas 2 gezet bj een temperatuur de vareerde van C. Op 7 december werden de planten opgerumd. De terugtoetsng van de onbehandelde planten werd utgevoerd op december. De komkommerplanten hadden zaadlobben van 6 cm en een le loofblad van 4 cm. Ze werden na de noculate n kas 4 geplaatst bj een temperatuur van C. Op 5 januar 976 werden de planten verwjderd. De terugtoetsng van de noculates met CEV op de aubergneplanten van Vreugdenhl vond plaats op 7 november. De Gynura's hadden 7 loofbladeren bj de noculate. Ze werden n kas 4 gezet bj een maxmumtemperatuur van 32 C en een mnmumtemperatuur van 25 C. De planten werden op 5 december opgerumd. Op 6 december werden de terugtoetsngen van de planten van de overge CEV noculates utgevoerd. Ook deze Gynura's, de 9 loofbladeren hadden bj de noculate, werden n kas 4 gezet. De temperatuur bedroeg maxmaal 35 C en mnmaal 25 C. Op februar 976 werden de Gynura's opgerumd. Op 7 november werden de aubergnes van de CSV noculate teruggetoetst naar chrysanten de 9 loofbladeren hadden. De planten van de overge CSV noculates werden op 9 november teruggetoetst. Deze chrysanten hadden 0 loofbladeren bj de noculate. Alle chrysanten werden n kas 2 geplaatst bj een temperatuur van 8-30 C. Op 20 februar 976 werden ze verwjderd. In alle gevallen werd edere plant afzonderljk teruggetoetst. De rèsultaten van deze proef zjn aangegeven n tabel 0.

25 9 Tabel 0a Vroden op aubergne, tunboon, sperceboon, doperwt en Solanum dulcamara var. rupestre.. - Inoculate. KBVZ Terugtoetsng Inoculate CEV Terugtoetsng tgewas f Data Data symptcmen Besmetteljkhed Besmetteljkhed Besmetteljkhed Besmetteljkhed Tunboon 0/5-0/5 0/5 9/2+ 23/2+ 20/+ 5/5! Sperceboon 0/0-0/0 0/0 0/0 Doperwt 0/8 0/8' 0/6 9/2+ 20/, + 2/2+ 23/J+ Sol. dulcamara 0/6-0/6 0/6-0/6 Aubergne komk. 0/5-0/5 0/5-0/5 Aubergne tomaat 0/5 - -0/5 0/5-0/5 6/6 Tabel 0 b Gewas CSV jinocu late Terugtoetsng s 'Besmette- Data Besmetteljkhed jljkhed Inoculate Besmetteljkhed Onbehandeld Terugtoetsng Data Besmette ljkhed Tunboon 0/9-0/9 0/5-0/5 Sperceboon 0/9-0/9 0/5-0/5 Doperwt 0/0-0/0 0/3-0/3 Sol. dulcamara j 0/0-0/0 0/5-0/5 Aubergne komk. j 0/0-0/0 0/3-0/3 Aubergne tomaat! ' Tabel 0 toont aan dat alleen de tunboon en de doperwt vatbaar zjn voor CEV. De overge noculates hebben een negatef resultaat gèhad. Van de KBVZ noculate op aubergne valt het resultaat tegen gezen de grote vatbaarhed voor dt vrod van aubergneplanten, aangetoond n proef IX.

26 20 Proef XI: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op augurk cv 'Kora' en op meloen cv 'Ogen'. De noculates met CEV en KBVZ werden op 6 januar 976 utgevoerd. Het stadum van de augurk bj de noculate was: zaadlobben 3 cm, le loofblad 4 cm, 2e loofblad 7 cm. De meloenen hadden zaadlobben van 3 cm en 2 loofbladeren van elk 3 cm. De planten werden n kas 4 gezet bj een temperatuur de vareerde van C. Op maart werden ze opgerumd. De noculates met CSV werden op me verrcht. De ogenmeloenen hadden bj de noculate zaadlobben van 3 cm en een le loofblad van 5 cm. Het stadum van de augurk was: zaadlobben 4 cm; le loofblad 6 cm, 2e loofblad 3 cm. De planten werden n kas 3 geplaatst bj een temperatuur van maxmaal 40 C en mnmaal 26 C. Op 9 jun werden ze verwjderd. Iedere plant werd afzonderljk teruggetoetst. De terugtoetsng van de met KBVZ en CEV besmette planten vond plaats op 9 februar 976. Komkcmmerstadum tjdens noculate: zaadlobben 6 cm, le loofblad 8 cm, 2e loofblad 9 cm, 3e loofblad 3 cm. De komkommerplanten werden n kas 4 geplaatst bj een temperatuur van maxmaal 35 C en mnmaal 24 C. Op 8 maart werden ze verwjderd. De Gynura's hadden 9 loofbladeren bj de noculate en werden n kas 2 gezet. De temperatuur vareerde van 22 C tot 32 C. De planten werden op 25 maart opgerumd. Op 3 jun werden de met CSV besmette planten alsmede de onbehandelde planten teruggetoetst naar chrysanten, de 8 loofbladeren hadden. De planten stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. De chrysanten werden op 24 augustus verwjderd. Het resultaat van deze proef s weergegeven n tabel. Tabel Vroden op augurk cv 'Kora' en meloen cv 'Ogen'. Terugtoetsng ehandelng Gewas Besmetteljkhed ' Besmetteljkhed BVZ augurk 26/W+ 27//+ 28/ + 9/0 8/^3+ 9/2ß+ 9/0 29/,2+ VZ meloen - 0/0 8/22+ 9/25+ 2/2+ 24/2+ 9/0 sv augurk - 0/0 0/0 sv meloen - 0/0-0/0 EV augurk - 0/0 27/22+ 2/0 EV meloen - 0/0 8/3+ /0 nbehandeld augurk - 0/5-0/5 nbehandeld meloen - 0/5-0/5

27 2 Ut tabel bljkt dat de augurk gevoelg s voor KBVZ en de meloen vatbaar voor dt vrod. Zowel de augurk als de meloen zjn vatbaar voor CEV gezen het resultaat van de terugtoetsngen. CSV slaat net aan op augurk en meloen. KBVZ veroorzaakt op augurk cv 'Kora' een zektebeeld dat zch ut n het omkrullen der jongste bladeren en een sterk oplchten van de nerven van de jongste blade ren (foto 9). Symptomen veroorzaakt door KBVZ n augurk cv 'Kora'. Proef XII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op wtlof. De noculates op wtlof werden utgevoerd op 0 februar 976. De planten hadden 6 loofbladeren en werden n kas 3 geplaatst. De maxmumtemperatuur bedroef 25 C en de mnmumtemperatuur was 20 C. Op 29 maart werden de wtlofplanten verwjderd. Alle planten werden afzonderljk teruggetoetst en wel op 3 maart. De onbehandelde planten werden naar komkommer teruggetoetst. Komkommer stadum bj de noculates: zaadlobben 6 cm, le loofblad 9 cm, 2e loofblad 2 cm en een 3e loofblad van 6 cm. De komkommerplanten werden op 3 maart opgerumd. De chrysanten hadden 4 loofbladeren en de Gynura's: 6 loofbladeren tjdens de noculate. Deze planten werden op 4 me verwjderd. Alle planten van de terug toetsngen stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. De resultaten van deze proef staan vermeld n tabel 2.

28 22 Tabel 2 Vroden op wtlof. Behandelng ( Térugtoetsng Besmetteljkhed Besmetteljkhed KBVZ - 0/0-0/0 CSV - 0/0-0/0 CEV - 0/0-0/0 Onbehandeld! 0/5 0/5 Tabel 2 toont aan dat wtlof onder de bovengenoemde omstandgheden onvatbaar s voor de dre vroden. Proef XIII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op andjve cv 'Volhart'. De andjveplanten hadden 5 à 6 loofbladeren bj de nocùlate op 2 februar 976. * " o De planten werden n kas 3 geplaatst bj een temperatuur van C. De proef werd op 23 maart beëndgd. Alle planten werden afzonderljk teruggetoetst en wel op 26 februar 976. Na de noculate werden de planten n kas 2 gezet. De maxmumtemperatuur bedroeg 32 C en de mnmumtemperatuur 2 C. De komkommerplanten werden op 25 maart verwjderd en de chrysanten en Gynura's op 4 me. De onbehandelde andjveplanten werden ook naar komkommer teruggetoetst. De komkommerplanten hadden tjdens de noculate zaadlobben van 6 cm; een le loofblad van 7 cm en een 2e loofblad van 7 cm; de chrysanten hadden 4 loofbladeren en de Gynura's 6 loofbladeren. In tabel 3 zjn de resultaten van deze proef opgenomen. Tabel 3 Vroden op andjve cv 'Volhart' Terugtoetsng Behandelng symtomen Besmette- ljkhed j j «Besmetteljkhed KBVZ - 0/0-0/0 CSV - 0/0 3/3+! /o CEV - ; 0/0-0/0 Onbehandeld! ; 0/5 - j 0/5 Zoals ut tabel 3 bljkt veroorzaakt geen enkel vrod een zektebeeld op andjve en s alleen CSV weer ut de plant te soleren.

29 23 Proef XIV; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op Petuna hybrda. Op 3 maart werden de planten genoculeerd. Na de noculate werden de petuna's n kas 3 geplaatst waar de temperatuur vareerde van C. Vanaf 29 maart lep de temperatuur overdag op tot 35 C. De planten hadden 7 loofbladeren tjdens de noculate. De petuna's werden op 4 me opgerumd. De terugtoetsng van de onbehandelde petuna's en de met KBVZ genoculeerde planten vond plaats op 2 aprl 976. Komkommerstadum: zaadlobben 6 cm, le loofblad 7 cm, 2e loofblad 3 cm. Op 7 me werden de komkommerplanten verwjderd. De terugtoetsngen naar Gynura aurantaca.en chrysant werden op 9 aprl utgevoerd. De Gynura's hadden 6 loofbladeren tjdens de noculate en de chrysanten 7 loofbladeren. Op 9 jun werden de Gynura*s verwjderd en op 22 jun de chrysanten. Alle petuna's werden afzonderljk teruggetoetst. De planten van de terugtoetsngen werden n kas 2 gezet bj een temperatuur van C. Tabel 4 vermeldt de resultaten van deze proef., Tabel 4 Vroden op Petuna hybrda Terugtoetsng Behandelng Besmetteljkhed Besmetteljkhed KBVZ - 0/0 23/45+ 26/4?+ 27/4;+ 9/0 CSV - 0/0 7/5 + /0 CEV - 0/0 3/5 + /0 Onbehandeld - 0/5 0/5! " De petunaplanten bljken volgens tabel 4 vatbaar te zjn voor alle dre vroden. KBVZ wordt echter veel gemakkeljker ut de petuna's geïsoleerd dan de bede andere vroden. Eén petuna, genoculeerd met CSV, vertoonde na maand gele nerven. Daar het vrod bj de terugtoetsng net ut deze plant kon worden geïsoleerd s deze utslag net n de tabel opgenomen alszjnde postef, maar als negatef. Proef XV: Inoculates met KBVZ en CSV op verschllende petunarassen. Deze proef werd ngezet om na te gaan of een of meerdere petunarassen gevoelg zjn voor KBVZ of CSV. De petuna's zouden als toetsplant denst kunnen doen. bj het onderzoek naar, de mogeljke vector voor het KBVZ.

30 24 Een betrouwbare toetsplant voor het CSV zou eveneens zeer welkom zjn. De noculate werd utgevoerd op 5 jun 976. De petuna's hadden 8 & 0 loofbladeren; Petuna parvflora had een hoogte van 6 cm tjdens de noculate. Alle planten stonden n kas bj een temperatuur de vareerde van 8 to 35 C. De proef werd op 6 jul beëndgd. Elke petunaplant werd afzonderljk teruggetoetst en wel op 4 jul. De komkommerplanten hadden tjdens de noculate zaadlobben van 6 cm, een le loofblad van 7 cm en een 2e loofblad van 4 cm. De planten werden n kas 3 geplaatst bj een temperatuur van C. Zowel de onbehandelde petuna's als de met KBVZ genoculeerde planten werden naar komkommer teruggetoetst. Ze werden op augustus verwjderd. De chrysanten hadden 6 loofbladeren bj de terugtoetsng. De planten stonden n kas 2 bj een temperatuur van maxmaal 39 C en mnmaal 2 C.. Op 24 september werden ze verwjderd. De resultaten van deze proef zjn verwerkt n tabel 5. Tabel 5 KBVZ en CSV op verschllende petunarassen. KBVZ CSV f Onbehandeld...!?etunaras Inoc. Terugtoetsng Inoc. Terugt. jinoc. jterugt. Volaceae Lndl cv Cacadu 0/0 26/72+ 27/72+ 30/7+ 5/0 0/0 0/0 0/5 0/5 nflata R.E. Fres 0/0 25/7,2+ 26/7>3+ 27/72+ 7/0 0/0 /8+ /0 0/5 parvflora Juss. 0/0 23/7,3+ 26/7,2+ 27/7 }4+ 9/0 0/0 "» 0/5 0/0 0/5 0/5 Nyctagnflora Juss. 0/0 26/72+ 27/7.4+ 6/0 0/0 3/9+ /0 0/5 0/5 [ hybrda (Hook) Vlm. 0/0 25/7,3+ 26/7+ 27/72+! 6/0 0/0-0/0 j0/5 0/5 hybrda Hort. 0/0 J 27/7 + /o 0/0 9/8+?. atknsanä Don 0/0 25/7,2+ 26/73+ 27/7,3+! 2/8+?. axllars (Lam) B.S.P. 0/0! 25/7^+ 26/7,2+ 27/7,3+ { j 28/7j2+ 3/8+ 9/0 \ j 0/0 o/0 * /0 0/5 { 0/5 S f 0/5 0/5 ;0/0 0/0 7/8+ jl/o j 0/5 0/5 Kolomndelng per vrod: De eerste kolom geeft de besmetteljkhed aan; de tweede kolom toont de data waarop de eerste zchtbaar werden en de derde kolcm s weer bestemd voor de besmetteljkhed. Bj de onbehandelde planten s de tweede kolom weggelaten. Tabel 5 toont aan dat alle 8 petunarassen vatbaar zjn voor KBVZ. In slechts 4 gevallen reageert van de 0 genoculeerde chrysanten bj de terugtoetsng. Veerten dagen na de noculate met KBVZ reageren 2 planten van Petuna nflata. Ze vertonen een lcht mozaek dat geledeljk aan verdwjnt. Bj de planten van dt ras, de met CSV zjn genculeerd vertoont ook plant hetzelfde mozaek. Het s zeer de vraag of de vroden voor deze verantwoordeljk zjn. De planten zjn dan ook als "negatef" beoordeeld.

31 25 Proef XVI; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op Chnese anjer. De noculate werd utgevoerd op 3 maart 976. De anjerplanten hadden 6 à 8 loofbladeren tjdens de noculate. De planten werden n kas geplaatst bj een temperatuur van maxmaal 32 C en mnmaal 8 C. Op 9 jun werd de proef beëndgd. Elke anjerplant werd afzonderljk teruggetoetst. De terugtoetsng naar komkommer vond plaats op 2 aprl en de terugtoetsngen naar chrysant en Gynura aurantaca op 9 aprl. De planten van de "terugtoetsngen stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. De Gynura*s hadden 6 loofbladeren tjdens de noculate en de chrysanten 7 loofbladeren. Komkommerstadum: zaadlobben 6 cm, le loofblad 7 cm, 2e loofblad 3 cm. De komkommers werden op 7 me opgerumd; de Gynura's op 9 jun en de chrysanten op 22 jun. Tabel 6 geeft de resultaten van deze proef weer. Tabel 6 Vroden op Chnese anjer.! (Behandelng Terugtoetsng Besmetteljkhed Besmetteljkhed kbvz - 0/0-0/0 csv - 0/0-0/0 ;cev j jonbehandeld - 0/0-0/0. 0/5 0/5 - Ut tabel 6 bljkt dat de Chnese anjer onder bovengenoemde omstandgheden onvatbaar s voor de 3 vroden. Proef XVII: Inoculates met KBVZ, CSV encev op aardappel cv 'Arka' Alle 3 vroden zjn vanut tomaat op aardappel cv 'Arka' gebracht. De vrusvrje aardappelen zjn afkomstg van J.A. de Bokx van het IPO te Wagenngen. De aardappelen werden op 2 me 976 genoculeerd; de hoogte van de planten was crca 0 cm. De proef werd utgevoerd n kas 5 bj een temperatuur van mnmaal 4 C en maxmaal 25 C. De aardappelen werden op 6 jul gerood. Op 0 jun werd edere aardappelplant afzonderljk teruggetoetst naar tcmateplant. De tomateplanten hadden 5 loofbladeren tjdens de noculate en werden n kas 4 geplaatst bj een temperatuur de vareerde van C. Op 6 jul werden deze planten verwjderd. De resultaten van dt experment staan vermeld n tabel 7.

32 26 Tabel 7 Vroden op aardappel cv 'Arka' Terugtoetsng!! Behandelng Besmette ljkhed Besmette ljkhed JCBVZ 8/6 2+ 2/2 23/6 2+ 2/2 CSV /6 2+ 2/2 24/6 2+ 2/2 CEV 23/6 2+ 2/2 24/6+ 25/6+ 2/2 Onbehandeld - 0/ 0/ - De 3 vroden veroorzaken een zektebeeld op de aardappelplanten zoals bljkt ut tabel 7. De bestaan ut een gedrongen groe en chlorose op de jongste bladeren. Deze reakte s voor alle 3 vroden geljk. Het resultaat van de terugtoetsng toont aan dat de vroden weer gemakkeljk ut de aardappel planten konden worden gesoleerd. Bj het rooen van de aardappelen van de met s, vroden genfecteerde planten, vel de "spndle" vorm op, zoals de bekend s van met Potato Spndle Tuber Vrod besmette aardappelen. Tjdens de bewarng vertoonden de knollen depe gleuven (foto 0 en ). Foto 0: Dt zektebeeld op aardappel cv 'Arka' kan veroorzaakt zjn door KBVZ, CSV en door CEV.

33 27 Foto : Aardappelknollen besmet met KBVZ; lnks onder gezond. Proef XVIII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op pronkboon cv 'Emergo'. Op 7 september 976 werden de bonen genoculeerd en n kas 3 geplaatst. De planten hadden 2 loofbladeren van 8 cm tjdens de noculate. De temperatuur was mnmaal 25 C en maxmaal 37 C. Op 6 oktober werd de proef opgerumd en werden de terugtoetsngen verrcht. De onbehandelde bonen en de met KBVZ besmette planten werden naar komkommer teruggetoetst en n kas 3 geplaatst evenals de Gynura's van de terugtoetsng van CEV op de pronkboon. De maxmum temperatuur was 32 C en de mnmum temperatuur 26 C. De komkommers hadden zaadlobben van 6 cm en een le loofblad van 7 cm en een tweede loofblad van 7 cm bj de noculate; de Gynura's hadden 4 loofbladeren. De chrysanten hadden 0 loofbladeren en o werden n kas 2 geplaatst bj een temperatuur de vareerde van 25-3 C. Op 3 november werden de komkommers verwjderd en op 6 december de Gynura's en de chrysanten. Tabel 8 toont het resultaat van deze proef.

34 28 Tabel 8 Vroden op pronkboon cv 'Emergo' Behandelng Besmetteljkhed Terugtoetsng l! Besmette- jljkhed KBVZ - 0/0-0/0 CSV _ o s O - 0/0 CEV - 0/0-0/0 Onbehandeld - 0/0-0/0 Ut tabel 8 bljkt dat pronkboon cv 'Emergo' onder de beschreven omstandgheden onvatbaar s voor KBVZ, CSV en CEV. Proef XIX: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op trosanjer cv 'Scarlet Elegance' en grootbloemge anjer cv 'Lena'. v... De anjers waren 5 cm hoog bj de noculate, de op 26 augustus 976 werd utgevoerd. De planten werden n polystyreendozen gezet n kas bj een temperatuur van 5-30 C. Op 2 november werd dt experment beëndgd. De terugtoetsngen werden op 2 september verrcht. De komkommerplanten hadden tjdens de noculate zaadlobben van 6 cm, een le loofblad van 8. cm en een 2e loofblad van 3 cm en werden op 9 oktober verwjderd. De chrysanten hadden 7 loofbladeren en werden op 6 december opgerumd. De Gynura's hadden 5 loofbladeren bj de noculate; ze zjn op 24 november weggedaan. Alle planten stonden n kas 2 bj een mnmum temperatuur van 24 C en een maxmum temperatuur van 34 C. Het resultaat van deze proef s weergegeven n tabel 9. Tabel 9 Vroden op anjers Terugtoetsng Besmette Besmette Behandelng Gewas ljkhed ljkhed KBVZ trosanjer - 0/5 ~ * 0/5 CSV trosanjer -. 0/5-0/5 CEV trosanjer - 0/5-0/5 Onbehandeld trosanjer - 0/5-0/5 KBVZ gr.bl.anjer - 0/5-0/5 CSV gr.bl.anjer " - 0/5 0/5 CEV gr.bl.anjer - 0/5 _ 0/5 Onbehandeld gr.bl.anjer - 0/5 0/5

35 29 Tabel 9 toont aan dat zowel de trosanjer als de grootbloemge anjer onder deze omstandgheden onvatbaar s voor de 3 vroden. Proef XX: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op meloen cv 'Suker' en augurk cv ' Baarlose netplekker'. Op me 976 werden augurkplanten genoculeerd met CSV. Het stadum bj de noculate was: zaadlobben 3 cm, le loofblad 5 cm, 2e loofblad 2 cm. Deze planten stonden n kas 3 bj een temperatuur van C. Op 9 jun werden de augurken opgerumd. De terugtoetsng van de met CSV besmette planten en de onbehandelde / augurken werd utgevoerd op 3 jun. De chrysanten hadden 8 loofbladeren en werden n kas 2 geplaatst. De temperatuur vareerde van 23 C tot 40 C. Op 24 augustus werden de planten opgerumd. Inoculates met KBVZ, CSV en CEV zowel op sukermeloen als op augurk werden verrcht op 4 september. De meloenen hadden zaadlobben van 4 cm en een le loofblad van 4 cm bj de noculate. Het stadum van de augurken was: zaadlobben 4 cm; le loofblad 7 cm; 2e loofblad 3 cm. De planten stonden o '' n kas 3 bj een temperatuur van C. Op 26 oktober werden de planten opgerumd. De terugtoetsngen werden op 2 oktober utgevoerd. De komkommerplanten hadden zaadlobben van 5 cm, een le loofblad van 8 cm en een 2e loofblad van 7 cm. De Gynura's hadden 5 loofbladeren en werden n kas 3 geplaatst evenals de komkommerplanten. De temperatuur bedroeg maxmaal 33 C en mnmaal 25 C r~de chrysanten hadden 7 loofbladeren bj de terugtoetsng en werden n kas 2 gezet bj een temperatuur van C. Op november werden de komkommerplanten verwjderd, op 6 december de Gynura's en op 4 januar 977 de chrysanten. De onbehandelde planten van de noculates van 4 september werden naar komkommer teruggetoetst. Tabel 20 toont het resultaat van deze proef. Tabel 20 Vroden op meloen cv 'Suker' en augurk cv 'Baarlose netplekker'. Terugtoetsng Behandelng Gewas Lesmette jljkhed Besmetteljkhed CSV augurk - 0/0 26/7 + /0 Onbehandeld augurk - 0/5-0/5 KBVZ augurk 22/94+ 23/9+ 24/9+ 9/0 2/06+ 22/03+ 9/0 26/9+ 27/9+ 28/9+ KBVZ meloen 29/93+ 30/9+ /02+ 2/0+ 0/0 2/09+ 22/0+ 0/0 4/0+ 5/0+ 6/0+ CSV augurk - 0/0-0/0 CSV meloen - 0/0 ; - 0/0 CEV augurk 8/0 0+ 0/0 30/0+ /3+ 3/+ 8/0 ( [7/+ 0/+ 2/+! CEV meloen j 0/0 /2+2/+3/2+7/+ 0/0 8/+0/+/+2/+ Onbehandeld augurk Î _ 0/0 5 j 0/0 * Onbehandeld meloen 0/0 0/0

36 30 Ut tabel 20 bljkt dat KBVZ n augurk cv 'Baarlose netplekker' en n meloen cv 'Suker' een zektebeeld veroorzaakt en ook goed daarut te soleren s. Dtzelfde geldt voor CEV n augurk. De blad echter ontbraken; alleen aan de ver frommelde bloemen kon men zen dat de planten zek waren. CEV n meloen roept geen op maar kan er wel goed ut worden gesoleerd. CSV sloeg net aan n meloen en kon slechts één maal ut augurk worden teruggewonnen. De blad van KBVZ op augurk cv 'Baarlose netplekker' zjn dentek aan de blad, veroorzaakt door dt vrod op komkommer (foto 2) Foto 3 toont het zektebeeld op Slkermeloen van KBVZ, dat bestaat ut korte nternodeën, klene blaadjes en het plaatseljk afsterven van de bladeren, waardoor gele vlekjes ontstaan. Foto 2: Symptomen veroorzaakt door KBVZ n augurk cv 'Baarlose netplekker'.

37 3 Foto 3: Zektebeeld van KBVZ n sukermeloen. Proef XXI: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op Benncasa hspda. Op 29 september 976 werden de planten genoculeerd met KBVZ, CSV of CEV. De Benncasa's hadden tjdens de noculate zaadlobben van 5 cm, een le loofblad van 6 cm en een 2e loofblad van 3 cm. De planten stonden n kas 2 bj een temperatuur van 24-3 C. Op 27 oktober werden de Benncasa's verwjderd. De terugtoetsngen werden eveneens op 27 oktober utgevoerd. De onbehandelde planten werden evenals de met KBVZ besmette planten teruggetoetst naar komkommer. Komkommerstadum bj de noculate: zaadlobben 6 cm, le loofblad 8 cm, 2e loofblad 7 cm. De planten stonden n kas 3 bj een temperatuur de vareerde van 27 tot 32 C. Op 24 november werden de komkommerplanten verwjderd. De Gynura's hadden 5 loofbladeren bj de terugtoetsng en de chrysanten 8 loofbladeren. De planten werden n kas 2 geplaatst. De temperatuur bedroeg maxmaal 3 C en mnmaal 27 C. De Gynura's werden op 27 december opgerumd en de chrysanten op 4 januar 977. De resultaten van deze proef zjn weergegeven n tabel 2.

38 32 Tabel 2 Vroden op Benncasa hspda Terugtoetsng Behandelng Besmettel k he d. svrnotomen Besmetteljkhed KBVZ 6/0+ 7/Q4+ 8/02+ * * 7/7 5/5+ 6/+ plant dood 6/7 CSV - 0/7-0/7 CEV 0/9 23/+ 30/+ 4/9 3/2+ 6/2+. Onbehandeld. 0/5 l _ 0/5 \ Tabel 2 geeft aan dat alleen KBVZ een zektebeeld veroorzaakt op Benncasa hspda. De zjn net te onderscheden van het zektebeeld van KBVZ? op Benncasa cerfera (ze foto 6}. Zowel KBVZ als CEV konden ut de Benncasa's worden gesoleerd. Proef XXII; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op bloemkool cv 'Opaal' en bleekselderj. De bloemkoolplanten werden op 30 september genoculeerd en de bleekselderjplanten op 4 oktober 976. Bede plantesoorten hadden 4 loofbladeren bj de noculate en werden n kas 5 geplaatst. De temperatuur vareerde van 4 tot 22 C. Op 8 december werden de planten verwjderd. De terugtoetsng van de bloemkoolplanten vond plaats op 27 oktober; de van de bleekselderj op 5 november. Alle onbehandelde planten werden naar komkommer teruggetoetst. Stada van de verschllende planten bj de terugtoetsng op 27 oktober: Gynura 4 loofbladeren, chrysant 7 loofbladeren, komkommer zaadlobben 6 cm, le loofblad 8 cm, 2e loofblad 8 cm. Op 5 november hadden de planten bj de terugtoetsng de volgende stada: Gynura 7 loofbladeren, chrysant 8 loofbladeren, komkommer zaadlobben 5 cm, le loofblad 7 cm, 2e loofblad 5 cm. Deze komkonmerplanten stonden n kas 3 bj een temperatuur van 27-3 C. Alle overge planten stonden n kas 2 bj een temperatuur de vareerde van 25 tot 32 C. De eerste sere komkommerplanten werd op 22 november verwjderd; op 3 december de tweede sere, op 27 december de Gynura's van de eerste terugtoetsng, op 4 januar 977 de chrysanten van de eerste terugtoetsng en de Gynura's van de tweede terugtoetsng en op 7 februar de chrysanten van de tweede terugtoetsng. Tabel 22 toont het resultaat van deze proef.

39 33 Tabel 22 Vroden op bloemkool cv 'Opaal' en bleekselderj Terugtoetsng Behandelng Gewas Besmetteljkhed ;Besmette! ljkhed KBVZ bloemkool - 0/0-0/0 CSV bloemkool - 0/0-0/0 CEV bloemkool - 0/0-0/0 Onbehandeld bloemkool - 0/0-0/0 KBVZ bleekselderj - 0/0-0/0 CSV bleekselderj - 0/0-0/0 CEV bleekselderj - 0/0 Onbehandeld bleekselderj m 0/0! - 0/0-0/0 Ut tabel 22 bljkt dat noch bloemkool, noch bleekselderj onder de gegeven omstandgheden vatbaar s voor KBVZ, CSV en CEV. Proef XXIII: Inoculâtes met KBVZ, CSV en CEV op Ncandra physalodes De planten werden op 3 december 976 genoculeerd en n kas 2 geplaatst bj een temperatuur van C. De ncandra's hadden 9 loofbladeren bj de noculate. Op 2 februar 977 werden de planten opgerumd. De terugtoetsngen werden utgevoerd op 2 januar 977. Elke Ncandraplant werd naar 2 ndcatorplanten teruggetoetst. De onbehandelde Ncandra's werden naar komkommer teruggetoetst. De komkommerplanten hadden bj de noculate zaadlobben van 5 cm en een le loofblad van 5 cm en werden op 2 februar verwjderd. De Gynura's hadden 7 loofbladeren tjdens de noculate en werdenop 28 maart opgerumd. Het stadum van de chrysanten was 5 loofbladeren bj de noculate. Deze planten werden eveneens 28 maart opgerumd. Alle planten van de terugtoetsngen stonden n kas 2 bj een temperatuur de vareerde van 25 C tot 35 C. Het resultaat van deze proef s vermeld n tabel 23.

40 34 Tabel 23 Vroden op Ncandra physalodes Terugtoetsng Terugtoetsng Data Besmet Data Besmet Data ' Besmet- Data Besmetj eerste teljk eerste ; teljk eerste teljk- eerste teljk. symp- hed symp hed symp ; hed symp hed Behandelng tomen tomen Behandelng tomen tomen KBVZ (plant ) - 0/ - 0/2 CSV -! 0/ 25/2+ /2 KBVZ (plant 2) t 0/ - 0/2 CSV 2 -! 0/ 28/2+ /2 KBVZ (plant 3) I ** 0/ - 0/2 CSV 3-0/ 7/3+ /2 KBVZ (plant 4) - 0/ - 0/2 CSV 4 - ; 0/ - 0/2 KBVZ (plant 5) 0/ - 0/2 CSV 5-0/ - 0/2 Onbehandeld 0/ - 0/2 CEV - o/ 2/22+ 2/2 Onbehandeld 2 Î 0/ - 0/2 CEV 2 - j 0/ 0/2 CEV 3-0/ - 0/2 f CEV 4 ; o/ 0/2 Tabel 23 toont aan dat zowel CSV als CEV ut-ncandra physalodes kan worden geïsoleerd. Geen van bede vroden gaf echter een zektebeeld op Ncandra physalodes. KBVZ veroorzaakte eveneens geen maar werd ook net ut de planten geïsoleerd. Proef XXIV: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op hyacnt cv 'Pnk Pearl, lele cv 'Fre Kng' en tulp 'Apeldoorn' De hyacnten en de leles werden op 0 december 976 gepoot, de tulpen op 5 december. Op 5 januar werden de hyacnten genoculeerd. Het hyacntenblad dat 9 cm hoog was bj de noculate werd bj de voet ngesneden. De tulpen werden op 2 januar genoculeerd. De planten waren 2 cm hoog en werden eveneens aan de voet genoculeerd. De leles waren ± 20 cm hoog toen ze op 2 januar 977 werden genoculeerd. De hyacnten en tulpen werden op 9 maart gerood en de leles op 7 aprl 977. Alle bollen stonden n kas 5 bj een temperatuur van 9-8 C. De onbehandelde en de met KBVZ besmette hyacnten werden op 2 februar teruggetoetst naar komkommer. De komkommerplanten hadden zaadlobben van 5 cm, een le loofblad van 6 cm en een 2e loofblad van 4 cm. De terugtoetsng van de tulpen naar komkommer werd utgevoerd op 8 februar. Komkommerstadum: zaadlobben 6 cm, le loofblad 8 cm, 2e loofblad 6 cm. De komkommerplanten van deze bede terugtoetsngen stonden n kas 2 bj een temperatuur de vareerde van 26 C tot 3 C. De planten werden op 7 maart ver- ' wjderd. De terugtoetsng van de onbehandelde en de met KBVZ besmette leles naar komkommer werd utgevoerd op 6 februar. De komkommerplanten hadden bj de

41 35 noculate zaadlobben van 5 cm, een le loofblad van 8 cm en een 2e loofblad.. van 8 cm. De planten stonden n kas 3 bj een temperatuur van C en werden op 5 maart opgerumd. Op 2 februar werden de met CEV besmette hyacnten teruggetoetst naar Gynura's, de 8 loofbladeren hadden. De terugtoetsng van tulpen naar Gynura's, de 6 loofbladeren hadden, werd utgevoerd op 8 februar. De planten van deze bede terugtoetsngen werden op 5 aprl verwjderd. De met CEV genoculeerde leles werden op 6 februar teruggetoetst. De Gynura's hadden 6-8 loofbladeren en werden op 8 aprl opgerumd. Alle Gynura's stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. De bollen de met CSV waren genoculeerd werden op de volgende data teruggetoetst: 2 februar de hyacnten, 8 februar de tulpen en op 6 februar de leles. Op de eerste 2 data hadden de chrysanten 8 loofbladeren, op de laatste datum waren 6 loofbladeren ontwkkeld. Op 8 aprl werden de chrysanten van de eerste 2 terugtoetsngen verwjderd en op 2 me de chrysanten van de 3e terugtoetsng. Alle chrysanten stonden n kas 2 bj een maxmum temperatuur van 34 C en een mnmum temperatuur van 25 C. De verdere gegevens zjn verwerkt n tabel 24. Tabel 24 Vroden op hyacnt cv 'Pnk Pearl' lele cv 'Fre Kng' en tulp cv 'Apeldoorn'., Terugtoetsng I ; : Behandelng ; Gewas Besmette ljkhed Besmette-j ljkhed Bjzonderheden IKBVZ ] 'csv j CEV.! hyacnt o/o! - hyacnt o/o j - hyacnt - 0/0 - Onbehandeld hyacnt o/o ; - KBVZ tulp ; - 0/0! - CSV tulp 0/0 - «CEV tulp j 0/0 - S Onbehandeld tulp ' 0/0 - KBVZ! lele! - ; 0/5 -! CSV lele : - 0/5 -! CEV t lele j - S ï 0/5 - f Onbehandeld 'lele [0/5 < - 0/0 0/0 0/0 0/0 0/0 0/0 0/0 0/0 0/5 0/5 0/5 0/5 8/2 en 0/2, 2 planten tulpmozaekvrus 8/2 plant tulpmozaekvrus

42 36 Ut tabel 24 bljkt dat onder de gegeven omstandgheden hyacnt cv 'Pnk Pearl, tulp cv 'Apeldoorn' en lele cv 'Fre Kng' onvatbaar zjn voor KBVZ, CSV en CEV. Het tulpraozaekvrus werd aangetoond onder de elektronenmcroscoop door r. A.F.L.M. Derks te Lsse. Proef XXV; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op freesa cv 'Rose Mare'. Rond half november 975 werden de knollen gepoot. De helft van de knollen bevatte freesa mozaekvrus (FMV), de andere helft was gezond. De freesa planten werden op 8 januar 976 genoculeerd. Deze proef werd utgevoerd n een afdelng van de Hoge Bomkas bj een temperatuur van 0-20 C. De freesa's werden op 4 maart 976 teruggetoetst. De onbehandelde planten werden naar komkommer teruggetoetst. De komkommerplanten hadden bj de terugtoetsng zaadlobben van 6 cm, een le loofblad van 7 cm en een 2e loofblad van 3 cm; '/ op aprl werden ze verwjderd. De Gynura's hadden 6 loofbladeren en werden op 4 me opgerumd. De chrysanten hadden 4 loofbladeren en werden op 20 me verwjderd. Alle planten van de terugtoetsngen stonden n kas 2. De temperatuur was maxmaal 34 C en mnmaal 25 C. Alle freesa's werden naar plant teruggetoetst. Na het afsterven van de freesaplanten werden de knollen met de kralen gerood. Half november 976 werden zowel de knollen als de kralen utgeplant om te zen of er een zektebeeld zou optreden. Alleen de knollen werden weer getoetst op de aanwezghed van vrod. De freesa's stonden ook nu n een afdelng van de Hoge Bomkas. De temperatuur was mnmaal 0 C en schommelde overdag rond de 3 C met utscheters tot 20 C op zonnge dagen. De planten van de knollen en kralen werden tot het ende van de teelt vsueel beoordeeld; na het afsterven van de freesa's werden de knollen en kralen opgerumd. De terugtoetsng van de onbehandelde en de met KBVZ genoculeerde freesa's werd utgevoerd op 25 februar 977 op komkommer. Komkommerstadum: zaadlobben 7 cm, le loofblad 9 cm, 2e loofblad 6 cm. De planten stonden n kas 3 bj een temperatuur van C. Op 25 maart werden ze opgerumd. Op 8 maart volgde de terugtoetsng naar Gynura aurantaca en op 23 maart werd de terugtoetsng naar chrysant verrcht. De Gynura's hadden 6 loofbladeren bj de terugtoetsng, de chrysanten 8 loofbladeren. Op 7 me werden de Gynura's verwjderd en op 3 me de chrysanten. Bede plantesoorten stonden n kas 2 bj een temperatuur, de vareerde van 25 C tot 34 C. De resultaten van deze proef staan vermeld n tabel 25.

43 37 Tabel 25 Inoculates met vroden op freesa cv 'Rose Mare'. Terugtoetsnç _976 Terugtoetsng 977 Besmette Besmette Besmette Behandelng Freesa ljkhed : ljkhed ljkhed KBVZ gezond! _ 0/0 j 0/0 V KBVZ! + FMV - 0/0 0/0 jcsv gezond - 0/0 0/0 jcsv + FMV 0/0 0/0 I 0/0, CEV gezond 0/0 0/0-0/0 ) CEV + FMV 0/0 _ 0/0 _ " I 0/0 Onbehandeld gezond 0/0-0/0 0/0 "! t : Onbehandeld + FMV 0/0 0/0 0/0 <! j 0/0 0/0 0/0 7 Tabel 25 toont aan dat de 3 vroden onder bovengenoemde omstandgheden net n de freesaplanten konden worden aangetoond en evenmn een zektebeeld veroorzaken op het blad of n de bloem. De kralen, utgepoot 976 leverden ook ogenschjnljk gezonde planten op. Proef XXVI: Inoculates met KBVZ, CEV en CSV op roos cv 'Ilona' (langstelg rood). Deze kasrozen stonden n emmers van 0 lter, steeds 2 planten per emmer. De noculate werd utgevoerd op 3 januar 977 bj een hoogte van ± 30 cm. De planten stonden n kas en werden op 2 aprl opgerumd. De temperatuur n kas vareerde ven 8 C tot 22 C. De terugtoetsngen werden utgevoerd op 23 februar. Zowel de onbehandelde als de met KBVZ besmette rozen werden naar komkommer teruggetoetst. Komkommerstadum: zaadlobben 6 cm, le loofblad 8 cm, 2e loofblad 9 cm. De Gynura's hadden 7 loofbladeren bj de terugtoetsng en de chrysanten 5 loofbladeren. Alle planten stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. De komkommerplanten werden op 23 maart opgerumd, de Gynura's op 26 aprl en de chrysanten werden op 2 me verwjderd. Tabel 26 toont het resultaat van deze proef.

44 38 Tabel 26 Inoculates met vroden op roos cv 'Ilona'. j Terugtoetsng Behandelng : Besmetteljkhed Besmetteljkhed KBVZ _ 0/0 ' - 0/0 CSV - 0/0 0/0 CEV - 0/0 ' 0/0 Onbehandeld - 0/4-0/4 Zoals ut tabel 26 bljkt zjn de kasrozen onder de gegeven omstandgheden onvatbaar voor de 3 vroden. Proef XXVII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op roos 'Alan' met als onderstam rosa dumetorum 'Laxa'. ' Deze proef was buten de kas, n de vollegrond gelegen; naast het KNMIwaarnemngsveld. Op 8 aprl 976 werden de 00 onderstammen geplant, nadat de grond was gespt en bemest met als meststof. De onderlnge afstand per rj bedroeg 5 cm; de afstand tussen de 4 rjen (behandelngen) was 60 cm. De stengels van de rozen werden aangeaard tot 0 cm hoogte. Op 7 jun 976 werd een grondmonster genomen. Alle voedngselementen waren n voldoende mate aanwezg. De _ oculate werd verrcht op 5 jul 976. De onderstammen werden op 8 maart 977 gesnoed. Op 22 maart werd nogmaals een grondmonster gestoken waarna bemestng volgde op aprl. Er werd 0,4 kg kezeret en 0,5 kg patentkal ondergespt en bovenden 0,3 kg kalkammonsalpeter bjgestrood; dt laatste werd herhaald op 23 me. De noculates met de 3 vroden werden utgevoerd op 5 me 977. De 4e rj rozen dende als controle en werd genoculeerd met ledngwater. De oculates waren op dat moment utgegroed tot scheuten van 7 tot 0 cm. Op 3 jun werden de rozen teruggetoetst. Per behandelng van 25 rozen werden 0 toetsplanten gebrukt. De met ledngwater en de met KBVZ besmette rozen werden naar komkommer teruggetoetst. Komkommerstadum: zaadlobben 7 cm, le loofblad 8 cm. De Gynura's hadden 8 loofbladeren, de chrysanten 0 loofbladeren bj de terugtoetsng. Al deze planten stonden n kas 2 bj een temperatuur van C.. Op jul werden de komkommerplanten verwjderd en op 4 augustus de Gynura's en de chrysanten. Een tweede terugtoetsng werd utgevoerd op. 29 augustus 977. De komkommerplanten hadden zaadlobben van 5 cm, een le loofblad van 7 cm en een 2e loofblad van 4 cm. De Gynura's en de chrysanten hadden 7 loofbladeren bj de terugtoetsng.

45 39 De komkommers stonden n kas 3 bj een maxmumtemperatuur van 39 C en een mnmumtemperatuur van 26 C en werden op 27 september opgerumd. De chrysanten en Gynura's stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. Op 24 oktober werden deze planten verwjderd en ook de butenrozen, waarmee deze proef was beëndgd. De resultaten van deze proef staan n tabel 27. Tabel 27 Inoculates met vroden op roos cv 'Alan* met onderstam cv 'Laxa'. 5 le Terugtoetsng 2e Terugtoetsng! \ Besmette.. Besmette Besmette Behandelng ljkhed ljkhed ljkhed KBVZ \ - 0/25-0/0 jcsv - <0/25-0/0 0/0 CEV j 0/0 0/25 0/0 0/0 (Ledngwater - 0/25 0/0 * **«. "** 0/0 Tabel 27 toont aan dat de vroden geen zektebeeld veroorzaken op deze roos onder de bovengenoemde omstandgheden. Evenmn kon de aanwezghed van de vroden n de rozen worden aangetoond. Wel stonden er n edere rj enkele planten de het beeld van de "kroeskop" zekte vertoonden. Deze planten herstelden zch na verloop van tjd echter volledg. Proef XXVIII; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op kroot cv 'Ronde Kogel' en op sprutkool cv 'Kampoen'. ƒ De planten werden op 7 aprl 977 genoculeerd en n kas 5 geplaatst. O O De temperatuur bedroeg maxmaal 22 C en mnmaal 6 C. De sprutkoolplanten hadden 5 loofbladeren bj de noculate, de kroten 3 loofbladeren. Op 6 jun werden alle planten verwjderd. De terugtoetsng werd utgevoerd op 3 me. De onbehandelde planten werden naar komkommer teruggetoetst. De komkommerplanten hadden zaadlobben van 7 cm, een le loofblad van cm, een 2e loofblad van cm en een 3e loofblad van 3 cm. Op 3 me werden ze opgerumd. De Gynura's hadden 5 loofbladeren en werden op jul verwjderd; de chrysanten hadden 0 loofbladeren en werden op 3 jul opgerumd. Alle planten van de terugtoetsngen stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. De gegevens zjn verder verwerkt n tabel 28.

46 40 Tabel 28 Inoculates met vroden op kroot cv 'Ronde Kogel' en sprutkool ' cv 'Kampoen'. j Terugtoetsng Behandelng Gewas, Besmetteljkhed j Besmette ; ljkhed KBVZ kroot 0/0-0/0 CSV kroot [ 0/0-0/0 CEV kroot! 0/0-0/0 Onbehandeld. kroot 0/0-0/0 KBVZ sprutkool 0/0-0/0 CSV sprutkool 0/0-0/0 CEV ; sprutkool 0/0 0/0 Onbehandelde. sprutkool - 0/0-0/0 Ut tabel 28 bljkt dat de vroden onder de genoemde omstandgheden geen veroorzaken op kroot of sprutkóol "en evenmn n deze gewassen konden worden aangetoond. Proef XXIX; Inoculates met KBVZ, CSV en CEV on koolrab De noculates op koolrab werden op 4 me 977 utgevoerd. De planten hadden 5 loofbladeren bj de noculate en werden n kas 7 geplaatst. De temperatuur vareerde van 8-25 C. Op 30 jun werden de koolrabplanten verwjderd. Dq terugtoetsng werd verrcht op 27 me 977. De onbehandelde en de KBVZ besmette planten werden naar koçkommer teruggetoetst. Elke knol naar plant. De komkcmmerplanten hadden bj de noculate zaadlobben van 7 cm en een loofblad van 5 cm. Op 22 jun werden ze verwjderd. De Gynura's hadden 6 loofbladeren bj de noculate en werden op 25 jul opgerumd. De chrysanten voor de terugtoetsoa hadden 8 loofbladeren en stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. Op 4 augustus werden ze verwjderd. De komkommerplanten en de Gynura's stonden n kas 4 bj een temperatuur van maxmaal 28 C en mnmaal 23 C. Het resultaat van deze proef s vermeld n tabel 29.

47 4 Tabel 29 Inoculates met vroden op koolrab. Terugtoetsng Behandelng ' Besmetteljkhed Besmetteljkhed KBVZ - 0/0-0/0 CSV - 0/0 ' 0/0 CEV - 0/0-0/0 Onbehandeld -! 0/0-0/0 Tabel 29 geeft aan dat koolrab onder de gegeven omstandgheden ongevoelg en ontvabaar s voor de dre vroden. Proef XXX: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op radjs cv 'Amercano' en pre. De noculates van de preplanten (25-30 cm hoog) en de r'adjsplanten met 4 loofbladeren werden utgevoerd op 24 me 977. Bede plantesoorten stonden n kas 5 bj een temperatuur van 5-25 C. Op 5 jul werden de planten verwjderd. De terugtoetsngen naar komkommer en Gynura aurantaca werden utgevoerd op 24 jun 977. De komkommerplanten hadden bj de terugtoetsngen zaadlobben van 7 cm, een le loofblad van 9 cm en een 2e loofblad van 6 cm. De Gynura's hadden 9 loofbladeren. De komkommerplanten stonden n kas 4 en werden op 25 jul verwjderd. De temperatuur n deze kas was gedurende de proefperode C. De Gynura's stonden n kas 2 bj een temperatuur van C en werden op 24 augustus opgerumd. De terugtoetsng naar chrysant werd verrcht op 3 jul 977. De chrysanten hadden 7 loofbladeren en stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. Op 9 september werden de planten verwjderd. Tabel 30 toont het resultaat van deze proef.

48 42 Tabel 30 Inoculates met vroden op radjs cv 'Amercano' en pre. j î Terugtoetsng Besmettel : Besmette- Behandelng Gewas ljkhed ljkhed KBVZ CSV CEV Onbehandeld KBVZ CSV radjs radjs radjs radjs pre pre 0/0 0/0» j \ 0/0 0/0 ' 0/0 J ; o/o - 0/0 4-0/0 0/0-0/0 'O N O O H r. v O CEV pre ; o/o - ; 0/0 Onbehandeld : pre "[ - 0/0» 0/0 Ut tabel 30 bljkt dat de vroden onder deze omstandgheden op pre en radjs geen zektebeeld veroorzaken en ook net de aanwezghed van de vroden kon worden aangetoond bj de terugtoetsng. Proef XXXI: Inoculates met KBVZ,CSV en CEV op wortelen cv 'Amsterdamse Bak', petersele en selderj. Op 7 jun 977 werden de wortelen, petersele- en selderjplanten genoculeerd en n kas 5 geplaatst. De temperatuur vareerde van C. De wortelen waren 20 cm hoog, de peterseleplanten 0 cm en de selderjplanten 5 cm. Al deze planten werden op 9 augustus verwjderd met utzonderng van 2 selderjplanten de een zektebeeld toonden, veroorzaakt door CEV. Deze planten werden aangehouden. De terugtoetsngen naar komkommer ven de onbehandelde en de met KBVZ besmette planten werd utgevoerd op 28 jul 977. Elke plant werd naar kom-.-- kommer teruggetoetst. De komkommerplanten hadden zaadlobben van 6 cm, een le loofblad van 8 cm en een 2e loofblad van 3 cm bj de terugtoetsng en werden n kas 3 geplaatst bj een temperatuur van C. Op 25 augustus werden ze verwjderd. De terugtoetsng van selderj naar Gynura aurantaca werd verrcht op 7 jul. De planten hadden 6 loofbladeren bj de noculate en stonden n kas 2 bj een temperatuur van C. Op 8 september werden ze opgerumd. Op 3 jul vond de terugtoetsng plaats van selderj naar chrysant. De chrysanten hadden 6 loofbladeren en werden n kas 2 geplaatst bj een temperatuur van C. De planten werden op 9 september verwjderd. Op 26 jul volgde de terugtoetsng van wortelen en petersele naar chrysant. Ook deze planten hadden 6 loofbladeren bj de terugtoetsng en stonden eveneens n kas 2 bj een o temperatuur van C.

49 43 Op 27 september werden de chrysanten verwjderd. De terugtoetsng van wortelen en petersele naar Gynura aurantaca werd utgevoerd op 28 jul. De 2 Gynura's de een zektebeeld vertoonden veroorzaakt door het CEV, werden eveneens op deze datum teruggetoetst. Elke zeke plant naar 3 Gynura's. Alle planten stonden n kas 3 bj een temperatuur van C en hadden 6 loofbladeren bj de terugtoetsng. De Gynura's werden op 26 september opgerumd. De resultaten van deze proef staan vermeld n tabel 3. Tabel 3 Inoculates met vroden op wortelen cv 'Amsterdamse Bak', petersele en selderj. Terugtoetsng W WTI ILLIL. Besmette- Besmette Behandelng Gewas ljkhed ljkhed KBVZ wortelen j 0/0-0/0 CSV wortelen 0/0-0/0 CEV wortelen 0/0-0/0 Onbehandeld wortelen - 0/0-0/0 KBVZ petersele - 0/0-0/0 CSV petersele - 0/0 0/0 CEV petersele - 0/0 7/8+ 2/82+ > 3/0 Onbehandeld petersele - 0/0-0/0 KBVZ selderj - 0/0-0/0 CSV selderj - 0/0-0/0 Onbehandeld selderj - 0/0 - \ O H r O CEV selderj 25/7 2+ 2/0-0/0 CEV no. selderj (zek) 22/8+ 26/8+ 3/3 27/8+ CEV no. 2 selderj (zek) 2/8+ 25/8+ 29/8+ ; 3/3 Tabel 3 toont aan dat zowel petersele als selderj vatbaar zjn voor CEV. Daarnaast s selderj ook nog gevoelg voor dt vrod en vertonen de planten 7 weken na de noculate een zektebeeld (foto 4). De selderjplanten groeen net ut n de lengterchtng en vormen allemaal klene blaadjes n het hart van de plant zodat een soort kroeskopbeeld ontstaat. De eerste terugtoetsng van de met CEV besmette selderjplanten heeft een negatef resultaat. De symptcmen op de selderjplanten waren op het moment van de terugtoetsng (7 jul) ook nog net aanwezg, zodat het waarschjnljk ljkt, dat de concentrate van het vrod te laag was om de aanwezghed met de 0 Gynura's te kunnen aantonen.

50 44 Bj de terugtoetsng op 28 jul wordt de aanwezghed van het vrod dudeljk aangetoond. Foto 4: Symptomen op selderj veroorzaakt door CEV; lnks zeke plant, rechts gezond. Proef XXXII: Inoculates met KBVZ, CSV en CEV op appel cv 'Golden Delcous', peer cv 'Conference', en druf cv 'Frankenthaler'. Op maart 977 werden de vruchtbomen buten gepoot tussen de druvenserres op het Proefstaton. Voor elke behandelng werden 5 bomen gebrukt. Kwaltet appel 'Golden Delcous': Kloon A op onderstam m 9, gekeurd door de NAK-B, kwaltet normaal. Peer 'Conference': op onderstam Kwee M.A., vrusvrj. Druf cultvar Frankenthaler. De noculates op appel en peer werden utgevoerd op 3 me; op 25 me werden de druven besmet. De appels hadden scheuten van ± 6 cm, de perescheuten waren ongeveer 0 cm en de scheuten van de druven 5 cm lang. Als controle werden 5 appels, 5 peren en 5 druven met ledngwater genoculeerd. De appel- en perebomen hadden bj de noculate een hoogte van cm. Op 29 jul werd de terugtoetsng utgevoerd van de met KBVZ besmette frutbomen. Elke boom werd naar alle 5 komkommers teruggetoetst waarbj 3 sneetjes n de komkommerplanten werden aangebracht. Dus 5 vruchtbomen terugtoetsen resulteerde n 5 sneetjes per komkommer. De planten hadden zaadlobben van 6 cm, een le loofblad van 7 cm en een 2e loofblad van 3 cm bj de noculates en werden n kas 3 geplaatst bj een temperatuur van C.