Productinformatie: Boter en boterproducten. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van jou verwacht? Kwaliteitskenmerken van boter

Transcriptie

1 Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over de eigenschappen van boter en boterproducten. We vertellen je ook waar je boter en boterproducten voor kunt gebruiken in de keuken en welke soorten boter er zijn. Wat wordt er van jou verwacht? Na het bestuderen van deze kaart kun je: vertellen waarvoor je boter gebruikt vertelen hoe men boter maakt vertellen wat de eisen zijn van kwaliteitsboter vertellen hoe je boter het beste kan bewaren uitleggen wat ranzige boter is verschillende soorten boter noemen eigenschappen noemen van verschillende soorten boter. Wat is boter? Boter maakt men van koeienmelk. Boter bestaat voor een groot gedeelte uit vet. Er zijn verschillende soorten boter en je kunt boter voor verschillende doelen gebruiken, bijvoorbeeld: om op brood te smeren om vlees in te bakken. bij de bereiding van producten, zoals koekjes of taarten Dan verwarmt men de boter tot 70 C, zodat de ziekteverwerkers doodgaan. Dit heet ook wel pasteuriseren. Als de room is afgekoeld komt er zuursel van melkzuurbacteriën bij. De melkzuurbacteriën zorgen ervoor dat de room zuur wordt. Het zuren van de room vindt plaats in een roomtank bij 13º à 18º C. Dit duurt zo n 16 tot 20 uur, afhankelijk van de temperatuur. Tenslotte dikt men, met een machine, de gezuurde room in. De room is dan boter geworden. Hierna verpakt men de boter. Kwaliteitskenmerken van boter Boter moet voldoen aan de volgende eisen: het vetgehalte is ten minste: 80% voor boter met een keukenzoutgehalte van 0,1% of meer 82% voor boter met een keukenzoutgehalte van minder dan 0,1% het gehalte aan vetvrije melkdroge stof (stoffen zoals eiwitten, koolhydraten, melksuiker en zout) is maximaal 2%. het vochtgehalte is maximaal 16% het keukenzoutgehalte is maximaal 2% Er mag geen vuil of andere verontreinigingen inzitten. Bereiding van boter Boter wordt op een speciale manier gemaakt. In deze paragraaf kom je erachter hoe dat gebeurt. Sommige boeren maken nog zelf boter. De meeste boter wordt tegenwoordig in de fabriek gemaakt. Dit gebeurt op de volgende manier: De grondstof van boter is volle melk. De boter gaat eerst in een centrifuge. Hierdoor scheidt de room zich van de magere melk. Hierboven zie je een plaatje waarin we de verhouding tussen verschillende ingrediënten laten zien. 1

2 Je kunt wel zien dat boter voor het grootste deel uit vet bestaat. In de melkdroge stof zitten eiwitten en koolhydraten. Je ziet dat maximaal 2% van boter uit melkdroge stof bestaat, van die twee procent is de helft eiwitten en koolhydraten. Naast water zitten er nog vitamine A en mineralen in boter. Maar dit zijn zulke kleine hoeveelheden dat ze niet in de grafiek te zien zijn. Rijksbotermerk Nederlandse fabrieksboter wordt altijd gekeurd voordat het de winkel ingaat. Ieder pakje boter krijgt een rijksbotermerk. Er zijn twee kwaliteitsklassen. De meeste boter heeft kwaliteitsklasse Extra. Op de verpakking staat dan Extra kwaliteit. Het rijksbotermerk is dan blauw van kleur. Boter met een groen botermerk is van mindere kwaliteit en wordt bijna niet meer verkocht. Als er extra zout in boter zit, moet dit duidelijk op de verpakking te staan. Boter mag je beslist niet te warm bewaren. Doe je dat wel dan: treden er chemische veranderingen op wordt de boter slap wordt de boter ranzig Als boter ranzig is krijgt het een nare, zure smaak. In de zomer wordt boter sneller ranzig, omdat het dan warmer is buiten. Je wordt niet ziek als je ranzige boter eet. Ranzige boter kun je nog wel goed gebruiken voor het bakken of braden. Bij verhitting verdwijnt de ranzige smaak namelijk. Boter kan ook gaan schimmelen. Er zitten dan zwarte stippen op de boter. Beschimmelde boter kun je niet meer te eten. Verpakking Boter kun je kopen in verschillende verpakkingen: in aluminium wikkels in hoeveelheden van 125, 250 en 500 gram in speciale kleine verpakking voor de horeca van 5,10, 15, 20 en 25 gram in dozen bekleed met perkamentpapier met een inhoud van 5 tot 25 kilogram. Soorten boterproducten Er zijn verschillende soorten boter verkrijgbaar. De volgende botersoorten bespreken we in deze kaart: Verpakking voor boter met rijksboterwerk. margarine halvarine roomboter mengsel van Roomboter en margarine. braadboter Opslag van boter Boter bewaar je in een koele en donkere ruimte in een gesloten verpakking. Let er ook op dat er geen sterk ruikende producten in de buurt liggen. Boter neemt anders de geur en smaak van dit product over. 2

3 Dit komt omdat men extra vocht uit de boter haalt. De boter is dan niet meer geschikt als smeerboter, maar wel om te bakken en te braden. Braadboter heeft: een hoger vetgehalte een donkere kleur een stevige structuur Margarine Margarine is gewone boter. Margarine kun je gebruiken om op brood te smeren. Je kunt margarine ook gebruiken bij de bereiding van producten, bijvoorbeeld kruidenboter. Deze boter is meestal goedkoper dan normale boter. Braadboter is verpakt in stukken van 200 gram. De boter ligt met de naam bak of braadboter in de winkel. Halvarine Halvarine is boter met een vetgehalte van 40%. In halvarine zit dus minder vet, maar meer water. Halvarine is zeer geschikt als smeerboter. Omdat er meer water in halvarine zit, kun je het niet gebruiken bij het bakken van producten. Roomboter Roomboter staat bekend om zijn romige en volle smaak. In roomboter zit meer vet dan in gewone boter. Je roomboter gebruiken om bijvoorbeeld op stokbrood of krentenbrood te smeren. Leg de roomboter dan wel van tevoren uit de koelkast. De roomboter is dan beter smeerbaar. Roomboter kun je ook goed gebruiken bij bereiding van zowel zoete als hartige gerechten. Gemengde boter Tegenwoordig verkoopt men ook een mengsel van roomboter en margarine in de winkel. De gemengde boter smaakt zoals roomboter en is net zo gemakkelijk te smeren als margarine. Braadboter Soms verwerkt men boter tot braadboter. Deze boter heeft een hoger vetgehalte dan margarine. 3

4 Vragen 1. *Schrijf op wat de verschillende ingrediënten zijn van boter. 2. *Hoeveel vet bevat normale boter? 3. Hoeveel procent eiwitten en koolhydraten zitten er in boter? 4. *Omschrijf in je eigen woorden hoe je boter kunt maken. 5. Welke kleur heeft het Rijksbotermerk van de beste kwaliteit boter? 6. *Leg uit waarom je braadboter alleen kunt gebruiken om vlees te braden en niet om je brood mee te smeren? 7. Omschrijf in je eigen woorden hoe je boter het beste kunt bewaren. 8. a. Wat is ranzige boter? b. Waar kun je ranzige boter nog voor gebruiken? 9. a. Schrijf in de eerste kolom van de tabel vier verschillende soorten boter. b. Schrijf in de tweede kolom waarvoor je iedere botersoort kunt gebruiken. Soort boter Waarvoor gebruik je deze boter?

5 Opdracht Ga naar een supermarkt. 1. a. Zoek het goedkoopste merk van de volgende soorten boter op: bak en braadboter margarine halvarine b. Zoek het duurste merk van dezelfde soorten boter op. c. Schrijf het goedkoopste en het duurste merk op in de tabel. d. Schrijf de vetpercentages van de verschillende soorten boter op. e. Leg uit waarom men in horecabedrijven vaker braadboter dan margarine gebruikt. Soorten boter Goedkoopste merk Prijs Duurste merk Prijs Percentage vet Bak en braadboter Margarine Halvarine 5