...maar hoe wordt het eigenlijk gemaakt?

Transcriptie

1 ERU smeerbare kaas is lekker......maar hoe wordt het eigenlijk gemaakt? Een leuke en leerzame spreekbeurt voor kinderen tot 10 jaar

2 Hoe maak ik een spreekbeurt? 1 Lees de tekst hieronder goed door. Er wordt informatie gegeven over hoe kaas wordt gemaakt, wat smeerbare kaas is, hoe het wordt gemaakt en over ERU. 2 Bedenk wat jij belangrijk vindt en zoek daarbij geschikte plaatjes. 3 Schrijf en plak op een aantal vellen alle informatie en plaatjes. 4 Bedenk als afsluiting van je spreekbeurt leuke vragen voor in de klas en verzin eventueel een leuke activiteit. 5 Oefen thuis hardop wat je gaat zeggen.

3 Koninklijke ERU introductie Nederland is het land van kaas Al eeuwenlang maken en eten we kaas in allerlei vormen en smaken. In de stad Woerden hield de familie Ruijs zich in 1824 al bezig met de kaashandel. Hoewel de naam Ruijs wellicht niet bij iedereen bekend is, is het bedrijf dat onlosmakelijk met deze naam verbonden is, wel bij velen bekend: Koninklijke ERU. ERU maakt veel verschillende kaasproducten waaronder het bekende ERU Goudkuipje maar natuurlijk ook ERU Kids, de smeerbare kaas speciaal voor kinderen.

4 Koninklijke ERU geschiedenis De oorspronkelijke kaashandel ERU werd opgericht in Woerden in 1824 door de heer Egbert Ruijs (ERU), een echte kaasliefhebber. In het allereerste begin werden er snijkazen en kazen verkocht. Rond de jaren 20 van de vorige eeuw werd er naar methodes gezocht om kaas te smelten. Na succesvolle experimenten met het smelten van kazen, werd in 1938 de eerste grote fabriek voor kaasproducten geopend, waar het op groteschaal produceren van kaasproducten mogelijk werd. Later werd het succes van de gesmolten kaas zo groot dat ERU zich voornamelijk op smeerbare kaas ging richten. Inmiddels bedraagt de productie van ERU vele tientallen miljoenen kuipjes per jaar. In 1959 werd Goudkuipje geïntroduceerd, dat snel het succesnummer van ERU werd. Bij het 175 jarige bestaan in 1999 voorzag Koningin Beatrix ERU van de status Koninklijk. Dit predicaat wordt alleen toegekend aan bedrijven, instellingen of verenigingen wanneer ze een zeer belangrijke plaats innemen in het vakgebied, van landelijke betekenis zijn en ten minste honderd jaar bestaan. Al 185 jaar lang is ERU toonaangevend in kaasproducten. ERU vandaag ERU is nog altijd een zelfstandig bedrijf in Woerden. Naast het hoofdkantoor in Woerden is er ook een productiebedrijf in Hongarije (Budapest). Koninklijke ERU heeft zich toegespitst op de productie van hoogwaardige kwaliteit kaasproducten in kuipjes, plakken, puntjes, tubes en porties. ERU beschikt over Europa s meest moderne kaasfabrieken met geperfectioneerde productiemethoden. Van daaruit exporteert ERU haar producten naar vele landen. ERU is met haar brede assortiment producten vandaag de dag nog altijd een vertrouwd beeld op de dagelijkse ontbijt en lunchtafels.

5 Van koe tot kaas Het maken van kaas begint op de boerderij, waar de koeien in het weiland lopen. Deze koeien eten gras (grazen) dat in hun vier magen wordt verteerd en vervolgens in de uiers wordt omgezet in melk. Een koe moet dan ook twee keer per dag gemolken worden, 7 dagen per week en dit ongeveer 10 maanden nadat het kalfje geboren is. Een goede melkkoe geeft ongeveer 25 liter melk per dag. Van de boerderij gaat de melk met tankwagens naar de fabriek. Kaasmaken is eigenlijk het concentreren van de meeste vaste stoffen in de melk (eiwitten, vetten en mineralen). Deze worden gescheiden van het vocht. Er is maar liefst tien liter melk nodig voor het maken van 1 kilo kaas. In de fabriek wordt de melk eerst gepasteuriseerd. Pasteuriseren houdt in dat melk verhit wordt, waardoor bacteriën onschadelijk gemaakt worden. Daarna wordt er stremsel en zuursel aan de melk toegevoegd. Stremsel zorgt ervoor dat de vaste stoffen in de melk zoals melkeiwit en melkvet, gaan samenklonteren waardoor de melk dikker wordt. Zuursel geeft de kaas een lekkere smaak en zorgt voor een langere houdbaarheid van de kaas. De dikke melk wordt daarna gesneden tot kleine, witte korrels wat de wrongel heet. De wrongel drijft in vocht dat wei wordt genoemd (dit wordt bijvoorbeeld in dierenvoeding gebruikt maar ook in sommige dranken zoals Taksi en Rivella). De nog korrelige wrongel wordt vervolgens stevig in een vat geperst, zodat de kaas haar vorm krijgt en het vocht, dus de wei, wordt afgevoerd. Na het persen rollen de kazen in een bad met zout water, het pekelbad. Het zout trekt in de kaas waardoor de kaas stevig wordt, smaak krijgt maar ook een langere houdbaarheid krijgt. Na het pekelbad moet de kaas eerst een tijd rijpen (minimaal vier weken) om een echte kaassmaak te krijgen. Dit gebeurt in een kaaspakhuis en wordt bij een temperatuur van C gedaan. Hoe langer de kaas rijpt, hoe meer vocht de kaas verliest. Hierdoor wordt de kaas zouter maar ook sterker van smaak. De kaas krijgt een plastic beschermlaagje om schimmel en uitdroging te voorkomen. Naast kaas van koeienmelk heb je verder bijvoorbeeld ook kaas van geitenmelk, schapenmelk, buffelmelk, paardenmelk en kamelenmelk. Soort kaas Aantal weken gerijpt Jonge kaas 4 tot 5 weken Jong belegen kaas ± 8 weken Belegen kaas ± 16 weken Oude kaas ± 7 tot 8 maanden Overjarige kaas Meer dan een jaar

6 Wat is smeerbare kaas? Smeerbare kaas is, zoals de naam al zegt, gesmolten kaas die in vele vormen bestaat zoals: puntjes, plakken, tubes, blokken en blikken. Smeerbare kaas is niet alleen broodbeleg; je kan er ook heerlijk mee koken. Het wordt bereid uit gesmolten kaas met toevoeging van smeltzout waardoor het makkelijk smeerbaar wordt. Al in de 19e eeuw werd begonnen met het smelten van kaas voor thuisconsumptie. Al snel werd dit wereldwijd toegepast. Waarom wordt smeerbare kaas gemaakt? HOUDBAARHEID: door te smelten (verhitten) wordt de kaas langer houdbaar. Omdat er vroeger geen koelkasten bestonden, was het makkelijker als een product lang houdbaar was. VORM: gesmolten kaas kun je in iedere vorm doen die je maar wilt. Van tubes tot kuipjes, plakjes of blikken. Alles is mogelijk. In Nederland zien we smeerbare kaas bijna uitsluitend in de vorm van kuipjes, bijvoorbeeld Goudkuipje, of als puntjes kaas. In het buitenland, zoals bijvoorbeeld in het Midden-Oosten, vinden we zelfs smeerbare kaas in blik of in glazen potten. Aan smeerbare kaas kunnen ingrediënten toevoegd worden die aan het product een specifieke smaak meegeven. Zo kan je een pittige smeerbare kaas maken door er sambal aan toe te voegen. Andere voorbeelden zijn bijvoorbeeld ham en kruiden. Ook kan er gevarieerd worden met verschillende kaassoorten, zo kunnen bijvoorbeeld brie, geitenkaas of blauwschimmelkaas allemaal gesmolten worden. Hoe wordt smeerbare kaas gemaakt? Smeerbare kaas wordt gemaakt van kaas. Er worden veel eisen gesteld aan het produceren van smeerbare kaas. Het moet bijvoorbeeld een lange houdbaarheid hebben, een gladde structuur en een constante kwaliteit. Om dit te bereiken zijn grondstoffen nodig van een zeer hoge kwaliteit. Tijdens de ingangscontrole wordt de kaas gecontroleerd op onder andere vocht, vet en zout. Aan de hand van een receptuur worden alle grondstoffen klaar gezet. De ontkorste kaas wordt eerst fijngemalen. Na het verkleinen van de kaas wordt deze gemengd met water en smeltzouten en eventueel ook met andere ingrediënten. Alle ingrediënten worden gemengd in een grote machine, de blender, net zolang totdat alles goed gemengd is en het juiste vochtgehalte is bereikt. De kaas ziet er nu uit als een soort deeg. Wanneer kaas verhit zou worden zonder smeltzouten wordt geen gladde, homogeen gesmolten kaasmassa verkregen maar een kaasmassa waarin vocht en olie van elkaar zijn gescheiden. Om bij het smelten van kaas een homogene, stabiele kaasmassa te verkrijgen, moeten de smeltzouten dus toegevoegd worden. De homogene kaasmassa wordt vervolgens gesmolten door deze te verhitten. Dit gebeurt in een smeltmachine. In deze machine wordt het mengsel met stoom verhit totdat het bijna kookt. Vanuit de smeltmachine wordt de smeerbare kaas in de kuipjes gedaan. Dit gebeurt via een afvulmachine. Nadat de kuipjes zijn gesloten met aluminiumfolie en een dekseltje moet het kuipje nog afgekoeld worden en dan is het klaar om gegeten te worden!

7 Het goede van kaas Kaas bestaat voor het grootste gedeelte uit vet, eiwit en vocht. Het vetgehalte kan sterk variëren tussen verschillende soorten kaas. Het vetgehalte wordt meestal aangeduid met een cijfer en een plusteken, bijvoorbeeld 48+, 30+ en 20+. Dit betekent dat het percentage vet aangeduid wordt per 100 gram droge stof en niet per 100 gram kaas. Koolhydraten 0.5% Vitamines en mineralen 1.2% In het algemeen geldt 20+ kaas: mager 20+ tot 40+ kaas: light Boven 40+ kaas: volvet Vet 31,5% Vocht Eiwit 24,0% Dit wordt gedaan omdat de droge stof tijdens de rijping constant blijft (vanwege indroging vermindert de hoeveelheid vocht tijdens het rijpen). Kaas bestaat, zoals we gezien hebben, uit een gedeelte vocht en een gedeelte droge stof. De verhouding is ongeveer 40 gram vocht en 60 gram droge stof per 100 gram kaas. Het getal voor de + geeft aan hoeveel procent vet de droge stof bevat. Voorbeeld 20+ kaas Bevat 47% water en 53% droge stof 20% van de 53% is vet en betekent dat de kaas 10,4% vet bevat. Een gemakkelijk geheugensteuntje is om het cijfer voor het plusteken door twee te delen. Dan kom je voor de meeste kazen bij benadering bij de hoeveelheid vet voor 100 gram kaas. Uitzonderingen zijn cottage cheese, plattekaas en smeerbare kaas die meer vocht en minder droge stof bevatten. De belangrijkste mineralen die voorkomen in kaas zijn calcium (kalk), fosfor en natrium. Zo zit er in 100 gram Goudse kaas 784 milligram calcium, een belangrijke voedingsstof voor bijvoorbeeld de opbouw en het onderhoud van de botten en het gebit. De dagelijkse benodigde hoeveelheid voor een gemiddeld volwassen persoon is 1000 mg. Een plak kaas weegt echter slechts 20 g, waardoor er ongeveer 7 plakken per dag nodig zouden zijn om voldoende calcium binnen te krijgen. Kaas bevat verder de vitamines B, A en D maar ook eiwitten. Deze eiwitten zijn heel bruikbaar voor het lichaam. Je lichaam en vooral je spieren bestaan namelijk uit eiwitten. Om die spieren in goede conditie te houden, heeft je lichaam bouwstoffen nodig. Die bouwstoffen zijn eiwitten uit voeding. Vooral eiwitten van dierlijke oorsprong kunnen heel goed gebruikt worden voor de opbouw van spieren. Maar eiwitten zijn als bouwstof op meer plekken in het lichaam nodig. Zo zijn eiwitten noodzakelijk voor de opbouw en werking van hormonen, enzymen en afweerstoffen. Zuivel en dus ook kaas zijn daarom een goede eiwitbron voor het lichaam. Kortom, kaas is dus een goede bron van eiwitten, calcium én verschillende vitaminen. Vragen voor in de klas Hoe wordt het vetgehalte van kaas uitgedrukt? Waar wordt kaas van gemaakt? Hoeveel magen heeft een koe? Wat wordt er aan kaas toegevoegd om er smeerbare kaas van te maken? Doe Tips Organiseer een kaastest: koop stukken jonge, belegen en oude kaas. Laat je klasgenoten een stukje van elke kaas proeven en laat hen daarna raden welke kaas jong, belegen en oud is. Bespreek vervolgens met elkaar het verschil in smaak en leeftijd van de verschillende kazen. Laat iedereen een leuke smeerbare kaas variant verzinnen en bedenk daarbij een passende en leuke verpakking. Verzin de lekkerste en gekste recepten met kaas of smeerbare kaas zoals een stampotje met aardappelen, broccoli, kip en smeerbare kaas.

8 Leuke traktatie tijdens je spreekbeurt of thuis wat lekkers koken? Gevulde hotdog wrap met ERU Kids Ingrediënten voor 4 personen 50 gram ERU Kids 4 stuks hotdog of frankfurters 4 wraps Bereiding Verwarm de hotdogs in een pannetje volgens de gebruiksaanwijzing op de verpakking. Wraps volgens gebruiksaanwijzing verwarmen. Besmeer de wraps aan één zijde met ERU Kids. Leg de hotdog in het midden van de besmeerde wrap. Rol de wrap met de hotdog op en snijd schuin doormidden. Macaroni met ham en ERU Kids Ingrediënten voor 4 personen 100 gram ERU Kids 300 gram macaroni 200 gram hamblokjes 1 ui olijfolie peper en zout Bereiding Kook de macaroni volgens de gebruiksaanwijzing op de verpakking. Pel en snipper de ui. Verhit de olie in een braadpan en bak de ui in ca. 3 minuten. Voeg daarna de hamblokjes toe en bak deze ca. 2 minuten mee. Voeg ERU Kids toe en verwarm nog ca. 2 minuten. Breng eventueel op smaak met peper en zout. Giet de macaroni af en meng met het ERU Kids mengsel. Eet smakelijk!