beleggingsvisie update Grexit nog steeds niet uitgesloten maar minder impact Onrust leidt niet tot beleidswijzigingen

Transcriptie

1 beleggingsvisie update Juli - Augustus 2015 Grexit nog steeds niet uitgesloten maar minder impact De beleggingsomgeving stond de afgelopen maand in het teken van de gebeurtenissen rondom de Griekse schuldencrisis. Nu het Griekse parlement en enkele andere nationale parlementen hebben ingestemd met het akkoord van de regeringsleiders, ligt de weg naar onderhandelingen over een derde steunprogramma open. Omdat deze weg bezaaid is met obstakels is een Grexit nog steeds niet uitgesloten. Mocht het onverhoopt tot een Grexit komen, dan verwachten we geen langdurige problemen in de andere landen van de eurozone. Marktomgeving > pagina 2 Onrust leidt niet tot beleidswijzigingen De onrust die de afgelopen maanden op de financiële markten heeft geheerst, is voor ons geen aanleiding om ons beleid te veranderen. De vooruitzichten voor de wereldeconomie blijven gunstig en rechtvaardigen een overwogen belang in aandelen. De verwachte beperkte stijging van de rente betekent vermogensverlies voor obligatiebeleggers en daarom handhaven we ook de maximale onderweging van obligaties. Vooruitzichten > pagina 5 Onrust op Chinese aandelenmarkt kenmerkt onvolwassenheid De koersen op de Chinese aandelenmarkten zijn de afgelopen maand fors gedaald. In de twaalf maanden daarvoor waren de koersen echter veel forser gestegen, zodat per saldo nog een positief rendement resteert. De heftige fluctuaties op de Chinese aandelenbeurs zijn deels het gevolg van tekortkomingen van de Chinese aandelenmarkt. Zowel het toezicht als het juridische kader is onvoldoende ontwikkeld om van een volwassen markt te kunnen spreken. Dit brengt met zich mee dat het behalen van rendement gepaard gaat met relatief hoge risico s. Special > pagina 4

2 marktomgeving De afgelopen maand is de turbulentie op de financiële markten sterk toegenomen. De twee belangrijkste oorzaken waren gebeurtenissen tijdens de voortslepende onderhandelingen met Griekenland en de onrust die zich voordeed op de Chinese aandelenmarkten. Over dat laatste wordt iets uitgebreider geschreven in de Special op pagina 4. Iets meer op de achtergrond speelt ook de naderende verhoging van de fed funds rate in de Verenigde Staten een rol bij de onrust. De financiële markten houden er rekening mee dat het effect hiervan niet beperkt zal blijven tot de Amerikaanse economie maar dat het ook de economische ontwikkeling in de opkomende landen kan beïnvloeden. Overigens spelen deze ontwikkelingen zich af tegen de achtergrond van een verbeterend economisch beeld in met name de Verenigde Staten en Europa. Crisisachtige sfeer bij onderhandelingen met Griekenland In het proces van onderhandelingen tussen Griekenland en de overige landen van de eurozone zijn een paar dingen gebeurd die tot een crisisachtige sfeer hebben geleid. Nadat de onderhandelingen zich een kleine vijf maanden vruchteloos hadden voortgesleept, zijn premier Tsipras en minister Varoufakis van Financiën op 26 juni uit de onderhandelingen weggelopen en hebben het laatste voorstel met een negatief advies aan de Griekse bevolking voorgelegd. Het referendum, dat op 5 juli werd gehouden, leverde inderdaad een nee op. Binnen een week daarna veranderde Tsipras echter alweer van gedachten en deed hij zelf voorstellen die nagenoeg overeenkwamen met het laatste voorstel van 26 juni, dat de bevolking had afgewezen. Inmiddels was de economische toestand in Griekenland verder verslechterd, mede omdat er een run op Griekse banken was ontstaan waardoor de autoriteiten zich genoodzaakt voelden om de banken voorlopig te sluiten en kapitaalcontroles in te stellen. De Europese Centrale Bank (ECB) had tegelijkertijd besloten om de noodsteun aan de banken te bevriezen op de bereikte EUR 89 miljard, waardoor de situatie nog verder verslechterde. Hierdoor is de noodzaak van bezuinigingen en hervormingen alleen maar toegenomen. Dat kwam tot uiting in het veel strengere pakket maatregelen dat Tsipras en Tsakalotos (de nieuwe minister van Financiën, nadat Varoufakis was opgestapt) op 13 juli na een nachtelijke vergadering kregen opgedrongen. Op 15 juli stemde het Griekse parlement ermee in en heeft de ECB de noodsteun aan de banken verder verhoogd. Bovendien kunnen nu de onderhandelingen over een nieuw hulpprogramma (EUR miljard) beginnen. Een uittreden van Griekenland uit de eurozone (Grexit) is voorlopig afgewend maar met de onderhandelingshobbels nog niet uitgesloten. Mocht Griekenland onverhoopt uit de euro stappen, dan zal dat volgens ons de andere eurolanden niet langdurig raken. Economie trekt aan in de Verenigde Staten en Europa Nadat de Amerikaanse economie in het eerste kwartaal van dit jaar zwak presteerde, veerde ze in het tweede kwartaal weer op. Dat was vooral goed zichtbaar in de vertrouwensindicatoren, zowel van consumenten als van producenten. Ook in het zogeheten beige book van de Federal Reserve werd geconstateerd dat de economische activiteit aantrekt. Door deze ontwikkeling is een verhoging van de beleidsrente (de fed funds rate) dit jaar vermoedelijk in september waarschijnlijker geworden. Voorzitter Yellen van de Federal Reserve heeft onlangs aangegeven dat een renteverhoging in ieder geval dit jaar zal plaatsvinden. Ook de Europese economie verbetert verder. Ondanks de crisissfeer met betrekking tot Griekenland neemt het vertrouwen bij ondernemers en consumenten in Europa toe. Deels is dit het gevolg van het beleid van de ECB die de rente laag houdt, waardoor de kredietverlening aan bedrijven en consumenten recentelijk is gaan toenemen. Met een aantal opkomende landen in recessie, houdt deze groep de groei van de wereld nu beperkt. Verloop Fed funds rate en ramingen voor 2015/16 % Fed funds rate Idem, raming Bron: Datastream Uit de laatste uitlatingen van Fed voorzitter Janet Yellen kan worden afgeleid dat de fed funds rate in september wordt verhoogd (voor het eerst in 10 jaar). Daarna zullen de verhogingen tot medio 2016 eens per drie maanden en in de tweede helft eens per anderhalve maand (elke vergadering) plaatsvinden. pagina 2

3 marktontwikkelingen Nadat eind april de onrust op de financiële markten begon met de opmerking van ECB-president Draghi dat rekening gehouden moest worden met grotere koersfluctuaties, is het onrustig gebleven. Van de forse stijging van de rente hebben ook de koersen op de aandelenmarkten te lijden gehad. Vanaf eind juni hebben de gebeurtenissen rond Griekenland de bewegingen op de aandelenmarkten verder versterkt, zowel omlaag als omhoog. Tijdens de laatstgenoemde gebeurtenissen heeft de 10-jaarsrente binnen een opvallend kleine bandbreedte bewogen. Alleen de rente van de Zuid- Europese landen bewoog in een iets ruimere bandbreedte omdat de angst bij tijd en wijle toenam dat er van een onverhoopt uittreden van Griekenland uit de eurozone be smet ting zou uitgaan naar de andere perifere landen. Europese beurzen beter dan Amerikaanse ondanks Griekenland De koersen op de Europese aandelenbeurzen zijn fors gedaald nadat de Griekse premier Tsipras op 26 juni wegliep uit de onderhandelingen en een referendum uitschreef. Vanaf dat moment zijn de aandelenkoersen de speelbal geweest van de gebeurtenissen aan de onderhandelingstafels van de ministers van Financiën (de eurogroep onder leiding van Jeroen Dijsselbloem) en de regeringsleiders. Als er wat negatiefs op dat vlak gebeurde zoals de uitslag van het referendum daalden de koersen. Bij positief beoordeelde gebeurtenissen zoals de acceptatie van de Europese voorstellen door Tsipras stegen de koersen meteen weer fors. De koersuitslagen waren begrijpelijkerwijze in Europa veel groter dan in bijvoorbeeld in de Verenigde Staten. De koersdaling die per saldo tussen 26 juni en 10 juli optrad was voor de Eurostoxx 600 6,3% (voor de AEX zelfs 7,7%) en voor de Amerikaanse S&P 500 maar 3,5%. Overigens waren de koersuitslagen op de Chinese markten vele malen groter (zie daarvoor de Special op pagina 4). Toch hebben de Europese aandelenmarkten sinds ultimo 2014 een veel hoger koersrendement behaald dan de Amerikaanse markten. Met dank aan ECB-president Draghi, die dit jaar een uitgebreid programma van kwantitatieve verruiming startte, zijn de Europese beurzen met 15% tot 20% gestegen (alleen de stijging van de Spaanse beurs bleef beperkt tot 10%). In de Verenigde Staten, waar de beurzen in 2013 en 2014 al fors waren opgelopen, bleven de koersstijgingen dit jaar tot dusverre beperkt tot circa 2,5%. Rentes gaan geleidelijk maar in beperkte mate stijgen Ten opzichte van medio juni is de rente op de belangrijke obligatiemarkten per saldo licht gedaald, in de eurozone overigens iets sterker dan in de Verenigde Staten. In Duitsland is de 10-jaarsrente net onder de 0,8% uitgekomen, wat nog steeds ruimschoots boven het laagtepunt van 0,07% van eind april is. Daarbij is het belangrijk om te realiseren dat dit laagtepunt waarschijnlijk naar beneden doorgeschoten was als uitvloeisel van een wel erg overdreven optimisme. Bovendien zijn de verwachtingen omtrent economische groei en inflatie sindsdien duidelijk naar boven bijgesteld, wat hogere rentes rechtvaardigt. Voor eind dit jaar voorzien we in Duitsland een niveau van iets onder de 1%, wat per saldo een hele lichte stijging is ten opzichte van het huidige peil. De verschillen met de andere landen in de eurozone zullen vermoedelijk niet al te sterk veranderen tenzij de verwachtingen ten aanzien van een Grexit weer toenemen en de rentes in de Zuid-Europese landen weer wat met de Griekse rente omhooggetrokken zullen worden. In de Verenigde Staten is de 10-jaars rente ook licht gedaald (tot 2,4%). Door de aantrekkende economie en de stijgende inflatie zal de rente tegen het einde van dit jaar volgens ons oplopen tot 2,8%. Ook de verhoging van de fed funds rate speelt daarbij een rol. Aandelenindices in de VS en Europa Index: 1 jan 2014 = jan-15 feb-15 mrt-15 apr-15 mei-15 jun-15 jul-15 S&P-500 EUROSTOXX-600 AEX Bron: Datastream De Europese beurzen hebben dit jaar een voorsprong genomen op de Amerikaanse beurzen met dank aan de ECB. Beter gezegd maakt Europa nu de achterstand goed die was ontstaan door de rally, die door de Fed was veroorzaakt. Overigens heeft de onrust die door Griekenland is ontstaan er op de Europese beurzen behoorlijk ingehakt. pagina 3

4 special Onrust op de Chinese aandelenmarkt De afgelopen maand zijn de koersen op de Chinese aandelenmarkten gemiddeld met circa 30% gedaald. Onmiddellijk staken geluiden de kop (weer) op dat de Chinese economie in veel slechtere doen is dan veel cijfers doen vermoeden. Daar is wel enige reden voor wanneer wordt gekeken naar de staat van het bankwezen en de overcapaciteit in de vastgoedsector. Ook de economische groei van 7% in het tweede kwartaal ten opzichte van een jaar eerder, die medio juli werd gepubliceerd, werd met de nodige scepsis ontvangen. Toch vallen er wel een paar kanttekeningen te plaatsen bij de krach op de Chinese aandelenmarkt. De forse daling volgde immers op veel grotere stijgingen in de twaalf maanden die eraan voorafgingen. De beurs van Shanghai steeg in die periode bijvoorbeeld 154% en de technologiebeurs van Shenzhen zelfs 189%. De enorme fluctuaties kunnen niet erg goed worden afgeleid van de stand van de reële Chinese economie, want die was ook al aan het afkoelen in de periode van de sterke koersstijgingen. Wat is er nog meer aan de hand? Hoger (verwacht) rendement gaat altijd gepaard met hoger risico Naar onze mening is overheidsingrijpen bij een beurskrach niet erg effectief. Het voedt veelal de paniek die toch al is ontstaan en is in die zin contraproductief. Het opzetten van een gedegen juridisch kader en een goed toegerust toezicht op de financiële markten (zowel voor de professionele beleggers als voor de particulieren) zou beter zijn, zowel om de koersontwikkeling meer beheerst te laten verlopen als ter bescherming van de beleggers. Dat is echter een kwestie van een lange adem. In de tussentijd is beleid door de centrale bank effectiever dan beleid door de overheid. Dat kan bijvoorbeeld door de rente te verlagen (wat ook de groei stimuleert) en het verlagen van de reservevereisten voor het bankwezen. Kern van de zaak is echter dat de Chinese markt nog tot wasdom moet komen. Het is een opkomende markt en die wordt gekenmerkt door wat grotere koersfluctuaties, een hoger verwacht rendement, maar ook een hoger risico. Achtergronden Op het inmiddels veelbesproken derde plenum van het achttiende partijcongres van de Chinese communistische partij in 2013 zijn, naast veel andere sociale en financieel-economische hervormingen, de versterking en uitbreiding van de kapitaalmarkten tot prioriteit verheven. Zonder een goed functio nerende kapitaalmarkt zou immers de economische groei stagneren, de grote sociale hervormingen zoals de invoering van een pensioenstelsel vastlopen, zouden bedrijven niet kunnen investeren en zou de aangekondigde sanering van de staatsbedrijven verzanden. Tegen deze achtergrond moet ook de reactie van de Chinese politieke kopstukken op de beurskrach worden gezien. President Xi Jinping en premier Li Keqiang lieten niets van zich horen. Hun pleidooi voor een groter belang van een vrije kapitaalmarkt was immers niet aan dovemansoren gericht. Particuliere beleggers zijn de belangrijkste partij op de Chinese aandelenmarkt. Gelegitimeerd door de partijleiding hebben die beleggers de neiging om flink te gokken op koersstijgingen, met enorme koersuitslagen als gevolg. De overheid kan daar verder op de korte termijn niet zo heel veel aan doen. Een sterker ontwikkeld juridisch kader en gedegen toezicht op de kapitaalmarkt zouden wellicht effectiever zijn. Niettemin hebben de beursautoriteiten vrij snel gereageerd met allerlei maatregelen waaronder het schorsen van de notering in bepaalde bedrijven. Aandelenindices China en Hong Kong Index: 1 jan 2014 = apr jul okt 2015 apr jul Shanghai Shenzen HongKong Bron: Datastream De koersdaling op beurzen van Shanghai en Shenzhen (technologie) sinds medio juni heeft veel onrust veroorzaakt, maar heeft lang niet de stijging in het daaraan voorafgaande jaar teniet gedaan. De beurs van HongKong is veel volwassener en vertoonde minder heftige fluctuaties. pagina 4

5 vooruit zichten Aandelen blijven fors overwogen met accent op Europa Ondanks de recente onrust op de financiële markten handhaven we de bestaande overweging van aandelen. De belangrijkste argumenten daarvoor zijn de nog steeds aantrekkelijke waardering en de gunstige vooruitzichten voor de wereldeconomie. Omdat dat laatste sterker geldt voor Europa, houden we een voorkeur voor Europese aandelen boven Amerikaanse aandelen, die bovendien duurder zijn. Ook aandelen van opkomende landen zijn aantrekkelijker gewaardeerd en daarom handhaven we ook in die markten (vooral in Azië) een overwogen belang. In ons sectorbeleid hebben we een verschuiving aangebracht van luxe consumptiegoederen en diensten (van overwogen naar neutraal) naar informatietechnologie (van neutraal naar overwogen). De vooruitzichten voor de sector luxe goederen zijn minder gunstig nu de daling van de euro is gestokt. Boven dien staat de vraag vanuit opkomende landen naar deze goederen onder druk. Onze toegenomen voorkeur voor de sector informatie technologie komt voort uit de blijvende vraag naar producten en diensten die gerelateerd zijn aan het internet en die onaf hanke lijk zijn van de economische cyclus. Bovendien mogen beleggers in deze sector zich verheugen in toenemende dividend uitkeringen, inkoop van eigen aandelen en fusie- en overname activiteiten. Ten slotte is het een van de weinige sectoren die profijt hebben van de gestokte daling van de euro tegenover de dollar. Onze voorkeur voor de gezondheidszorg komt vooral tot uiting in veelbelovende bedrijven in de medische techniek. We blijven onderwogen in de sectoren nutsbedrijven en telecom. Obligaties blijven maximaal onderwogen De rendementen op de obligatiemarkten zijn uitgesproken laag. Voor een deel is dat het gevolg van het beleid van centrale banken, voor een ander deel ook van de functie van veilige havens die met name de obligatiemarkten in de kernlanden van Europa en Japan vervullen. Omdat we verwachten dat de onrust de komende maanden zal afnemen, zullen beleggers vermoedelijk hun posities in die veilige havens terugschroeven. Samen met oplopende economische groei en inflatie leidt dat tot stijgende rentes. Daarom blijven we maximaal onderwogen in obligaties, wat zich vertaalt in een onderweging van met name staatsobligaties. Binnen de obligatieportefeuille hebben we een voorkeur voor bedrijfsobligaties, zowel van zeer kredietwaardige bedrijven als van zogeheten high yield. Het hogere risico hiervan is echter gerechtvaardigd omdat de kans op faillisse menten relatief klein is, gezien de voorspoedige economische vooruitzichten. Vastgoed en grondstoffen We hebben de bestaande neutrale positie in vastgoed verkocht. Ook hier zijn diversificatieoverwegingen het belangrijkste argument. Daarnaast is vastgoed gevoelig voor een stijging van de rente, die we verwachten in zowel de Verenigde Staten als Europa. We blijven overwogen in grondstoffen. Ook hiermee wordt enige risicodiversificatie gerealiseerd, omdat het koersverloop van grondstoffen afwijkt van dat van aandelen. Bovendien zijn de vooruitzichten voor veel grondstoffen gunstig als uitvloeisel van de aantrekkende economische groei. Dit zal volgens ons tot uiting komen in stijgende prijzen van veel grondstoffen, waaronder die van energie en agrarische grondstoffen. pagina 5

6 Algemene Disclaimer De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door Beleggingsadvies en Vermogensbeheer Nederland van ABN AMRO Bank N.V. ( ABN AMRO ) en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. US Person Disclaimer Beleggen ABN AMRO Bank N.V. ( ABN AMRO ) is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen ( US Persons in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving). Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/ of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. Colofon Auteur: Ben Steinebach, Hoofd Beleggingsstrategie van ABN AMRO Indien u naar aanleiding van deze nieuwsbrief vragen heeft, verzoeken wij u contact op te nemen met uw vermogensbeheerder of beleggingsadviseur.