Onderzoek. Vertrouwen van de Nederlandse burger in Algoritmes Woensdag 5 juni 2019

Transcriptie

1 Onderzoek Vertrouwen van de Nederlandse burger in Algoritmes Woensdag 5 juni 2019

2 Achtergrond Inhoud KPMG heeft in april een onderzoek uitgevoerd naar de bekendheid van algoritmes bij de gemiddelde Nederlandse burger, en het vertrouwen die zij hierin stelt te hebben. Het onderzoek is in samenwerking met Motivaction tot stand gekomen en uitgevoerd in de periode april-mei onder 1113 Nederlanders met de volgende kenmerken: VERTROUWENSBAROMETER BEKENDHEID MET ALGORITMES TOEGEVOEGDE WAARDE VERTROUWEN ALGEMEEN VERTROUWEN IN CONTEXT VERTROUWEN PER SECTOR MENSEN VERVANGEN DOOR ROBOTS DISCRIMINATIE & EERLIJKHEID CRIMINALITEITSOPSPORING TOEZICHT Geslacht Vrouw 567 Man 546 Opleidingsniveau Laag 217 Midden 582 Hoog 314 Leeftijd 18 t/m t/m 34 Jong t/m t/m t/m 64 Oud t/m Inkomen Beneden modaal 396 Modaal 286 Boven modaal 165 Onbekend 226 2

3 Algoritme vertrouwensbarometer Algoritme vertrouwensbarometer KPMG introduceert de Algoritme vertrouwensbarometer. Door een set van vragen uit ons onderzoek te combineren, wordt een gewogen score bepaald die aangeeft hoe de gemiddelde Nederlandse burger aankijkt tegen algoritmes, en specifiek het vertrouwen hierin. De volgende aspecten zijn de basis: - Toegevoegde waarde van algoritmes bij het gemakkelijker en comfortabeler maken van ons leven - Toegevoegde waarde van algoritmes bij de groei van onze economie - Toegevoegde waarde van algoritmes voor een eerlijker en rechtvaardiger wereld - Toegevoegde waarde van algoritmes in verschillende sectoren en toepassingen HET ALGEMENE VERTROUWEN VAN DE NEDERLANDSE BURGER IN ALGORITMES 45% 48% 42% VERTROUWEN IN ALGORITMES VAN BURGERS DIE WEL BEKEND ZIJN MET ALGORITMES EN DE TOEPASSINGEN DAARVAN VERTROUWEN IN ALGORITMES VAN BURGERS DIE NIET BEKEND ZIJN MET ALGORITMES EN DE TOEPASSINGEN DAARVAN - Mate waarin algoritmes op betrouwbare en veilige manier worden ontwikkeld 3

4 Bekendheid met algoritmes BEKENDHEID MET ALGORITMES / TOTAAL BEKENDHEID MET ALGORITMES / PER CATEGORIE Tweedeling in de maatschappij Er is sprake van grote verschillen in de bekendheid over het gebruik van algoritmes in de samenleving. Al weten de meeste mensen niet goed wat het begrip algoritmes betekent. Grofweg is het zo dat jonge midden- tot hoogopgeleide mensen veel meer bekend zijn met de toepassing van algoritmes. Dat is vooral relevant omdat het motto Onbekend maakt onbemind hier ook van toepassing blijkt te zijn. Wel bekend 45% OPLEIDING L M H 30% 58% 83% 70% 42% 17% % 61% TOTALE POPULATIE LEEFTIJD % 46% 59% 62% 54% 41% Niet bekend 55% % 71% 40% 29% 4

5 Perceptie toegevoegde waarde van algoritmes TOEGEVOEGDE WAARDE ALGORITMES TOEGEVOEGDE WAARDE ALGORITMES / PER CATEGORIE Toegevoegde waarde wordt verschillend gepercipieerd Nederlanders die bekend zijn met de term algoritme zien in grotere mate de toegevoegde waarde van algoritmes dan Nederlanders die niet bekend zijn met de term. Die toegevoegde waarde zit met name in het gemakkelijker en comfortabeler maken van het leven, of wanneer economische groei tot stand dient te komen. Op de vraag of algoritmes worden gebruikt ten behoeve van een eerlijker en rechtvaardiger wereld, is slechts 12% van de mensen die bekend zijn met de term algoritme het daarmee eens. 47% GEMAKKELIJKER EN COMFORTABELER LEVEN Wel bekend ONEENS NEUTRAAL EENS 17% 36% 47% 55% GROEI VAN DE ECONOMIE Niet bekend 25% 51% 24% 12% EERLIJKER EN RECHTVAARDIGER WERELD 5

6 Algemeen vertrouwen in algoritmes Ik denk dat algoritmes alleen worden gebruikt als dat goed is voor mens en maatschappij Ik denk dat algoritmes ons kunnen helpen bij het nemen van de juiste beslissingen Ikdenk dat algoritmes alleen worden gebruikt alsdaar echte voordelen meeworden behaald 11% 31% 28% 6

7 Vertrouwen in specifieke situaties Omkeerbaar vs. Onomkeerbaar Een algoritme neemt beslissingen (deels) over van mensen. Hoe definitiever (omkeerbaar versus onomkeerbaar) die beslissingen zijn, hoe minder vertrouwen mensen erin durven te stellen. Maar heel weinig mensen zouden het aandurven de parachute te laten openen door een algoritme, want de potentiele negatieve gevolgen zijn onomkeerbaar. Datzelfde geldt voor een robot die een open hart operatie uitvoert. Dat ligt heel anders ten aanzien van een algoritme dat op basis van data het beste dieet of hypotheek voor je selecteert, een beslissing zonder definitieve gevolgen. Daarnaast is het onderscheid tussen mensen die wel of niet bekend zijn met algoritmes, en jongeren en ouderen ook interessant om waar te nemen. 28% 12% OMKEERBAAR WEL / NIET BEKEND 36% 21% JONGEREN / OUDEREN 37% 23% ONOMKEERBAAR WEL / NIET BEKEND 18% 6% JONGEREN / OUDEREN 14% 10% 7

8 Vertrouwen per sector Vertrouwen per sector Burgers maken onderscheid tussen sectoren bij de vraag of er transparant en eerlijk wordt omgegaan met algoritmes. Hetzelfde geldt voor de vraag of burgers toegevoegde waarde zien in het gebruik er van in verschillende sectoren. Wat met name opvalt is dat bij banken en verzekeraars (financiële sector) is de teneur negatiever dan gemiddeld. Waarschijnlijk speelt hier het big data effect mee: er is een maatschappelijke weerstand tegen financiële instelling die alles van je willen weten. Men heeft klaarblijkelijk het gevoel dat het computersysteem daar vooral misbruik van maakt. TRANSPARANTIE & EERLIJKHEID GEBRUIK VAN ALGORITMES ZORG FINANCIELE SECTOR OVERHEID (INCL POLITIE) Oneens 62% Negatief 62% Oneens 78% Negatief 75% Oneens 58% Negatief 56% OVERIG GEBRUIK VAN ALGORITMES Negatief 30% Negatief 22% Negatief 31% REISBRANCHE RETAIL BOEKINGWEBSITE 8

9 Mensen vervangbaar door algoritmes MOGELIJKHEID OM MENSEN TE VERVANGEN VOOR ALGORITMES / PER SECTOR NIET TE VERVANGEN WEL TE VERVANGEN Zorg 68% 11% 21% Politie 65% 10% 25% Overheid 55% 11% 34% Banken / Verzekeraars 43% 12% 45% Retail 37% 12% 51% Reisbranche 30% 12% 58% 9

10 Discriminatie / eerlijkheid ALGORITMES LEIDEN TOT EERLIJKER EN RECHTVAARDIGER WERELD EERLIJKER EN RECHTVAARDIGER WERELD / PER SECTOR Zorg 28% 9% Politie Banken / Verzekeraars 34% 27% Oneens / geen mening (50/50 verdeeld) Overheid 32% 10

11 Toepassingen in het veiligheidsdomein Veiligheidsdomein POLITIE TOEPASSINGEN IN VEILIGHEIDSDOMEIN Uit verschillende vragen blijkt dat de burger juist in het veiligheidsdomein veel verwacht van algoritmes. Zo is er bij de vraag of de politie met algoritmes tot betere beslissingen komt een duidelijk positiever beeld dan ten opzichte van andere sectoren. Op de vraag of algoritmes kunnen bijdragen aan bijvoorbeeld het opsporen van fraude met uitkeringen of georganiseerde criminaliteit, is het beeld onder de respondenten ook positief. De suggestie die daaruit naar voren komt is dat men vindt dat er voor beslissingen over anderen wel objectieve oordelen tot stand komen, maar in geval van beslissingen over de eigen persoonlijke situatie niet Positief 28% ANDERE SECTOREN Positief 16% Flitslocatie Preventief fouilleren Georganiseerde criminaliteit Fraude opsporing 58% 81% 93% 92% 11

12 Noodzaak tot toezicht Noodzaak tot toezicht TOEZICHT NOODZAKELIJK WIE MOET TOEZICHT HOUDEN? Een grote meerderheid vindt het wenselijk dat er toezicht op algoritmes komt. Deze taak moet volgens een groot deel van deze meerderheid in handen worden gelegd bij een combinatie van overheid en onafhankelijke deskundigen. Nee 20% Ja 80% Anders 17% Organisatie zelf 4% TOEZICHT? WAT VOOR TOEZICHT Onafhankelijke derde 38% Overheid 41% 12

13 KPMG on social media KPMG app 2019 KPMG N.V., a Dutch limited liability company, is a member firm of the KPMG network of independent member firms affiliated with KPMG International Cooperative ( KPMG International ), a Swiss entity. All rights reserved.