Meerjarenprogramma Veiligheid in Maastricht

Transcriptie

1 Meerjarenprogramma Veiligheid in Maastricht Datum: 03 september 2009 Steller: Michel Detisch

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 1. Aanleiding 2. Veiligheidssituatie en trends 2.1 Inleiding 2.2 Evaluatie van de beleidsnota Blijven Bouwen aan Integrale Veiligheid Objectief veiligheidsbeeld Slachtofferkans gemeentebreed Slachtofferkans per inbreukcategorie Jeugdoverlast 2.3 Subjectief veiligheidsbeeld Maastricht - Regio - Landelijk 2.5 Conclusies voor GSB en Bestuursakkoord 2.6 Inzichten bij de cijfers 3. Visie en strategie 3.1 Visie op de stad 3.2 Visie op veiligheid 3.3 Strategie 4. Veiligheidsvelden volgens indeling VNG 4.1 Veilige woon- en leefomgeving Veilige buurten Veiligheid centrum 4.2 Bedrijvigheid en veiligheid 4.3 Jeugd en veiligheid 4.4 Fysieke veiligheid 4.5 Integriteit en veiligheid 5. Organisatie 5.1 Het college van B&W 5.2 Rol gemeenteraad 5.3 Partners in veiligheid 5.4 De veiligheidscyclus 5.5 Financiën Bijlagen 1. Delictcodering INP/X-pol BVH 2. Overzicht totale slachtofferkans Maastricht 3. Overzicht (on)veiligheid in de eigen buurt en rapportcijfer veiligheid 4. Beschrijving veiligheidsvelden uit kernnota VNG 5. Programma 2 Integrale Veiligheid uit begroting

3 Voorwoord Veiligheid staat in Maastricht voorop. Veiligheid is in onze stad veel meer dan alleen maar de afwezigheid van gevaarlijke situaties of de hoeveelheid beschermde maatregelen die de overheidsinstanties bieden; af te meten aan het aantal diefstallen, gewelddelicten of ongelukken. Veiligheid is eveneens de overtuiging te leven in een stad, waar onderling respect, vertrouwen en vrijheid gewaarborgd zijn. In een solidaire samenleving, die de menselijke waarden centraal stelt. Gegarandeerd door een eendrachtige samenwerking tussen burgers en overheid. Natuurlijk, krachtig optreden tegen gevaar en het nemen van preventieve maatregelen behoren tot de kerntaken van de overheid. Daar heeft ze de bevoegdheid en het gezag toe. Het gemeentebestuur van Maastricht zet zich dan ook op alle mogelijke manieren in om het allerhoogste niveau van veiligheid te bereiken. Dat kan variëren van voorlichting en wijkgerichte initiatieven tot de bestrijding van overlast en de harde aanpak van de criminaliteit. U kunt al die maatregelen terugvinden in deze nota. Maar het omgangsklimaat, het besef van respectabel burgerschap is een collectieve verantwoordelijkheid, waar iedere burger en elke instantie zijn of haar bijdrage aan moet leveren. We moeten echter helaas constateren dat niet iedereen die verantwoordelijkheid neemt. De samenleving verhardt in toenemende mate, verloedering van de publieke omgangsvormen is een bedreiging op zichzelf. Hierin moet een trendbreuk komen. Dit meerjarenprogramma legt de basis daarvoor. Een basis die gevonden wordt in een goed evenwicht tussen preventie en repressie, tussen eigen verantwoordelijkheid van de burger en de verantwoordelijkheid van de overheid en vooral de samenwerking met de inwoners om de veiligheid in de eigen buurt te verbeteren. Zich veilig voelen, naast het veilig zijn, is dan ook het speerpunt van het veiligheidsbeleid. Want veiligheid staat in Maastricht altijd voorop. Drs. G.B.M. Leers Burgemeester 3

4 1. Aanleiding Het rijk heeft iedere gemeente verplicht vanaf 2010 een integrale veiligheidsnota te hebben. De gemeente heeft per 1 januari 2010 wettelijk de regierol op het veiligheidsterrein. De gemeente heeft een wettelijke verplichting een lokaal veiligheidsplan te hebben dat eens in de vier jaar wordt vastgesteld. Met dit Meerjarenprogramma Veiligheid wordt aan deze wettelijke eis voldaan. Deze nota is in nauwe samenwerking tot stand gekomen tussen gemeente, brandweer en politie. Tegelijkertijd is voor deze nota gebruik gemaakt van diverse monitoren als Veiligheidsmonitor Rijk 2008, Integrale Veiligheidsmonitor Maastricht en Jeugdmonitor en is aansluiting gezocht met de belangrijkste beleidsnota s van de gemeente (Stadsvisie 2030, actualisatie 2008, Economische Visie (Speerpunten), Sociale Visie, Structuur en Mobiliteitsbeeld). Maastricht heeft nu de nota Integrale Veiligheid Bouwen aan veiligheid. De strategische visie en de kaders van die nota staan nog steeds overeind. De gemeente wil haar veiligheidsbeleid voor de komende jaren, mede in het licht van maatschappelijke ontwikkelingen en eigen positionering, meer programmatisch invullen. Het meerjarig veiligheidsbeleid wordt tevens gekoppeld aan een cyclische aanpak. Dit betekent dat jaarlijks tegelijkertijd met het vaststellen van de begroting ook het Jaarplan Veiligheid, al dan niet gelijkluidend aan programma 2 van de begroting, wordt vastgesteld. De gemeente wil samen met haar partners komen tot een krachtig, breed gedragen, gestructureerd, stevig verankerd en goed functionerend veiligheidsbeleid. Zij kan en wil niet alléén het veiligheidsbeleid opstellen en realiseren. De gemeente werkt in de verschillende beleidsfasen actief samen met haar partners in veiligheid. Van de gemeente wordt verwacht dat zij op het terrein veiligheid de regie voert. Deze nota heeft een eerste behandeling gehad in de raadscommissie algemene zaken, openbare orde en veiligheid. De gemeenteraad behandelt deze nota als raadstuk in september Vooruitlopend op deze raadsvergadering is de nota besproken met de buurtplatforms. Na de raadsbehandeling zullen in diverse buurtbijeenkomsten met burgers en professionals de uitvoeringsplannen verder worden uitgewerkt en afspraken gemaakt over de uitvoering. Hierbij wordt nadrukkelijk aangesloten bij de reeds bestaande overlegvormen. In september is naar verwachting tevens bekend hoe hoog de uitkeringen van het Rijk zijn voor Maastricht in het kader van GSB. GSB-3 loopt in de huidige planperiode af. Duidelijk is dat het Rijk wil doorgaan en de ambities op het huidige niveau wil houden. Duidelijk is ook dat het Rijk dan prestatieafspraken wil maken met Maastricht. 4

5 2. Veiligheidssituatie en trends 2.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt op hoofdlijnen ingegaan op het actuele veiligheidsbeeld van Maastricht. In Maastricht wordt daarvoor ieder jaar de integrale veiligheidsmonitor opgesteld (zie bijlage voor de inbreukcategorieën die meegenomen worden). De politie levert de input voor deze veiligheidsmonitor. De monitor bevat de objectieve gegevens op basis waarvan de slachtofferkans berekend wordt. Ook worden subjectieve gegevens gebruikt uit de integrale buurtpeiling en stadspeiling, die tweejaarlijks wordt afgenomen. De gegevens van 2008 zijn hierin reeds verwerkt Evaluatie van de beleidsnota Blijven Bouwen aan Integrale Veiligheid In deze paragraaf wordt ingegaan op de evaluatie van de beleidsuitgangspunten zoals die in 2004 in de beleidsnota Blijven bouwen aan Integrale Veiligheid geformuleerd zijn. In de nota zijn drie hoofddoelstellingen geformuleerd * Verbeteren van objectieve veiligheid en leefbaarheid * Verminderen van feitelijke criminaliteit en overlast * Verbeteren van de beleefde veiligheid In de paragrafen 2.3. en 2.4 wordt hier uitgebreid op ingegaan. Er zijn vijf prioriteiten aangegeven, te weten: 1. Aanpak van drugs- en alcoholgerelateerde overlast en criminaliteit Vanaf 2004 heeft dit thema constant de aandacht van de gemeente en politie gehad. De drugsaanpak concentreerde zich in de vorm van een projectmatige aanpak op diverse onderdelen. Een gebiedsgerichte aanpak van de overlast in het centrum en met name op de Wilhelminakade, toen de kade nog parkeerplaats was, tot de aanpak van de kleinschalige hennepteelt in woningen, waren hierbij speerpunten. Daarna kwam de overlast van drugsrunners in een breder gebied van de stad erbij. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de aanpak van het project Borderlines en de inrichting van het drugsmeldpunt. Wat verder van belang is geweest in de aanpak van drugshandel is de wijziging van de Opiumwet, waar nu sinds 1 november 2007 overlast bij woningen geen element meer is bij de sluiting van woningen. Het aantonen van handel is vanaf dat moment voldoende. Dit heeft ertoe geleid dat op basis van deze regelgeving ruim 30 woningen reeds gesloten zijn. De aanpak van alcoholgerelateerde overlast en criminaliteit is beperkt gebleven tot de persoonsgerichte aanpak van overlastgevende. Er is in de afgelopen periode geen structureel beleid op dit terrein gevoerd. Dit is naar de nabije toekomst toe wel de bedoeling. Eind 2005 is gestart met operatie Coffeecorner waarin de bestrijding van de overlast van de drugstoeristen, en met name de bezoekers van de coffeeshops, te verminderen. Spreiding van de coffeeshops is daarbij als instrument opgepakt. Aangezien dit een langdurig proces is, is naast de spreiding ook recent het project Limburg trekt z n grens opgestart. Hierin is sprake van een groot aantal ontmoedigingsmaatregelen richting coffeeshopbezoekers. Daarnaast loopt al geruime tijd het proces t.a.v. het ingezetenencriterium voor het bezoeken van coffeeshops. Op dit moment loopt dit proces bij het Europees Hof van Justitie. Een uitspraak wordt begin 2011 verwacht. 5

6 2. Vermindering van het aantal gevallen van overlast en criminaliteit waarbij sprake is van fysiek geweld Uit de cijfers blijkt dat de trend van het gebruik van geweld over de gehele periode nagenoeg gelijk is gebleven. Er is derhalve geen vermindering gerealiseerd. Het gelijk blijven is al wel een goede prestatie omdat er meer vormen van fysiek geweld prioriteit hebben gekregen (huiselijk geweld) en dat de bezoekersdruk op het centrum alleen maar is toegenomen. 3. Vermindering van brandonveilige situaties in bouwwerken De inhaalslag op het thema gebruiksvergunningen heeft in de periode plaatsgevonden en is per 1 september 2009 afgerond. 4. Meer aandacht voor de jeugd met een relatief lage opleiding In het uitvoeringsprogramma jeugd en veiligheid is dit thema prominent opgevoerd. 5. Versterkte communicatie op het vlak van veiligheid en risico s Er zijn op dit punt stappen gemaakt door meer te communiceren met de burgers. Het buurtgerichte werk heeft hier nadrukkelijk toe bijgedragen. De risicokaart is geïntroduceerd en er is bijvoorbeeld bij hoogwater nadrukkelijk op diverse manieren gecommuniceerd (folders, dvd-flim, grote oefening rainbow). De communicatie dient echter nog verbeterd te worden en zal als speerpunt in deze nota opgenomen blijven. Verder waren een aantal zaken apart benoemd, te weten: Wijkgericht veiligheidsbeleid Een belangrijk kenmerk van het Maastrichtse model is de wijkgerichte aanpak. Hierbij maken we gebruik van het Buurtgericht Werken. Via de daarvoor ontwikkelde infrastructuur, wordt met buurten samengewerkt aan het vergroten van de veiligheid. In deze omgeving worden buurtbewoners, ondernemers en instanties aangespoord om zelf met oplossingen voor veiligheidsproblemen te komen. De buurtgerichte aanpak is belangrijk voor het slagen van het Maastrichtse veiligheidsbeleid. Deze aanpak is gerealiseerd en wordt verder vorm gegeven door het project Veilige buurten zoals dat in de buurten in Noord-oost opgepakt is. Vinden en verbinden De commissie Algemene Zaken heeft bij de bespreking van de nota Integrale Veiligheid Bouwen aan Veiligheid aangegeven dat het niet de bedoeling is om allerlei nieuwe activiteiten te ontplooien en extra geld in te zetten om het veiligheidsbeleid te realiseren. De aandacht moet vooral uitgaan naar het brengen van samenhang in bestaande acties, projecten en programma s. Door in de programmabegroting hoofdstuk 2 apart te benoemen tot programma 2 veiligheid, is dit opgepakt. Tevens is er in de afgelopen periode nagenoeg geen extra geld toegevoegd aan het budget veiligheid. Extra aandacht nodig voor sociale veiligheid Uit de analyse van de huidige veiligheidssituatie in onze stad blijkt, dat met name op het vlak van de sociale veiligheid, een impuls nodig is. Het gaat om het toerusten van burgers om als mondige bewoners in de samenleving van deze stad te kunnen functioneren. Om hen in staat te stellen zelf verantwoordelijkheid te nemen voor veiligheid in hun woon-, leef- en werkomgeving, en om hun te beschermen. Het is belangrijk dat zorgstructuren rondom basisvoorzieningen zoals scholen worden versterkt en dat deze gericht zijn op een sluitende ketenbenadering. Door een sluitende aanpak van de maatschappelijke opvang en hulpverlening voor personen die overlast veroorzaken, zal de overlast op straat verminderen. Hierbij gaat de aandacht uit naar jeugdigen en de mensen met psychiatrische al dan niet meervoudige problemen. De aanpak van huiselijk geweld moet leiden tot een vermindering van huiselijk geweld. Deze punten zijn belangrijke speerpunten geweest in de diverse GSB-beleidsperioden. De realisering van het Veiligheidshuis heeft de persoonsgerichte aanpak verder vorm gegeven en de samenwerking daarin tussen de diverse instellingen aanzienlijk verbeterd. Huiselijk geweld is speerpunt van beleid geweest en er is een vaste structuur neergezet om deze problematiek op te pakken, tot en met het geven van huisverboden toe. Meer aandacht voor de eigen verantwoordelijkheid is noodzakelijk en dit wordt in de komende periode in het kader van de communicatie verder opgepakt. 6

7 Extra aandacht nodig voor de bestuurlijke aanpak van zware criminaliteit In regionaal verband wordt de bestuurlijke aanpak van zware criminaliteit opgepakt. De afgelopen jaren groeide het inzicht dat de georganiseerde criminaliteit niet alleen via politie en justitie kan worden bestreden. Bestuurlijke bestrijding van de georganiseerde criminaliteit is net zo belangrijk. Het gaat dan om een voornamelijk preventieve werkwijze, die gericht is op externe en interne integriteit van het overheidshandelen. Dit is van belang om te voorkomen dat de overheid zelf meewerkt aan de vervlechting van de onderwereld met de bovenwereld. Centraal daarin staat de opbouw van een goede informatiepositie. Actuele, betrouwbare en toereikende informatie over (rechts)personen is een basisvoorwaarde om de betrouwbaarheid van toekomstige relaties te kunnen inschatten. De bestuurlijke aanpak kent zowel een extern als een intern component. Centraal staat de integriteit van het openbaar bestuur in zijn geheel. De externe integriteit heeft betrekking op het verlenen van vergunningen, toekennen van aanbestedingen voor infrastructurele projecten, subsidieverstrekkingen etc. De interne integriteit richt zich op doorlichting van de betrokken overheidsorganisaties, zoals fraude, corruptie en manipulatie. Hierbij wordt gekeken naar de kwetsbaarheid van de eigen organisatie, de risico s op corruptie in de administratieve organisatie, functiescheiding en functieroulatie. De interne integriteit geldt als een essentiële voorwaarde voor de aanpak van de externe integriteit. De bestuurlijke aanpak van zware criminaliteit zal de komende drie jaren gefaseerd worden ontwikkeld. In de afgelopen periode is dit project volledig tot stand gekomen, waarbij Maastricht een leidende rol heeft gehad in de ontwikkeling van het project. Nu is er sprake van een uitrol over het gehele land. Uitvoeren ingezette intensiveringen Op basis van risicoanalyses en aanscherping van het landelijke beleid is versteviging van het fysieke veiligheidsbeleid noodzakelijk. De projecten om dit te realiseren zijn al in gang gezet. Het gaat met name om de inhaalslag gevaarlijke stoffen, de inhaalslag gebruiksvergunningen, evenementen, intensivering controle en handhaving (bijv. Vinkenslag (nu Karosseer), constructieveiligheid) Deze punten zijn in de afgelopen periode nadrukkelijk opgepakt. Alle BRZO-bedrijven zijn op orde, de inhaalslag gebruiksvergunningen is nagenoeg afgerond, de aanzet tot de evenementennota is gegeven, waarbij naast de veiligheid van en rond de evenementen ook de betrokkenheid van de bewoners beter tot zijn recht komt. Het project Vinkenslag (nu Karosseer) heeft na een sterke repressieve aanpak in het begin van 2004 geleid tot de ombouw van een woonwagenlocatie naar een bedrijventerrein. De handhaving op de kleine woonwagenlocaties is in 2008 gestart. Integraal Toezicht De aanwezigheid van toezicht op straat is belangrijk. Dit is een taak van zowel de politie als van stadstoezicht. Het Convenant inzake samenwerking tussen de Politie en Gemeente, zorgt voor een effectievere samenwerking, mede omdat dit convenant regelingen biedt op diverse niveaus van samenwerking, communicatie en afstemming. Een en ander wordt jaarlijks vastgelegd in wijkscans en de daaraan gekoppelde projectplanningen. Doel is het terugdringen van de overlast in het publieke en semi-publieke domein. In het convenant zijn uur toezicht en handhaving onder regie gebracht van de politie. In de afgelopen periode heeft dit geleid dat de toezichthouders/handhavers binnen de politieorganisatie zijn gehuisvest om de betrokkenheid bij het politiewerk te vergroten en de afstand tot de politie te verkleinen. Deze werkvormen worden verder gecontinueerd, waarbij het behoud van de eigen verantwoordelijkheden uitgangspunt blijft. 7

8 2.3. Objectief veiligheidsbeeld Deze paragraaf schetst globaal de huidige veiligheidssituatie in Maastricht en gaat specifiek in op buurtoverlast, inbraken, diefstallen, geweld, vandalisme en verkeer Slachtofferkans gemeentebreed De slachtofferkans in Maastricht vertoont minimale schommelingen. Vanaf 2005 is een lichte daling te constateren. Het ambitieniveau voor Maastricht (bestuursakkoord en GSB-convenant) is in 2010 een slachtofferkans van 13 %, nu is die 14,09 %. Figuur 1 gaat over het stedelijk niveau van slachtofferkans. Er kan verder ingezoomd worden op buurtniveau. Op buurtniveau zijn er aanzienlijke verschillen te constateren als het over de slachtofferkans gaat. Figuur 1 Algemeen beeld Slachtofferkans totaal In onderstaande plattegrond 1 wordt aangegeven welke buurten in 2008 beter (- 10% groen), gelijk (tussen de - 10% en + 10% oranje) en slechter (+10% rood) scoren. De totale lijst met de cijfers is bijgevoegd als bijlage 2. 8

9 Plattegrond 1 Slachtofferkans Maastricht verdeeld naar buurten in 2008 In 2008 zijn de vijf buurten met de hoogste slachtofferkans (slechter): de laagste slachtofferkans (beter): - Binnenstad - Wolder - Jekerkwartier - Campagne - Randwyck - Borgharen - Sint Maartenspoort - Oud-Caberg - Boschstraatkwartier - Itteren De volgende plattegronden 2 en 3 zijn gemaakt voor de situatie van de buurten vergeleken tussen 2008 t.o.v en 2008 t.o.v Ook hier is beter (- 10%/groen ), gelijk (tussen de - 10% en + 10%/oranje) en slechter (+10%) scoren. De totale lijst met de cijfers is eveneens in bijlage 2 te zien. Plattegrond 2 Plattegrond 3 Slachtofferkans Maastricht verdeeld Slachtofferkans Maastricht verdeeld naar naar buurten 2008 t.o.v naar buurten 2008 t.o.v Op basis van de volgende plattegronden zijn de volgende conclusies te trekken: 9

10 Centrum De buurten in het Centrum laten over het algemeen een daling zien in het aantal delicten. Alleen Statenkwartier scoort in 2008 t.o.v 2004 hoger, maar de situatie van 2008 t.o.v 2007 laat een behoorlijke daling zien. Wel blijven alle buurten aanzienlijk boven het Maastrichtse gemiddelde scoren. Zuid-West De buurten in Maastricht Zuid-West laten een gevarieerd, positief, beeld zien. Aandachtspunt is Jekerdal omdat deze buurt in 2008 t.o.v 2004 een behoorlijke stijging laat zien, maar wel nog ruim onder het Maastrichtse gemiddelde blijft. Voor Biesland is de situatie stabiel. Biesland zit wel nagenoeg op het Maastrichtse gemiddelde. Noord-West De buurten in Maastricht Noord-West laten over het geheel een negatieve ontwikkeling zien. De buurt Boschpoort scoort zowel in 2008 t.o.v 2004 als in de vergelijking van 2008 t.o.v 2007 negatief en het cijfer komt nagenoeg in de buurt van het Maastrichtse gemiddelde. De buurten Daalhof, Oud-Caberg en Belfort scoren ook negatief in 2008 t.o.v 2004, echter de totale score is nog aanzienlijk onder het gemiddelde van Maastricht. Noord-Oost De Vogelaarbuurten in Maastricht Noord-Oost blijven slechter scoren dan het Maastrichtse gemiddelde. Opvallend is dat Limmel er altijd net onderblijft en de buurten Wittevrouwenveld, Nazareth en Wyckerpoort er ruim boven scoren. Verder is opvallend de daling in 2008 t.o.v 2004 van de buurt Wittevrouwenveld. Tevens scoren de buurten Heugemerveld en Itteren slecht in 2008 t.o.v In de vergelijking van 2008 t.o.v 2007 echter zij blijven onder het Maastrichtse gemiddelde. Hetzelfde geldt voor Amby. Zuid-Oost De buurten in Maastricht Zuid-Oost laten overwegend een stabiel beeld zien. Vroendaal stijgt in de trend maar blijft gelijk in de vergelijking 2008 t.o.v Randwyck scoort hoog en ruim boven het Maastrichtse gemiddelde. Die hoge score wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van vele bedrijven, kantoren en parkeerplaatsen in deze buurt. De cijfers voor de woonbuurten Randwijck en Heugem zijn juist positief Slachtofferkans per inbreukcategorie Behalve een vergelijking tussen de buurten onderling wordt verder gekeken wat de ontwikkelingen op de inbreukcategorieën buurtoverlast; inbraak; diefstal; geweld; vandalisme en verkeer zijn. In figuur 2 is de ontwikkeling aangegeven. Voor de detailinformatie wat er onder de inbreukcategorieën verstaan wordt, wordt verwezen naar bijlage 1. 10

11 Figuur 2 Slachtofferkans afzonderlijke inbreukcategorieën Buurtoverlast Diefstal Geweld Inbraken Vandalisme Verkeer Buurtoverlast Binnen buurtoverlast komen drugs/drankoverlast en drugshandel (46%) en burengerucht het meest voor (41%). De buurtoverlast in Maastricht laat een behoorlijke daling zien in de genoemde periode, die met name de laatste twee jaar behoorlijk is geweest. Deze daling komt hoofdzakelijk op het conto van burengerucht. Binnen de categorie drugs/drankoverlast en drugshandel neemt het onderdeel drugshandel niet af. Diefstallen Binnen diefstallen komen diefstal uit/vanaf motorvoertuig (30%) en diefstal van brom-, snor- en fiets (40%) het meeste voor. De diefstallen in Maastricht laten een lichte daling zien in de genoemde periode. Echter de afgelopen twee jaar is een stijging te zien. De categorie diefstal uit/vanaf motorvoertuigen laat in 2008 een forse daling zijn t.o.v De categorie diefstal van brom-, snor- en fiets is vrij stabiel over de periode , echter in 2008 is een forse stijging te constateren t.o.v Inbraken Binnen inbraken komen woninginbraak (56%) en inbraken bedrijven/instellingen (27%) het meeste voor. Het aantal inbraken in Maastricht in de periode was stabiel echter in 2008 is een t.o.v 2007 een stijgende lijn zien, hoofdzakelijk veroorzaakt door woninginbraken. Geweld Binnen geweld komen mishandeling (52%) en bedreiging (35%) het meeste voor Geweld in Maastricht blijft nagenoeg op een gelijk niveau over de gehele periode. Vandalisme Binnen vandalisme komen vernieling aan auto (45%) en vernieling overige objecten (45%) het meeste voor. Vandalisme in Maastricht laat in de gehele periode een stijgende lijn zien. De vernieling aan overige objecten stijgt sterker dan vernieling aan auto s. Verkeer Binnen verkeer komen verlaten plaats incident (51%) en aanrijdingen materieel (44%) het meeste voor. Verkeer laat over de gehele periode een lichte dalende tendens zien, met name in 2008 komt deze daling tot uitdrukking. Het is mogelijk om nog op een lager niveau in te zoomen door de per inbreukcategorie en daarbinnen nog op detailniveau een buurtvergelijking te doen op deze onderdelen. Dit wordt niet in deze nota gedaan, maar maakt onderdeel uit van de buurtanalyses die om de twee jaar gehouden wordt op buurtniveau. Deze analyse wordt medio 2009 gepresenteerd. 11

12 2.3.3 Jeugdoverlast Voor het onderdeel jeugdoverlast wordt met absolute aantallen gewerkt en wordt dit niet gerelateerd aan het aantal inwoners. Dit is gedaan omdat de jeugd veel mobieler is geworden en de interactie tussen de buurten groter is. Figuur 3 Jeugdoverlast naar absolute aantallen Absoluut totaal Maastricht Binnen de meldingen jeugdoverlast is een aanzienlijke daling te constateren. In 2006 waren er nog 956 meldingen en dit daalde via 768 naar 622 meldingen. De verdeling over de buurten is te zien in bijlage. De nadere analyse vindt ook plaats op buurtniveau bij de buurtanalyses Subjectief veiligheidsbeeld Subjectieve veiligheid slaat op het veiligheidsgevoel dat mensen hebben. Van de Maastrichtse bevolking voelt ruim eenderde (38 %, afkomstig uit integrale buurtpeiling 2008) zich wel eens onveilig in de eigen buurt. Tussen 2004 en 2008 is dit cijfer nagenoeg niet veranderd. Onveiligheidsgevoelens spelen s avonds sterker als overdag en variëren per buurt. 12

13 Tabel 1 Gevoelens van onveiligheid: beleefde veiligheid (subjectief) % burgers dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen woonbuurt Rapportcijfer veiligheid in de buurt 6,8 6,7 6,7 6,7 Een nadere analyse op buurtniveau vindt plaats op de onderdelen onveiligheid in de eigen woonbuurt en het rapportcijfer veiligheid. Daarbij worden de onderdelen waarin onderscheid gemaakt wordt tussen s avonds en overdag eveneens meegenomen. In onderstaande plattegrond 4 wordt aangegeven welke buurten in 2008 beter (- 10% groen ), gelijk (tussen de - 10% en + 10% oranje) en slechter (+10% rood) scoren op het % burgers dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen woonbuurt. In plattegrond 5 wordt het geheel vergeleken tussen 2008 t.o.v De lijst met de cijfers is bijgevoegd als bijlage 3. Plattegrond 4 Plattegrond 5 % onveiligheid eigen buurt Maastricht verdeeld % onveiligheid eigen buurt Maastricht verdeeld naar buurten 2008 verdeeld naar buurten 2008 t.o.v In onderstaande plattegrond 6 wordt aangegeven welke buurten in 2008 beter (- 10% groen), gelijk (tussen de - 10% en + 10% oranje) en slechter (+10% rood) scoren op het rapportcijfer veiligheid. In plattegrond 7 wordt het geheel vergeleken tussen 2008 t.o.v De lijst met de cijfers is bijgevoegd als bijlage 3. 13

14 Plattegrond 6 Plattegrond 7 rapportcijfer verdeeld rapportcijfer verdeeld naar buurten 2008 naar buurten 2008 t.o.v Op basis van de bovenstaande plaatjes zijn de volgende conclusies te trekken. Centrum Boschstraatkwartier, Statenkwartier, Wyck en St. Maartenspoort scoren op het onderdeel onveiligheid in de eigen woonbuurt in 2008 aanzienlijk slechter dan het gemiddelde van Maastricht. In de trend is Boschstraatkwartier en St. Maartenspoort behoorlijk negatief. Voor het rapportcijfer veiligheid geldt dat in 2008 Boschstraatkwartier en Statenkwartier aanzienlijk slechter scoren dan het Maastrichtse gemiddelde en Jekerkwartier er ruim boven scoort. In de trend valt de stijging op van de binnenstad. De andere buurten blijven nagenoeg gelijk. Zuid-West Alle buurten scoren op het onderdeel onveiligheid in de eigen woonbuurt aanzienlijk beter dan het gemiddelde van Maastricht. In de trend valt de verslechtering in Campagne op. Voor het rapportcijfer veiligheid geldt dat in 2008 ook alle buurten aanzienlijk hoger scoren dan het Maastrichtse gemiddelde. In de trend valt een lichte verslechtering van Biesland op, maar de buurt blijft evenals alle andere buurten ruim boven de trend van Maastricht. Noord-West De buurten Mariaberg, Malpertuis en Caberg scoren op het onderdeel onveiligheid in de eigen woonbuurt in 2008 aanzienlijk slechter. Malberg zit net op de grens van een aanzienlijk slechtere score. In de trend is Malberg negatief in de vergelijking met Opvallend is hierbij dat Malberg in 2006 t.o.v 2004 een daling te zien gaf. Voor Malpertuis geldt dat in 2008 een behoorlijke stijging te zien is t.o.v 2008 nadat 2004 en 2006 een gelijk beeld te zien gaf. Voor het rapportcijfer veiligheid geldt dat in 2008 Mariaberg, Malpertuis en Malberg aanzienlijk slechter scoren dan het Maastrichtse gemiddelde. Belfort, Dousberg-Hazendans en Oud-Caberg scoren er ruim boven. De trend vertoont geen verslechtering van de onveiligheid in de eigen buurt. Noord-Oost De WAP-buurten scoren op het onderdeel onveiligheid in de eigen woonbuurt in 2008 allemaal aanzienlijk slechter. Alle andere buurten scoren aanzienlijk beter. Limmel laat zowel van 2004 naar 2006 als van 2006 naar 2008 een negatieve score zien. Voor het rapportcijfer veiligheid geldt in 2008 een zelfde beeld: de WAP-buurten scoren aanzienlijk slechter; de rest aanzienlijk hoger. Alle buurten laten in de trend een gelijk beeld zien, alleen Limmel laat een verslechtering zien en Borgharen een verbetering. 14

15 Zuid-Oost Alle buurten, behalve De Heeg die slechter scoort, scoren op het onderdeel onveiligheid in de eigen woonbuurt in 2008 aanzienlijk beter dan het gemiddelde van Maastricht. In de trend scoort de Heeg ook slecht. Voor het rapportcijfer veiligheid geldt dat in 2008 een zelfde beeld. Alle buurten, behalve De Heeg, scoren beter dan het gemiddelde van Maastricht. Alle buurten laten in de trend een gelijk beeld zien dat ruim boven de trend van Maastricht zit. 2.5 Maastricht - Regio - Landelijk Het vergelijken van steden op het gebied van objectieve en subjectieve veiligheid is nagenoeg onmogelijk omdat in de diverse steden op andere manieren gemeten wordt. In de stukken van de ministeries en de publicaties in het GSB wordt daar niet altijd even zorgvuldig naar gekeken. Dit weerhoudt ons er niet van om te kijken naar de situatie in andere steden. Indicatief kan gezegd worden dat er een vrij negatief beeld is van de veiligheidssituatie van Maastricht t.o.v. andere steden. Hieronder volgt een overzicht van steden die goed vergelijkbaar zijn met Maastricht. Tabel 2 vergelijkbare steden subjectieve beleving inwoners Maastricht Arnhem Apeldoorn Breda Den Bosch Haarlem Heerlen Venlo Aantal inwoners Jaar meting / Methode dataverzameling schriftelijk schriftelijk schriftelijk schriftelijk schriftelijk schriftelijk schriftelijk schriftelijk % met onveiligheidsgevoelens algemeen % met onveiligheidsgevoelens in eigen buurt Schaalscore dreiging 1,7 1,3-1,1-1,4 1,6 1,1 Schaalscore vermogensdelicten 4,5 4,3-3,3 3,7 3,4 4,3 3,4 Schaalscore overlast 3,8 3,2 2,1 2,6 3,2 2,8 3,4 2,6 Parkeeroverlast Geluidsoverlast door verkeer Bron: leefbaarheids- en veiligheidsenquêtes GSB 15

16 2.6 Conclusies voor GSB en Bestuursakkoord In het bestuursakkoord en GSB is de doelstelling geformuleerd zoals hieronder aangegeven. Tabel 3 Objectieve effectindicatoren Slachtofferkans per inbreukcategorie In Maastricht* (uitgedrukt in %) Gerealiseerd Ambitie Overlast 2,0 1,6 2,4 2,5 2,4 2,6 2,2 Diefstal 6,6 6,8 5,9 5,3 5,3 4,8 5,1 Geweld 0,6 0,8 0,8 0,9 0,9 0,9 0,9 Inbraak 3,4 3,0 2,1 2,3 2,7 2,6 2,7 Vandalisme 1,3 1,4 1,3 1,2 1,3 1,4 1,5 Verkeer 2,8 2,7 2,2 2,1 2,1 2,0 2,0 Totaal 16,7 16,3 14,8 14,3 14,7 14,2 14,3 14,3 14,1 Ambitieniveau bestuursakkoord ,0 14,4 13,7 13,1 13, Ambitieniveau GSB convenant ,7 15,0 14,4 13,7 13, * Bron: integrale veiligheidsmonitor gemeente Maastricht Op basis van bovenstaande score is het niet opportuun een extra doelstelling op te nemen op het gebied van objectieve slachtofferkans. Het resultaat dat gerealiseerd zou moeten worden in 2010 zouden wij willen realiseren in Dit kan gerealiseerd worden door de lopende projecten voort te zetten en door extra in te zetten op de inbreukcategorieën waar grote aantallen delicten plaatsvinden. We willen echter wel een andere doelstelling nader formuleren op het gebied van gevoelens van onveiligheid (beleefde veiligheid subjectief). In 2014 moeten minder mensen zich onveilig voelen. (van 38% naar 30%) Dit kan door de aanpak op doelgroepen door te zetten en door de burgers nog meer te betrekken bij het veiligheidsbeleid. Het luisteren naar de burger en de agendabepaling van de burger op buurtniveau zal als uitgangspunt meegenomen worden. 2.7 Inzichten bij de cijfers Maastricht is een relatief kleine stad met haar inwoners. Een stad waar op veel momenten tot meer bezoekers in de stad verblijven. Deze bezoekers worden net als de inwoners ook slachtoffer van delicten, maar een deel van hen pleegt ook delicten. De belasting die daardoor in Maastricht ontstaat heeft zijn effecten op de cijfers. Vergelijkingen worden gemaakt door criminaliteitscijfers te relateren aan het aantal inwoners. Hierdoor ontstaat met name voor de buurten in het centrum een vertekend beeld. De hoeveelheid personen die in het centrum verblijven is vele malen meer dan het aantal inwoners. Er worden dus veel meer delicten gepleegd waar meer personen slachtoffer van zijn dan de eigen inwoners. Voor de buurten buiten het centrum geldt dat er ook meer bezoekers komen, maar aanzienlijk minder dan in het centrum. Uit diverse onderzoeken (o.a. Fijnaut) blijkt dat de (eu)regio Maas-Rijn een sterke aantrekkingskracht heeft op bepaalde vormen van criminaliteit. De specifieke ligging van Maastricht t.o.v. het buitenland (nog specifieker dan andere grenssteden gelet op de grootte van het achterland) beïnvloeden deze cijfers en geeft een negatiever beeld. Tevens promoten we de betrokkenheid van de burger. Meer betrokkenheid betekent over het algemeen ook meer aangiftes en meldingen door de burger. Als voorbeeld kan het drugsmeldpunt 16

17 genomen worden. In de eerste vier maanden van 2008 kwamen er bij de politie 74 meldingen binnen en nu staat de teller al op 350. Tegen die achtergrond is het goed om te bedenken dat de geregistreerde criminaliteit kan toenemen, terwijl de criminaliteit absoluut gezien kan afnemen. Genomen maatregelen kunnen wel degelijk effect sorteren, terwijl een hogere aangiftebereidheid dan ogenschijnlijk laat zien dat het juist slechter gaat. Niettemin blijkt dat maatregelen gericht op de eigen inwoners werken. De persoongerichte aanpak binnen het veiligheidshuis heeft ertoe geleid dat de groep veelplegers verminderd is van 73 naar 23. Echter zoals aangegeven hierboven is deze groep relatief klein t.o.v. de combinatie inwoners van de stad gekoppeld aan de bezoekers. Dit betekent dat er andere doelgroepen zijn die mede, en waarschijnlijk in een grotere mate, verantwoordelijk zijn voor de slachtofferkans. Bij woninginbraken weten we dat het georganiseerde bendes betreft uit het buitenland die stelselmatig de diverse landen regio s bezoeken en ook de regio Limburg-Zuid aandoen. Voor brom- snor en fietsdiefstallen wordt de slachtofferkans mede bepaald door leentje doen van fietsen in het studentencircuit. Voorts worden de cijfers vervuild door een slechte afstemming tussen gemeente en politie over het ophalen van fietsen. Een deel betreft rechttoe-rechtaan diefstallen. Geweld zal deels in het uitgaanscircuit spelen en deels in het drugscircuit (slachtoffer bezoekers drugscircuit Maastricht). Drugshandel en drugsoverlast is voor een overgroot deel toe te wijzen aan de drugrunners/dealers en de bezoekers van de adressen (buitenlanders) Vandalisme en verloedering worden veroorzaakt door inwoners maar ook door de stroom toeristen, meer specifiek de drugstoeristen. Zoals al aangegeven heeft de verhouding tussen de eigen inwoners en de bezoekers van de stad grote invloed. In dit kader zijn de cijfers die gepresenteerd worden in bijvoorbeeld de AD-monitor ook te lezen. Aangezien slachtofferkans gerelateerd wordt aan inwoners van de stad ontstaat een scheef beeld. Uit bovenstaande paragrafen kan de conclusie getrokken worden dat de slachtofferkans licht daalt. 17

18 3. Visie en strategie 3.1. Visie op de stad Maastricht heeft zich ontwikkeld tot een dynamische, Euregionale kennis- en cultuurstad: een vitale stad in het zuiden van het land met een bourgondische inslag. De inwoners en bezoekers van Maastricht moeten zich thuis voelen in een prettige, goed beheerde en veilige stad met een grote ruimtelijke variëteit en een sterke culturele en historische identiteit. Maastricht heeft aantrekkingskracht op mensen van binnen en zeker ook van buiten de stad, zowel sociaal-cultureel als zakelijk-economisch. Maastricht is een complete en duurzame stad op het gebied van wonen, werken, zorg en cultuur. Maastricht is een (eu)regionale en Europese stad, met een externe oriëntatie. In de Stadsvisie en de daaraan verbonden Economische, Sociale en Structuurvisie (fysiek) zijn onlosmakelijk veiligheidsaspecten verbonden. Bij de uitwerking van de ambities wordt terdege rekening gehouden met de veiligheid. Binnen de Euregio Maas-Rijn vervult Maastricht qua ligging en aantrekkingskracht een unieke positie. Een unieke positie die tegelijkertijd ook problematisch is. Vanwege de aantrekkingskracht van Maastricht verblijven gemiddeld gezien tussen de en personen per dag extra in deze stad. Dit terwijl een deel van het voorzieningenniveau en de handhavingcapaciteit berekend is op het daadwerkelijke inwoneraantal van inwoners. Sinds de verdergaande samenwerking in de Euregio en in Europa vervagen de grenzen. De eigen soevereiniteit van de landen is echter op een aantal punten blijven bestaan. Zo is op het terrein van veiligheid veel op het niveau van de nationale overheid gebleven. De verschillen tussen recht en regelgeving tussen de diverse nationale overheden is dan ook een van de reden van de verscherpte veiligheidsproblematiek van een Euregio in zijn algemeenheid en Zuid-Limburg en Maastricht in het bijzonder. In het rapport Criminaliteit en rechtshandhaving in de Euregio Maas-Rijn is dit nadrukkelijk aangetoond. De combinatie van aantrekkelijke ligging vanuit crimineel oogpunt en meer personen aanwezig vanuit de aantrekkelijkheid als verblijfsstad versterkt het gegeven dat er meer mensen slachtoffer kunnen worden van criminaliteit en dat er ook meer gelegenheid is deze criminaliteit te plegen Visie op veiligheid Landelijk gezien wordt de visie op veiligheid als volgt beschreven: Het is een kerntaak van de overheid en wordt gezien als een basisvoorwaarde voor een samenleving waarin mensen zich vertrouwd, vrij en verbonden voelen. Het aanwezig zijn van een zekere mate van ordening en rust in het publieke domein en de bescherming van leven, gezondheid en goederen tegen acute en dreigende aantastingen zijn de basiselementen. Gepoogd wordt de burger zo min mogelijk het slachtoffer te laten zijn van onveiligheid en de feitelijke aantastingen van de veiligheid, hetgeen ook verwoord kan worden als het afwezig zijn van gevoelens van onveiligheid. Deze elementen gelden ook voor Maastricht. Specifieker inzoomend op Maastricht kan de Maastrichtse visie als volgt worden omschreven: Veiligheid is voor iedereen anders, maar iedereen wilt zich veilig weten, veilig voelen, veilig zijn. Het is een basisgevoel waar iedereen in Maastricht recht op heeft. Veiligheid is van en voor de burgers en komt mede tot stand met en door de burgers. Het wordt gerelateerd aan een schone en veilige stad. Een veilig klimaat voor inwoners wordt gezien als een kerntaak. Een gezond sociaal-cultureel klimaat kan alleen gedijen in een veilige en leefbare samenleving. Dit wordt verankerd op het fundament van de sociale kwaliteit in buurten en wijken. Bovenstaande geldt niet voor de onveiligheid ten gevolge van risico s, ongelukken en rampen. 18

19 Vertrekpunt bij het werken aan veiligheid is dat veiligheid begint bij de eigen leefomgeving van inwoners en ondernemers. Dat betekent dat behalve de professionele partners de inwoners van de stad zelf een belangrijke bijdrage leveren aan de veiligheid en het veiligheidsgevoel in de stad. Daarbij wordt rekening gehouden met de differentiatie van de stad. De kracht van deze stad is de eigenheid van elke wijk, kern en buurt. 3.3 Strategie Integrale veiligheid wil zeggen dat allerlei inbreuken op de veiligheid in onderlinge samenhang moeten worden bezien, en dat deze alleen in samenwerking kunnen worden opgelost. Integratie in de context van Integrale Veiligheid betekent voor ons niet alleen het aanbrengen van inhoudelijke samenhang, maar ook het vinden van gezamenlijke aanpakken met partners ( joint ventures ) en het aanbrengen van samenwerking tussen verschillende schaalniveaus (wijken, gemeente, regio, Euregio). Daarmee is integrale veiligheid een uiterst ambitieus concept, zeker in een samenleving waarvan de complexiteit van belangen en relaties alleen maar toeneemt. Om in deze complexe en dynamische omgeving te kunnen blijven koersen op de realisatie van gestelde doelen, introduceren wij een drietal strategische ankerpunten: VROEG SAMEN OPEN Deze strategische lijnen vormen ook voor het integraal beleid naar andere beleidsvelden het uitgangspunt als het thema veiligheid aan de orde komt. Op die manier moet veiligheid veel beter dan tot nu toe gebeurd is, verankerd worden in andere beleidsvelden. VROEG: voorkomen is beter dan genezen Bij de aanpak van veiligheid wordt de hele keten (van pro-actie, preventie, preparatie, repressie en (na-)zorg ingezet, waarbij de nadruk ligt op pro-actie en preventie. Het is de overtuiging dat investeren in de voorkant leidt tot meer rendement én kostenbesparing aan de achterkant. Daarom wordt vroeg een van de leidende criteria. Bij pro-actie en preventie zal de aandacht gaan naar de gebieden in de stad die in (door)ontwikkeling zijn of worden gebracht. Deze sluiten (deels) aan bij de aandachtsgebieden zoals benoemd in het Grote Steden Beleid (GSB). De aandacht gaat ook uit naar gebieden als Maastricht Noord-Oost waar door sloop, vervanging en verbetering van de woningvoorraad veel en ingrijpende veranderingen plaatsvinden. Hierdoor is er vanzelfsprekend ook veel aandacht voor andere wijkaanpassingen en ontwikkelingen. Hetzelfde geldt voor de zogenaamde transformatiegebieden, de geheel nieuw te ontwikkelen gebieden als A2 en Belvedere. In de rest van de stad loopt men het risico dat er minder vanzelfsprekend aandacht is voor aanpak van veiligheid, maar ook deze gebieden moeten meegenomen blijven worden. Uiteraard geldt zowel voor de rest van de stad als voor de wijkontwikkelingsgebieden en de transformatiegebieden dat de veiligheidsbeleving hetzelfde moet zijn. Bij preventie gaat het ook om het managen van de mogelijke risico s. Hierbij geldt tevens dat goede samenwerking in wijken, kernen en buurten een preventieve werking kan hebben. Gebundelde krachten leveren altijd meer resultaat op. Voorkomen is beter dan genezen betekent ook dat bij het afgeven van vergunningen een check gedaan kan worden (BIBOB) of dat de informatievoorziening dusdanig goed is dat in een vroegtijdig stadium zaken aangepakt kunnen worden. Ook het werken met keurmerken als Veilig Wonen en ook Veilig Ondernemen hebben een preventieve werking. Gedacht kan verder worden aan buurtpreventieprojecten, waarbij bewoners en politie samen een bijdrage leveren aan een veiligere wijk. We hebben inmiddels ervaring met de projecten Veiliger Buurten, (Safer Neighbourhoods / ABCD-aanpak (Asset-based Community development). Bovendien heeft de gemeente ook de mogelijkheid om vastgoedbeleid te ontwikkelen, waarbij aandacht kan worden gegeven aan bijvoorbeeld de aanpak van overlastgevende panden. 19

20 Het ankerpunt vroeg, voorkomen is beter dan genezen, geldt natuurlijk ook bij het jeugdbeleid. De jeugd is ook drager van de toekomst, zorgt voor dynamiek en ontwikkeling. Opgroeien in een veilige omgeving waar ontwikkeling mogelijk is, is daarom ook een wezenlijke thema bij de aanpak van jeugd. Het integrale jeugdbeleid is een belangrijke pijler om een gunstige ontwikkelingsomgeving voor jeugd te creëren. Via het programma Jeugd en Veiligheid wordt specifieker ingezoomd op vroegtijdige risicosignalering, specifieke preventie, zorg en repressie in relatie tot de aanpak van jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit. De verbinding met het Centrum voor Jeugd en Gezin, in ontwikkeling, is hierbij van belang. Preventie voorop stellen dwingt ook tot een hoge mate van betrokkenheid in het nazorgtraject. Immers een goede nazorg is ook een vorm van preventie. Voor ex-gedetineerden is het van belang woonruimte en werk- of dagbesteding te regelen. Dit geldt zowel voor volwassenen als jeugdige exgedetineerden (12-minners). Samenvattend: preventie kan mede voorkomen dat risico s daadwerkelijke bedreigingen worden. SAMEN: Hechtere samenwerking met partners in Maastricht en in de regio, in beleidsvoorbereiding en -uitvoering. Bij het realiseren van de visie en de doelen, zal de gemeente sturen op eigenaarschap van de problematiek bij partners en op de eigen verantwoordelijkheid van burgers. Burgers en inwoners kunnen en moeten zelf (gestimuleerd worden) hun rol (te) vervullen. Gedeelde verantwoordelijkheid, maar ook eigen verantwoordelijkheid is bij veiligheid en veiligheidsbeleving essentieel. Kenmerkend voor Maastricht is het enorme gevoel van verbondenheid en betrokkenheid van de burger met de eigen stad. De kracht daarvan wordt ingezet bij de aanpak van de opgaven. Netwerken (van professionals en mensen in de wijk) worden verbreed, nieuwe verbindingen worden gelegd. Het streven is om de betrokkenheid van de burgers sterk te vergroten. De ingezette lijn van veilige buurten wordt doorgetrokken. Dit betekent ook dat veiligheid een prominente rol krijgt bij de ontwikkeling van andere beleidsvelden door de burger thema s op dit terrein te laten aandragen. Verder wordt onder samen ook verstaan het samenhangend gebruik van de diverse instrumenten die binnen veiligheid gebruikt kunnen worden. In (eu)regionaal verband wordt zowel de samenwerking met buurgemeenten als de grensoverschrijdende samenwerking geïntensiveerd. (Eu)regionale samenwerking zorgt voor slagkracht, bundeling en uitwisseling van expertise en voorkomt dat lokale problemen verschuiven. OPEN: Sturen op subjectieve veiligheid door communicatie en door de betrokkenheid van de burger te vergroten. Voor het subjectieve gevoel van veiligheid is communicatie van groot belang. Zichtbare effecten van veiligheidsbeleid voor de burger moeten worden gecommuniceerd. Be good and tell it. Dit draagt bij aan veiligheidsbeleving. De beelden over veiligheid sporen niet altijd met de feitelijke gegevens. Zo geven ouderen, maar ook jongeren negatieve scores op het terrein van onveiligheidsgevoelens, terwijl de feitelijke gegevens dit beeld niet altijd bevestigen. Een actieve communicatie vanuit de gemeente en de veiligheidspartners werkt mee aan een verbetering van de veiligheidsgevoelens. Het slachtoffer zijn/voelen zonder aanwezigheid van een dader moet niet meer het beeld zijn van de burger. Inwoners, ondernemers en bezoekers dienen voorzien te worden van een reëel perspectief op veiligheid in de gemeente. De gemeente wil gebruik maken van de kwaliteiten van de burgers in de wijken en daarmee actief sturen op de beleving van veiligheid: koppelen sterk aan zwak. Door een actievere betrokkenheid van burgers ontstaan ook mogelijkheden om burgers meer eigen verantwoordelijkheid te laten nemen voor de veiligheid in hun eigen woon- en leefomgeving. Weten wat er speelt, weten wat je kunt, weten wie je inschakelt. 20

21 VROEG SAMEN OPEN Samengevat betekent het dat de veiligheid en het veiligheidsgevoel in de stad worden versterkt. Hierbij wordt de nadruk gelegd op VROEG (voorkomen is beter dan genezen), SAMEN (een hechte samenwerking tussen relevante partijen) en OPEN (communicatief en competent). De volgorde van vroeg, samen en open is niet willekeurig gekozen. Met deze volgorde wordt aangegeven dat met name preventie cruciaal is. Problemen voorkomen is de beste remedie. Dat neemt niet weg dat repressie nodig blijft om te komen tot een sluitende aanpak van criminaliteit. 21

22 4. Veiligheidsvelden volgens indeling VNG BIJLAGE In hoofdstuk 1 hebben we de aanleiding voor deze nota geschetst. In hoofdstuk 2 hebben we een overzicht gegeven van de veiligheidssituatie in Maastricht, zowel op basis van objectieve gegevens als op basis van de beleving van de inwoners. In hoofdstuk 3 is nader ingegaan op het wezen van een integrale veiligheidsaanpak en zijn drie Maastrichtse ankerpunten toegevoegd en toegelicht. Vroeg, samen en open. Deze gekozen aanpak moet leiden tot een meer thematische aanpak van een integraal veiligheidsbeleid. Die aanpak moet uiteindelijk resulteren in het waarmaken van de geformuleerde ambities. In dit vierde hoofdstuk willen we de strategie koppelen aan de veiligheidsvelden zoals de VNG en verreweg de meeste gemeenten in ons land die hanteren. De veiligheidsvelden zijn de volgende: 1. Veilige woon- en leefomgeving 2. Bedrijvigheid en veiligheid 3. Jeugd en veiligheid 4. Fysieke veiligheid 5. Integriteit en veiligheid Een korte beschrijving van deze veiligheidsvelden en een niet-limitatieve opsomming van de thema s die onder deze velden begrepen worden, is opgenomen in bijlage 4. Gelet op de specifieke situatie van Maastricht kunnen de thema s onder een ander veld opgenomen zijn. 4.1 Veilige woon- en leefomgeving vroeg samen open Bij herstructurering en bij de ontwikkeling van buurtplannen wordt al zo vroeg als mogelijk rekening gehouden met het thema veiligheid. Bij het rekening houden met veiligheid wordt nadrukkelijk geluisterd naar burgers, ondernemers en andere partijen. Zij bepalen mede de agenda op buurtniveau. Er wordt actief bericht over falen maar zeker ook over successen. In dit veiligheidsveld gaat het vooral om thema s die met de alledaagse kwaliteit van wonen en leven te maken hebben. Gelet op de specifieke situatie in Maastricht wordt er een tweedeling gemaakt in deze paragraaf. Allereerst wordt het thema veilige buurten opgepakt, waarin de aanpak voor de komende jaren beschreven wordt. Een tweede thema is de veiligheid in het centrum. Het centrum wordt apart belicht vanwege de eerder in deze nota genoemde uitzonderingssituatie. Wezenlijk voor een veilige woon- en leefomgeving is de buurtgerichte aanpak. De systematiek van vroeg, samen en open komt hierin in optima forma tot uitdrukking. Maastricht heeft een lange traditie in deze. Die begint in de jaren 70 en is doorontwikkeld via stadsvernieuwing, sociale vernieuwing, buurtbeheer, GSB-beleid gericht op het oplossen van buurtproblematiek, tot de huidige aanpak Veiliger buurten. Steeds heeft de aandacht voor de vraag van de burger een grote rol gespeeld. Preventief werken is steeds meer voorop komen te staan. Interactieve communicatie speelt hierbij een grote rol. Vanwege de hoeveelheid inbreuken is preventie alleen niet afdoende. Ook repressie blijft van belang. Integrale handhaving en integraal toezicht hebben tot intensieve samenwerkingsafspraken geleid, gericht op het brede terrein van leefbaarheid en veiligheid. Uit de objectieve en subjectieve gegevens, zoals beschreven in hoofdstuk 2, blijkt dat de gemiddelde Maastrichtenaar vaker slachtoffer is en zich onveiliger voelt dan inwoners van andere steden. De slachtofferkans is objectief vast te stellen. In Maastricht is die thans 14.09%. Niet al in 2010 maar in 2014 moet die teruggebracht zijn tot 13%. De aanpak Veilige buurten zoals deze momenteel in de buurten Noord-Oost ontwikkeld wordt, biedt kansen, maar zal in de praktijk gepraktiseerd en getest moeten worden. Preventie en repressie (vroeg, samen en open) gaan hand in hand, gebouwd rondom de vraag van de burger en met een duidelijke verdeling van verantwoordelijkheden. 22