Toetstermen anatomie fysiologie

Transcriptie

1 Toetsmatrijs PT1 examen Algemene Anatomie en Fysiologie Onderwerp Competentie Onderwerp Aantal vragen Operationalisatie Anatomie en fysiologie 4C1 Cellen 1-3 4C2 Weefselsoorten 5-7 4C3 Huid/cutis en huidadnexen 6-8 4C4 Metabolisme/stofwisseling 1-2 4C5 Spijsvertering en voedingsstoffen 2-3 4C6 Ademhaling 1-2 4C7 Uitscheiding 0-1 4C8 en 4C10 Bloed/bloeddruk 1-3 4C9 Hart en bloedvaten 2-3 4C11 en 4C12 Lymfe/lymfatisch systeem 1-2 4C13 Hormoonstelsel 2-4 4C14 Zenuwstelsel 2-4 4C16.1/4 Spierstelsel, algemeen 3-5 4C17.1/4.4 Beenderstelsel, algemeen 4-6 Totaal aantal vragen 40 Cesuur 65% 4C De kandidaat heeft kennis van anatomie, pathologie, fysiologie, orthopedie zodat de basisbehandeling veilig en correct kan worden uitgevoerd. zie 2F voor aanvullingen 4C1 Cellen 1. Anatomie en Fysiologie (ook specifiek van de onderste extremiteiten 1.1 bouw en functie van cellen 1.2 bouw celkern chromatine chromosomen aantal DNA genen nucleoplasma/kernplasma cellichaam centraal lichaampjes/poollichaampjes/centriolen protoplasma/cytoplasma/celplasma functies levensverrichtingen animaal beweging prikkelbaarheid vegetatief groei stofwisseling voortplanting celdeling directe deling micro-organismen indirecte deling/mitose celdifferentiatie epitheelcel bindweefselcel spiercel zenuwcel 4C2 Weefselsoorten 2. weefselsoorten 2.1 weefsels epitheelweefsel indeling naar vorm van de cellen plaveiselepitheel kubisch epitheel cilindrisch epitheel trilhaarepitheel 1

2 indeling naar het aantal lagen éénlagig epitheel endotheel meerlagig epitheel verhoornd niet verhoornd indeling naar functie bedekkend epitheel beschermend epitheel stofafscheidend epitheel klieren buisvormige klieren zweetklieren trosvormige klieren/zakvormige klieren talgklieren klieren zonder afvoerbuis hormoonklieren indeling naar wijze van afscheiding exocriene klieren endocriene klieren/hormoonklieren endo-exocriene klieren alvleesklier indeling naar functie excretie, respectievelijk excreten secretie, respectievelijk secreten incretie, respectievelijk increten bind- en steunweefsel bindweefsel, kenmerken en eigenschappen fibrillen/bindweefselvezels collagene vezels reticuline vezels elastische vezels indeling naar soort en functie losmazig bindweefsel dicht bindweefsel vast bindweefsel functie bindweefsel met en zonder speciale functie bindweefsel van de organen fibrillair bindweefsel reticulair bindweefsel lymfoïde weefsel/lymfknopen/lymfklieren rood beenmerg vetweefsel kraakbeenweefsel, kenmerken en eigenschappen structuur/bouw elastisch kraakbeen glasachtig/hyaline kraakbeen vezelig kraakbeen kraakbeenvorming chondroblasten chondroclasten functie verbindend schokopvangend ondersteunend bekledend beenweefsel, kenmerken en eigenschappen bouw compact/substantia compacta spongieus/substantia spongiosa beenvorming osteoblasten osteoclasten vloeibaar weefsel bloed lymfe zenuwweefsel bouw zenuwcel/neuron cellichaam zenuwuitlopers/neurofibrillen dendrieten neurieten/axonen myeline schede/schede van Schwann motorisch eindboompje/plaatje 2

3 functie opvangen van prikkels/impulsen verwerken van prikkels/impulsen afgeven van prikkels/impulsen soorten zenuwen en functies van zenuwen animale zenuwstelsel motorische zenuwen animaal motorische baan sensibele zenuwen sensibele baan autonome/vegetatieve zenuwstelsel orgaanfunctie sympatisch parasympatisch spierweefsel van een spier spiercel/spiervezel/spierfibril/myofibril spiercelplasma/sarcoplasma spiercelomhulsel/sarcolemma spierbundel spierbuik spierschede/spierfascie pees peesschede soorten spierweefsel dwarsgestreept spierweefsel gladspierweefsel hartspierweefsel functie contractiliteit/samentrekbaarheid 4C3 Huid/cutis en huidadnexen 3. huid/cutis en huidadnexen 3.1 de lagen van de huid opperhuid/epidermis de lagen van de opperhuid de laag van Malpighi/kiemlaag basaalcellenlaag/stratum cylindricum stekelcellenlaag/stratum spinosum korrellaag/stratum granulosum doorschijnende laag/stratum lucidum hoornlaag/stratum corneum functies dode en levende opperhuidlagen huidbarrière weefselsamenstelling en celvormen van de opperhuidlagen het verhoorningsproces factoren die invloed hebben op de verhoorning het basale membraan ligging lederhuid/corium/dermis de lagen van de lederhuid papillenlaag/stratum papillaire coriumpapillen/dermispapillen cutislijsten netlaag/stratum reticulaire talgklieren zweetklieren haarspiertje functie en weefselsamenstelling van de lederhuid bindweefselvezelstructuren van de lederhuid losmazig bindweefsel dicht bindweefsel bloed- en lymfvaten in de lederhuid de onderhuid/subcutis functie en weefselsamenstelling van de onderhuid losmazig bindweefsel vetweefsel warmte isolatie bescherming/buffer vormgeving bloed- en lymfvaten in de onderhuid 3

4 3.2 de aanhangsels van de huid haren haarfollikel/haarzakje haarkiem haaropperhuidvlies haarschors haarmerg haarpapil haarspier haarwortel haarschacht nagel/onyx/unguis halve maantje/lunula nagelbed/matrix unguis nagelplaat/corpus unguis nagelplooi/sulcus matrices unguis nagelriem/eponychium nageluiteinde/pars distalis unguis nagelwortel/radix nagelwal/vallum unguis zwaluwstaartje/hyponychium nagelgroei nagelgroei beïnvloedende factoren talgklieren ligging, bouw en functie zweetklieren ligging, bouw en functie soorten zweetklieren zweetklierwerking beïnvloedende factoren samenstelling en functie zweet water keukenzout (NaCl) uitscheidingsproducten 3.3 huidfuncties bescherming zuurmantel zweet en talg uitscheiding zweet afscheiding talg regeling lichaamstemperatuur gevoelszintuig receptoren voor tast/lichaampjes (van Meisner) receptoren voor druk/lichaampjes( van Vater Pacini en Golgi Mazoni) receptoren voor pijn receptoren voor warmte(/ruffini) receptoren voor koude(/krause) producent van vitamine D lichtregelend orgaan de invloeden van UV-stralen op de huid opnemingsorgaan opslag van vet 3.4 bijzondere aspecten van de huid de huidskleur melanocyten melaninekorrels/pigment dikte hoornlaag doorbloeding de huidporiën talgafvoergangen zweetklierafvoergangen 4C4 Metabolisme/stofwisseling 4. metabolisme/stofwisseling 4.1 basaalmetabolisme 4.2 anabolisme/assimilatie 4.3 katabolisme/dissimilatie 4

5 4C5 Spijsvertering en voedingsstoffen 5. spijsvertering en voedingsstoffen 5.1 bouw en functies spijsverteringskanaal mond speekselklieren speeksel enzymen amylase mondholte keelholte huig strotteklepje slokdarm peristaltiek maag maagsapklieren maagsap enzymen protease maagzuur mengen en kneden voedsel dunne darm delen van de dunne darm vingerige darm papil van Vater nuchtere darm kronkeldarm darmsapklieren darmsap enzymen amylase protease darmvlokken resorptie bloedcapillairen/haarvaten chylvaten chylus dikke darm delen van de dikke darm endeldarm anus darmflora colibacteriën vorming van vitaminen vitamine K 5.2 voedingsstoffen koolhydraten herkomst functie brandstoffen vertering amylasen glucose eiwitten herkomst functie bouwstof vertering proteasen aminozuren vetten herkomst functie reserve brandstoffen vertering lipasen vetzuren glycerol/ glycerine 5

6 5.2.4 vitaminen functies vitamine A vitamine B vitamine B vitamine C vitamine D vitamine E vitamine K mineralen calcium fluor fosfor jodium kalium natrium ijzer zwavel water functies oplosmiddel transportmiddel bouwstof 5.3 bij spijsvertering betrokken organen lever galsap functie emulgator galblaas alvleesklier/pancreas alvleessap enzymen amylase protease lipase 5.4 motoriek spijsverteringskanaal 54.1 peristaltiek 4C6 Ademhaling 6. ademhaling 6.1 bouw en ligging van de ademhalingsorganen de luchtwegen neus neuskeelholte (mond)keelholte huig strotteklepje luchtpijp strottenhoofd stembanden kraakbeenringen grote luchtpijptakken/bronchiën kraakbeenringen kleine luchtpijptakken/bronchioli de longen longblaasjes/alveoli longkwabben longvliezen 6.2 functie van de ademhaling gaswisseling opname van zuurstof afgifte van koolzuurgas en water 6.3 ademhalingsmechanisme inademing/inspiratie samenstelling ingeademde lucht verhouding zuurstof-kooldioxide uitademing/expiratie samenstelling uitgeademde lucht verhouding zuurstof-kooldioxide ademhalingsfrequentie ademhalingsfrequentie ten opzichte van de hartfrequentie 6

7 4C7 Uitscheiding ademhalingsspieren tussenribspieren middenrif buikspieren hulpademhalingsspieren ademhalingstypen borstademhaling buikademhaling gemengde ademhaling 7. uitscheiding 7.1 de uitscheidingsorganen nieren bouw en ligging nierpoort nierschors lichaampje van Malpighi glomerulus kapsel van Bowman nierkanaaltje niermerg lis van Henle nierbekken functie excretie/afvoer overbodige en afvalstoffen regulatie vocht en zoutgehalte productie van urine filtratie voorurine resorptie urinewegen urineleider/ureter blaas urinebuis/urethra 4C8 en 4C 10 Bloed en bloeddruk 8. bloed en lymfe 8.1 samenstelling bloed bloedplasma water vitaminen antistoffen/beschermende stoffen voedingsstoffen afvalstoffen hormonen enzymen/fermenten stollingseiwitten soorten bloedcellen en functie rode bloedcellen/erytrocyten transporteren van gassen hemoglobine aanmaak rood beenmerg afbraak lever en milt witte bloedcellen/leukocyten afweer bij infecties diapedese fagocytose antitoxine aanmaak lymfocyten granulocyten bloedplaatjes/trombocyten bloedstollingsproces trobokinnase protrombine trombine fibrinogeen fibrine verhouding bloedcellen en bloedplasma 7

8 8.1.4 bloedsoorten zuurstofrijkbloed zuurstofarmbloed bloedserum 10. bloeddruk/tensie 10.1 bovendruk/systolische druk hypertensie/verhoogde bloeddruk onderdruk/diastolische druk hypotensie/verlaagde bloeddruk 4C9 Hart en bloedvaten 9. Hart en bloedvaten 9.1 hart/cor bouw en ligging hartwand hartkleppen functie linker- en rechter boezem linker- en rechter kamer kringspieren functie hartfunctie systole diastole hartfrequentie sinusknoop/sino-atriale(sa)knoop bundel van His zuurstofrijk bloed zuurstofarm bloed 9.2 slagaders/arteriën bouw en functie kleine slagaders/arteriolen 9.3 aders/venen bouw en functie kleine aders/venulen 9.4 haarvaten/capillairen bouw en functie slagaderlijke haarvaten aderlijke haarvaten 9.5 bijzondere vaatsystemen functie verbindingsvaten poortadersysteem 9.6 de bloedsomloop verloop grote bloedsomloop linkerkamer naar rechter boezem verloop kleine bloedsomloop/longcirculatie rechterkamer naar linkerboezem 9.7 slagaders/arteriën in romp en onderste extremiteiten van de grote bloedsomloop aorta borstslagader buikslagader gemeenschappelijke darmbeenslagader inwendige darmbeenslagader uitwendige darmbeenslagader dijbeenslagader / a. femoralis kniekuilslagader(a. poplitea) voorste scheenbeenslagader / a. tibialis anterior voetrugslagader (a. dorsalis pedis) achterste scheenbeenslagader / a. tibialis posterior kuitbeenslagader (a. peronea) voetzoolslagader (a. plantaris pedis) 9.8 aders/venen in romp en onderste extremiteiten van de grote bloedsomloop voetrugaders (v-ae dorsalis pedis) rozenkransader / v. saphena Magna oppervlakkige beenader / v. saphena parva voorste scheenbeenaders / v-ae tibialis anterior voetzooladers (v-ae plantaris pedis) achterste scheenbeenaders / v-ae tibialis posterior kuitbeenaders (v-ae peronea) kniekuilader (v. poplitea) dijbeenader /v. femoralis inwendige darmbeenader 8

9 uitwendige darmbeenader gemeenschappelijke darmbeenader nierader poortader leverader sleutelbeenader inwendige halsader uitwendige halsader okselader armader / hoofdader ongenaamde ader onderste holle ader bovenste holle ader kransaders 9.9 slagaders en aders kleine bloedsomloop longslagader longader longhaarvatennet 4C11 en 4C12 Lymfe/lymfatisch systeem 11 lymfe 11.1 samenstelling lymfe weefselvocht lymfe chylus 11.2 verschil in samenstelling bloed en lymfe 12 lymfatischsysteem 12.1 bouw en ligging weefselspleten lymfcapillairen lymfvaten borstbuis rechter lymfbuis linker lymfbuis 12.2 lymfknopen/lymfklieren milt borstklier/thymus 12.3 functie transportsysteem homeostase/constant houden samenstelling weefselvochten drainagesysteem bescherming schadelijke stoffen tegenhouden uitzaaiingen kankercellen regeling weefselspanning/turgor 413C Hormoonstelsel 13 Hormoonstelsel 13.1 hormonen increten weefselhormonen histamine acetylcholine 13.2 endocriene klieren/hormoonklieren hersenaanhangsel/hypofyse voorkwab en hypofyse achterkwab voorkwab hormonen met indirecte werking achterkwab hormonen met directe werking schildklier thyroxine kenmerken hyperfunctie kenmerken hypofunctie bijschildklieren invloed op calcium en fosfaatspiegel alvleesklier/pancreas eilandjes van Langerhans insuline glucagon bijnieren bijnierschors corticoïden glucocorticoïden corticosteroïdern 9

10 bijniermerg adrenaline noradrenaline geslachtsklieren geslachtshormonen 4C14 Zenuwstelsel 14 Zenuwstelsel 14.1 het centrale zenuwstelsel de hersenen de grote hersenen bouw en ligging hersenhelften/hemisferen hersenbalk hersenkwabben hersenkamers hersenschors grijze stof hersenmerg witte stof functie bewustzijn verstand geheugen gevoel willekeurige motoriek de kleine hersenen functie en ligging coördineren van houding en beweging de tussenhersenen ligging functie vegetatieve centra de hersenstam middenhersenen brug van Varol verlengde merg functie ademcentrum hartcentrum hersenvliezen hersenvocht/cerebrospinaal vocht het ruggenmerg bouw en ligging grijze stof witte stof centraal kanaal/ruggenmergkanaal voorhoorn achterhoorn zijhoorn voorwortel achterwortel ruggenmergvliezen ruggenmergvocht/cerebrospinaal vocht functie geleiding van prikkels reflexorgaan reflexboog schakelcellen/schakelneuronen centra autonome zenuwstelsel piramidebanen piramidecellen 14.2 het perifere zenuwstelsel hersenenzenuwen aantal e hersenzenuw/nervus vagus/zwervende zenuw functie ruggenmergzenuwen zenuwbanen aanvoerende banen afvoerende banen motorische banen sensibele banen sensorische banen 10

11 14.3 het animale zenuwstelsel centra en functie invloed op motoriek ontvangen en verwerken van sensorische en sensibele prikkels/impulsen 14.4 het vegetatieve/autonome zenuwstelsel het sympathische zenuwstelsel centra zijhoorns van het ruggenmerg grensstrengen zonnevlecht het parasympathische zenuwstelsel centra hersenstam ruggenmerg functies vegetatieve/autonome zenuwstelsel activerend en remmende werking spijsverteringsorganen bloedsomloop spieren 14.5 neurofysiologie bouw van het zenuwweefsel zenuwcellen/neuronen steuncellen/gliacellen werking het ontstaan van een zenuwprikkel/impuls soorten prikkels/impulsen motorisch sensibel/gevoel sensorisch/zintuiglijk prikkelgeleiding prikkeloverdracht synaps neurotransmitters acetylcholine noradrenaline zenuwuiteinden receptoren effectoren motorische eindplaatjes in klieren en spieren zenuwknopen 14.6 zintuigen zenuwuiteinden/receptoren sensorische prikkels/impulsen gezichtszintuig gehoorzintuig reukzintuig smaakzintuig sensibele prikkels/impulsen tast druk warmte koude pijn 14.7 zenuwvoorziening van de onderste extremiteitem ligging en verloop heupbeenzenuw/nervus ischiadicus scheenbeenzenuw/nervus tibialis kuitbeenzenuw (nervus peroneus communis) diepliggende kuitbeenzenuw (n. peroneus profundus) oppervlakkige kuitbeenzenuw ( n. peroneus superficialis) dijbeenzenuw/nervus femoralis oppervlakkige dijbeenzenuw/nervus saphenus mediale voetzenuw/nervus plantaris medialis laterale voetzenuw/nervus plantaris lateralus 15 Anatomie en fysiologie bewegingsapparaat 11

12 4C16 Het spierstelsel 16 het spierstelsel 16.1 de bouw van een spier spiervezel bouw spiercel sarcoplasma spiercelplasma spierfibril/myofibril dwarsstreping spiercelomhulsel/sarcolemma functie spierbundel spierbuik spierfascie/spierschede pees spierbevestiging origo/oorsprongpees insertio/aanhechtingspees peesschede 16.2 spiervormen één- en meerbuikige spieren voorbeelden één- en meerhoofdige spieren voorbeelden één en meerpezige spieren voorbeelden enkel- en dubbel gevederde spieren voorbeelden kringspieren voorbeelden platte spieren zaagspieren 16.3 spierwerking spierinnervatie prikkelgeleiding motorische eindplaat spierdoorbloeding spierstofwisseling aërobe processen brandstoffen glucose glycogeen afvalstoffen kooldioxide water anaërobe processen afvalstoffen melkzuurophoping spiertonus hypertonie kenmerken hypotonie kenmerken 16.4 indeling spierstelsel functionele indeling hoofdbeweger/agonist samenwerker/synergist tegenwerker/antagonist neurogene indeling willekeurige spieren kenmerken en voorbeelden onwillekeurige spieren kenmerken en voorbeelden indeling naar bewegingsvorm afvoerders/abductoren afvoeren/abductie aanvoerders/adductoren aanvoeren/adductie binnenkant heffers/supinatoren binnenkant heffen/supinatie 12

13 buitenkant heffers/pronatoren volgens woordenboek: omhoogdraaien van de mediale zijde van de voet buitenkant heffen/pronatie buigers/flexoren buigen/fexeren strekkers/extensoren strekken/extenseren naar de rugzijde buigers/dorsaalflexoren naar de rugzijde buigen/dorsaal flexeren naar de zoolzijde buigers/plantairflexoren naar de zoolzijde buigen/plantair flexeren eversie/buitenwaarts bewegen om een lengteas volgens woordenboek: binnenste-buitenkering inversie/binnenwaarts bewegen om een lengteas draaien/circumductie indeling naar contractievorm statisch/isometrisch kinetisch dynamische dynamisch dynamisch-isotonisch concentrisch excentrisch indeling naar verloop ten aanzien van gewrichten spierverloop over één gewricht/mono-articulair voorbeelden spierverloop over twee gewrichten poly-articulair voorbeelden spierverloop over drie of meer gewrichten voorbeelden 4C17.1/4.4 Beenderstelsel, algemeen 17 Beenderstelsel 17.1 algemene kennis van het skelet beenvorming directe beenvorming osteoblasten indirecte beenvorming chondroblasten beenvorming van binnenuit en van buitenaf enchondrale beengroei perichondrale beengroei beenkernen beengroei bij pijpbeenderen lengtegroei epifysairschijven diktegroei beenvlies/periost endost beensoorten pijpbeenderen soorten korte pijpbeenderen voorbeelden lange pijpbeenderen voorbeelden de delen van een pijpbeen diafyse epifyse epifysairschijven de opbouw van een pijpbeen compactbeen/substantia compacta sponsachtigbeen/substantia spongiosa bijzondere structuren functie beenbalkjes beenplaatjes beenschotjes mergholte beenvlies/periost gewrichtsvlakken voedingsgat (foramen nutricium) kanalen van Havers functie kanalen van Volkmann 13

14 functie platte beenderen kenmerken onregelmatige beenderen kenmerken beenmerg roodbeenmerg plaatsen van voorkomen functie geelbeenmerg plaatsen van voorkomen functie 17.2 plaatsbepalende begrippen in relatie tot het skelet distaal proximaal lateraal mediaal dorsaal ventraal plantair anterior posterior 17.3 botverbindingen continue verbindingen/synarthrosis bindweefselverbinding/syndesmosis liesband/band van Poupart tussenbeenvlies/membrana-interossea bindweefselbanden/ligamenten kraakbeenverbinding/synchondrosis schaambeenvoeg/symfysis tussenwervelschijven ribben-borstbeen botverbinding/synostosis naadverbinding heiligbeenwervels-heiligbeen staartbeenwervels-staartbeen heupbeen discontinue verbindingen/ dyarthrose indeling naar aantal botdelen enkelvoudige gewrichten voorbeelden samengestelde gewrichten voorbeelden indeling naar aantal bewegingsassen één-assige gewrichten voorbeelden twee-assige gewrichten voorbeelden drie-assige gewrichten voorbeelden indeling naar beweeglijkheid straffe gewrichten heiligbeen-darmbeengewricht scheenbeen-kuitbeengewricht handwortelbeengewrichten voetwortelbeengewrichten beweeglijke gewrichten eigewricht kogelgewricht-nootgewricht dijbeen-heupbeengewricht/heupgewricht rol- of draaigewricht atlas-draaiergewricht scharniergewricht middenvoetsbeen-teenkootjegewricht teenkootjesgewrichten zadelgewricht knokkelgewricht de delen van een gewricht gewrichtsuiteinden/vlakken gewrichtskraakbeen gewrichtskapsel gewrichtsbanden-ligamenten gewrichtssmeer/synoviaal vocht bijzondere structuren van een gewricht discus congruentie 14

15 meniscus incongruentie slijmbeurs gewrichtsbanden/ligamenten 17.4 delen en bouw van het skelet schedel romp de wervelkolom halswervels aantal bijzondere halswervels atlas draaier borstwervels aantal lendenwervels aantal heiligbeen/os sacrum samenstelling staartbeen/os ischii samenstelling tussenwervelschijven de delen van een wervel wervellichaam wervelboog wervelgat wervelkanaal doornuitsteeksel dwarsuitsteeksels gewrichtsvlakken borstkas ribben aantal soorten ware ribben valse ribben zwevende ribben zwevende ribben borstbeen handvat lichaam zwaardvormig aanhangsel borstwervels bovenste ledematen schoudergordel schouderblad sleutelbeen arm opperarmbeen spaakbeen ellepijp hand handwortel handwortelbeenderen aantal middenhand middenhandsbeenderen aantal vingers vingerkootjes aantal 15