ACTIVITEITENVERSLAG ixperium Nijmegen 2017

Transcriptie

1 ACTIVITEITENVERSLAG ixperium Nijmegen 2017

2 Inhoudsopgave Pag. 1. Voorwoord 3 2. Organisatie 4 a. DB en Stuurgroep b. PMT c. Mentor Media Educatie d. Overig Personeel van de HAN 3. Algemeen jaarverslag ixperium 5 4. Mentor Media Educatie 6 5. Professionalisering 7 6. HAN Pabo & ILS 8 7. CLC / Onderzoek 9 8. Designteams Trendgroep Recht doen aan verschillen 12 Bijlage: Facts & Figures. Activiteiten Bezoeken Arrangementen in het ixperium 13 Quix 14 ixpiratiemiddagen 15 Overige activiteiten 16 Ambities. 17 Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

3 1. Voorwoord Dit is inmiddels alweer het derde activiteitenoverzicht sinds de opstart van het ixperium Nijmegen e.o. Spraken we in de versie van 2016 over het feit dat we in feite nog in de kiem van het ontwikkelproces zitten op weg naar een volwassen, staande organisatie, dan kunnen we nu toch zeggen dat er inmiddels een klein plantje staat. Wil dit verder groeien dan zal er wel reflectie moeten plaatsvinden op onze aanvankelijke ambities zoals geformuleerd in de opstartfase en de wijze waarop we nu met elkaar opereren. Ik doel op noodzakelijke bezinning op de mate waarin we daadwerkelijk samenwerken vanuit de driehoek onderzoek-opleidingwerkveld. Maar ook in hoeverre de geformuleerde ambities (en recent nog breed geïnventariseerd) daadwerkelijk sturing geven aan activiteiten en werklijnen. Is er sprake van focus die we gemeenschappelijk hebben en waarop we ook kunnen sturen in de doorontwikkeling? Belangrijke vragen die ook direct van invloed zijn op de mate waarin het werkveld zich betrokken voelt bij het ixperium. Werkveld in de betekenis van de leerkracht/school. In de doordenking van ict-gerelateerde schoolontwikkeling, zit het ixperium dan tussen de oren van onze leerkrachten als facilitaire omgeving? Dit schooljaar hebben we flink ingezet om deze vragen als werkcollectief beantwoord te krijgen. Dit materiaal is momenteel nog in de bewerking. Reikhalzend kijken we uit naar het moment waarin we een concreet plan op tafel hebben m.b.t. de doorontwikkeling van het ixperium. Dit gezegd hebbende is het des te meer een prestatie te noemen dat er wederom allerlei ontwikkeling heeft plaatsgevonden zoals beschreven in dit activiteitenplan. Dit zegt iets over de gedrevenheid van betrokken personeel en de kracht van het bundelen van expertise. Ik hoop dat ze de ruimte blijven nemen. Veel leesplezier Jack van de Logt Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

4 2. Organisatie 2a. DB en Stuurgroep Het ixperium in Nijmegen is een onderdeel van ixperium/centre of Expertise Leren met ict. Het is een samenwerkingsverband dat bestaat uit zes schoolbesturen in de regio Nijmegen (Conexus, St. Joseph, Optimus, Lijn 83, SPOG, SPOM) de HAN Pabo en het lectoraat Leren met ict. Dit samenwerkingsverband wordt gestuurd door de stuurgroep waarin alle deelnemers vertegenwoordigd zijn, onder voorzitterschap van Jack van de Logt van Conexus. De stuurgroep komt drie à vier keer per jaar bij elkaar. De stuurgroep heeft een dagelijks bestuur (DB) ingesteld om slagvaardiger op ontwikkelingen in te spelen. Hierin zijn vertegenwoordigd: Optimus, Conexus, Lijn 83, HAN Pabo, ixperium/coe en een lid van het PMT. Het DB komt zes keer per jaar bijeen. 2b. Programma Management Team Het PMT bestaat uit twee programmamanagers die zijn aangesteld door de zes besturen PO, een vertegenwoordiger vanuit de HAN-Pabo, de programmamanager en een specialist vanuit het ixperium/centre of Expertise Leren met ict. Het PMT vergadert elke drie weken op dinsdagochtend. Het is verantwoordelijk voor de gang van zaken, de aansturing van het personeel, contacten met externe partijen, communicatie naar betrokkenen. Het PMT is vertegenwoordigd in werkgroepen als: Recht doen aan verschillen, Professionalisering, Samenwerking ixperium Arnhem, ixpiratiesessies Ambities. Eén lid vanuit het PMT afdeling PO is aanwezig bij vergaderingen met het DB en de Stuurgroep. De programmanagers PO zijn ieder verantwoordelijk voor meerdere stichtingen en onderhouden contacten, informeren en evalueren. 2c. Mentor Media Educatie Aan het ixperium zijn vier mediamentoren verbonden. De werkzaamheden worden uitgevoerd binnen het Community Learning Centre (CLC). Beschikbare uren voor de mentor media educatie zijn afhankelijk van de het aantal leerlingen per bestuur. Verdeling is als volgt: Bestuur Naam Beschikbare uren per week SPOG Marc Coolen 32 uren Optimus Frank Reinders 16 uren Conexus Wouter van den Berg 24 uren St. Josephscholen Barbara Berends 24 uren Daarnaast worden er ook ROC studenten ingezet voor het onderhoud en beheer van de materialen en het begeleiden van de arrangementen in het ixperium en op de scholen. 2d. Personeel van de HAN Namens de HAN waren de volgende medewerkers actief in het ixperium in 2017: Petran Meertens Coördinator ixperium Nijmegen & hogeschooldocent Leren en lesgeven met ict Ralf Glaudemans ict-beheerder Marij van Boekel Planning & organisatie Pieter van Rooij Specialist leren met ict Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

5 3. Algemeen jaarverslag ixperium Gemiddeld is er bijna elke dag een groepsbezoek in ixperium Nijmegen of een bezoek met een arrangement op locatie bij een school. Negentig keer in het ixperium en eenenveertig keer On Tour. De begeleiding op locatie is naar aanleiding van vragen in 2017 explosief gestegen. Meer dan tweehonderd maal is er een contactmoment met of bezoek aan een school geweest naar aanleiding van een vraag/verzoek vanuit school. De meeste leraren kiezen voor de arrangementen Het jonge Kind en Programmeren & Robotica. Lesbrieven vinden gretig aftrek en worden zeer gewaardeerd door de leraren. Studenten weten gemakkelijker de weg te vinden naar het ixperium en er zijn regelmatig lessen van HAN-Pabo in het ixperium. Ook de uitleen van materialen is populair. Vooral studenten lenen vaak materialen voor hun stage of hun eigen les. De samenwerking in de driehoek Opleiding-Praktijk-Onderzoek verloopt goed. We weten elkaar vaker en gemakkelijker te vinden. Voorbeelden hiervan zijn het ophalen van de ambities voor 2025, de voorbereiding van de monitor Leren en lesgeven met ict, de nieuw te ontwikkelen masteropleiding en subsidieaanvragen. ixpiratiemiddagen en QUIX In 2017 zijn er twee ixpiratiemiddagen georganiseerd in mei en november en verzorgden we zes keer een QUIX, een inspirerende workshop rondom één of meer tools. Meer info, feiten en cijfers vind je op pagina 7 en in de bijlage: Facts & Figures pagina 16 e.v. Nieuwsbrieven We hebben nieuwsbrieven verspreid in januari, juli en oktober. Nieuwsbrieven worden via de besturen verspreid onder al het personeel. Ambities In de periode oktober tot en met november 2017 hebben schoolleiders van CLC Arnhem en CLC Nijmegen een vragenlijst kunnen invullen over de ambities in het eigen onderwijs. Op een aantal scholen heeft eveneens een gesprek plaatsgevonden. De samenstelling van deelnemers was wisselend maar bestond meestal uit de schoolleider, overig personeel met ict in het takenpakket, een bestuurder en in sommige gevallen een programmanager van het CLC. De vragenlijst en het gesprek verschaffen voor de betrokkenen inzicht in de ambities van de scholen, van de ontwikkelingen die nodig zijn op de diverse scholen en van de wijze waarop dit ondersteund kan worden vanuit het ixperium (richten). Uitgebreide informatie en opbrengsten vind je op pagina 19 e.v. Samenwerking Arnhem Er is structurele samenwerking tussen ixperium Arnhem en ixperium Nijmegen: gezamenlijk overleg programmamanagement 6x per jaar; gezamenlijke professionalisering mediamentoren; gezamenlijke communicatie (website, sociale media) en Google Drive omgeving; overleg op operationeel niveau als daar aanleiding toe is. Masteropleiding Er is een subsidie van ,40 aangevraagd en toegekend om een masteropleiding binnen de driehoek en samen met CLC Arnhem te ontwikkelen in het kader van Recht doen aan verschillen - Personaliseren van leren. De planning is dat in april 2018 de ontwerpgroep start en de opleiding vanaf 1 september 2019 gevolgd kan worden. Uitgevers. Er is een samenwerkingsverband met de vijf grote uitgevers: Malmberg, Zwijsen, Wolters Noordhoff, Thieme Meulenhoff en Blink. Zij stellen hun digitaal leermateriaal gratis beschikbaar aan de studenten, docenten en Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

6 het ixperium Arnhem en Nijmegen. Het inloggen is behoorlijk ingewikkeld. We zoeken nog naar een handige inlogprocedure. Een en ander dient in het voorjaar van 2018 operationeel te zijn. 4. Mentor Media Educatie Het afgelopen jaar heeft er een organisatorische verandering plaats gevonden in ons team. We hebben afscheid genomen van twee mediamentoren en de daardoor beschikbare formatie is ingevuld door een nieuwe Mentor Media Educatie, die voor 0,6 FTE het team is komen versterken. De Mentor Media Educatie is verantwoordelijk voor uitvoering van de professionalisering van leerkrachten, is expert op het gebied van onderwijsapplicaties, begeleider van ict- implementaties en adviseur richting de scholen voor onderwijsvraagstukken die met ict te maken hebben. Daarnaast zijn ze betrokken bij de designteams die bij de besturen zijn uitgezet. Verder is één Mentor Media Educatie lid van de trendgroep waarin nieuwe, ictgerelateerde, onderwijsontwikkelingen worden besproken en beoordeeld op bruikbaarheid. Voor de invulling van de uren hebben we als uitgangspunt genomen dat ongeveer een derde van de beschikbare tijd ingevuld wordt met begeleiding van de arrangementen in het ixperium, een derde ontwikkelen van arrangementen en professionalisering en een derde begeleiden en ondersteunen van de scholen op locatie. We merken dat de inzet van de mediamentoren in de beginjaren veelal plaats vond in het ixperium zelf. In 2017 constateren we dat de mentoren steeds meer op de scholen zelf aanwezig zijn om teams, directies, individuele leerkrachten te ondersteunen en begeleiden bij individuele vraagstukken, visieontwikkeling, studiedagen e.d. Daarnaast hebben de mentoren een belangrijke rol gespeeld bij het ophalen van de ambities Recht doen aan verschillen en Leren en lesgeven met ict. Op veel scholen zijn de mentoren in gesprek gegaan met de directies om die ambitie te formuleren en de ict gerelateerde vragen, die leven op de scholen, op te halen. We constateren dat het door ontwikkelen van de arrangementen in 2017 niet voldoende aandacht heeft gekregen en dat we daar in 2018 prioriteit aan moeten gaan geven. De mentoren worden steeds breder ingezet. Onafhankelijk vanuit welk bestuur de vraag komt, wordt er meer gekeken naar de persoonlijke expertise van de mentor. Daarnaast zien we een flinke groei van verzoeken tot ondersteuning vanuit de docenten en studenten van de HAN. Ondersteuning en uitleg bij het uitleen van materialen en begeleiding van projecten die vanuit de opleiding steeds vaker aan de orde zijn. Het verzorgen van de inspiratie- en trainingsmomenten, volledige studiedagen voor teams van leerkrachten zijn ook toegenomen. Ontwikkelen en produceren van les- en werkbrieven, opstellen van handleidingen, beschikbaar maken op de daarvoor ingerichte ixperiumplus site de terugkoppeling van de bezoeken en het bestuderen van nieuwe functionaliteiten en mogelijkheden die het onderwijs kunnen verrijken zijn belangrijke onderdelen bij de uitvoeringen van de taken. Onderwijsspecialisten: Leren met ict, hebben de beide teams van Arnhem en Nijmegen in de eerste helft van het kalenderjaar meegenomen in de het professionaliseringstraject: Adviesvaardigheden. Daarnaast hebben we gekeken hoe we als team elkaar verder kunnen ondersteunen en bekwamen. Teambuilding is als onderwerp aangepakt. We hebben onderzocht en besproken hoe we de organisatie verder kunnen professionaliseren waardoor de collega s op de scholen nog beter kunnen profiteren van onze gezamenlijke inspanningen. Daarbij is geëxperimenteerd of bordsessies een bruikbaar instrument is. Doordat niet alle mentoren op gelijke tijden inzetbaar zijn is dit niet goed van de grond gekomen. Afgesproken is om dit begin 2018 nogmaals uit te proberen. Naast deze professionaliseringstrajecten vindt er één maal per zes weken plenair overleg plaats met het volledige team waarin we de planning, organisatie en nieuwe ontwikkelingen met elkaar delen. Daar waar nodig kunnen we arrangementen, begeleiding en professionalisering bijsturen. Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

7 5. Professionalisering Arrangementen De programma s worden continu doorontwikkeld en aangepast aan actuele ontwikkelingen en wensen van de school. Mediamentoren worden daarbij ondersteund door de trendgroep en specialisten Leren met Ict. We hebben de zeven standaard arrangementen die aangeboden worden in het ixperium voorzien van een update met nieuwe functionaliteiten en mogelijkheden. In 2017 zijn de volgende arrangementen aangeboden Introductie - Jonge kind - De jonge journalist - Naar buiten met ict - Taal 5.0 -Programmeren & Robotica (nieuw) - Show your talent. (nieuw ) Bij de invulling van de arrangementen kijken we steeds weer naar de vraag van de scholen en teams die een thema willen oppakken. We constateren dat niet één arrangement gelijk is en dat we in alle gevallen maatwerk leveren. Veel arrangementen starten vanuit een vast aanbod en worden op maat gemaakt. Elk arrangement en bezoek bespreken we vooraf met de leerkracht. Op basis van de vraag of het thema wat op dat moment actueel is, ontwikkelen we het arrangement. Daarmee is elk bezoek uniek en toegespitst op de vraag van de school. Begin dit schooljaar zijn we ook gestart met de ontwikkeling van nieuwe arrangementen: Kunst en ict, de Escaperoom/kist en STEAM, maakonderwijs. Het nieuwe MAAK lokaal 1.19 krijgt steeds meer vorm en wordt in het eerste kwartaal van 2018 in gebruik genomen. ixpiratiemiddagen Tweemaal per jaar kunnen leraren, docenten en studenten zich in het ixperium laten inspireren tijdens de zogenaamde ixpiratiemiddagen. Deze bijeenkomsten hebben elk een eigen thema en bieden concrete ideeën voor het toepassen van ict in het onderwijs. In 2017 zijn de volgende onderwerpen aan de orde geweest: VR in het onderwijs en Media-empowerment ter voorbereiding op de week van de mediawijsheid. Quix. Dit zijn korte workshops waarin leerkrachten in anderhalf uur één of meerdere tools aangeboden krijgen en waarmee de leerkrachten direct aan de slag kunnen om het onderwijs in hun klas te herontwerpen, uitdagender, aansprekender te maken met behulp van ict. Deze workshops worden ongeveer eens per maand in het ixperium gehouden, maar zijn ook te boeken voor bijvoorbeeld een studiedag of teamvergadering op de school. In 2017 zijn de volgende onderwerpen aanbod gekomen: ClassDojo FlipQuiz Blendspace VR, Breng de wereld in je klaslokaal Interactie digibord Kennisclips (flipping the classroom) De opkomst bij de Quix valt tegen. Zo n tien deelnemers per workshop, soms zelfs minder. In overleg met de scholen wordt dit aanbod aangepast. Professionaliseringstraject op de scholen, ON TOUR Steeds meer scholen weten de weg naar het ixperium te vinden en komen met de vraag hoe Leren met Ict meer en efficiënter kan wordt ingezet en er meer Recht gedaan wordt aan verschillen. Inspiratie en het informeren middels het geven van beelden en good practices, hoe een les met behulp van ict interessanter en uitdagender gemaakt kan worden, ondersteunen de mediamentoren zowel op locatie in Nijmegen als op de scholen zelf. Vaak is het bezoek aan het ixperium een katalysator en startmoment om op school verder te gaan met het onderzoeken hoe het onderwijs ICT rijker te maken. Gerichte vragen van verschillende aard. Deze vragen hebben betrekking op de werkwijze, de visie van de school. Andere vragen hebben te maken met een specifiek onderdeel, bv het rekenonderwijs op een school en hoe we daar met behulp van ICT kunnen Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

8 anticiperen en doelen bereiken. Bijeenkomsten op de schoollocatie worden georganiseerd en teams van leerkrachten worden geïnformeerd, ondersteund en begeleid bij de implementatie van hun specifieke vraag. 6. HAN Pabo & Instituut voor leraar en school ( ILS) In het afgelopen jaar hebben zowel studenten als docenten van de Faculteit Educatie het ixperium aanzienlijk vaker weten te vinden dan in het jaar daarvoor, ter inspiratie, voor advies en gebruik en uitleen van materialen. De verwachting is dat de groei er nog lang niet uit is. Dat heeft met een aantal zaken te maken die we hieronder kort beschrijven. In de voltijdsvariant van de HAN Pabo is inmiddels de leerlijn leren en lesgeven met ict in de gehele opleiding geïntegreerd. Dat betekent dat studenten in diverse onderwijseenheden opdrachten en toetsvormen waarin (didactiek die gebruik maakt van) ict centraal staat, tegenkomen. Denk aan vraaggestuurd, onderzoekend en ontwerpend leren, multimediale presentaties, gps-tochten etc. Daarnaast worden er in de eerste drie leerjaren (samen met het ixperium) diverse masterclasses gegeven: programmeren en robotica, vr en foto en video, STEAM en games in het onderwijs. Studenten moeten daarnaast aantonen bij het afronden van een opleidingsfase (na de propedeuse, bij het afronden van de kernfase en in het afstudeerjaar) hoe zij hun eigen ict-competenties hebben ontwikkeld: de eerste twee momenten dienen als feedforward, tijdens het afstuderen is het een beoordelingscriterium. Dat leidt tot het bezoek aan het ixperium van studenten ter inspiratie, met vragen om advies omtrent inzet van ict of vragen ter ondersteuning van afstudeeronderzoeken, gebruik van materiaal in het ixperium en uitleen voor gebruik in de praktijk. Docenten van de HAN Pabo werkten mee aan de ixpiratiemiddag VR, hebben samen met studenten workshops voorbereid en gegeven en zijn betrokken bij de realisatie van de ixspace (het tweede lokaal waar maakonderwijs en ict samen komen). Een zelfde ontwikkeling is gaande in andere opleidingsvarianten van de HAN Pabo en het Instituut voor Leraar en School (ILS). Van zowel de HAN Pabo als het ILS, kopopleiding en masteropleidingen is er vraag naar (kennis)makingsbijeenkomsten of verdieping omtrent het gebruik van ict door docenten. Waar mogelijk worden gerelateerde lessen van Pabo en ILS in het ixperium gegeven, denk aan bezoek van bijvoorbeeld studenten Leraar Engels, kopopleiding ILS, master Nederlands, minor De betekenisvolle leraar, en de deeltijdopleiding Moderne vreemde talen. Tot slot worden studenten betrokken als partner (Student als Partner) waarbij de studenten werken aan hun ict-eindkwalificaties: zij zijn onder andere ingezet tijdens open dagen als ondersteuning, maar ook om een middagprogramma met kinderen te organiseren (ixpiekidz). Daarnaast maakten zij met ondersteuning het programma van het Technisch Creatief Centrum Nijmegen (TCCN) en TechnoPromo in Cuijk ict-rijker. Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

9 7. CLC/Onderzoek Inleiding Het ixperium/centre of Expertise leren met ict (ixperium/coe) is inmiddels ruim zes jaar operationeel. In deze zes jaar is het ixperium/coe een gewaardeerd, deskundig en innovatief kenniscentrum geworden. De drie programmalijnen, leren met ict als middel, aanpalende organisatorische vraagstukken en leren met ict als doel groeien uit tot waardevolle onderzoeksprogramma s die regionaal, maar ook landelijk en internationaal invloed hebben. De werkwijze van het Centre of Expertise gericht op inspireren, professionaliseren, ontwerpen van ictrijke leerarrangementen en het doen van onderzoek leidt tot een integrale aanpak van de implementatie van ict in het onderwijs. In toenemende mate wordt, bij de aangesloten besturen, top down en bottom up gewerkt. De onderzoekers, maar ook de collega s in het werkveld zoeken voortdurend naar innovatieve werkwijzen en oplossingen. Het thema leren en lesgeven met ict blijft onverminderd een hoge prioriteit gezien de behoefte aan meer gepersonaliseerd leren in het werkveld en de ontwikkelingen in de techniek. De lerarenopleidingen. Leerlijn leren en lesgeven met ict De facultaire werkgroep Lerarenopleiding voor de 21ste eeuw, samengesteld uit opleiders van de HAN Pabo, het ILS en onderzoekers en lectoren van het ixperium/coe monitort de voortgang van de implementatie van de eindkwalificaties in het curriculum van de lerarenopleidingen en rapporteert hierover jaarlijks aan het MT met een bijbehorend beleidsadvies. In 2017 is weer een analyse gemaakt van de studiegidsen en zijn gesprekken gevoerd met alle opleidingen om te achterhalen op welke wijze het implementatieproces verloopt. Hieruit blijkt dat in de voltijdopleiding van de Pabo het leren en lesgeven met ict een stevige plek heeft gekregen.vanaf september 2019 dienen alle studenten die afstuderen op eindfase niveau, aantoonbaar te zijn gekwalificeerd in leren en lesgeven met ict. Minor Design4learning De minor is in 2017 helaas niet doorgegaan vanwege onvoldoende aanmeldingen. In 2018 gaat de minor wel van start. De minor wordt in 2018 voor het eerst opengesteld voor professionals uit het werkveld en daar zijn in 2017 de nodige voorbereidingen voor getroffen. De minor is bedoeld voor docenten die een rol hebben bij onderwijsinnovatie met ict op hun school en zich willen bekwamen in het creatief ontwerpen van ict-rijk onderwijs. De minor is opgenomen als aanbod bij de Pabo Academie en ILS Academie. Honoursprogramma Educatie Open Sourced In februari 2017 is het honoursprogramma EOS, Educatie Open Sourced van start gegaan met 22 studenten. De facultaire werkgroep waarin de lerarenopleidingen en het ixperium/coe zijn vertegenwoordigd, zorgt voor de uitvoering en doorontwikkeling van dit programma. Ook het werkveld wordt voortdurend betrokken in het programma in de vorm van netwerkbijeenkomsten samen met de studenten. Het honoursprogramma richt zich op persoonlijkheidsontwikkeling, onderwijs ontwerpen, ondernemerschap en leren door en met behulp van technologie. De bedoeling van het honoursprogramma is dat studenten werken aan multidisciplinaire, complexe vraagstukken in het kader van onderwijsinnovatie en ict. De eerste ervaringen zijn positief, studenten lijken een enorme persoonlijke ontwikkeling door te maken, zijn zelfsturend en geven in grote mate zelf richting aan hun leerproces. ixpeditie Maatwerk Op basis van het model organiseren van maatwerk met ict is in 2017 gestart met de ontwikkeling van de spelsimulatie. Studenten van het Institute of Information and Computing Science van de Universiteit Utrecht, hebben een spelsimulatie uitgewerkt en een prototype gemaakt. Het prototype is uitgetest en van feedback voorzien door de leden van de expertgroep (o.a. afkomstig van de Open Universiteit, Radboud Universiteit en diverse lectoraten van de HAN), de klankbordgroep (experts op het gebied van spelsimulaties, afkomstig van de NHTV, Windesheim en Tilburg University) en de gebruikersgroep waarin professionals uit het werkveld (CLC Arnhem, Conexus), studenten en lerarenopleiders zijn vertegenwoordigd (o.a. van Pabo HAN, Windesheim, Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

10 Hogeschool van Amsterdam en Inholland). De conclusie was dat het model goed is verankerd in de simulatie, maar dat de gameplay verder moet worden versterkt. Hiervoor is samenwerking gezocht met Buro302 en de ICA-opleiding van de HAN waar studenten Communication & Multimedia Design werkzaam zijn. Zij hebben met hun expertise op het gebied van gamedesign en grafische vormgeving de gameplay verder vormgegeven. Op basis van een aantal testrondes is het spel verder bijgesteld en doorontwikkeld. Het spel is in de ontwikkelfase gespeeld door twee schoolteams (Brede school Michiel de Ruyter en de AnneFrank school). De deelnemende leerkrachten hebben het spel positief beoordeeld. Het spel faciliteert teamleden om uit hun eigen rol te stappen en het gesprek aan te gaan over mogelijke oplossingen op het gebied van maatwerk met ict. Op 23 oktober 2017 was de midterm-review van het project door SIA. De beoordelingscommissie gaf aan onder de indruk te zijn van de tussentijdse resultaten en de wijze waarop onderzoek en praktijk met elkaar verbonden zijn. De commissie was erg positief over de opzet van het project en de voortgang van de activiteiten. Zij vond de methodologische kwaliteit van de onderzoeksactiviteiten en de betrokkenheid van de praktijkpartners middels de structuur van het ixperium bewonderenswaardig. De commissie gaf hierbij aan dat de uitkomsten van het project niet alleen op regionaal niveau moeten worden gedeeld maar dat de opbrengsten van belang zijn voor alle basisscholen in Nederland. Het promotieonderzoek, dat aan het project is gekoppeld (promotor: prof. Dr. Paulien Meijer, RU) richt zich op de vraag of de spelsimulatie bijdraagt aan het vergroten van het perspectief van leraren (van een gefragmenteerd perspectief naar een systeemperspectief). Om dit te onderzoeken is in 2017 de open concept map opdracht ontwikkeld op basis van literatuurstudie, een pre-pilot en pilotstudie. Het ontwikkelde instrument is uitgetest op vijf basisscholen bij 44 respondenten. Op dit moment wordt een wetenschappelijk artikel geschreven over de analysetechniek om mentale modellen op basis van concept maps in beeld te brengen. Er is een posterpresentatie gehouden over de analysetechniek op de ORD van 2017 in Antwerpen. In 2018 wordt het spel doorontwikkeld zodat er verder onderzoek naar kan worden gedaan. In 2018 wordt het spel gespeeld bij tien schoolteams (van Conexus) en vijf studententeams (HAN Pabo). Hierbij staat de vraag centraal hoe de mentale modellen van leraren veranderen door het spelen van de spelsimulatie en welke elementen in de spelsimulatie hieraan bijdragen. Tevens zal in 2018 de vervolgpublicatie Organiseren van gepersonaliseerd leren verschijnen. Hierin worden de praktijkvoorbeelden van maatwerk met ict beschreven. Schoolleiders In 2017 is een onderbouwing geschreven voor de professionaliseringsaanpak van schoolleiders gericht op Leidinggeven aan onderwijs en ict. Schoolleiders geven aan een grote behoefte te hebben aan professionalisering op dit gebied. De RAAK Pro aanvraag die in 2017 is ingediend met partners uit po, vo én mbo, gericht op onderzoek naar de schoolleiderscompetenties en effectieve professionaliseringstrajecten, is helaas afgewezen. In 2018 gaan we ons bezinnen op hoe we toch een vervolg kunnen geven aan de doorontwikkeling van dit thema en op deze manier aansluiten bij vragen uit het werkveld. Tablio In december 2016 is het Tablio van start gegaan. Het is een Europees Erasmus+ project met partners uit België, Slovenië, Noord-Ierland, Italië, Turkije en Nederland. Penvoerder is de PXL Hogeschool uit Hasselt (België). Namens de HAN participeert het ixperium/coe in het project. Het project heeft een aantal doelstellingen, samengevat gaat het om de vraag op welke manier mobiele apparaten (zoals tablets, laptops, chromebooks, phablets) binnen het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs kunnen worden ingezet ten behoeve van het recht doen aan verschillen (inclusie en differentiatie). In fase 1 (2017) is daartoe een toolkit ontwikkeld van ontwerpprincipes en ontwerpsjablonen, evaluatiecriteria en good practices. In fase 2 ( ) ontwikkelen designteams in de verschillende landen op basis van deze toolkit, innovatieve onderwijsarrangementen die gebruik maken van mobiele apparaten. In fase 3 (2019) zullen nationale Tablio bootcamps georganiseerd worden (en één internationale bootcamp) waarbij leraren uit het primair en voortgezet onderwijs geprofessionaliseerd zullen worden op basis van de opbrengsten van het project. Tijdens de verschillende fasen zijn vertegenwoordigers vanuit het netwerk van het ixperium/coe betrokken bij de focusgroepbijeenkomsten, het verzamelen van good practices, de designteams en (in 2019) de bootcamps. Meer informatie over het Tablio project is te vinden op Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

11 Doorbraakprojecten Onderwijs & ICT po, introductie Het Doorbraakproject Onderwijs & ict had het doel om ict-doorbraken te realiseren. De PO-raad heeft scholen in het primair onderwijs opgeroepen om zich aan te melden voor het onderzoeksdeel binnen het Doorbraakproject onderwijs & ICT. Het onderzoek in Doorbaakproject Onderwijs & ICT richt zich op de vraag wat de kenmerken zijn van gepersonaliseerd leren met ict. Vervolgens is de vraag of er verbanden zijn van deze kenmerken met de opbrengsten van het gerealiseerde onderwijs. Meerdere besturen/scholen hebben gehoor gegeven aan deze oproep. Het ixperium/centre of Expertise heeft samen met drie schoolbesturen een onderzoek uitgevoerd in de school. Het betrof een onderzoek naar Maatwerk met ict bij CLC Arnhem een onderzoek naar Computational Thinking in Conexus en een onderzoek naar het onderwijsconcept O4NT bij verschillende schoolbesturen. Doorbraakproject Computational Thinking en Programmeren in het basisonderwijs Van september 2016 tot juli 2017 is het doorbraakproject Computational Thinking en Programmeren in het basisonderwijs uitgevoerd. Aanvrager was het bestuur van Conexus, het onderzoek is uitgevoerd door het ixperium/coe. Hoofdvraag van het project was: Op welke wijze draagt een gepersonaliseerd leerarrangement rondom programmeren bij aan de computational thinking vaardigheden en de motivatie met betrekking tot programmeren en technologie, van leerlingen in de middenbouw en de bovenbouw van het primair onderwijs? Er is deelgenomen door vijf scholen van Conexus, in totaal 270 leerlingen uit klas 5-8 en vijftien leraren verdeeld over de vijf scholen. Het onderzoek levert de bevestiging op dat er geen verschil zit in de prestatie van jongens en meisjes op het gebied van computational thinking, al zijn jongens wel hoger gemotiveerd op dit gebied. Het levert geen aanwijzingen dat leren programmeren met behulp van robots, bij een korte interventie, positievere effecten heeft dan het leren programmeren op het beeldscherm. Wel laat het zien dan zelfs een korte interventie positieve effecten heeft op de belangstelling van jongens en meisjes voor het leren programmeren. De verwachte motivatie-effecten van gepersonaliseerd aanbieden van de interventie werden niet aangetoond. Er is over het onderzoek en deze resultaten gepresenteerd tijdens de EAPRIL conferentie 2016 in Porto en tijdens de ORD 2017 in Antwerpen. Netwerk Bij CLC Nijmegen zijn gesprekken gaande om de Nijmeegse kinderopvang aan te laten sluiten. Dit stelt bijzondere eisen aan het netwerk met name wat betreft aansluiting van de relevante opleidingen, denk hierbij bijvoorbeeld aan pedagogiek. Onderwijswerkveld Het regionale onderwijswerkveld is in alle lagen van ons ixperium/coe betrokken. In de stuurgroep zitten vertegenwoordigers vanuit po, vo en mbo en ook vertegenwoordigers van de lerarenopleidingen en de faculteit. In 2017 is besloten om de stuurgroep om te vormen naar een strategisch stakeholders overleg (sso). Dit doet meer recht aan de werkwijze en invloed van het overleg. In 2017 zijn we begonnen met een risicoanalyse van het Centre of Expertise. Dit vooral vanwege het organisatorische karakter van het Centre of Expertise: een netwerkorganisatie. Tot zover hebben we vooral de voordelen van een netwerkorganisatie ervaren, namelijk samenwerken op basis van ambitie en passie. In de Raad van Advies zijn zowel de po-, vo- als mbo-raad vertegenwoordigd, naast vertegenwoordigers uit wetenschap. De drie ixperiums worden met het werkveld én de lerarenopleidingen bestaft. In de werkgroep lero 21, waarin de ontwikkelingen rondom de leerlijn en de minor worden gemaakt, zitten vertegenwoordigers vanuit opleiding en onderzoek. Het werkveld dient als klankbord. Ook in de ixperium designteams en de ixpeditie Maatwerk werken de drie partijen nauw samen. En bij de voorbereiding van de master gepersonaliseerd leren met ict wordt nauw samengewerkt tussen werkveld, lerarenopleidingen en onderzoek. Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

12 8. Designteams ixperium designteams ixperium Nijmegen in 2017 De designteams van het ixperium/coe ontwikkelen ict-rijke leerarrangementen vanuit onderwijskundige vraagstukken van de deelnemende scholen. Deze vraagstukken hebben altijd betrekking op het (organiseren van) recht doen aan verschillen met ict en/of op het bevorderen van ict-geletterdheid van leerlingen. De ixperium designteams in het po bestaan uit een of meer leraren van de betreffende school (of scholen), een onderzoeker van het ixperium/coe, een lerarenopleider van HAN Pabo en een ict-expert (mediamentor) van het ixperium Nijmegen. Waar mogelijk kunnen er studenten aan het designteam deelnemen. Door de multidisciplinaire samenstelling van de ixperium designteams kan binnen ieder designteam gebruik worden gemaakt van de diverse aanwezige kennis en ervaring van de deelnemers. In 2017 rondden binnen CLC Nijmegen vier designteams die in 2015 of 2016 waren gestart hun ontwerptraject af met een eindproduct. In 2017 zijn ook weer drie nieuwe designteams gestart. Een van deze designteams werd vroegtijdig beëindigd, omdat de verwachtingen van de leerkrachten in het designteam onvoldoende overeen kwamen met de uitgangspunten van een ixperium designteam. De andere twee designteams zullen hun ontwerptraject in 2018 afronden. Een uitgebreid rapport is beschikbaar: Hierin leest u meer over de designteams die in 2017 hun ontwerptraject afrondden en wat deze designteams hebben opgeleverd. 9. Trendgroep De trendgroep bestaat uit een afspiegeling van collega s uit Nijmegen en Arnhem, waarbij een coördinator, specialist Leren en lesgeven met ict, een onderzoeker, een mediamentor uit Arnhem en een uit Nijmegen en een beheerder zitting hebben in de groep. Waar nodig wordt expertise van buiten benut. Hoewel het bewaken van trends tot de taken blijft behoren, is de opdracht die de trendgroep heeft, uitgebreid naar het inbedden van deze trends in het repertoire van het ixperium en de communicatie naar buiten. Zo wordt bij de aan de aanschaf van apparatuur of andere zaken bekeken of dit gekoppeld dient te worden aan een ontwerpvraag om nadrukkelijker dan voorheen in de driehoek onderzoek onderwijs opleiding na te gaan of de verwachtingen bij aanschaf van ict-middelen ook daadwerkelijk tot de gewenste (leer)resultaten leiden. Zo wordt bijvoorbeeld samen met een basisschool uit Nijmegen onderzocht welke rol een tekenrobot kan spelen. Tot slot worden activiteiten/initiatieven binnen de trendgroep besproken, op elkaar afgestemd en gedeeld, denk daarbij o.a. aan allerlei activiteiten omtrent VR in het onderwijs die in Arnhem, Oss en Nijmegen plaats vinden, maar ook STEAM, programmeren en robotica. 10. Recht doen aan verschillen Binnen de doelstellingen van het ixperium staat genoemd Leren met ict en Recht doen aan verschillen. Met name het laatste onderdeel heeft het afgelopen jaar onze expliciete aandacht gehad. Er zijn diverse bijeenkomsten geweest met een speciaal daartoe geformeerde werkgroep waarin opleiding, onderzoek en praktijk van de CLC- s Arnhem en Nijmegen vertegenwoordigd zijn. Er is een meetlat ontwikkeld en onze mediamentoren hebben de arrangementen hieraan getoetst. Hier en daar zijn de arrangementen aangepast zodat meer recht gedaan wordt aan verschillen. Bij nieuw te ontwikkelen arrangementen wordt vanaf de start meegenomen dat het recht dient te doen aan verschillen. We blijven ons de komende jaren focussen op dit thema om een verdiepingsslag te maken. De ambities van de scholen (zie 11) zullen hierbij een belangrijk handvat bieden en uitgangspunt zijn. Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

13 Facts & Figures. Overzichten Activiteiten ixperium Arrangementen per stichting. Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

14 Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

15 Quix per stichting Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

16 Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

17 Overige activiteiten waarbij het ixperium betrokken is geweest die ontstaan zijn vanuit een vraag van de stichting of een school. Per stichting een globaal overzicht. Conexus: Studiemiddag met personeel bestuurskantoor en ict-ers van de scholen. 13x andere activiteiten waaronder teambijeenkomsten en trainingen. 4x begeleiding n.a.v. bepaalde projecten. Sint Josephscholen: 6x andere activiteiten waaronder trainingen. Bijeenkomst met directeuren rond de ambities. 2x workshop en/of project. Lijn 83: 14x ambitiehesprek. 15x scholen bezocht, vragen opgehaald en meteen opgepakt. SPOG: 24 x overige activiteiten: studiedagen, mediacoaches, ixpiekidz, VR, Monitor, Meetup024, directieoverleg. 6 x projecten: First Lego League, trainingen, vraaggestuurd leren, 21st century skills. 8x ambitiegesprek. SPOM: 13x ambitiegesprek. 12x andere activiteiten n.a.v. vraag van een school. Optimus: 82x activiteiten: Moonshots, Visietrajecten, G-suite, Classroom, Snappet, Dashboard, Trainingen. Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

18 Ambities Uitgangspunt voor de digitale vragenlijst en de gesprekken was het model Personaliseren van leren. Deelname aan de vragenlijst: Bestuur Aantal scholen Deelname aantal scholen Responspercentage Conexus ,3% Lijn ,3% Optimus ,5% SPOG % St. Josephscholen % SPOM ,7% Totaal ,1% Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

19 Huidige situatie 2017 Totaaloverzicht Gewenste situatie 2025 Totaaloverzicht Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

20 Huidige situatie 2017 Overzicht per stichting Gewenste situatie 2025 Overzicht per stichting Ambitie differentiatie 2025 à huidige typering differentiatie klassikaal onderwijs groepsdifferentiatie en individuele leerlijnen persoonlijke leerroutes totaal zelfregulerend leren in een vaststaand programma persoonlijke leerroutes totaal klassikaal onderwijs groepsdifferentiatie en individuele leerlijnen zelfregulerend leren in een vaststaand programma Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

21 Vormen van differentiatie op de dimensie individueel belang collectief belang geen wel soms wel/soms verandering differentiatie differentiatie geen differentiatie voor 2025 naar niveau 1% 78% 21% 68% in verwerking van leerstof 2% 68% 30% 65% in instructie 3% 74% 23% 64% naar tempo/tijd 4% 57% 39% 48% wat er wordt geleerd 3% 46% 51% 67% met wie er wordt geleerd 8% 46% 46% 32% in evaluatie/feedback op het leren 15% 34% 51% 68% hoe er wordt geleerd 17% 23% 60% - waar en wanneer er wordt geleerd 19% 22% 59% 40% naar interesses van de leerling 26% 21% 53% 69% waarom er wordt geleerd 32% 25% 43% 47% Vormen van differentiatie op de dimensie externe regie zelfregie geen differentiatie wel differentiatie soms wel/soms geen differentiatie verandering voor 2025 leerling bepaalt met wie hij leert 6% 10% 84% 39% leerling bepaalt in welk tempo hij 12% 66% 53% leert 21% leerling bepaalt waar hij leert 21% 12% 66% 40% leerling bepaalt wanneer hij leert 34% 7% 59% 43% leerling bepaalt wat hij leert 31% 3% 66% 72% Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

22 Aspecten personaliseren van onderwijs met prioriteit, gezien ambities voor 2025 prioriteit competenties leraren 94% (digitale) leermiddelen 78% curriculum (inhoud, leerlijnen) 77% ict-infrastructuur 65% schoolbeleid 53% volgsystemen/data 51% gebouw/inrichting 49% leiderschap 47% personele inzet (taken, functies) 39% groeperingsvormen 30% nieuwe partners 29% roostering 23% Mate waarin het team in 2025 beschikt over competenties voor leren en lesgeven met ict iedereen 80% van 50% van minder dan prioriteit het team het team 50% van het team instrumentele vaardigheden 61% 32% 7% 1% 66% informatievaardigheden 56% 38% 6% 1% 32% pedagogisch-didactisch gebruik van ict 51% 37% 12% 1% 64% mediavaardigheden 32% 50% 18% 0% 46% opleiden tot ict-geletterde leerlingen 27% 43% 26% 4% 49% evalueren in ict-rijke leerprocessen 22% 31% 29% 18% 33% competenties om te leren en innoveren 15% 31% 36% 18% 59% 12% 24% 41% 24% 54% ontwerpen van ict-rijke leerarrangementen Aspecten schoolorganisatie en leiding geven aan innovatie met ict met prioriteit prioriteit visie en richting over het gebruik van ict 71% bevorderen van samenwerking, leren en onderzoeken 58% competenties om te leren en innoveren met ict 51% strategisch omgaan met betrekking tot (leren en lesgeven met) ict 49% realiseren van een coherente organisatie ten behoeve van het primaire proces 41% onderzoeken, analyseren en probleem oplossen met ict 39% ict-geletterdheid 36% Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen

23 Aandacht in het lesprogramma voor ict basisvaardigheden onderbouw middenbouw bovenbouw geen sporadisch structureel geen sporadisch structureel geen sporadisch structureel nu 10% 57% 33% 4% 43% 53% 1% 27% 72% % 26% 70% 2% 11% 87% 1% 10% 89% Aandacht in het lesprogramma voor informatievaardigheden onderbouw middenbouw bovenbouw geen sporadisch structureel geen sporadisch structureel geen sporadisch structureel nu 39% 51% 10% 6% 51% 44% 1% 24% 75% % 49% 42% 2% 7% 91% 1% 4% 96% Aandacht in het lesprogramma voor mediawijsheid onderbouw middenbouw bovenbouw geen sporadisch structureel geen sporadisch structureel geen sporadisch structureel nu 44% 45% 11% 10% 57% 33% 2% 23% 75% % 39% 45% 4% 11% 85% 1% 6% 93% Aandacht in het lesprogramma voor computational thinking onderbouw middenbouw bovenbouw geen sporadisch structureel geen sporadisch structureel geen sporadisch structureel nu 59% 33% 8% 46% 44% 10% 34% 48% 18% % 36% 44% 8% 28% 64% 5% 18% 77% Samenvatting Schoolleiders van CLC Arnhem en Nijmegen zijn ambitieus. Ze willen de komende jaren grote veranderingen in hun onderwijs. Er zijn al veel scholen die differentiëren. Er wordt nu met name gedifferentieerd naar niveau, in verwerking van leerstof en in instructie. Veel schoolleiders willen deze vormen van differentiatie nog verder ontwikkelen en daarnaast meer differentiëren in evaluatie/feedback en naar interesse van de leerling. De mate van zelfregie bij leerlingen lijkt bij veel scholen nog in de kinderschoenen te staan maar ook hier zijn de ambities hoog. De meerderheid van de schoolleiders zou de komende jaren graag zien dat leerlingen meer regie krijgen in wat en hoe zij leren. We zien dit terug in de door de meeste schoolleiders gewenste verschuiving naar vormen van persoonlijke leerroutes voor leerlingen. Voordat het zo ver is moet er nog veel gebeuren. Er moet volgens de schoolleiders met name aandacht komen voor de competenties van de leraren en dan met name instrumentele vaardigheden en de competenties voor pedagogisch-didactisch gebruik van ict. Deze competenties zijn ook van belang voor het realiseren van de ambitie van veel schoolleiders om de ict-geletterdheid van leerlingen een structurele plek te geven in het lesprogramma. Voor al deze veranderingen is het volgens de schoolleiders ook van belang om de digitale leermiddelen en het curriculum (leerlijnen, leerinhoud) te hervormen. Schoolleiders geven daarbij aan dat de visie op het gebruik van ict verder moet worden ontwikkeld en dat, in het verlengde hiervan, er ook meer behoefte is aan het bevorderen van samenwerking, leren en onderzoeken. Activiteitenoverzicht ixperium Nijmegen