Vakwerk! Plantenteelt
|
|
- Nienke de Vos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vakwerk! Plantenteelt
2
3 Plantenteelt Docentenboek Deel 2 (BB) Peter Norder eerste druk, 2006
4 Artikelcode: Colofon Auteur(s): Illustraties: Illustrator: Onderwijskundige: Redactie: Resonans: Peter Norder Verbaal Beatrijs van den Bos Studio Maan, Manon Limmen Studio Maan, Brigitte Meinen Marco de Lange, Robert Maijer Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum. 4 PLANTENTEELT
5 Inhoud 1 Grond en teeltmedium 6 2 Voeding, echt of namaak? 18 3 Voor iedere plant het juiste dieet 28
6 1 Grond en teeltmedium 1.1 Opdracht 1.1 Grondsoorten herkennen veengrond; zandgrond; zeeklei; rivierklei; lössgrond; 2 theelepels per bak grond; 5 schotels (genummerd 1 t/m 5); 3 schotels (ongenummerd); doorzichtig tape; een schaar; een loep; een atlas. LN/K/17-1 Grondsoorten schatten Een tabel invullen Grondsoorten determineren op verschillende kenmerken Een grondkaart van Nederland lezen 6 GROND EN TEELTMEDIUM
7 120 U moet zorgen voor bakken met verschillende grondsoorten. Wijzig de nummering van de bakken niet. De opdracht loopt anders in de soep. Bak 1: Veengrond Bak 2: Zangrond Bak 3: Zeeklei Bak 4: Rivierklei Bak 5: Löss Neem humusrijke zandgrond. De verschillen zijn dan duidelijker. Leerlingen moeten het verschil kennen tussen kluitjes en korrels. Zo nodig kunt u hier vooraf uitleg over geven. Het kleurverschil tussen rivierklei en löss is goed te zien als de grond is fijngemaakt. De leerlingen kunnen ook kijken naar de korrelgrootte. In rivierklei komen grotere korrels voor dan in löss. Opdracht 1.2 Een bodemprofiel maken een schop; een maatlat; een lange spijker; een grondboor; kleurpotloden. LN/K/17-1 Een bodemprofiel maken Een bodemprofiel lezen Een tekening lezen Beschrijven GROND EN TEELTMEDIUM 7
8 240 Laat de leerlingen eerst de opdracht Grondsoorten herkennen maken voordat ze deze opdracht gaan doen. Spreek de opdracht met de leerlingen door, voordat ze aan de slag gaan. Help de leerlingen eventueel met het uitzoeken van plek. Het is het mooiste als de profielopbouw gelijkmatig is opgebouwd en overzichtelijk van vorm is. De grondwaterstand moet bij voorkeur boven de 1,25 m liggen. Om alle leerlingen voldoende aan bod te laten komen kunt u het beste met groepjes van zes leerlingen werken. De maatlatten zijn eenvoudig te maken. Gebruik panlatten (2 3,5 cm) met een maximale lengte van is 1,20 m. Maak om de 10 cm een vlak donker of rood. Boor op 15 cm van de bovenkant een gat waar een grote spijker doorheen gestoken kan worden. Het is de bedoeling om een bodemprofiel op akkerland en op grasland te maken. Later kunnen deze dan met elkaar worden vergeleken. Gaat u voor deze opdracht de boer op, vergeet dan niet om vooraf toestemming te vragen aan de eigenaar van de grond. Het apart houden van de verschillende grondlagen heeft de volgende redenen: De bouwvoor en de ondergrond worden zo niet met elkaar vermengd. De leerlingen kunnen de zode vrijwel onbeschadigd terugleggen. De leerlingen kunnen de grond in de juiste volgorde in de kuil terugstorten. De leerlingen kunnen niet alleen het profiel, maar ook elke losgespitte laag grond goed bekijken. Bij een (hoog gelegen) zandgrond kan het moeilijk zijn om de grondwaterstand te bepalen. Laat het betreffende deel van de opdracht dan achterwege. Uit tijdsoverweging kunt u de ene helft van de groep naar akkerland sturen en de andere naar grasland. Laat de leerlingen daarna beide profielen met elkaar vergelijken. Maak van tevoren goede afspraken over de manier waarop de kuilen weer dichtgegooid moeten worden. 8 GROND EN TEELTMEDIUM
9 Opdracht 1.3 Doorlatendheid van de grond bepalen fijn zand; grof zand; een bekerglas van 250 ml met 200 ml water; twee bekerglazen van 100 ml; een maatglas van 100 ml; twee open buizen (doorsnede 4 cm, lengte 20 cm); twee statieven; twee klemmen; twee stukjes nylonkous; elastiekjes; een viltstift; een stopwatch; een mediatheek; een computer met internetaansluiting. LN/K/17-1 Samenwerken Een proefopstelling maken opnemen Tabel invullen Machines herkennen en benoemen Informatie opzoeken Computer gebruiken Verslag maken Evalueren 180 Neem als het kan buizen van plexiglas. Leerlingen kunnen daar doorheen kijken. Let er op dat het nylon voldoende stevig is vastgezet. Wijs leerlingen er op dat het water heel snel door het grove zand loopt. De tijdwaarnemer moet hier alert op zijn. In het veld zijn genoeg voorbeelden te vinden van verdichte grond. Vooral aan het einde van de oogstperiode (maïsoogst, rond oktober). Maak van tevoren goede afspraken met de loonwerker / het mechanisatiebedrijf als u daar naar toe gaat. GROND EN TEELTMEDIUM 9
10 Opdracht 1.4 De doorlatendheid van de grond beïnvloeden verschillende handgereedschappen; vakbladen; een computer met internet en Word; een printer. LN/K/17-1,2,3 Oorzaak en gevolg aangeven Gereedschap inventariseren Werkzaamheden benoemen Grondbewerkingen uitvoeren Beoordelen Machines benoemen Verslag maken Informatie opzoeken Computer gebruiken 180 Deze opdracht is een vervolg op de opdracht Doorlatendheid van de grond bepalen waarin het begrip doorlatendheid behandeld wordt. Voer deze opdracht uit in een periode waarin bij de praktijkbedrijven veel grondbewerkingen worden uitgevoerd. Combineer het eventueel met een stageperiode van de leerlingen. Opdracht 1.5 Ploegen, spitten of diepploegen? een excursiebedrijf; een digitale camera; een computer met Word en PowerPoint; een beamer of een projectiescherm. 10 GROND EN TEELTMEDIUM
11 LN/K/17-1,2 Beredeneren Vragen opstellen Omgaan met een digitale camera Samenwerken Taken verdelen Powerpoint-presentatie maken Beoordelen Evalueren 2 x 180 Maak vooraf goede afspraken met het tuindersbedrijf, het akkerbouwbedrijf en het loonbedrijf waar u de leerlingen naartoe stuurt. Verdeel de groep leerlingen in drieën. Eén groep bezoekt een akkerbouwbedrijf waar geploegd wordt, één groep een tuindersbedrijf waar gespit wordt en één groep een loonbedrijf dat ook diepploegt. De opdracht beslaat twee dagdelen. In het ochtendgedeelte worden de bezoeken afgelegd, in het middaggedeelte wordt de presentatie uitgewerkt en gehouden. U kunt de opdracht natuurlijk over twee dagen verdelen. Om deze opdracht te kunnen maken moeten de leerlingen met Powerpoint kunnen werken. Opdracht 1.6 Spitten, twee-steek-diep een steekschop; een pootlijn met zes pennen; een kruiwagen; een meetlint; een stuk grond van ongeveer 2 2 m; vakbladen; een computer met internetaansluiting. GROND EN TEELTMEDIUM 11
12 LN/K/17-1,2,3 Verklaren Een stuk grond uitzetten met pootlijnen Twee-steek-diep spitten Gericht informatie zoeken Computer gebruiken Tabel invullen 180 De leerling moet een-steek-diep kunnen spitten voordat hij deze opdracht kan doen. Een-steek-diep spitten is in leerjaar 3 behandeld. Deze opdracht is een vervolg op de opdracht Ploegen, spitten of diepploegen? waarin een presentatie is gehouden over spitten, ploegen en diepploegen. Opdracht 1.7 Handgereedschap en machines voor de grondbewerking een telefoonboek; een fotocamera (liefst digitaal); vervoer; boeken of vakbladen over ergonomie en arbo; een computer met internetaansluiting. LN/K/17-3,4 Gereedschap benoemen Tabel invullen Risico s aangeven Afspraak maken Vragen formuleren Machinepark inventariseren Fotograferen Werkwijze machines uitleggen Informatie zoeken Computer gebruiken Werkstuk maken 12 GROND EN TEELTMEDIUM
13 240 In deze opdracht maken leerlingen afspraken met een loon- of mechanisatiebedrijf. U kunt ook zelf afspraken maken voor de hele klas. De leerlingen moeten het machinepark inventariseren. Het is dan ook aan te raden om deze opdracht in een rustige periode te plannen. Opdracht 1.8 Werken met de juiste steellengte een rolmaat of duimstok; verschillende typen handgereedschap met verschillende steellengtes; pen en papier; een winkel met tuin(hand)gereedschap; folders van handgereedschap voor de tuin; een computer met Word; een printer. LN/K/17-3,4 Steellengtes opmeten Lichamelijke belasting aangeven Tabel invullen Conclusies trekken Verslag maken Computer gebruiken Aanbevelingen geven 180 Deze opdracht is de voorbereiding voor de opdracht Grond zaai- en/of plantklaar maken. Deze opdracht kan ook gebruikt worden als introductie op onderwerpen als lichaamshouding en ergonomie. GROND EN TEELTMEDIUM 13
14 Opdracht 1.9 Grond zaai- en/of plantklaar maken een rolmaat of duimstok; verschillende typen handgereedschap met verschillende steellengtes; een bats; een hark met rechte tanden; een aandrukrol (of lange plank). LN/K/17-2,3 Opmeten Tabel invullen Gereedschap voor grondbewerking op de juiste wijze gebruiken Veilig werken Werken met juiste lichaamshouding Verklaren 180 Deze opdracht is een vervolg op de opdracht Werken met de juiste steellengte. Zorg voor voldoende oppervlakte tuin waarop de leerlingen kunnen oefenen. Leerlingen moeten namelijk voldoende oppervlak bewerken en voldoende lang werken om eventuele lichaamsklachten te kunnen krijgen. Laat leerlingen ook even werken met steellengtes die niet op hun lichaamslengte is afgestemd. Laat ze vervolgens bij het afronden van de opdracht vergelijkingen maken en verschillen aangeven. Opdracht 1.10 Plantenteelt zonder aarde vakbladen; een computer met internetaansluiting; twee brokjes steenwol (5 5 5 cm); een binoculair; een potlood; een strook ingeluierd steenwolsubstraat; een petrischaaltje; een brievenweger; een bekerglas van 500 ml; 14 GROND EN TEELTMEDIUM
15 een bekerglas van 250 ml; een bekerglas van 100 ml; een trechter; een reageerbuis + rekje; gebakken kleikorrels (hydrokorrels); een liniaal. LN/K/17-1,2 Samenwerken Werken met een binoculair Tekenen Meten Massa bepalen Informatie zoeken Computer gebruiken Collage maken Bespreken 180 In deze opdracht komen alleen de eigenschappen van substraatteelt en hydrocultuur aan de orde. BB-leerlingen hoeven de eigenschappen alleen maar te herkennen. Steenwolsubstraat is verkrijgbaar in stroken van 1 meter. Vaak kunt u bij een kweker in de buurt een gebruikte strook krijgen als u daarom vraagt. Hydrokorrels kunt u kopen bij tuincentra en potplantenkwekers. Opdracht 1.11 Bodemprofielen onderzoeken een klembord; schrijfgereedschap; kleurpotloden; een routekaart; laarzen en een fiets; een meetlat; een grondboor; een reep plastic; een computer; een printer. GROND EN TEELTMEDIUM 15
16 LN/K/17-1 Samenwerken Taken verdelen Kaart lezen Grondboor gebruiken Profiel tekenen en inkleuren Legenda maken Beoordelen Oplossingsgericht denken Werkproces evalueren Verbeteringen formuleren 240 In deze opdracht (in de Oriëntatie) geeft u de leerlingen een boorinstructie. U moet dit veldonderzoek goed voorbereiden. Denk hierbij aan: de bodemtypen die van belang zijn opzoeken; de boorpunten vaststellen; afspraken maken met de grondgebruikers; een routekaart maken met een aanduiding van de bodemtypen. De voorbereiding kost tijd. Houd hier rekening mee. In deze opdracht worden de leerlingen sterk aangesproken op hun verantwoordelijkheidsgevoel. Maak ze daarop attent. De leerlingen mogen niet direct aan de weg een gat boren. Ze moeten ongeveer 15 meter het perceel inlopen. U kunt ook zelf de plekken waar geboord moet worden markeren. Dit onderzoek kan ook gezamenlijk (met de hele klas) uitgevoerd worden. In de opdracht Een bodemprofiel maken is de betekenis van grondkleuren besproken. 16 GROND EN TEELTMEDIUM
17 GROND EN TEELTMEDIUM 17
18 2 Voeding, echt of namaak? 2.1 Opdracht 2.1 Verschillende soorten mest vakbladen; een computer met internetaansluiting. LN/K/16-1,2,3,4 Organische mestsoorten herkennen Tabel lezen Eenvoudige berekeningen uitvoeren Informatie opzoeken Computer gebruiken Verslag maken Evalueren 180 In deze opdracht zitten ook eindtermen die niet voor de BB-leerweg gelden. In de praktijk zullen deze leerlingen wel met dergelijke vraagstukken worden geconfronteerd. Geef daar waar nodig extra uitleg, met name bij de berekeningen. Als er een kinderboerderij in de buurt is, kunt u daar de verschillende mestsoorten bekijken. Opdracht 2.2 Organische stof, humus en compost een woordenboek; metselzand (bak 1); droge humusrijke zandgrond (bak 2); droge potgrond (bak 3); plakplastic; vier genummerde schotels; een schaar; 18 VOEDING, ECHT OF NAMAAK?
19 een composthoop (of -vat) met deels vergaan materiaal; een loep; een computer met internet. LN/K/16-1,3 Opzoeken in woordenboek Verklaren Tabel invullen Eenvoudig onderzoek verrichten Grond onderzoeken Waarnemen Beschrijven Evalueren 120 Zet vooraf drie bakken met de volgende inhoud klaar: bak 1 met metselzand; bak 2 met droge humusrijke zandgrond; bak 3 met droge potgrond. Wijzig de nummering van de bakken niet. Doet u dit wel, dan ontstaan er problemen bij de opdrachten in de Uitvoering. Zorg ook voor genummerde schotels. De term organische stof kan voor sommige leerlingen verwarrend zijn. Het suggereert één stof. Spreek eventueel over organisch materiaal. De leerlingen moeten de composthoop open maken. Hierbij is het belangrijk dat de leerling echt in de composthoop onderzoekt. Stimuleer de leerlingen om bij het onderzoek zo veel mogelijk zintuigen te gebruiken (kijken, voelen, ruiken). De compost die de leerling gaat bestuderen moet droog zijn. Daar kunt u voor zorgen door bijvoorbeeld enkele dagen van tevoren een bepaalde hoeveelheid naar binnen te halen. Opdracht 2.3 Van afval naar voedsel een computer met internet en Powerpoint; tuinaarde of compost; een bekerglas (250 ml); een stukje brood; een stukje plastic; VOEDING, ECHT OF NAMAAK? 19
20 een stukje papier; een spijker; water. LN/K/16-1 Informatie opzoeken Computer gebruiken Proefopstelling maken Waarnemen Verklaren/uitleggen Powerpoint-presentatie maken Feedback geven Beoordelen 2 x 120 In de eerste les zetten de leerlingen de proef op. Een week later ronden ze de proef af. Een handige site waar veel informatie te vinden is, is: Opdracht 2.4 Meststoffen onderzoeken diverse kunstmestsoorten; een thee-/koffielepel; een glazen pot; kraanwater; een computer met Word; vakbladen/tijdschriften; een A3-vel; een schaar en lijm. 20 VOEDING, ECHT OF NAMAAK?
21 LN/K/16-1,2 Tabel invullen Etiketten lezen Tabel maken in Word Proef uitvoeren (oplossen) Waarnemen Verklaren Conclusies trekken Informatie opzoeken Poster maken 180 Wanneer u niet beschikt over een opslagplaats van kunstmest of geen lege verpakkingen bewaart, laat de leerlingen dan naar een Welkoop of een Boerenbond gaan. Houd dan rekening met extra uitvoeringstijd. Zorg voor voldoende glazen potjes en theelepeltjes. Misschien dat de sectie scheikunde hierin kan helpen. Opdracht 2.5 Vochtvasthoudend vermogen droge zandgrond; droge zandgrond vermengd met compost; droge kleigrond; droge veengrond; 100 gram droge steenwol of glaswol (één stuk); vijf lege bakjes; een digitale weegschaal; een glazen pot met schaalverdeling (minimale inhoud 300 ml); een maatglas (minimale inhoud 250 ml); filtreerpapier; een trechter. VOEDING, ECHT OF NAMAAK? 21
22 LN/K/17-1 Afwegen Maatglas aflezen Eenvoudige berekeningen uitvoeren Tabel invullen Verklaren Concluderen Werkwijze evalueren 120 U moet verschillende soorten grond en een substraatsoort (steenwol) klaarzetten. Zorg dat er voldoende droge grond aanwezig is. Hoewel het niet moeilijk is, kunt u het vouwen van filtreerpapier (voor in de trechter) het beste een keer voordoen. Wanneer u na de proef de verschillende grondsoorten gescheiden inzamelt en laat drogen, kunt u deze later nog eens gebruiken. Opdracht 2.6 Een tuin anorganisch bemesten kunstmest; een emmer; een strooibak; een weegschaal; uitzetlijnen; een meetlint; een pen; een rekenmachine. 22 VOEDING, ECHT OF NAMAAK?
23 LN/K/16-2,7 Tabel invullen Checklist opstellen Berekeningen uitvoeren Perceel uitzetten Kunstmest afwegen Kunstmest strooien met de hand Werkresultaat beoordelen Werkproces beoordelen 180 In de opdracht is uitgegaan van een perceel van 100 m 2. Gebruiken de leerlingen een perceel van andere afmetingen, dan zult u de antwoorden moeten aanpassen. Vaak vinden leerlingen percentagesommen lastig. Oefen dit indien nodig met de leerlingen. Zorg dat er voldoende kunstmest aanwezig is. Beschikt de school niet over voldoende oppervlakte tuin, dan kunt u de opdracht misschien bij een boer in de buurt uitvoeren. Opdracht 2.7 Bemesting in een kas een rekenmachine; een telefoongids; een telefoon; een excursiebedrijf; een fototoestel (liefst digitaal); een computer met Word; een printer; vakbladen. VOEDING, ECHT OF NAMAAK? 23
24 LN/K/16-1,2 Gegevens uit een tabel lezen Tabel invullen Berekeningen uitvoeren Vragenlijst maken Bedrijfsbezoek organiseren en uitvoeren Vragen stellen Fotograferen Relevante informatie zoeken Verslag maken 240 De leerlingen moeten voordat ze deze opdracht kunnen doen, eerst opdracht Meststoffen onderzoeken gedaan hebben. In deze opdracht wordt het een en ander besproken over kunstmestgiften in een kwekerij/tuinderij. U kunt ook een klassikale excursie organiseren naar een tuinder/kweker. Niet iedere leerling is even sterk in het rekenen met procenten. Oefen dit indien nodig met de leerlingen. Opdracht 2.8 Een composthoop onderzoeken pen en papier; een composthoop; een greep of riek; plakplastic; een thermometer; een computer met internet. LN/K/16-1 LN/K/17-1 Onderzoeken Temperatuur opmeten Berekeningen uitvoeren Informatie opzoeken op internet Gegevens vergelijken 24 VOEDING, ECHT OF NAMAAK?
25 180 Zorg dat er verse en oude compost aanwezig is. Bij het bepalen van de temperatuur gaat het erom dat de leerlingen begrijpen dat er warmte nodig is om te composteren. U kunt met de leerlingen een composteringbedrijf in de buurt bezoeken. Grotere gemeentes hebben vaak een eigen afvalverwerkingplaats waarbij een aparte composteringshoek is. U kunt de leerlingen ook zelf een excursie naar zo n bedrijf laten organiseren. Opdracht 2.9 Een composthoop opzetten een computer met internet; handgereedschap; een plek voor de composthoop. LN/K/16-1 LN/K/17-1 Samenwerken Taken verdelen Een stappenplan opzetten Een stappenplan uitvoeren Composthoop maken Beoordelen Evalueren 180 De leerlingen moeten eerst de opdracht Een composthoop onderzoeken uitvoeren, voordat ze met deze opdracht aan de slag gaan. In de opdracht Een composthoop onderzoeken worden eigenschappen van een composthoop behandeld. Zorg dat er voldoende materiaal is dat in de composthoop kan worden gezet. Het beoordelen van een composthoop kan eigenlijk pas na verloop van enige tijd. VOEDING, ECHT OF NAMAAK? 25
26 Opdracht 2.10 Een tuin organisch bemesten papier en pen; verteerde compost; een deel van de (school)tuin; een kruiwagen; een schop; een hark. LN/K/16-7 LN/K/17-3 Samenwerken Een stappenplan opzetten Taken verdelen Een stappenplan uitvoeren Bemesting uitvoeren Beoordelen Evalueren 180 Zorg voor voldoende compost om te verwerken. Leg van tevoren een aantal zaken uit, zoals: gebruik de bovenste laag van de composthoop niet (dit materiaal is onvoldoende verteerd); stort de hopen compost verspreid uit over de tuin (met de kruiwagen); hark de composthopen daarna vlak met de hark. 26 VOEDING, ECHT OF NAMAAK?
27 VOEDING, ECHT OF NAMAAK? 27
28 3 Voor iedere plant het juiste dieet 3.1 Opdracht 3.1 De rol van voedingselementen metselzand; een emmer (10 ltr) om zand te spoelen; vier plastic potten (maat EC 11 of 12); jonge planten, zaailingen of stekken; drie goed oplosbare, enkelvoudige meststoffen (N, P en K); een weegschaal waar milligrammen mee gemeten kunnen worden; vier gieters/emmers (10 ltr); water; een zeef; een roerstaaf; vier steeketiketten; een watervaste stift; vakliteratuur; een fotocamera (liefst digitaal); een computer met Word en internet. LN/K/16-1,2,7 Tabel invullen Taken verdelen Proefopstelling maken Voedingsoplossingen maken Afwegen Verslag schrijven Informatie zoeken Fotograferen Samenwerken Resultaten evalueren Samenwerking evalueren 28 VOOR IEDERE PLANT HET JUISTE DIEET
29 180 De opdracht kan in 120 opgezet worden. Het derde uur is een schatting van de benodigde tijd verspreid over drie weken om te observeren en om verslaglegging te doen. Zorg dat er voldoende enkelvoudige meststoffen zijn. Ook moeten er voldoende emmers of gieters zijn. Deze opdracht is veelomvattend. Hij moet dan ook goed voorbereid worden. Help de leerlingen daar eventueel bij. Opdracht 3.2 Overmaat aan voedingsstoffen schaadt potgrond; vier potten; vier snelgroeiende, jonge planten; mengmeststof; stikstofmeststof; kalimeststof; vier steeketiketten; een watervaste stift; vier flessen (liefst 1,5 ltr); een computer met Word. LN/K/16-1,2,3 Tabel lezen Computer gebruiken Oppotten Kunstmestoplossingen maken Observeren Tabel maken Berekeningen uitvoeren Conclusies trekken Verklaren VOOR IEDERE PLANT HET JUISTE DIEET 29
30 240 De eerste drie uren besteedt de leerling aan het opzetten van de proef. Het laatste uur is verdeeld over een periode van vier weken waarin de leerling de planten verzorgt en waarnemingen in de tabel noteert. De leerlingen moeten eerst de opdracht De rol van voedingselementen maken voordat ze deze opdracht kunnen doen. Controleer de oplossingen die de leerlingen maken. De verschillende oplossingen moeten echt een overmaat aan voedingstof(fen) hebben. Doe eerst een berekening voor aan de leerlingen. Daarna kunnen ze de berekeningen zelfstandig uitvoeren. Opdracht 3.3 Gebreks- en overmaatziekten in het gewas de Gewasbeschermingsgids; vakliteratuur; een computer met internet; materiaal om een voorlichting te houden. LN/K/16-1,2 Informatie opzoeken Tabel invullen Taken verdelen Samenwerken Een presentatie houden Een voorlichting organiseren en uitvoeren Resultaat beoordelen Samenwerking beoordelen 30 VOOR IEDERE PLANT HET JUISTE DIEET
31 240 De Gewasbeschermingsgids hoeft niet recent te zijn. Het is wel gemakkelijk om gidsen van dezelfde druk te gebruiken. Zorg dat er voldoende AV-middelen beschikbaar zijn om een goede presentatie te kunnen organiseren. U kunt naar wens meer of minder beperkingen/voorwaarden vastleggen voor de presentatie. Opdracht 3.4 Een grondmonster nemen een grondboor; grondmonsterzakjes/-potjes; een stuk grond (schooltuin); een computer met internet. LN/K/17-1 Informatie zoeken op internet Samenwerken Grondmonsters nemen Evalueren Tips bedenken 180 Voor deze opdracht moet u de beschikking hebben over een monsterboor en een grondmonsternamepakket. Dit kunt u bestellen bij Eurolab ( kosten ± 45,-). Doe dit wel ruim op tijd vanwege de levertijd! Behalve Eurolab zijn er ook andere instanties die grondonderzoek uitvoeren. Misschien dat uw school al contacten heeft met een onderzoeksbureau. Het zelf nemen van grondmonsters is leerzaam en relatief goedkoop. Het laten onderzoeken van monsters is voor de leerlingen echter ook leerzaam. VOOR IEDERE PLANT HET JUISTE DIEET 31
32 Opdracht 3.5 Biologische landbouw in opmars een computer met internet; een printer; een fotocamera (liefst digitaal); pen en papier; vakbladen; presentatiemiddelen; een excursiebedrijf. LN/K/16-1 LN/K/17-1 Tabel lezen Berekeningen uitvoeren Bedrijfsbezoek voorbereiden en uitvoeren Samenwerken Een presentatie houden Presentatie beoordelen Proces evalueren 240 Als er leerlingen zijn die geen biologisch bedrijf kunnen vinden, zoek dan zelf een adres voor hen. Als de leerlingen verschillende bedrijven bezoeken, krijgen ze door de presentaties een goed beeld van de verschillende manieren waarop boeren hun bedrijf organiseren. U kunt natuurlijk ook met de hele groep naar één bedrijf gaan. Opdracht 3.6 Meststof voor een gewas Voor deze opdracht heb je een computer met internet nodig. LN/K/16-1,2,6 Informatie opzoeken Beredeneren Een tabel invullen Berekeningen uitvoeren Conclusies trekken Beargumenteren Feedback geven op eigen werk 32 VOOR IEDERE PLANT HET JUISTE DIEET
33 180 Dit is een extra opdracht! Volgens de eindtermen hoeft een basisleerling geen computervaardigheden te hebben om een bemestingsadvies op te kunnen stellen. In de praktijk zullen basisleerlingen wel vaak kunstmestgiften moeten geven. Dan moeten ze dus toch de gift kunnen bepalen en de bijbehorende berekeningen kunnen uitvoeren. De leerling moet enige voorkennis hebben van voedingsstoffen en bemesting om deze opdracht te kunnen doen. Leg duidelijk aan de leerlingen uit hoe ze figuur 3.20 moeten lezen. Reken enkele voorbeelden op het bord uit, zodat de leerlingen een rekenvoorbeeld hebben. Opdracht 3.7 Voor elk wat wils een computer met Word en internet; een printer; een fotocamera, liefst digitaal; vakbladen; een fiets. LN/K/16-1,2 Tabel invullen Samenwerken Bedrijfsbezoek organiseren Vragen bedenken Interviewen Informatie opzoeken Informatie ordenen Een verslag maken VOOR IEDERE PLANT HET JUISTE DIEET 33
34 360 Het beste is wanneer de leerlingen een volledige dag aan de opdracht kunnen werken. Help zo nodig de leerlingen om onderwerpen te bedenken bij het thema. Onderwerpen kunnen zijn: manieren van toediening; soorten voeding; tijdstip van toedienen; benodigde hoeveelheden. U kunt ook zelf een bedrijfen en er met de hele groep naar toe gaan. Verdeel dan de onderwerpen over het aantal groepen en laat iedere groep een presentatie houden in de klas. Opdracht 3.8 Bemesten: een vak apart een computer met luidsprekers en internet; kladpapier; vaktijdschriften; materiaal om een collage te maken. LN/K/16-1,2 LN/K/17-1 Benoemen Informatie zoeken Met internet werken Samenvatten Collage maken Informatie verwerken Tabel invullen Werkproces weergeven Werkproces evalueren 34 VOOR IEDERE PLANT HET JUISTE DIEET
35 240 Dit is een extra opdracht. De leerlingen bekijken in deze opdracht de volgende grondsoorten: duinen, hoogveen, rivierklei en zeeklei. Ze moeten deze gronden eerder al eens grondig bestudeerd hebben. Een geluidskaart en luidsprekers is niet direct een vereiste voor deze opdracht. De tekst van de videofragmenten wordt onder het kopje extra informatie ook gegeven. Tekst en beeld zijn echter niet gelijktijdig af te spelen. Deze opdracht is goed te combineren met de opdrachten uit hoofdstuk 1. VOOR IEDERE PLANT HET JUISTE DIEET 35
36 36 VOOR IEDERE PLANT HET JUISTE DIEET
Plantenteelt Docentenboek
Plantenteelt Plantenteelt Docentenboek Deel 2 Peter Norder eerste druk, 2006 Artikelcode: 21136.1 Colofon Auteur(s): Illustraties: Illustrator: Onderwijskundige: Redactie: Resonans: Peter Norder Verbaal
Nadere informatieDoel Na deze opdracht kun je aangeven welke grondsoorten er in Nederland zijn. Ook kun je enkele grondsoorten herkennen.
Opdrachten Grondsoorten herkennen Doel Na deze opdracht kun je aangeven welke grondsoorten er in Nederland zijn. Ook kun je enkele grondsoorten herkennen. Benodigheden Voor deze opdracht heb je nodig:
Nadere informatieVakwerk! Plantenteelt
Vakwerk! Plantenteelt Plantenteelt Werkboek Deel 2 Peter Norder eerste druk, 2006 Artikelcode: 21136.1 Colofon Auteur(s): Illustraties: Illustrator: Onderwijskundige: Redactie: Resonans: Peter Norder
Nadere informatieHoe werk je met het projectenboek?
Hoe werk je met het projectenboek? In dit boek ga je allerlei opdrachten maken met gewassen in de hoofdrol. Je gaat toepassen wat je in de afgelopen jaren hebt geleerd. Ook leer je er nog een hoop nieuwe
Nadere informatieGroei voorbereiden. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groei voorbereiden De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Groei voorbereiden WEGWIJZER Deze module
Nadere informatieVakwerk! Plantenteelt
Vakwerk! Plantenteelt Plantenteelt Docentenboek Projectenboek Studio Maan - Andrea Oostdijk eerste druk, 2005 Artikelcode: 21161 Colofon Auteur(s): Illustraties: Redactie: Onderwijskundige: Resonans:
Nadere informatieGroei voorbereiden. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groei voorbereiden De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Groei voorbereiden WEGWIJZER Deze module
Nadere informatieGroei en oogst. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groei en oogst De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170 Groei
Nadere informatieVakwerk! Bloembinden en -schikken
Vakwerk! Bloembinden en -schikken Bloembinden en -schikken Docentenboek Deel 2 (BB) Koos van Ee eerste druk, 2005 Artikelcode: 21135.1 Colofon Auteur(s): Illustraties: Illustrator: Onderwijskundige: Redactie:
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB
Examen VMBO-BB 2012 gedurende 250 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage en digitale bestanden. Dit examen
Nadere informatie1 Grond Bodem Minerale bestanddelen Organische bestanddelen De verschillende grondsoorten 16 1.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Grond 9 1.1 Bodem 9 1.2 Minerale bestanddelen 11 1.3 Organische bestanddelen 13 1.4 De verschillende grondsoorten 16 1.5 Afsluiting 17 2 Verzorging van de bodem 19 2.1
Nadere informatieModule Bodem, substraat en potgrond
Module Bodem, substraat en potgrond De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Harm Geert
Nadere informatie4 Gazonaanleg en -onderhoud
4 Gazonaanleg en -onderhoud Opdracht 4.1 Grondsoorten herkennen a b De antwoorden staan in de tabel. Grondsoort Structuur (korrel) Kleur Plantenresten Opmerkingen Kleigrond fijn grijs/bruin nee Zandgrond
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt gesloten teelten CSPE KB
Examen VMBO-KB 2012 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt gesloten teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan
Nadere informatie1 Voorbereidingen. 1.1 Een tuin uitzetten. Oriëntatie. Leerdoelen
1 Voorbereidingen Oriëntatie Alvorens de tuin aan te kunnen leggen, zullen de grenzen van de tuin bekend moeten zijn. Het is de bedoeling dat de haag, die als afscheiding wordt aangeplant tussen jouw tuin
Nadere informatieVakwerk! Bloembinden en -schikken
Vakwerk! Bloembinden en -schikken Bloembinden en -schikken Docentenboek Deel 2 (KB) Koos van Ee eerste druk, 2006 Artikelcode: 21134.1 Colofon Auteur(s): Illustraties: Onderwijskundige: Redactie: Resonans:
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB
Examen VMBO-KB 2015 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit
Nadere informatieTraining. Coachend begeleiden
Training Coachend begeleiden Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Bertine Pruim Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Factor-E Coachend begeleiden
Nadere informatieModule Teeltmedium. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Module Teeltmedium De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Ton van der Hoorn, Wellantcollege,
Nadere informatieVakwerk! Plantenteelt
Vakwerk! Plantenteelt Plantenteelt Docentenboek KB, deel 1 Peter Norder eerste druk, 2005 Artikelcode: 21112.1 Colofon Auteur(s): Illustraties: Redactie: Onderwijskundige: Resonans: Peter Norder VeertienElf
Nadere informatieModule Het groeien van planten
Module Het groeien van planten Colofon Auteur Ton van der Hoorn, Wellantcollege, Aalsmeer Redactie Marga Winnubst, Kristal Tekst- en communicatiebureau Beeld ARKA media BV, Beeldverwerving en beeldcreatie
Nadere informatie2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van
Nadere informatieVakwerk! Groene ruimte
Vakwerk! Groene ruimte Groene ruimte Docentenboek KB, deel 1 Marcel Blommert eerste druk, 2005 Artikelcode: 21116.1 Colofon Auteur(s): Illustraties: Redactie: Onderwijskundige: Resonans: Marcel Blommert
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB
Examen VMBO-BB 2013 gedurende 280 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een uitwerkbijlage en digitale bestanden.
Nadere informatieHet beste idee van Nederland
groenbreed Het beste idee van Nederland BB Met deze uitgaven kun je je voorbereiden op de Proeve van Bekwaamheid De Mini onderneming. Deze uitgave bevat theorie en opdrachten om de competenties en kennis
Nadere informatieTeeltvoorbereiding Antwoorden Meststoffen. W. Franken
Teeltvoorbereiding Antwoorden Meststoffen W. Franken eerste druk, 2001 Artikelcode: 27059.2 & 27059.1 2001 Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden
Nadere informatieBodem. Bodemleven. Bodemverzorging. Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014
Bodem Bodemleven Composteren Bodemverzorging Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014 Vanavond. Bodem: leer je bodem kennen Bodemvoedselweb Composteren Bodem verbeteren en voeden
Nadere informatieHoe werk je met het projectenboek?
Hoe werk je met het projectenboek? In dit boek ga je allerlei opdrachten maken met groen in de hoofdrol. Je gaat toepassen wat je in de afgelopen jaren hebt geleerd. Ook leer je er nog een hoop nieuwe
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt gesloten teelten CSPE KB
Examen VMBO-KB 2016 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt gesloten teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan
Nadere informatieModule Voeding 93007_voeding.indd :39
Module Voeding Colofon Auteur Henriëtte van Grinsven Redactie Linda Kleverlaan, Fundamentaal Beeld Arkamedia Met speciale dank aan Met dank aan: Kong Company Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd
Nadere informatieBij dit examen horen een bijlage, een uitwerkbijlage en een digitaal bestand.
Examen VMBO-BB 2015 gedurende 220 minuten landbouw-breed CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage, een uitwerkbijlage en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 17 opdrachten.
Nadere informatieVakwerk! Bloembinden en -schikken
Vakwerk! Bloembinden en -schikken Bloembinden en -schikken Docentenboek deel 1 Koos van Ee eerste druk, 2005 Artikelcode: 21110.1 Colofon Auteur(s): Illustraties: Redactie: Onderwijskundige: Resonans:
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB
Examen VMBO-BB 2015 gedurende 225 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen hoort een digitaal bestand. Dit examen bestaat
Nadere informatieWater. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Water De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Water WEGWIJZER Deze module bestaat uit drie hoofdstukken.
Nadere informatieSamenstelling en eigenschappen
Samenstelling en eigenschappen Mest is onder te verdelen in kunstmest en natuurlijke mest. Natuurlijke mest is op zijn beurt weer onder te verdelen in mest van dierlijke herkomst en mest van plantaardige
Nadere informatieEen bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem Najaar 2014
Een bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem Najaar 2014 Doelgroep: groepen 5 t/m 8 Plaats: Zoek een interessant terrein. Vooral een plek met hoogteverschillen geeft leuke vergelijkingsmogelijkheden.
Nadere informatieVakwerk! Groene ruimte
Vakwerk! Groene ruimte Groene ruimte Docentenboek Deel 2 Marcel Blommert, Studio Maan - Andrea Oostdijk eerste druk, 2006 Artikelcode: 21140.1 Colofon Auteur(s): Illustraties: Illustrator: Onderwijskundige:
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB
Examen VMBO-BB 2018 gedurende 240 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage en digitale bestanden. Dit examen
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt gesloten teelten CSPE BB
Examen VMBO-BB 2016 gedurende 220 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt gesloten teelten CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen digitale bestanden. Dit examen bestaat
Nadere informatieModule Verkoopmedewerker bloemen en planten KB. vmbo landbouwbreed kaderberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4
Module Verkoopmedewerker bloemen en planten KB vmbo landbouwbreed kaderberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4 Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke
Nadere informatieRAPPORT 1 SE1. POUPLB Gemiddelde deeltoetsen theorie P1 LN/K 1, 3, S Cijfer 1 J Tot 1 week vóór eerste rapport. Leerjaar 3.
Prinsentuin Oudenbosch PTA plantenteelt BB 2015-2016 Vak: Plantenteelt Leermethode: Plantenteelt informatieboek 1, ontwikkelcentrum (21112.2) klas 3 Plantenteelt informatieboek 2, ontwikkelcentrum (21136.2)
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB
Examen VMBO-BB 2014 gedurende 230 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen hoort een digitaal bestand. Dit examen bestaat
Nadere informatieWat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En wat doen onze tuiniers met dode of planten of afgesnoeide takken?
De bodem doorgrond Wat? Voor Leeftijd wie? Duur: Prijs: begeleid actief atelier Basisonderwijs 2 uur 90 per groep van max. 20 lln. Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En
Nadere informatiegroep 7 en 8 werkzaamheden in Pretpark Buiteling
groep 7 en 8 werkzaamheden in Pretpark Buiteling groep 7 en 8 overzicht van de activiteiten De Grote Rekendag is voor de leerlingen in groep 7 en 8 een ochtend van onderzoeken en ontdekken. De leerlingen
Nadere informatieDocentenhandleiding veldwerk
Docentenhandleiding veldwerk Inhoudsopgave 2 Les 1 3 Les 2 5 Veldwerk 7 Les 3 Les 4 ~ 1 ~ In deze docentenhandleiding kun je een aantal zaken vinden die over de lessen gaan. Zo kun je steeds een vast aantal
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB
Examen VMBO-KB 2013 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit
Nadere informatieModule Plantenvoeding
Module Plantenvoeding Colofon Auteur Jan van den Langenberg, Helicon, Boxtel Redactie Marga Winnubst, Kristal Tekst- en communicatiebureau Beeld ARKA media BV, Beeldverwerving en beeldcreatie Resonans
Nadere informatie(Eerlijk) verdelen, breuken (taal), meetkunde, meten
Titel Belgische voet Groep / niveau Groep 5/6 Leerstofaspecten (Eerlijk) verdelen, breuken (taal), meetkunde, meten Benodigdheden Stroken; A3 in de lengte in vieren (smalle strook), bij voorkeur in verschillende
Nadere informatieVakwerk! Bloembinden en -schikken
Vakwerk! Bloembinden en -schikken Bloembinden en -schikken Docentenboek Projectenboek Studio Maan - Andrea Oostdijk eerste druk, 2005 Artikelcode: 21160 Colofon Auteur(s): Illustraties: Redactie: Onderwijskundige:
Nadere informatieGrond onder je voeten
Grond onder je voeten Hé hé, wie heeft z n voeten niet geveegd? Overal ligt modder. Kijk allemaal onder je schoenen! Loop je even door de tuin en daar begint het gezeur. Grond op de vloer vinden we blijkbaar
Nadere informatieModule Verkoopmedewerker bloemen en planten BB. vmbo landbouwbreed basisberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4
Module Verkoopmedewerker bloemen en planten BB vmbo landbouwbreed basisberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4 Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE KB
Examen VMBO-KB 2017 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is.
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB
Examen VMBO-KB 2014 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit
Nadere informatieISBN s-16-7 Eerste druk, eerste oplage
2009 Leskist.nl, Noordhorn Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige
Nadere informatieModule Medewerker kwekerij. vmbo landbouwbreed basisberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4
Module Medewerker kwekerij vmbo landbouwbreed basisberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4 Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent
Nadere informatieInhoud. 1 Planten in allerlei soorten en maten 6. 2 Zorg voor planten Plagen en ziekten Voortplanting: een nieuw begin 90
Inhoud 1 Planten in allerlei soorten en maten 6 2 Zorg voor planten 32 3 Plagen en ziekten 60 4 Voortplanting: een nieuw begin 90 5 Vermeerderen zonder seks 114 INHOUD 5 1 Planten in allerlei soorten en
Nadere informatieVakwerk! Plantenteelt
Vakwerk! Plantenteelt Plantenteelt Informatieboek Deel 2 Peter Norder eerste druk, 2006 Artikelcode: 21136.2 Colofon Auteur(s): Illustraties: Illustrator: Onderwijskundige: Redactie: Resonans: Peter Norder
Nadere informatieHet werken met Aduis bouwpakketten - didactische aanbevelingen
Het werken met Aduis bouwpakketten - didactische aanbevelingen Het werken met Aduis bouwpakketten - didactische aanbevelingen Samen met u hebben we ongeveer 300 bouwpakketten voor het pedagogische onderwijs
Nadere informatieREKENEN METEN EN MEETKUNDE. Meetkunde voor 1F Deel 1 van 2
REKENEN METEN EN MEETKUNDE Meetkunde voor 1F Deel 1 van 2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Daphne Ariaens, Marie Josée Halman Inhoudelijke redactie:
Nadere informatieLeg in iedere cirkel op het werkvel iets van een grondsoort. Zet de naam van de grond erbij.
GROND NADER BEKEKEN Opdracht 1. Kennismaken Leg in iedere cirkel op het werkvel iets van een grondsoort. Zet de naam van de grond erbij. We gaan de grondsoorten onderling vergelijken. De volgende vragen
Nadere informatieModule Begroten, offreren en een werkplanning maken
Module Begroten, offreren en een werkplanning maken De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon
Nadere informatieExamen VMBO-BB. landbouw-breed CSPE BB. gedurende 240 minuten. Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en digitale bestanden.
Examen VMBO-BB 2010 gedurende 240 minuten landbouw-breed CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 17 opdrachten.
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.
Nadere informatieMet deze uitgaven kun je je voorbereiden op de Proeve van Bekwaamheid De beestenboel.
dier en zorg Konijnenpraat GL Met deze uitgaven kun je je voorbereiden op de Proeve van Bekwaamheid De beestenboel. Deze uitgave bevat theorie en opdrachten om de competenties en kennis die je moet beheersen
Nadere informatieTraining. Presenteren en instrueren
Training Presenteren en instrueren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Erica Huppelschoten Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Presenteren
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB
Examen VMBO-BB 2016 gedurende 220 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen digitale bestanden. Dit examen bestaat uit
Nadere informatieWerk in tuin en landschap
Werk in tuin en landschap WEGWIJZER Deze module bestaat uit zes hoofdstukken. Elk hoofdstuk bestaat uit vijf vaste onderdelen: Oriëntatie, Theorie, Opdrachten, Terugblik en Begrippen. Elk onderdeel is
Nadere informatieREKENEN METEN EN MEETKUNDE Inhoud. voor 1F
REKENEN METEN EN MEETKUNDE Inhoud voor 1F Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Lex Gall Inhoudelijke redactie: Jiska van Hall, Christie Hofmeester
Nadere informatieCursus. Ontwikkeling van beroepsuitoefening en kwaliteitszorg
Cursus Ontwikkeling van beroepsuitoefening en kwaliteitszorg Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Richard Prins Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB
Examen VMBO-KB 2018 gedurende 200 240 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan
Nadere informatieGroene machinepark. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groene machinepark De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170
Nadere informatieVoordat je aan de slag gaat met het maken van een meubel wil ik je nog wat tips en instructies mee geven.
Voorwoord Leuk dat je gebruik maakt van één van mijn bouwtekeningen! Alle bouwtekeningen zijn zorgvuldig samengesteld en leggen op een duidelijke en eenvoudige manier uit hoe jij je steigerhouten meubel
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE BB
Examen VMBO-BB 2015 gedurende 240 minuten landbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 8 opdrachten.
Nadere informatieDe TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof.
OPDRACHT 9 Practicum Om je kennis van de scheidingsmethoden en oplosbaarheid te vergroten volgen hieronder een aantal proeven. Ook krijg je een proef over indicatoren / reagens. Met behulp daarvan kun
Nadere informatielandbouw-breed CSPE BB
Examen VMBO-BB 2013 gedurende 215 minuten landbouw-breed CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen bijlagen.. Dit examen bestaat uit 12 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 94 punten
Nadere informatiePresentatiekaart - folder
Presentatiekaart - folder Je laat zien wat het antwoord is op de en hoe je eraan gekomen bent. Een folder geeft een korte uitleg van een probleem en wordt gebruikt om mensen in te lichten over bijvoorbeeld
Nadere informatieRekenen Groep 7-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB
Examen VMBO-KB 2017 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit
Nadere informatieColofon. Uitgeverij: Edu Actief b.v Auteur(s): Lily Benjamin - Merens
BPV BPV SMD Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Lily Benjamin - Merens Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf en Floortje Vissers Titel: BPV SMD
Nadere informatieWerkblad bodem (vooraf)
Werkblad bodem (vooraf) Wat zit er in de bodem? In en op de bodem leven planten en dieren. Om te kunnen leven hebben ze licht, lucht, water en voeding nodig. Licht valt van boven op de bodem, de rest zit
Nadere informatieChecklist reken- en wiskundeomgeving
Checklist reken- en wiskundeomgeving Naam: Ingevuld door: Datum (eerste meting): Datum (tweede meting): Kwaliteitsverbetering doe je zelf Vier stappen In beeld brengen van een kwaliteitsaspect Vul de lijst
Nadere informatieHuiswerk Spreekbeurten Werkstukken
Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt gesloten teelten CSPE BB
Examen VMBO-BB 2013 gedurende 280 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt gesloten teelten CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een uitwerkbijlage en digitale bestanden.
Nadere informatieDe composthoop Een composthoop bij school
De composthoop Afval in de natuur bestaat eigenlijk niet. Alles wat op de bodem komt, wordt uiteindelijk verteerd door bodemdieren, schimmels en bacteriën. In een composthoop gebeurt precies hetzelfde
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB
Examen VMBO-KB 2016 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit
Nadere informatieMiddenbouw: Wieringerzand
Middenbouw: Wieringerzand Wieringerzand, ons eigen eiland Daar gaan we kamperen en er valt veel te leren. We bouwen een huis daar voelen wij ons thuis. We gaan op de fiets dat kost bijna niets. Grote Rekendag
Nadere informatieWerk in tuin en landschap
Werk in tuin en landschap De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170
Nadere informatieBouwtekening Hoekbank
Bouwtekening Hoekbank Voorwoord Leuk dat je gebruik maakt van één van mijn bouwtekeningen! Alle bouwtekeningen zijn zorgvuldig samengesteld en leggen op een duidelijke en eenvoudige manier uit hoe jij
Nadere informatieModule Medewerker landschapsbeheer BB. vmbo landbouwbreed basisberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4
Module Medewerker landschapsbeheer BB vmbo landbouwbreed basisberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4 Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.
Nadere informatieTakenbundel. Aarde Bodem. Milieuonderzoeker MO oriëntatiefase beroepsfase afstudeerfase
Takenbundel Aarde Bodem oriëntatiefase beroepsfase afstudeerfase Milieuonderzoeker MO 4.1 2017-2018 auteur: Piet de Jongh eindredactie: versie: 07-06-2016 taak 1. Grond in Beeld afspelen. zich op en in
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: WATER VERZAMELEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan
Nadere informatieTips voor het uitvoeren van bemestingsproeven
Commissie Bemesting Grasland en Voedergewassen Tips voor het uitvoeren van bemestingsproeven Inleiding De CBGV baseert haar adviezen bij voorkeur op zoveel mogelijk proefresultaten. Resultaten moeten daarbij
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland?
What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 4vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in
Nadere informatieMeer theorie over bodem & compost
Basiscursus Ecologische Moestuin Meer theorie over bodem & compost Inhoud van de presentatie 1. Waarom biologisch? 2. Waar een moestuin aanleggen? 3. Inleiding bodem 4. Bodem: Minerale bestanddelen 5.
Nadere informatieLANDBOUW EN NATUURLIJKE OMGEVING. Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is.
Examen VMBO-KB 2006 tijdvak 1 vrijdag 19 mei 9.00-11.00 uur LANDBOUW EN NATUURLIJKE OMGEVING GROENE RUIMTE CSE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan
Nadere informatieVoorbereidende les Waterwolf in waterland
Voorbereidende les Waterwolf in waterland ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lesactiviteit: Een polder, dijk of boot maken Groep: 4
Nadere informatieGenoeg ruimte? In de methodes
Genoeg ruimte? Het berekenen van de oppervlakte van rechthoekige figuren komt in alle methoden voor. Vaak staat in de tekening aangegeven wat de te gebruiken eenheid is, bijvoorbeeld een vierkante meter.
Nadere informatieVerslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1
Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1 Verslag door J. 875 woorden 26 oktober 2016 5,5 1 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Lesvoorbereiding Verantwoording (waarom ga je dit doen) Beginsituatie
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland?
What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 2vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in
Nadere informatie