Takenbundel. Aarde Bodem. Milieuonderzoeker MO oriëntatiefase beroepsfase afstudeerfase
|
|
- Simona Koster
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Takenbundel Aarde Bodem oriëntatiefase beroepsfase afstudeerfase Milieuonderzoeker MO auteur: Piet de Jongh eindredactie: versie:
2 taak 1. Grond in Beeld afspelen. zich op en in afspeelt. Daarom is het van dat je de rijkste grondsoorten kunt herkennen en iets weet van hun eigenschappen. Doen Het vergrote beeld van grondsoorten zal je verbazen. Door het goed bekijken van bodemdeeltjes kun je al veel over de ontstaansgeschiedenis van het materiaal te weten komen. Ook humeuze gronden geven een interessant beeld onder het binoculair. Je kunt er bijvoorbeeld mee onderzoeken of het organisch materiaal al gemineraliseerd is of nog vers. Benodigdheden - binoculair (met lampje) - gedroogde grondmonsters op petri-schaaltjes van bijvoorbeeld leem, rivierzand (grof), duinzand (fijn) en klei - Grondmonsters op petri-schaaltje van humeuze zandgrond, veen, potgrond en compost. Werkwijze 1. Stel het binoculair scherp en zorg voor voldoende lichtinval. 2. Bestudeer de grondmonsters en beantwoord de onderstaande vragen. Vragen en opdrachten DEEL A: Vragen die je voor elk monster moet beantwoorden. 1. Is de (zand)korrelgrootte in elk monster meestal gelijk of gevarieerd? 2. Noteer per (zand)monster de kleur van de korrels. 3. Beschrijf de vorm van de korrels in elk (zand)monster. 4. Kijk speciaal naar de organische stof in de monsters en beschrijf per monster: - aanwezigheid van taardige vezels - aanwezigheid van dierlijk leven - aanwezigheid van afgebroken, fijn verdeelde humus - totaal gehalte aan organische stof DEEL B: Vragen over een specifiek monster. 5. Kies een leem-monster. Kun je er afzonderlijke korrels in ontdekken? 6. Kies een klei-monster. Zie je er structuren in? Zo ja welke? Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 2
3 DEEL C: Vragen over de theorie bij dit onderwerp. 7. Noem twee manieren waarop zandkorrels een afgerond uiterlijk krijgen. 8. Geef voorbeelden van gebieden waar deze processen plaatsvinden. 9. Hoe komen zandkorrels aan een kleur? 10. Hoe wordt verse organische stof afgebroken tot humus? 11. Leg uit of de aanwezigheid van (zand)korrels wel of geen functie heeft in compost. 12. Welke (scheikundige) vorm van organische stoffen in de bodem heeft de grootste bindingskracht voor chemische stoffen in het algemeen? Check & act DOSSIERWERKSTUK Beantwoord de vragen en noteer deze in je dossier. Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 3
4 taak 2. Bodemprofiel afspelen 30 minuten zich op en in afspeelt. Daarom is het van dat je de rijkste grondsoorten kunt herkennen en iets weet van hun eigenschappen do De gevoeligheid van grond voor de verspreiding van verontreinigingen wordt in sterke mate bepaald door de opbouw en samenstelling van het bodemprofiel. Je gaat in deze opdracht een aantal aanwezige profielen beoordelen. Benodigdheden - geprepareerd bodemprofiel - mapje bodemprofielen in kleur Werkwijze Kies in overleg met de docent een of meerdere profielen die je gaat beschrijven. Vragen en opdrachten a Maak een profielbeschrijving van het geprepareerde bodemprofiel met aandacht voor de volgende dikte van de horizonten: kijk goed op welke diepte er een overgang naar zaken: een volgende horizont ismateriaal in de horizonten: let goed op het voorkomen van grof/fijn zand, klei, veen, humusrijke en humusarme delenroestverschijnselen: kijk goed of en waar je roestvlekken waarneemtopmerkingen/bijzonderheden: heeft het profiel een bijzondere achtergrond of zijn er andere opmerkelijke zaken te melden. b. Maak de vragen bij de profielen die je uit het mapje hebt gekozen. De mapjes worden los door de docent verstrekt, maar er is ook een PDF te vinden op wikiwijs. Check De vragen worden nabesproken in de les. Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 4
5 Benodigdhedenporseleinen kroesjeverwarmingsapparaat (oven of driepoot met porseleinen driehoek) kroezentangweegschaalexsiccator taak 3. Bepaling organische stofgehalte afspelen 30 minuten zich op en in afspeelt. Daarom is het van dat je de rijkste grondsoorten kunt herkennen en iets weet van hun eigenschappen do Kijk als introductie eens naar Het is zeer moeilijk om op een directe manier het organische stofgehalte te bepalen. Laboranten kiezen dan ook voor de gloeiverliesmethode. Hierbij gloei je alle stof die je wilt meten weg. Hoe je dan uiteindelijk toch kunt meten wat je wilt weten, wordt je duidelijk als je het zelf een keer hebt uitgevoerd. Werkwijze 1. Weeg 10 gram droge grond af in een porseleinen kroesje. Noteer het gewicht. 2. Verhit het kroesje en de grond 20 minuten op minstens 550 C. 3. Plaats hierna het kroesje in een exsiccator en weeg na afkoelen. Noteer ook dit gewicht. Vragen en opdrachten a. Bereken uit de gevonden massa s het organische stofgehalte. b. Welke invloed op de eindwaarde zou het hebben als je de grond niet goed had gedroogd? c. Classificeer je grondmonster aan de hand van het organische stofgehalte met behulp van de figuur 1.11 uit de theoriebundel. check & act DOSSIERWERKSTUK Beantwoord de vragen en noteer deze in je dossier. Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 5
6 Benodigdhedenweegschaaldemi-waterpH-meter roerstaafje of magneetroerder met roervlotwee 100 ml bekerglazen 1 molair KCl-oplossinggrondmonster(s) taak 4. Bepaling van de ph van grond afspelen 30 minuten zich op en in afspeelt. Daarom is het van dat je de rijkste grondsoorten kunt herkennen en iets weet van hun eigenschappen do Het maakt nogal wat uit of je de ph van grond meet in zuiver water of in een KCloplossing. In dit experiment zullen we voor verschillende grondsoorten onderzoeken wat dit verschil is. Figuur Verdringing van de positieve ionen aan de grond door K-ionen Werkwijze 1. Weeg op de weegschaal in twee bekerglazen van 100 ml, 20 gram luchtdroge, gezeefde grond af. 2. Voeg aan één van de bekerglazen 50 ml gedestilleerd water toe en roer de oplossing enkele minuten. 3. Merk dit bekerglas met ph-h2o. 4. Voeg aan het andere bekerglas 50 ml molair KCl-oplossing toe en roer eveneens enkele minuten. 5. Merk dit bekerglas met ph-kcl. 6. Meet met een geijkte ph-meter de ph van beide oplossingen en noteer de waarden. Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 6
7 Vragen en opdrachten a. Noteer de ph s en verklaar het verschil van de beide ph waarden. b. Leg met behulp van een reactievergelijking uit dat je de verzuring van de grond kunt tegengaan door er kalk (CaCO3) op te strooien. c. Waarom vind je een lage ph KCl bij hoge humusgehalten in de bodem? d. Waarom worden metaalionen als ijzer en koper slecht opneembaar als er veel OH- ionen in de bodem zijn zoals bij een hoge ph? e. Waarom is het ongunstig dat organische stof snel wordt afgebroken zoals bij hoge ph waarden? f. Planten lijden bij lage ph aan kalkgebrek. Hoe komt dat denk je? check & act DOSSIERWERKSTUK Beantwoord de vragen en noteer de antwoorden in je dossier. Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 7
8 Benodigdhedentrilzeef met zeven van 45, 90, 125, 250, 500 en 1000mu. (andere maaswijdten zijn ook goed) vaste stoftrechter bekerglazenbalans 0,1 gram binoculairs taak 5. Bepaling van de korrelgrootteverdeling afspelen 30 minuten zich op en in afspeelt. Daarom is het van dat je de rijkste grondsoorten kunt herkennen en iets weet van hun eigenschappen do Onder de korrelgrootteverdeling verstaan we de massaverhouding van de grootte van de diverse zandkorrels in een grondmonster. Deze gaan we in dit experiment onderzoeken. Wij gebruiken hiervoor de zeefmethode. Voor het uitzeven van de monsters gebruikt men zeven met verschillende maaswijdten, die boven op elkaar worden gezet. Het doel van dit experiment is een inzicht te krijgen in de grootte van de bodemdeeltjes en deze zo te classificeren. Ook kun je op deze manier de zandmediaan berekenen, waarmee je een inzicht krijgt in de gemiddelde korrelgrootte. Al deze gegevens zijn zeer interessant indien je stelling uitgaat naar de doorlaatbaarheid van de grond, zijn absorberend vermogen en vele andere grondparameters. Uitvoering 1. Weeg alle zeefdelen en noteer het leeggewicht. 2. Weeg 100 gram gedroogde grond af in een bekerglas. Zorg dat er geen aan elkaar gekitte korrels meer aanwezig zijn en verwijder eventuele organische delen. 3. Breng de 100 gram op de bovenste zeef en bevestig alles stevig op de trilplaat. 4. Stel in op 5 minuten triltijd. 5. Weeg de korrelfracties met de zeven en trek het leeggewicht van dit getal af. Noteer de massa van de fracties. Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 8
9 Vragen en opdrachten a. 1. Tel alle fracties bij elkaar op en vergelijk met het totaalgewicht (100 gram). Soms kom je niet uit. Hoe zou dan het verschil tussen de beginmassa van en de som van de gewogen massa s ontstaan kunnen zijn? 2. Bereken de korrelgrootteverdeling in % van de minerale deeltjes en geef deze weer als staafgrafiek. b. Waarom worden water, organische stof en grinddeeltjes buiten beschouwing gelaten? c. Maak een staafdiagram van de massa % van de verschillende fracties uit je eigen experiment. Welke fractie komt het vaakst voor? d. In welke categorie wil je het grondmonster classificeren?(zie onder) a. Waarom moet de grond goed gedroogd worden? b. Waarom mogen grove grinddeeltjes in deze bepaling niet worden meegenomen? Figuur: Indeling en benaming van het gemiddelde van de zandkorrelgrootte (zandmediaan): Korrelgrootte < 50 tussen 50 en 90 tussen 90 en 125 tussen 125 en 250 tussen 250 en 500 tussen 500 en 1000 > 1000 Naam silt en lutum uiterst fijn zand zeer fijn zand matig fijn zand matig grof zand zeer grof zand fijn grind check & act DOSSIERWERKSTUK Beantwoord de vragen en noteer de antwoorden in je dossier Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 9
10 BenodigdhedenpH-meter of ph-papier bekerglazen van 50 of 100 ml "zure regen van ph = 4" roerstaafjes of roermotor met vlogrondmonsters: bijvoorbeeld zandige klei, kalkhoudend zand, kalkloos zandtrechter met filterpapier (niet te fijnmazig) taak 6. Zuurbuffering afspelen 30 minuten zich op en in afspeelt. Daarom is het van dat je de rijkste grondsoorten kunt herkennen en iets weet van hun eigenschappen Doen Dat de invloed van "zure regen" op de verschillende grondsoorten niet gelijk is, blijkt uit onderstaande figuren. Figuur: Verloop van de ph tijdens een experiment waarbij over verschillende grondsoorten vijfmaal een hoeveelheid zuur water (bui) is gegoten. Grond kan een bepaalde hoeveelheid H-ionen uit het zure regenwater opvangen. Na verloop van tijd verdwijnt dit bufferend vermogen. Hierna zal het doorsijpelende water dezelfde zuurgraad hebben als het regenwater. In dit experiment gaan we dit verschijnsel voor verschillende grondsoorten onderzoeken. Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 10
11 Werkwijze Zie de opstelling en bouw deze na. Figuur: Opstelling zuurbuffering van grond 1 Weeg 20 gram grond af en breng deze in een trechter met filter. 2 Giet hierop 50 ml "zure regen" en vang deze, na passage, op in een bekerglas. 3 Meet de ph van dit percolaat. 4 Zonder de grond aan te raken wordt de proef 4 x herhaald. Vragen en opdrachten a. Zet de gemeten ph-waarden van de percolaten per grondsoort in een overzichtelijke tabel, en maak daarmee een grafiek. b. Verklaar waarom de ph van een bepaalde grondsoort niet of nauwelijks verandert. c. Stel vast bij welke grondsoort de ph de hoogste waarde bereikt en probeer te verklaren, wat hiervan de oorzaak is. d. Verklaar, waarom de ph bij de eerste meting nog altijd hoog is en later bijna altijd weer terug zakt naar de beginwaarde. e. Wat voor ionen kun je verwachten in het percolaat van de kleigronden? Licht je antwoord toe. f. Welke gronden zijn het beste bestand tegen verzuring? Licht je antwoord kort toe. g. Toets je resultaten aan de hand van de bij de oriëntatie vermelde grafieken. Kloppen ze? check & act Voer de experimenten uit en beantwoord de vragen. Noteer de antwoorden in je dossier. Helicon Opleidingen MBO Den Bosch, Milieu-onderzoek en Inspectie 11
Takenbundel. Aarde Bodem. Milieuonderzoeker MO oriëntatiefase beroepsfase afstudeerfase
Takenbundel Aarde Bodem oriëntatiefase beroepsfase afstudeerfase Milieuonderzoeker MO 4.1 2017-2018 auteur: Piet de Jongh eindredactie: versie: 07-06-2016 taak 1. Grond in Beeld plan resultaat vooraf werktijd
Nadere informatiePracticum bodemonderzoek
Practicum bodemonderzoek In het tuinontwerp is de keuze van planten sterk afhankelijk van de bodem waar ze op groeien. Om enig inzicht te verkrijgen in de manieren waarop bodemeigenschappen kunnen worden
Nadere informatiePorositeit van Compost Watervasthoudend vermogen van Compost Gehalte organische stof van Compost Buffervermogen van Compost
Porositeit van Compost Watervasthoudend vermogen van Compost Gehalte organische stof van Compost Buffervermogen van Compost door Page 1/21 Inhoud Experimenten Compost Wat is het effect van compost op bodemeigenschappen?...
Nadere informatieOnderzoeksopdracht. Bodem en grondstaal
Onderzoeksopdracht Bodem en grondstaal Gebruik grondboor 1. Duw en draai gelijktijdig, in wijzerzin, de schroefachtige punt (het boorlichaam) in de bodem. Deze schroef verzamelt en houdt de grond vast.
Nadere informatie2. Zijn aarde, grond en bodem drie omschrijvingen van hetzelfde? Geef met behulp van bovenstaande bronnen een omschrijving van deze drie begrippen.
Vragen en opdrachten Bodem van Nederland ORIENTATIE BODEM... 1 BODEMVORMING... 2 ZANDGRONDEN... 5 HOOGVEEN:... 7 LAAGVEEN... 8 ZEEKLEI... 9 RIVIERKLEI... 9 LÖSSGROND... 10 DE BODEMKAART VAN NEDERLAND...
Nadere informatie1 Grond Bodem Minerale bestanddelen Organische bestanddelen De verschillende grondsoorten 16 1.
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Grond 9 1.1 Bodem 9 1.2 Minerale bestanddelen 11 1.3 Organische bestanddelen 13 1.4 De verschillende grondsoorten 16 1.5 Afsluiting 17 2 Verzorging van de bodem 19 2.1
Nadere informatieWerkblad bodem (vooraf)
Werkblad bodem (vooraf) Wat zit er in de bodem? In en op de bodem leven planten en dieren. Om te kunnen leven hebben ze licht, lucht, water en voeding nodig. Licht valt van boven op de bodem, de rest zit
Nadere informatieDatum Voorzitter Secretaris Klusser
Datum Voorzitter Secretaris Klusser Elaborate Aan de slag 4: Het winnen van koper uit malachiet teamopdracht Inleiding De bereiding van koper uit malachiet gaat in verschillende stappen: Stap 1: het maken
Nadere informatieModule Teeltmedium. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Module Teeltmedium De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Ton van der Hoorn, Wellantcollege,
Nadere informatieModule Bodem, substraat en potgrond
Module Bodem, substraat en potgrond De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Harm Geert
Nadere informatieOnderscheid tussen chocolade en dieetchocolade
Onderscheid tussen chocolade en dieetchocolade 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we chocolade onderscheiden van dieetchocolade? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Scheidingstechnieken,
Nadere informatieLeg in iedere cirkel op het werkvel iets van een grondsoort. Zet de naam van de grond erbij.
GROND NADER BEKEKEN Opdracht 1. Kennismaken Leg in iedere cirkel op het werkvel iets van een grondsoort. Zet de naam van de grond erbij. We gaan de grondsoorten onderling vergelijken. De volgende vragen
Nadere informatieInstructieblad Aarde Activiteit 1.01: Grondsoorten
1. Wat ga je doen? Deze les gaat over grond en grondsoorten. Je gaat leren wat grondsoorten zijn, waar die in (de kop van) Noord-Holland te vinden zijn, wat het bijzondere aan deze grondsoorten is, en
Nadere informatieLeerlingenblaadjes Proefonderzoek van grondsoorten
1) Waterdoorlaatbaarheid grondsoorten 1. Werkwijze 1.1. Materialen & Middelen Grondstoffen - Staal zand - Staal leem - Staal klei (droog) Materialen - koffiefilter(3) - filterzakje(3) - recipiënt voor
Nadere informatieBAM - Bemonsterings- en analysemethodes voor bodem in het kader van het mestdecreet Bodem Bepaling van snel vrijkomende organische stikstof
- Bemonsterings- en analysemethodes voor bodem in het kader van het mestdecreet Bodem Bepaling van snel vrijkomende organische stikstof VERSIE 3.0 juni 2010 Pagina 1 van 5 BAM/deel 1/12 1 PRINCIPE Het
Nadere informatiePROEFVERSIE HOCUS POCUS... BOEM DE CHEMISCHE REACTIE. WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3
HOCUS POCUS... BOEM VERSIE PR O EF DE CHEMISCHE REACTIE WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3 14/04/16 20:53 HOOFDSTUK 1 CHEMISCHE REACTIES EN FYSISCHE VERSCHIJNSELEN 1.1 Chemische reactie en fysisch verschijnsel
Nadere informatieHoe werk je met het projectenboek?
Hoe werk je met het projectenboek? In dit boek ga je allerlei opdrachten maken met gewassen in de hoofdrol. Je gaat toepassen wat je in de afgelopen jaren hebt geleerd. Ook leer je er nog een hoop nieuwe
Nadere informatieProef Scheikunde Het suikergehalte in Cola en Cola Light bepalen
Proef Scheikunde Het suikergehalte in Cola en Cola Light bepalen Proef door een scholier 597 woorden 11 maart 24 5,6 22 keer beoordeeld Vak Scheikunde Proeven i.v.m. G.I.P. (suiker) Het suikergehalte in
Nadere informatieAanvulling. Dictaat Inleiding Bodem. Voor versie Bodem en Water 1 (LAD-10806) Bodem en Water II (AEW-21306) Oktober 2011.
Aanvulling Dictaat Inleiding Bodem Voor versie 2010 Bodem en Water 1 (LAD-10806) Bodem en Water II (AEW-21306) ktober 2011 Inhoud - Practicumhandleiding Wat is een bodem P3 Practicum Wat is een bodem P3.1
Nadere informatieColorimetrische bepaling van het kopergehalte van euromunten experiment 5+
Practicum W22 Colorimetrische bepaling van het kopergehalte van euromunten experiment 5+ In experiment 5, blz 102, moet je de kleur van een muntoplossing vergelijken met een aantal buizen met bekende concentratie.
Nadere informatieCHECK DE STADSVERGROENING
PROJECT CHECK DE STADSVERGROENING www.onderzoekwater.nl WERKBOEK VAN www.onderzoekwater.nl Je hebt met jouw groepje nu één van de drie metingen gedaan. Om dit werkblad helemaal te kunnen maken, heb je
Nadere informatieBodem en bomen Everhard van Essen
Bodem en bomen Everhard van Essen Aequator Groen & Ruimte bv Even voorstellen Aequator Groen & Ruimte bv 2 Opzet presentatie Wat bepaald de geschiktheid van de bodem voor de boom? Wat weten we over de
Nadere informatieVoorbeeld partijkeuring III
Voorbeeld partijkeuring III Partijgegevens Omvang: Kenmerken 2.000 ton asbestverdachte materialen aangetroffen, grofste deel >31,5 mm Monstername en analyses 2x6 grepen, gestratificeerd aselect (diameter
Nadere informatieBEGRIPPEN. Grond en Bodem. Kuipers maakt in zijn boek Bodemkunde onderscheid.
BEGRIPPEN Grond en Bodem Kuipers maakt in zijn boek Bodemkunde onderscheid. GROND Het losse materiaal zo we dat aan de oppervlakte van de aardkorst aantreffen. BODEM De manier waarop gronddeeltjes, in
Nadere informatieDe ijzer en zwavelreactie
De ijzer en zwavelreactie Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aantonen dat we ijzersulfide (FeS) anders is dan ijzer (Fe) en zwavel (S). Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment Stofeigenschappen:
Nadere informatieWerkboek: Excursie Sonac Vuren. Docent: R. van Hemert
Werkboek: Excursie Sonac Vuren Namen: Datum Docent: R. van Hemert Inhoud Inleiding... 3 Productieproces... 3 Routebeschrijving... 4 Regels... 6 Voorschriften... 7 Deeltjesgrootteverdeling van beenderschroot....
Nadere informatieZUUR-BASE BUFFERS Samenvatting voor het VWO
ZUUR-BASE BUFFERS Samenvatting voor het VWO versie december 2017 INHOUDSOPGAVE 1. Vooraf 2. Wat is een buffer? 3. Hoe werkt een buffer? 4. Geconjugeerd zuur/base-paar 5. De ph van een buffer De volgende
Nadere informatieHoe kan je CO 2 uit eierschalen, mosselschelpen en krijt bekomen? Hypothese onderzoeksvraag: Wat denk je en waarom?
Hoe kan je CO 2 uit eierschalen, mosselschelpen en krijt bekomen? Hypothese onderzoeksvraag: Wat denk je en waarom? Inleiding: Gebruik van eierschalen als bemesting voor de bodem: Aangezien eischalen hoofdzakelijk
Nadere informatieEUROPEAN UNION SCIENCE OLYMPIAD ANTWOORDENBUNDEL TEST 1 13 APRIL 13, 2010. Land:
EUROPEAN UNION SCIENCE OLYMPIAD ANTWOORDENBUNDEL TEST 1 13 APRIL 13, 2010 Land: Team: Namen en handtekeningen 1 OPDRACHT 1 Relatieve vochtigheid van de lucht 1.1: Het dauwpunt is (noteer ook de eenheid)
Nadere informatieZUUR-BASE BUFFERS Samenvatting voor het VWO
ZUUR-BASE BUFFERS Samenvatting voor het VWO versie december 2014 INHOUDSOPGAVE 1. Vooraf 2. Wat is een buffer? 3. Hoe werkt een buffer? 4. Geconjugeerd zuur/base-paar 5. De ph van een buffer De volgende
Nadere informatiescheikunde bezem vwo 2016-I
WC-reinigers 5 maximumscore 3 Cl 2 + 4 OH 2 ClO + 2 H 2 O + 2 e Cl 2 voor de pijl en ClO na de pijl 1 OH voor de pijl en H 2 O na de pijl 1 elektronen na de pijl en juiste coëfficiënten 1 6 maximumscore
Nadere informatieSamenstelling en eigenschappen
Samenstelling en eigenschappen Mest is onder te verdelen in kunstmest en natuurlijke mest. Natuurlijke mest is op zijn beurt weer onder te verdelen in mest van dierlijke herkomst en mest van plantaardige
Nadere informatieStenen en bodemvreemde materialen in uitgegraven bodem
Compendium voor monsterneming en analyse in uitvoering van het Materialendecreet en het Bodemsaneringsdecreet in uitgegraven bodem Versie november 212 CMA/2/II/A.11 1 DOEL EN TOEPASSINGSGEBIED Deze procedure
Nadere informatieVlottende, niet-vlottende verontreinigingen en glas op granulaire materialen
Compendium voor monsterneming en analyse in uitvoering van het Materialendecreet en het Bodemdecreet Vlottende, niet-vlottende verontreinigingen en glas op granulaire materialen december 2013 CMA/2/II/A.22
Nadere informatieVlottende, niet-vlottende verontreinigingen en glas op fijnkorrelig granulaire materialen
Compendium voor monsterneming en analyse in uitvoering van het Materialendecreet en het Bodemdecreet Vlottende, niet-vlottende verontreinigingen en glas op fijnkorrelig granulaire materialen Versie november
Nadere informatieVlottende, niet-vlottende verontreinigingen en glas op sorteer- en brekerzeefzand
Compendium voor monsterneming en analyse in uitvoering van het Materialendecreet en het Bodemsaneringsdecreet Vlottende, niet-vlottende verontreinigingen en glas op sorteer- en brekerzeefzand Versie oktober
Nadere informatie2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van
Nadere informatieBepaling van concentratie nitriet in een monster met een. spectrofotometer
Handleiding Spectrofotometer 118085 Bepaling van concentratie nitriet in een monster met een spectrofotometer 118085 1. Inleiding Achtergrond informatie spectrofotometrie. Als een oplossing gekleurd is,
Nadere informatieInfiltratieonderzoek autobedrijf Van den Brink Rosendaalsestraat 437-441
Notitie Contactpersoon Wietske Terpstra Datum 25 oktober 2011 Kenmerk N001-4817394TER-mfv-V01-NL Infiltratieonderzoek autobedrijf Van den Brink Rosendaalsestraat 437-441 1 Inleiding Autobedrijf Van den
Nadere informatieOnderzoek 53. ph van een grondstaal
Onderzoek 53. ph van een grondstaal 1. Onderzoeksvraag De verdachte bodemstalen worden vergeleken met de gekende bodemstalen. Met welke ph komt het te onderzoeken grondstaal overeen? Welk bodemstaal van
Nadere informatieMeer theorie over bodem & compost
Basiscursus Ecologische Moestuin Meer theorie over bodem & compost Inhoud van de presentatie 1. Waarom biologisch? 2. Waar een moestuin aanleggen? 3. Inleiding bodem 4. Bodem: Minerale bestanddelen 5.
Nadere informatieEen stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden.
Stoffen scheiden Schrijf bij elke proef steeds je waarnemingen in je schrift. Bij het doen van experimenten is het belangrijk dat je goed opschrijft wat je hebt gedaan, zodat andere mensen jouw experiment
Nadere informatieInhoudsopgave. Bijlagen en Figuren. Behorende bij het Woordenboek van de NVLB. Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen
Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen Bijlagen en Figuren Behorende bij het Woordenboek van de NVLB Inhoudsopgave Figuur 1 Stratigrafische tabel / geologische tijdschaal... 2 Figuur
Nadere informatie\ u. A 1 v 78. Proefstation voor de Groenten- en Fruitteelt onder Glas 3 Naaldwijk DE INVLOED VAN DE METEODE VAN STOMEN OP DE
\ u Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A 1 v 78 Proefstation voor de Groenten- en Fruitteelt onder Glas 3 Naaldwijk DE INVLOED VAN DE METEODE VAN STOMEN OP DE ONTWIKKELING VAN SLA (1971-1972), door : S.
Nadere informatieExamenopgaven VMBO-KB 2003
Examenopgaven VMBO-KB 2003 tijdvak 1 maandag woensdag 199 mei 13.30 09.00-15.00 11.00 uur LANDBOUW EN NATUURLIJKE OMGEVING PLANTENTEELT CSE KB Het examen Landbouw en natuurlijke omgeving CSE KB bestaat
Nadere informatieOnderzoeksformulier KRENTEN
1.2 Onderzoeksvraag Waardoor bewegen krenten op en neer in een mengsel van water, azijn en soda? 2.1 Materiaallijst Voor dit onderzoek heb je nodig: o twee bekerglazen o 300 ml water o 100 ml azijn o een
Nadere informatieStuiteren van vallende ballen
Stuiteren van vallende ballen Titel: Vak: Domein: Sector: 3D aspecten: 1. Introductie Stuiteren van vallende ballen Natuurkunde Energie Vmbo vmbo k/g/t Werkwijze: Onderzoeken en redeneren Denkwijzen: Structuur
Nadere informatieDe landbouwer als landschapsbouwer
9A. De bodem (theoretisch) 9A.1 Bodemvorming Door allerlei processen zoals humusvorming, inspoeling, uitspoeling en oxidatie ontwikkelt zich een bodem. Dit is een heel lang proces wat ook nooit stopt.
Nadere informatieMaken van siliconen uit zand
Maken van siliconen uit zand Onderzoeksvraag Kunnen we siliconen maken uit zand? Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment exotherme reactie redoxreacties Materiaal + stoffen - oogbescherming
Nadere informatieEen bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem Najaar 2014
Een bovenbouwproject van het IVN Veldhoven Eindhoven Vessem Najaar 2014 Doelgroep: groepen 5 t/m 8 Plaats: Zoek een interessant terrein. Vooral een plek met hoogteverschillen geeft leuke vergelijkingsmogelijkheden.
Nadere informatieExamen VMBO-GL CSPE GL. gedurende 270 minuten. landbouw-breed - afdelingsprogramma landbouw
Examen VMBO-GL 2010 gedurende 270 minuten CSPE GL landbouw-breed - afdelingsprogramma landbouw Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit
Nadere informatieBepaling van de droogrest
Bepaling van de droogrest september 2009 Pagina 1 van 5 WAC/III/A/001 INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 PRINCIPE... 3 3 OPMERKINGEN... 3 4 APPARATUUR EN MATERIAAL... 4 4.1 APPARATUUR... 4 4.2 MATERIAAL...
Nadere informatieEEN BETERE BODEM. Op goede gronden een gezonde groei. Inhoudsopgave
EEN BETERE BODEM Op goede gronden een gezonde groei Inhoudsopgave Over Heicom Onze producten Zand en grond Zuurstof Bodemverdichting Water lucht en poriën PF curve Eigenschappen van zand Normen ISA sport
Nadere informatieBacteriën maken zwavel Vragen en opdrachten bij de poster
Vragen en opdrachten bij de poster Bacteriën maken zwavel Vragen en opdrachten bij de poster 3 vwo Probleem: Zuur gas T1 Waterstofsulfide ontstaat bij de afbraak van zwavelhoudende organische stoffen.
Nadere informatieTITRATIES Een korte inleiding en voorbeelden voor het HAVO en VWO
TITRATIES Een korte inleiding en voorbeelden voor het HAVO en VWO versie juli 2017 WOORD VOORAF De in dit document besproken titratiemethoden vormen de basis van de diverse varianten die in de loop der
Nadere informatieDe Kimpe-Cool N.V. Productspecificatie wortelen. 6 Productspecificaties
1. Naam eindproduct / groep eindproducten Wortelen 2. Gebruikte grond- en hulpstoffen Wortelen, Belgische en Hollandse (ook Spaanse en Franse) Primair verpakkingsmateriaal (zie Procedure 10 en 11) Onze
Nadere informatieBureau Schmidt T.a.v. de heer R. Schmidt Westersingel CK LEEUWARDEN
WMR Rinsumageest B.V. Postbus 5 9104 ZG DAMWÂLD Van Aylvawei 40 9105 KT RINSUMAGEAST Tel. (0511) 42 50 50 Fax (0511) 42 41 84 Internet : www.wmr.nl E-mail : milieu@wmr.nl Bureau Schmidt T.a.v. de heer
Nadere informatieOverdaad Schaadt. Onderzoek naar vervuild water. Naam:... Foto: creative commons; Flickr eddi07.
Overdaad Schaadt Onderzoek naar vervuild water Naam:... Foto: creative commons; Flickr eddi07. 1 inleiding Inleiding: Vroeger was alles beter. Dus niet. Neem bijvoorbeeld drinkwater. Tot ver in de vorige
Nadere informatiePracticum 1: bepalen enzymactiviteit
Practicum 1: bepalen enzymactiviteit Vragen bij de oefen- en zelftoets-module behorende bij practicum 1 Versie 2012-2013 In deze module ga je een experiment uitvoeren. In dit experiment moet je de verschillende
Nadere informatieVaste mest en vaste behandelde mest Monstervoorbehandeling
Bemonsterings- en analysemethodes voor mest, bodem en veevoeder in het kader van het mestdecreet Vaste mest en vaste behandelde mest Versie december 2018 BAM/deel 4/02 Inhoud INHOUD 1 Principe 3 2 Materiaal
Nadere informatieVerterende bodembacteriën? Aanwezigheid van amylase producerende bacteriën in de bodem
Inleiding In de bodem leven bacteriën die het enzym amylase produceren. Amylase breekt zetmeelmoleculen (lange ketens van aan elkaar gekoppelde glucosemoleculen) af tot losse glucosemoleculen. In dit experiment
Nadere informatieBVB Substrates. Kwaliteitskenmerken substraten voor openbaar groen
BVB Substrates Kwaliteitskenmerken substraten voor openbaar groen Marc Spierings 9 en 10 juni 2016 1 2 Het belang van groen 3 Het gewenste eindbeeld? Enkele parameters Goed ontwerp Goed bestek Kennis van
Nadere informatieOpmerking Hier is gekozen voor een primaire zeef-maat van 250 jxm overeenkomstig ISO 565.
UDC 631.41:631.42.05 Bodem Voorbehandeling van het monster voor fysisch-chemische analyses NEDERLANDSE NORM NEN 5751 1 Onderwerp Soil - Preparation of the sample for physico-chemical analysis 1e druk,
Nadere informatieBEPALING VAN VOCHT IN DIERENVOEDERS (GRAVIMETRIE)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria 2015/I-MET-021/LAB/FLVVT BEPALING VAN VOCHT IN DIERENVOEDERS (GRAVIMETRIE) Versie 04 In toepassing vanaf 30/04/2015 Verantwoordelijke
Nadere informatieBIJLAGE 1 REGIONALE LIGGING ONDERZOEKSLOCATIE + KADASTRALE GEGEVENS
BIJLAGE 1 REGIONALE LIGGING ONDERZOEKSLOCATIE + KADASTRALE GEGEVENS Uittreksel Kadastrale Kaart Uw referentie: 11347 839 2a 37 641 162 39 Oranjestraat 41 642 2b 643 158 159 45 43 4351a 436 434 1 3 433
Nadere informatieDHV B.V. Woningstichting Barneveld/Apeldoornsestraat te Voorthuizen bijlage 1 MD-DE
DHV B.V. BIJLAGE 1 Regionale tekening Woningstichting Barneveld/Apeldoornsestraat te Voorthuizen bijlage 1 MD-DE21259-1 - DHV B.V. BIJLAGE 2 Situatietekening met boringen en peilbuis Woningstichting Barneveld/Apeldoornsestraat
Nadere informatie1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat?
blauw geheimschrift 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Indicator (een stof waarmee we
Nadere informatieAAN DE SLAG Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1)
Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1) Is de arbeid die moet verricht worden op een voorwerp om dat voorwerp over een afstand h omhoog te brengen, afhankelijk van de gevolgde weg? Kies een van
Nadere informatie1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood?
Blauw op drie wijzen 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een indicatordoekje op drie manieren van kleur doen veranderen? Dit van rood naar blauw en weer naar rood? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond
Nadere informatieDocentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit
Docentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit #VOS-039 versie 1.0 Inhoud kit: 2 x 15 Dye profielen 2 x Daderprofiel 3 g agarose 20 ml TAE 100x Benodigdheden: Electroforese opstelling inclusief voeding
Nadere informatieDocentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit
Docentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit #VOS-038 versie 2.1 Inhoud kit: 2 x 15 DNA profielen 2 x Dader profiel 2 x 1 ml loading dye (kleurloze vloeistof) 3 g agarose 400 µl blauwe gel dye (1000x)
Nadere informatieHoofdstuk 3: Zuren en basen
Hoofdstuk 3: Zuren en basen Scheikunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Onderwerpen Scheikunde 2011 2012 Stoffen, structuur en binding Kenmerken van Reacties Zuren en base Redox Chemische technieken Koolstofchemie
Nadere informatieExamen VMBO-KB. landbouw-breed CSPE KB. gedurende 250 minuten. Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en een digitaal bestand.
Examen VMBO-KB 2010 gedurende 250 minuten landbouw-breed CSPE KB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 17 opdrachten. Voor
Nadere informatieDe bodem waarvan wij leven
De bodem waarvan wij leven Hilvarenbeek Ad Havermans adhavermans@concepts.nl 18 mei 2015 1 Inhoud van de presentatie 1. 2015 Het jaar van de bodem 2. Over geologie en bodemkunde 3. Bodemvormende processen
Nadere informatieBetreft: k-waarde bepaling Molenweg 2 te Epe 1/3
Kruse Milieu BV Bezoekadres: Huyerenseweg 33 7678 SC Geesteren Internet: info@krusegroep.nl www.krusegroep.nl Ad Fontem T.a.v. de heer J. Klompmaker Hoofdstraat 43 7625 PB Zenderen Postadres: Postbus 51
Nadere informatieHoe leg je een goede basis voor een. klimaatadaptieve tuin?
Tuinprofessionaldagen 2019 DOOR KENNIS VERBONDEN Hoe leg je een goede basis voor een Deze kennissessie wordt u aangeboden door: klimaatadaptieve tuin? UW GASTHEREN : André Pes - ACO Marcel Straatman -
Nadere informatieHeavy metal. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs 11 February 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/57859 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieFilterzand als aquarium bodembedekking
Filterzand als aquarium bodembedekking Categorie: Achtergronden Als wij naar de soorten aquarium bodembedekkingen kijken dan kunnen wij ze het beste op (korrel)grootte verdelen. Afhankelijk van de grootte
Nadere informatieGrootste examentrainer en huiswerkbegeleider van Nederland. Scheikunde. Trainingsmateriaal. De slimste bijbaan van Nederland! lyceo.
Grootste examentrainer en huiswerkbegeleider van Nederland Scheikunde Trainingsmateriaal De slimste bijbaan van Nederland! lyceo.nl Traininingsmateriaal Scheikunde Lyceo-trainingsdag 2015 Jij staat op
Nadere informatiePraktische opdracht Scheikunde Waterstofcarbonaat in water
Praktische opdracht Scheikunde Waterstofcarbonaat in water Praktischeopdracht door I. 1848 woorden 3 mei 2013 4,3 27 keer beoordeeld Vak Scheikunde Inleiding Op een zonnige dag zit je op het strand. Je
Nadere informatieHet droogproces van slib uit het Delftse Hout Auteur: Melvin Koote Supervisor: Leon van Paassen
Het droogproces van slib uit het Delftse Hout Auteur: Melvin Koote Supervisor: Leon van Paassen Samenvatting: Om baggerslib te kunnen hergebruiken is het belangrijk dat bekend is hoe lang het duurt totdat
Nadere informatieGrond onder je voeten
Grond onder je voeten Hé hé, wie heeft z n voeten niet geveegd? Overal ligt modder. Kijk allemaal onder je schoenen! Loop je even door de tuin en daar begint het gezeur. Grond op de vloer vinden we blijkbaar
Nadere informatieDe TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof.
OPDRACHT 9 Practicum Om je kennis van de scheidingsmethoden en oplosbaarheid te vergroten volgen hieronder een aantal proeven. Ook krijg je een proef over indicatoren / reagens. Met behulp daarvan kun
Nadere informatieCHIPS. light versus naturel
CHIPS light versus naturel 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Voedingswaarden van chips volgens de etiketten op de verpakking... 4 3. Experimenten... 5 Experiment 1: Vetgehalte van chips bepalen... 5 Experiment
Nadere informatieKLEIGEHALTE (PIPETMETHODE VAN ROBINSON-KÖHN)
1 PRINCIPE KLEIGEHALTE (PIPETMETHODE VAN ROBINSON-KÖHN) Deze procedure vervangt de procedure CMA/2/II/A.6 van december 2009. Het kleigehalte wordt bepaald door een gedeeltelijke textuuranalyse uit te voeren.
Nadere informatie5 Fase III: Granulaire analyses
5 Fase III: Granulaire analyses Op een selectie van de boringen zijn granulaire analyses uitgevoerd, meestal meerdere monsters per boring. Bij het bepalen van de korrelgrootteverdelingen is gebruik gemaakt
Nadere informatiePracticum Emulsies. Leerdoelen
Moleculaire gastronomie is een wetenschapsveld dat zich richt op het verbeteren van bestaande recepten, door bijvoorbeeld te onderzoeken wat de oorzaak is van veelvoorkomende problemen bij het uitvoeren
Nadere informatieDe oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift opgenomen.
Toelichting bij Voorbeeldopgaven Syllabus Nieuwe Scheikunde HAVO De opgave is een bewerking van de volgende CE-opgave: Maagtablet 2007-2de tijdvak De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift
Nadere informatieOEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO
OEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO Gesloten vragen 1. Carolien wil de zuurgraad van een oplossing onderzoeken met twee verschillende zuur-baseindicatoren en neemt hierbij het volgende waar: I de oplossing
Nadere informatieDe bodem Klei Zand Veen Humus
De bodem Het afval van planten en dieren wordt door bodemdieren, bacteriën en schimmels omgezet in voedingsstoffen. Planten nemen om te kunnen groeien met hun wortels deze voedingsstoffen op, die in de
Nadere informatieBasiskennis en Basisvaardigheden II (245)
ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN II 245 asiskennis en asisvaardigheden II (245) SCHEIKUNDE 245.01 De kandidaat kan de belangrijkste scheikundige en natuurkundige verschijnselen onderscheiden. 245.02 De kan
Nadere informatieDocentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit
Docentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit #VOS-038A versie 2.0 Inhoud kit: 6 x 5 DNA profielen 6 x Dader profiel 6 x 200µl loading dye (kleurloze vloeistof) 4 g agarose 400µl gel dye (1000x) 100ml elektroforese
Nadere informatieinbreng en heeft als gevolg minder scaling (kalkafzetting in de vorm van calciumcarbonaat).
Mest verwerken Dierlijke mest is vaak vloeibaar en bevat onder andere ammoniak en ammoniumzouten. Men kan uit deze drijfmest ammoniumsulfaat maken dat als meststof kan dienen. Omdat de prijs van kunstmest
Nadere informatieWaterkwaliteit 2: Natuur/chemie
Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Prof. ir. Hans van Dijk 1 Afdeling Watermanagement Sectie Gezondheidstechniek Inhoud hydrologische kringloop kwalitatief 1. regenwater 2. afstromend/oppervlaktewater. infiltratie
Nadere informatieSoorten water en waterkwaliteit. Beschikbaarheid. Kwaliteit. Kosten
Soorten water en waterkwaliteit Het ene water is het andere niet. Proef maar eens het verschil in kraanwater in Rotterdam of Breda. Of vergelijk het water uit een flesje Spa maar eens met een flesje Sourcis.
Nadere informatieVeevoeder Vochtgehalte
Bemonsterings- en analysemethodes voor mest, bodem en veevoeder in het kader van het mestdecreet Veevoeder Versie juni 2014 BAM/deel 2/03 Inhoud INHOUD 1 Doel en toepassingsgebied 3 2 Principe 3 3 Materiaal
Nadere informatieOrganisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar
17-1- Organisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar BODEM De Bodem Van Groot naar Klein tot zeer klein 2 1 17-1- Bodemprofiel Opbouw van de bodem Onaangeroerd = C Kleinste delen = 0 en A Poriënvolume
Nadere informatieMethode: Chemie. Verslag van de proeven opdracht 6, 19, 45, 70 van Hoofdstuk 3, Chemische reacties
Proef door een scholier 1870 woorden 20 december 2005 5 23 keer beoordeeld Vak Scheikunde Methode: Chemie. Verslag van de proeven opdracht 6, 19, 45, 70 van Hoofdstuk 3, Chemische reacties Calcium (Ca)
Nadere informatieVan Haagse plaspaal naar grasmat in Hengelo
Van urine tot kunstmest De hoogheemraadschappen van Rijnland en Delfland zijn in samenwerking met onder andere Eco-toilet een onderzoek gestart naar de bereiding van kunstmest uit urine. In onderstaand
Nadere informatie