Module Medewerker kwekerij. vmbo landbouwbreed basisberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4

Transcriptie

1 Module Medewerker kwekerij vmbo landbouwbreed basisberoepsgerichte leerweg leerjaar 3 en 4

2 Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen. Auteurs: Ans Endeman-Ververda, Karin Meskers, Schagen Resonans: Jan de Groot, Helicon Opleidingen, Nijmegen Chris Oldengarm, AOC de Groene Welle, Hardenberg Rageni Goeptar, Wellantcollege Henk Linde, Freelancer Eerste druk, Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland info@ontwikkelcentrum.nl Internet: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum.

3 Inhoudsopgave Oriëntatie Een gewas laten groeien De plant Groeifactoren Groeifactoren onderzoeken Veilig en hygiënisch werken De werkplek controleren Generatief vermeerderen Een zaaikistje vullen en zaaien Kiemplanten verspenen Het teeltmedium Grond en substraat Grondsoorten onderzoeken Het watervasthoudend vermogen testen De ph-waarde De zuurgraad meten Afleggen, scheuren, enten en oculeren Een plant scheuren Grondbewerking Grond bewerken Een gewas planten Een gewas verzorgen Vegetatief vermeerderen Een plant stekken Ziektes en plagen Planten onderzoeken op ziektes en plagen Onkruid verwijderen Controle en begeleiding van de groei van planten Kluitplanten verpotten Planten water geven Een verzorgingskaart maken Planten controleren en verzorgen Een gewas bemesten... 91

4 4.1 Organische meststoffen Een bodemverbeteraar toedienen Anorganische meststoffen Anorganische korrelmeststoffen strooien Mengmeststoffen Een verpakking lezen Een dosering berekenen Een gewas oogsten Oogsten Een presentatie maken over een geoogst product Een product oogsten en verkoopklaar maken Afval en energieverbruik Afval verzamelen, scheiden en opruimen Een plantenpot van afval maken De kwekerijsector Open en gesloten teelt Een bedrijfsbezoek afleggen De teeltwijze onderzoeken Bollen en knollen Bollen en knollen onderzoeken Biologische teelt Een smaaktest doen Landbouwmechanisatie Een artikel schrijven over een machine Laten zien Reflectie Begrippenlijst

5 Oriëntatie Werken in de groene sector kun je bij allerlei bedrijven doen. Bijvoorbeeld bij een kinderboerderij of een kwekerij. Je gaat de groene sector hier verder ontdekken vanuit de kwekerij. In een kwekerij werk je met planten. Je moet heel veel werk doen voordat je de planten kunt verkopen. Bijvoorbeeld vermeerderen, verzorgen en afval opruimen. Met de leerstof en oefeningen in deze module leer je hoe je dat doet. In de eindopdracht, die Laten zien heet, laat je jouw kunnen zien in een praktijksituatie. Planten zorgen voor zuurstof. En ze kunnen zelf voeding maken. Mensen en dieren gebruiken die zuurstof en voeding. Wat ga ik leren? Maak een groepje van vier. Beantwoord voor jezelf de volgende vragen. Zet een kruisje bij het goede antwoord. Vraag ja nee Kunnen mensen hun eigen voedsel maken? Hebben mensen voedsel nodig om te leven? Nemen planten zelf voedingsstoffen op? Kunnen planten zuurstof maken? Kan een paard zijn eigen zuurstof maken? Hebben mensen planten nodig om in leven te blijven? Hebben alle planten evenveel water nodig? Heeft een plant licht, water en voedingstoffen nodig? 5

6 Laat een van je groepsgenoten de antwoorden nakijken met het antwoordblad. Het antwoordblad krijg je van de docent. Pak het knip- en plakvel erbij. Knip de figuren van het knipvel uit. Overleg met elkaar wat de volgorde is. Wat is er eerst? Wat groeit daaruit? Plak de figuren in de juiste volgorde op het plakvel. Zet bij elk nummer wat de kweker moet doen om de plant groot te laten worden. Kies uit: zaaien water geven bemesten met de hand oogsten boontjes doppen verplanten tegen de zon beschermen ongedierte bestrijden machinaal oogsten beluchten beregenen wieden Je mag elk woord vaker gebruiken. 6

7 1. Een gewas laten groeien K 1.1 De plant Planten hebben verschillende onderdelen. Elk onderdeel doet iets anders. Als je weet wat elk onderdeel doet, kun je dat gebruiken bij het werk op een kwekerij. Planten zoals mais zijn heel belangrijk voor de mens. De mens eet planten. De planten maken zuurstof, waar de mens van leeft. Wat weet ik al? Welke onderdelen van een plant ken je? Welke verschillende planten ken je, bijvoorbeeld bij jou uit de tuin? Welke planten van groentes en fruit ken je? Onderdelen van de plant Een plant bestaat uit verschillende onderdelen. Elk onderdeel doet iets anders. Je kunt ook zeggen: elke onderdeel heeft een andere functie. In de tabel zie je wat de functie is. Iedere plant bestaat uit vier onderdelen: bloem, blad, stengel of stam en wortel. 7

8 Onderdeel Functie Bloem Voortplanting Blad Nerven zorgen voor aan- en afvoer van water en opgeloste voedingsstoffen. Bladgroenkorrels zorgen voor opname van koolstofdioxide (CO 2 ) voor de fotosynthese en afgifte van zuurstof (O 2 ). Stengel/stam Draagt bladeren en bloemen. Vervoert water en opgeloste voedingstoffen. Wortel Neemt voedsel en water op Kan voedsel opslaan Zorgt ervoor dat de plant in de grond kan staan 1. Wat is de functie van de stengel? a. De stengel zorgt voor de voortplanting. b. De stengel zorgt voor de opname van koolstofdioxide (CO 2 ). c. De stengel slaat voedsel op. d. De stengel vervoert water en opgeloste voedingsstoffen. Fotosynthese Fotosynthese is het proces van groei van planten. Planten gebruiken licht (foto) om water en meststoffen om te zetten in suikers (glucose). Dat omzetten noem je de synthese. De wortels van een plant nemen water met meststoffen op uit de grond. De bladeren nemen koolstofdioxide (CO 2 ) op uit de lucht. De bladgroenkorrels vangen licht op. Water, meststoffen, koolstofdioxide worden met zonlicht door de plant omgezet in suikers (glucose). Daarbij ontstaat afval in de vorm van zuurstof. Die zuurstof geeft de plant terug aan de lucht. De plant gebruikt de suikers voor nieuwe bladeren, bloemen, vruchten, stengels en wortels. De plant groeit. Fotosynthese gebeurt in de groene delen van de plant. De plant neemt water en voeding uit de grond en koolstofdioxide uit de lucht. Met zonlicht zet de plant water en koolstofdioxide om in glucose en zuurstof. 2. Wat ontstaat er bij de fotosynthese? a. suikers en zuurstof b. suikers en koolstofdioxide c. zuurstof en water d. koolstofdioxide en water 8

9 Kringloop Alle levende wezens samen noem je organismen. Bijvoorbeeld mensen, dieren, bacteriën en schimmels. De beestjes in de grond noem je het bodemleven. Als organismen planten eten, verteren zij de planten met zuurstof. Daardoor groeien de organismen, ze maken poep of groenafval en ademen koolstofdioxide uit. Het bodemleven verteert de poep en het groenafval. Hierdoor ontstaat mest. Planten gebruiken die mest als voeding, om te groeien. De planten nemen koolstofdioxide uit de lucht op en maken zuurstof. De kringloop is rond. Een kringloop eindigt nooit en kan overal beginnen. 3. Bacteriën en schimmels verteren groenafval. Wat ontstaat er dan? a. glucose b. koolstofdioxide c. water d. zuurstof K 1.2 Groeifactoren Om te groeien heb je lucht, water en voedsel nodig. En ook warmte en licht. Ook planten hebben dat nodig om te groeien Als je weet wat een plant nodig heeft, kun je hem op de juiste manier verzorgen. Door de juiste verzorging brengt de plant geld op. Een mens heeft ook voedsel nodig om te groeien. 9

10 Wat weet ik al? Verzorg jij wel eens planten? Hoe doe je dat dan? Wat zijn groeifactoren? Een plant groeit niet zomaar. Daarvoor heeft hij lucht, water, voedsel, warmte en licht nodig. Dit zijn de groeifactoren voor planten. Een kweker zorgt dat die groeifactoren allemaal aanwezig zijn. Want dan groeien de planten goed en is zijn opbrengst groot. Als een van de groeifactoren ontbreekt, groeit een plant slecht of wordt hij ziek. Om goed te groeien heeft een plant alle groeifactoren nodig. 1. Wat gebeurt er met een plant als één van de groeifactoren niet aanwezig is? a. Dan maakt de plant de groeifactoren zelf. b. Dan bloeit een plant sneller. c. Dan groeit een plant slecht of wordt hij ziek. d. Dan groeit een plant goed. Warmte en water Planten hebben een bepaalde temperatuur nodig om te groeien. Voor elke plantensoort is dat een andere temperatuur. De juiste temperatuur voor tomaten en paprika s is in Nederland buiten niet aanwezig. Daarom groeien deze gewassen in kassen. Daar kun je de temperatuur regelen. Zonder water kan een plant niet leven. Water geeft de plant stevigheid. En water is het transportmiddel voor voedingsstoffen. Ook gebruikt de plant water bij de fotosynthese. Aardappels, graan en boerenkool kun je in Nederland buiten telen. Boerenkool kan zelfs tegen vorst. 2. Wat doet water voor de plant? a. Water geeft stevigheid aan de plant. b. Water is reservevoedsel voor de plant. c. Water zorgt dat de plant goed tegen warmte kan. d. Water zorgt dat de plant goed tegen kou kan. 10

11 Licht en lucht De plant gebruikt licht tijdens de fotosynthese. Hiermee maakt hij zijn eigen voeding. In kassen kun je de dag verlengen met lampen. In kassen, maar ook buiten, kun je het zonlicht verminderen door schermdoeken op te hangen. Lucht bestaat uit een aantal gassen. Onder andere uit zuurstof en koolstofdioxide (CO 2 ). Een plant gebruikt CO 2 bij de fotosynthese. In een kas kun je het gehalte CO 2 van de lucht regelen. In de kassen, maar ook buiten, kun je het licht verminderen met schermdoeken. 3. Welke gas uit de lucht gebruikt de plant bij de fotosynthese? a. koolstofdioxide b. waterdamp c. zuurstof O 1.3 Groeifactoren onderzoeken Wat ga ik doen? Een plant heeft lucht, water, voeding, warmte en licht nodig. Je gaat onderzoeken wat er gebeurt als een of meer van die groeifactoren er niet is. Als je weet wat er dan gebeurt met de groei van een plant, snap je waarom groeifactoren belangrijk zijn. Je werkt in groepjes van twee. Het eindproduct is een ingevulde checklist. Een plant heeft lucht, water, voeding, warmte en licht nodig. Dit zijn groeifactoren. 11

12 Dit worden mijn resultaten Product De checklist is volledig ingevuld. Op de checklist staat informatie over de grootte, de vorm, de kleur, de afwijkingen en de lengte van elk plantje. Proces Ik heb elke plant een andere behandeling gegeven. Ik heb de planten in twee weken vier keer geobserveerd. Op de checklist is per plant de missende groeifactor omcirkeld. Wat heb ik nodig? checklist vijf planten, bijvoorbeeld eenjarigen of groenteplanten gieter stickers pen of stift duimstok of liniaal satéprikker plastic boterhamzakjes papieren doosje kweekkas koelcel of koelkast fototoestel Stappenplan STAP 1 Bereid het onderzoek voor. Maak een groepje van twee. Neem vijf dezelfde plantjes. Plak op elk potje een sticker. Zet op de sticker jullie namen en jullie klas. Nummer de potjes van 1 tot en met 5. Bereid het onderzoek voor: plak een sticker op elk potje. 12

13 STAP 2 Verzorg plant 1. Zet plant 1 in de kweekkas. Verzorg plant 1 de komende twee weken zo goed mogelijk. Geef het plantje water wanneer dat nodig is. STAP 3 Verzorg plant 2. Zet plant 2 ook in de kweekkas. Geef deze plant de komende twee weken geen water. Geef plantje 2 de komende twee weken geen water. STAP 4 Verzorg plant 3. Zet plant 3 ook in de kweekkas. Zorg dat je het plantje wel voldoende water hebt gegeven. Zet een satéprikker naast het plantje in de potgrond. Doe een boterhamzakje over de plant heen en plak dat goed dicht. Doe een zakje om plantje 3 en plak het zakje goed dicht. 13

14 STAP 5 Verzorg plant 4. Zet plant 4 ook in de kweekkas, onder een papieren doosje. Er mag geen licht doorheen komen. Geef het plantje wel water. Zet plant 4 onder een papieren doosje. STAP 6 Verzorg plant 5. Zet plant 5 in de koelcel of koelkast. Geef het plantje wel water. Je kunt plant 5 ook buiten in de schaduw of in een koud gedeelte van de kas zetten. Zet plant 5 in de koelcel of koelkast. STAP 7 Bekijk de plantjes. Bekijk de planten twee weken lang twee keer in de week. Pak de checklist erbij. Schrijf de datum op de checklist. Schrijf van elk plantje de grootte, de vorm, de kleur en de afwijkingen in de checklist. Meet de lengte van de plant en zet dat in de checklist. Je kunt ook foto s maken van de plantjes en die in de checklist plakken. Noteer twee weken lang alle veranderingen die je ziet aan de plantjes. 14