4 keer beoordeeld 30 mei 2017

Transcriptie

1 8 Samenvatting door een scholier 1301 woorden 4 keer beoordeeld 30 mei 2017 Vak Biologie Methode Biologie voor jou H6 Waarneming, regeling en gedrag Zintuigen in het algemeen zintuig orgaan dat reageert op prikkels prikkel een invloed uit het milieu op een organisme impuls elektrisch signaal die van de zintuigen via de zenuwen naar de hersenen gaan zintuigstelsel alle zintuigen samen zintuigcellen cellen in een zintuig, kunnen waarnemen drempelwaarde de kleinste prikkelsterkte die en impuls veroorzaakt, waar de zintuigcel op reageert gewenning wanneer een prikkel enige tijd aanhoud, ontstaan er in de zintuigcellen minder impulsen impulsfrequentie de hoeveelheid impulsen per seconde, dezelfde sterkte van de impulsen adequate prikkel type prikkel dat hoort bij het desbetreffende zintuig Als er een prikkel via een zintuig binnenkomt, gaan er impulsen via het zenuwstelsel naar je hersenen, die opdracht geven om te reageren op de prikkel. Na voorafgaande sterke prikkels wordt de drempelwaarde verhoogt. Als de motivatie om de prikkel te horen hoog is, blijft de drempelwaarde laag. Zintuigen kunnen ook niet-adequate prikkels waarnemen. Het zenuwstelsel bestaat uit: 1: centrale zenuwstelsel (hersenen, ruggenmerg) 2: zenuwen (verbinden het CZ met je hele lichaam) Je neemt pijn waar met pijnpunten. Dit zijn de drie soorten pijnprikkels: 1. mechanische pijnprikkel: veroorzaakt door snee of botsing 2. thermische pijnprikkel: veroorzaakt door temperatuur 3. chemische pijnprikkel: veroorzaakt door een stof(bij) De huid De opperhuid bestaat uit de hoornlaag en de kiemlaag. De hoornlaag bestaat uit dode verhoornde cellen die je Pagina 1 van 20

2 beschermen, hij wordt aangevuld door de kiemlaag. Eelt= dikke hoornlaag Door de opperhuid heen steken haren, omgeven door haarzakjes, uitstulpingen van de kiemlaag in de lederhuid. In het zakje wordt talg aangemaakt, dat haar en hoornlaag soepel en vet houdt. In de lederhuid liggen de warmte/koude/druk/tastzintuigen. De tastzintuigen liggen vlak onder de kiemlaag, de rest verder. Zweetklieren produceren zweet dat voor afkoeling zorgt. Onder de lederhuid ligt het onderhuidse bindweefsel, daarin ligt vet opgeslagen. De neus en de tong In de neus is het reukzintuig. In de neusholte is het neusslijmvlies met daarin de zintuigcellen met reukharen. De meeste geuren bestaan uit verschillende stoffen, voor iedere stof is een ander type reukhaar aanwezig in de neus, de hersenen maken er weer één geur van. Op de tong bevinden zich de smaakzintuigen. Over de tong lopen groefjes, met daarin de smaakknopjes, met daarin de zintuigcellen. Voor bitter, zuur, zoet en zout zijn er verschillende smaakknopjes, je neus is van belang bij proeven. Pagina 2 van 20

3 De oren Pagina 3 van 20

4 In de oren liggen de gehoorzintuigen en de evenwichtszintuigen. Met je oorschelp neem je geluiden (trillingen van lucht) waar. De snelheid waarmee geluidstrillingen elkaar opvolgen is de geluidsfrequentie, die wordt uitgedrukt in Hertz (HZ). Als je ouder wordt, hoor je geen hoge geluiden meer. Pagina 4 van 20

5 Volume (=sterkte van geluid) wordt uitgedrukt in decibel. Pagina 5 van 20

6 Als je te lang naar te harde geluiden luistert, kan dit schadelijk zijn. Oorschelp vangt geluiden op, die gaan via de gehoorgang naar het trommelvlies. In het trommelvlies liggen oorsmeerkliertjes, die houden het trommelvlies soepel, zodat het goed kan trillen. In de trommelholte liggen de gehoorbeentjes. Het trommelvlies brengt ze aan het trillen, dat geven ze via het venster door aan het slakkenhuis. Het slakkenhuis bestaat uit drie opgerolde kanalen. De vloeistof in de kanalen gaat trillen als het vlies dat doet. Die trillingen worden overgebracht op het basilair membraan. Bij elke frequentie trilt een ander stuk van het basilair membraan. Hoe hoger het geluid, hoe hoger de trillingen in het slakkenhuis. In de middelste buis liggen de zintuigcellen, die sturen de impuls naar de hersenen. De buis van Eustachius verbind de trommelholte en de keelholte met elkaar, hij opent bij gapen/slikken. Dan wordt de luchtdruk gelijk aan beide kanten. Pagina 6 van 20

7 De ogen Pagina 7 van 20

8 In de ogen liggen de gezichtszintuigen. De ogen zijn kwetsbaar en worden beschermd door de wimpers, de wenkbrauwen, de oogkassen en het ooglid. Boven het oog liggen de traanklieren, die produceren traanvocht dat op je oog komt als je knippert. Als je veel vocht aanmaakt, huil je en gaat het vocht naar de neusholte waardoor je gaat snotteren. In het vaatvlies liggen de bloedvaten. In het netvlies liggen de zintuigcellen. Met de gele vlek kan je het scherpst kijken. Pagina 8 van 20

9 In het netvlies worden de lichtprikkels omgezet in impulsen. Pagina 9 van 20

10 Staafjes hebben een lage drempelwaarde voor licht, met kegeltjes zie je scherp en kleur. Staafjes komen overal voor, behalve in de blinde vlek en de gele vlek, kegeltjes komen vooral daar voor. Bij zwak licht wordt de pupil groter, bij fel kleiner ter bescherming van het oog. Dit heet de pupilreflex. De kringspieren verkleinen het oog, de straalsgewijs lopende spieren vergroten het. Het zenuwstelsel Pagina 10 van 20

11 Pagina 11 van 20

12 Gevoelszenuwcellen geleiden impulsen van zintuigen naar het centrale zenuwstelsel. Deze cel heeft één lange uitloper en ligt vlak bij het centrale zenuwstelsel. Pagina 12 van 20

13 Bewegingszenuwcellen geleiden impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren of klieren. De cellichamen liggen in het centrale zenuwstelsel. Schakelcellen verbinden alles aan elkaar. Ze liggen helemaal in het centrale zenuwstelsel. Uitlopers liggen bij elkaar in een zenuw. Deze is omgeven door een isolerende laag, anders ontstaat er kortsluiting. Ze verbinden alles aan het centrale zenuwstelsel. Gedrag Gedrag = alles wat een mens of dier doet. Gedrag bestaat uit handelingen. Als de handelingen elkaar in een vaste volgorde opvolgen, en het effect van iedere handeling leidt tot de volgende, is er sprake van een gedragsketen. Respons = reactie op prikkel gedrag alles wat een mens of dier doet. Bestaat uit handelingen gedragsketen de handelingen volgen elkaar in een vaste volgorde op en de ene handeling leidt tot de volgende respons reactie op prikkel inwendige prikkel prikkel die in het lichaam ontstaat uitwendige prikkel prikkel die buiten het lichaam ontstaat, waarnemen door zintuigen motivatie bereidheid voor reactie op reageren van prikkels Gedrag kan aangeleerd en bepaald zijn door erfelijke factoren. Pagina 13 van 20

14 Hormoonstelsel Pagina 14 van 20

15 Het hormoonstelsel bestaat uit hormoonklieren, die hormonen produceren. Hormoonklieren geven hun hormoon af aan het bloed. Het hormoonstelsel regelt langdurige processen. Glucose is een verbrandingsstof voor je cellen. Als je hebt gegeten, komt er veel glucose in je bloed. De eilandjes van Langerhans, cellen bij de alvleesklier, gaan dan insuline produceren. Het hormoon insuline zet de glucose om in glycogeen en slaat deze op in spieren. Als de bloedsuikerspiegel te laag is, komt glucagon in actie. Bij diabetes wordt er niet genoeg insuline aangemaakt, dat moet je dan soms inspuiten. Pagina 15 van 20

16 Hersenen Pagina 16 van 20

17 De hersenstam staat in verbinding met het ruggenmerg. In de grijze schors, het buitenste gedeelte van de grote en kleine hersenen, liggen veel cellichamen van schakelcellen. In het merg, de binnenkant van de hersenen, liggen de uitlopers. Pagina 17 van 20

18 In de grote hersenen komen veel impulsen aan, als die zijn verwerkt in de schors, wordt je je ergens bewust van. Voor iedere prikkel is er een ander hersencentrum. Pagina 18 van 20

19 In de gevoelscentra, achterin de hersenen, wordt je je bewust van prikkels. In de bewegingscentra ontstaan impulsen voor gewilde reacties. De kleine hersenen coördineren de bewegingen. Gedrag (2) Van een bewuste reactie ben je je bewust. Reflex = vaste, snelle, onbewuste reactie. Reflexboog = weg die impulsen afleggen bij een reflex. Ethologie = de studie van gedrag Objectief = zonder meningen Ethogram = beschrijving van de handelingen van een dier. Protocol = lijst van achtereenvolgens waargenomen handelingen met tijden. Pagina 19 van 20

20 Pagina 20 van 20