Peter Neirynck en Fabio Contipelli

Transcriptie

1 Effecten van het voorstel tot een nieuw Vlaams doelgroepenbeleid op lokale hefbomen voor activering in functie van de lokale financiën en mogelijkheden. Peter Neirynck en Fabio Contipelli Op 23 januari 2015 heeft de Vlaamse Regering de conceptnota naar een Vlaams doelgroepenbeleid goedgekeurd. Deze conceptnota vormt de aanzet tot de concretisering van de principes van het Vlaamse doelgroepenbeleid, in uitvoering van de 6e staatshervorming. Om de efficiëntie en effectiviteit van het doelgroepenbeleid te verhogen, wordt een drastische vereenvoudiging doorgevoerd van de bestaande maatregelen. Het aantal maatregelen wordt beperkt tot drie doelgroepen: Jongeren 55-plussers Personen met een arbeidshandicap Dit impliceert meteen ook dat een aantal federale maatregelen (die ook bij lokale besturen van toepassing zijn) zullen verdwijnen. De voorstellen zoals ze zijn beschreven in de conceptnota hebben heel wat consequenties voor de lokale besturen als werkgever. Bovendien zijn ze niet altijd even consistent met het basisprincipe uit het Vlaams Regeerakkoord. Dit bepaalt dat moet ingezet worden op het stimuleren van aanwerven en aan het werk houden van bepaalde doelgroepen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. In principe zou het type werkgever (publiek privaat, social-profit, profit, ) hier geen rol mogen spelen. Toch wordt in de conceptnota een onderscheid gemaakt voor bepaalde werkgevers. Een aantal van de huidige RSZ-kortingen die sinds juli 2014 een Vlaamse bevoegdheid zijn, zullen volgens de conceptnota worden afgeschaft: RSZ-bijdragevermindering voor langdurig werkzoekenden (RSZ-component activa), voor mentoren en voor slachtoffers van herstructureringen, maar ook verschillende geactiveerde werkuitkeringen. Door de afschaffing van de maatregel Werkervaring (WEP+) zal ook de hiermee verbonden RSZ-korting en loonsubsidie vanaf oktober 2015 niet meer bestaan. Om de budgettaire impact voor de lokale besturen te berekenen, werd door de VVSG beroep gedaan op de cijfers aangeleverd door DIBISS en de ETP tabel. Het aantal werknemers waarnaar verwezen wordt heeft betrekking op het 2 e kwartaal Ook de berekening op jaarbasis vertrekt vanuit de cijfers van het 2 e kwartaal Om een bijna volledig overzicht te kunnen maken van de budgettaire impact van de tewerkstellingsmaatregelen bij de lokale besturen maken wij in deze nota onderscheid tussen de 1/10

2 maatregelen die vallen onder de hervorming zoals omschreven in de Conceptnota Naar een Vlaams doelgroepenbeleid, opgesplitst in 2 luiken nl. het luik doelgroepenkortingen en het kwalitatieve luik( meer specifiek pijler 2) van de tijdelijke werkervaringsmaatregel, de Conceptnota Duaal leren een volwaardige kwalificerende leerweg en de Sine-maatregel. 1 Impact van het gewijzigd systeem van doelgroepenkortingen (Luik 1) 1.1 De concrete impact voor de lokale besturen m.b.t. langdurig werkzoekende 45-plussers De bestaande maatregelen om langdurig werkzoekende 45-plussers te activeren naar werk binnen een lokaal bestuur verdwijnen. De doelgroepvermindering RSZ (tot euro per kwartaal gedurende 21 kwartalen) en activering van de werkuitkering (500 euro per maand gedurende 30 maanden) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende de eerste 2,5 jaar en goed voor euro per jaar voor de daaropvolgende 2,5 jaar. Totaalbedrag van de RSZ-korting en de activering van de 317 werknemers euro In de plaats komt er een doelgroepenkorting voor 55-plussers waarvan lokale besturen zijn uitgesloten. De conceptnota haalt aan dat de huidige Vlaamse Tewerkstellingspremie 50+ lokale besturen uitsluit en dat de maatregel in het verlengde daarvan ligt. Ze haalt eveneens aan dat het huidige (federale) stelsel van doelgroepenkorting voor ouderen ook lokale besturen uitsluit. Dit strookt echter niet met realiteit (cf. supra). 1.2 De concrete impact voor de lokale besturen m.b.t. langdurig werkzoekende tussen 25 en 45 jaar De bestaande maatregelen om langdurig werkzoekende tussen 25 en 45 jaar te activeren naar werk binnen een lokaal bestuur verdwijnen. De doelgroepvermindering RSZ (tot euro per kwartaal gedurende 9 kwartalen) en activering van de werkuitkering (500 euro per maand gedurende 30 maanden) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende de eerste 1,25 jaar en goed voor euro per jaar voor de daaropvolgende 1,25 jaar. 166 werknemers 2/10

3 Totaalbedrag van de RSZ-korting en de activering van de euro Voor deze doelgroep is er in de conceptnota niets voorzien. 1.3 De concrete impact voor de lokale besturen m.b.t. werkzoekenden die verminderd arbeidsgeschikt zijn De activering van de werkuitkering (500 euro per maand gedurende 36 maanden) voor verminderd arbeidsgeschikten (jonger dan 45 jaar) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende 3 jaar. De bestaande Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP) voor de activering van personen met een arbeidshandicap blijft behouden, met een verruiming van de doelgroep (nl. de doelgroep psycho-sociale problematieken in het kader van uitstroom van sociale economie). De VOP kan dus ook in het nieuwe systeem niet aangewend worden om werknemers met een verworven handicap opnieuw aan het werk te krijgen. Ze geldt alleen voor nieuwe werknemers. Nochtans werden op de studiedag van 24 januari 2014 in het Vlaams Parlement de resultaten van het project Opnieuw of anders aan de slag met een arbeidsbeperking voorgesteld, met enkele beleidsaanbevelingen in die zin. Vanuit DIBISS werden hier geen concrete aantallen aangeleverd, omdat hier geen RSZ-korting verrekend wordt. Het gaat alleen over de activering van de werkuitkering. 1.4 De concrete impact voor de lokale besturen m.b.t. jonge (en vaak kortgeschoolde) werkzoekenden De bestaande maatregelen om jonge werkzoekenden (jonger dan 25 jaar) te activeren naar werk binnen een lokaal bestuur verdwijnen. De doelgroepvermindering RSZ (tot euro per kwartaal gedurende 5 kwartalen) en activering van de werkuitkering (500 euro per maand gedurende 16 maanden) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende de eerste 1,25 jaar en goed voor euro per jaar voor de daaropvolgende 0,25 jaar. Totaalbedrag van de RSZ-korting en de activering van de 40 werknemers euro 3/10

4 De bestaande maatregelen om jonge laaggeschoolde werkzoekenden (jonger dan 30 jaar en geen diploma hoger secundair onderwijs) te activeren naar werk binnen een lokaal bestuur verdwijnen. De doelgroepvermindering RSZ (tot euro per kwartaal gedurende 12 kwartalen) en activering van de werkuitkering (500 euro per maand gedurende 36 maanden) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende 3 jaar. Totaalbedrag van de RSZ-korting en de activering van de 14 werknemers euro De bestaande maatregelen om laag- en midden geschoolde jongeren, jonger dan 26 jaar te activeren naar werk binnen een lokaal bestuur verdwijnen. De doelgroepvermindering RSZ voor laaggeschoolde jongeren tot 26 jaar (tot euro per kwartaal gedurende 8 kwartalen en 400 euro per kwartaal voor de daaropvolgende 4 kwartalen) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende 2 jaar en euro gedurende het derde jaar. De doelgroepvermindering RSZ voor middengeschoolde jongeren tot 26 jaar (tot euro per kwartaal gedurende 4 kwartalen en 400 euro per kwartaal voor de daaropvolgende 8 kwartalen) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende het eerste jaar en euro per jaar gedurende de 2 volgende jaren. deze maatregel(in VTE) Totaalbedrag van de RSZ-korting op jaarbasis 118 werknemers euro Ook de bestaande maatregel om jonge werkzoekenden (jonger dan 26 jaar) die erg laaggeschoold zijn of die laaggeschoold zijn én bovendien een arbeidsbeperking hebben of van buitenlandse afkomst zijn, verdwijnt. De doelgroepvermindering RSZ (tot euro per kwartaal gedurende 12 kwartalen en 400 euro per kwartaal voor de daaropvolgende 4 kwartalen) en activering van de werkuitkering (350 euro per maand gedurende 6 maanden) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende het eerste jaar, euro voor de volgende 2 jaar en euro voor het 4 e jaar. deze maatregel(in VTE) 119 werknemers 4/10

5 Totaalbedrag van de RSZ-korting en de activering van de euro In de plaats komt er een doelgroepenkorting voor jongeren. Lokale besturen zullen hier onder bepaalde voorwaarden wel gebruik kunnen van maken. De korting wordt beperkt tot euro het eerste jaar, euro het tweede jaar en euro gedurende het derde jaar. Het betreft hier wel laag- en middengeschoolde jongeren, jonger dan 25 jaar met een bruto maandloon lager dan euro per maand. De toegekende korting is dus wezenlijk lager dan in het huidig systeem. Wel is voorzien dat wanneer een jongere een kwalificatie behaalt, de korting kan blijven doorlopen. Concrete modaliteiten worden evenwel nog niet vermeld. 1.5 De concrete impact voor lokale besturen m.b.t. de stadswachten (Activa PVP) Gemeenten en steden die een veiligheidscontract hebben afgesloten met de minister van Binnenlandse zaken, kunnen contractueel preventie- en veiligheidspersoneel aanwerven voor specifieke taken in het kader van het lokale veiligheids- en preventiebeleid. In de conceptnota wordt over deze specifieke maatregel niets gezegd. De doelgroepvermindering RSZ voor werkzoekenden jonger dan 45 jaar (tot euro per kwartaal gedurende 21 kwartalen) en activering van de werkuitkering (900 euro per maand gedurende 5 jaar) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende 5 jaren. De doelgroepvermindering RSZ voor werkzoekenden ouder dan 45 jaar (tot euro per kwartaal onbeperkt in de tijd en activering van de werkuitkering (1.100 euro per maand) verdwijnt, goed voor euro per jaar gedurende de volledige duur van de tewerkstelling. deze maatregel(in VTE) Totaalbedrag van de RSZ-korting en de activering van de 133 werknemers euro 1.6 Totaaloverzicht gewijzigd systeem van doelgroepenkortingen Lokale besturen maken dus veel gebruik van deze systemen om langdurig werkzoekenden te activeren naar werk. Onderstaande tabel geeft aan dat doelgroepenmaatregelen ook voor het geheel van de lokale besturen van zeer groot bedrag is. Dit staat dan nog los van een aantal 5/10

6 maatregelen die uit de scope van de Conceptnota Naar een Vlaamse doelgroepenbeleid vallen. We verwijzen hiervoor naar punt 2 van deze nota. Het gaat dan vooral over de maatregelen Artikel 60 7, PWA, Doorstromingsprogramma s (DSP en WEP), Start- en stagebonus, SINE. Deze maatregelen hebben nog een veel grotere impact op de lokale financiën. Totaalbedrag van de RSZ-korting en de activering van de 905 werknemers euro 2 Impact voor de lokale besturen m.b.t. de conceptnota waarin de kwalitatieve maatregelen worden opgenomen (Luik 2) In de conceptnota naar een Vlaams doelgroepenbeleid wordt verwezen naar de uitwerking van het kwalitatieve luik. Daarin komt o.a. werkplekleren alsook opleiding en begeleiding op de werkvloer aan bod. Maar ook de maatregelen betreffende artikel 60 7, artikel 61, PWA, projectgesco s e.d. zullen in de dit kwalitatieve luik uitgewerkt worden. Het grootste deel van deze middelen worden vandaag lokaal ingezet. Enerzijds door de OCMW s via de maatregel artikel 60 7, in toepassing van haar wettelijke activeringsopdracht in het kader van de RMI-wet, anderzijds in het kader van de PWA werking. Bij de regionalisering van het PWA-stelsel zal, indien de regio s aan de voorwaarden voldoen, de federale overheid blijvend instaan voor de verdere financiering van een contingent PWA-werknemers. Voor Vlaanderen is dit vastgelegd op Artikel artikel 60 7 (in koppen) Totaalbedrag van de RSZ-korting en de activering van het leefloon (cat.3) op jaarbasis (zonder de lokale cofinanciering) werknemers 2 (leefloners) euro 1 Artikel 60 7 is een OCMW activeringsmaatregel voor leefloners met een ruimer toepassingsgebied dan de lokale besturen als werkgever. Niettegenstaande zijn de lokale besturen ook grote afnemers van deze maatregel. 2 Schatting 6/10

7 PWA PWA-werknemers deze maatregel (in koppen) Totaalbedrag van de werkloosheidsuitkering op jaarbasis euro Doorstromingsprogramma s a. Doorstromingsprogramma s In Vlaanderen is Werkervaring de vertaling van de federale doorstromingsprogramma s. Deze Werkervaringsmaatregel bespreken we hier niet. De federale doorstromingsprogramma s zijn toegankelijk voor openbare besturen als werkgever. Er is een federale tussenkomst in het nettoloon voorzien, alsook een RSZ-vermindering (= idem als bij Activa). Totaalbedrag van de activering van de werkuitkering op jaarbasis Totaalbedrag van de RSZ-korting op jaarbasis 170 werknemers euro euro b. Werkervaring (WEP+) Werkervaring is de Vlaamse (gedeeltelijke) vertaling van de federale doorstromingsprogramma s. Het jaarbedrag van de loonpremie bedraagt per doelgroep-werknemer euro bij een voltijdse tewerkstelling. Vandaag zijn er om en bij 126 lokale besturen promotor werkervaring. Bij de gemeenten zijn dat 248 werknemers (226 VTE). Daarnaast zijn er in dat kader bij de OCMW s 194 werknemers of 152 voltijds equivalenten aan de slag. Er is een Vlaamse loontussenkomst voorzien, eventueel verminderd met een federale tussenkomst indien er door RVA of OCMW geactiveerd wordt. Er is ook een RSZ-vermindering (= Activa of Gesco) voorzien. Afhankelijk van de formule (WEP of WEP-Gesco) is het een activa-rsz-vermindering of de Gesco RSZ-vermindering. 3 PWA is een federale maatregel voor werkzoekenden die maatschappelijk zinvolle diensten leveren aan particulieren, scholen, vzw s, Land -en tuinbouwsector maar ook aan lokale besturen. 4 Schatting 7/10

8 deze maatregel (in VTE) Totaalbedrag loontussenkomst op jaarbasis 378 werknemers euro Totaalbedrag aan RSZ-korting op jaarbasis Onbekend 2.2 Jongeren in stelsels van leren en werken De heroriëntering van de Start- en stagebonus, wordt bekeken bij de uitwerking van het nieuwe geïntegreerde stelsel van duaal leren. Het is dus afwachten hoe dit zal geconcretiseerd worden, want ook nu is er een (klein) financieel voordeel voor de lokale besturen. Het is een maatregel die zich richt tot werkgevers die jongeren (die nog geen 18 jaar zijn en voldoen aan de deeltijdse leerplicht en een alternerende opleiding volgen), willen tewerkstellen of opleiden. De stagebonus is een premie toegekend aan de werkgever die in het kader van een arbeids- of een opleidingsovereenkomst een jongere tewerkstelt of opleidt, die onderwijs met beperkt leerplan volgt of een erkende vorming in het kader van de deeltijdse leerplicht. Deze premie bedraagt 500 EUR, op het einde van een eerste of een tweede opleidingsjaar en 750 EUR op het einde van een derde opleidingsjaar. Ook de doelgroepenkorting voor mentoren (minimum euro per jaar) zal herbekeken worden in het nieuwe geïntegreerde stelsel van duaal leren. Aantal mentoren in de lokale besturen die genieten van Totaalbedrag van de RSZ-korting op jaarbasis 58 werknemers euro Een van de voorwaarden om deze korting te genieten is het volgen van een mentoropleiding. Gecombineerd met de financiële tegemoetkoming heeft deze maatregel ook een effect op de kwaliteit van de stagebegeleiding. 3. Sociale inschakelingseconomie (SINE) Deze maatregel maakt geen deel uit van bovenstaande hervormingen en valt volledig onder de bevoegdheid van Vlaams minister voor Sociale Economie Liesbeth Homans. Toch is het belangrijk om de aandacht hierop te vestigen temeer de mogelijkheid zou zijn geopperd om deze maatregel af te schaffen. Zoals onderstaande tabel aantoont is de financiële impact op de lokale besturen wel belangrijk te noemen. De SINE- maatregel richt zich op laaggeschoolde langdurige inactieven. Wanneer een werkgever erkend is om in SINE tewerk te stellen (i.e. 8/10

9 OCMW), kan hij afhankelijk van de leeftijd en de inactiviteitsperiode van de werknemer een tegemoetkoming in de loonkost krijgen alsook een vermindering van de RSZ-bijdrage. Afhankelijk van de leeftijdscategorie is de tussenkomst van bepaalde of onbepaalde duur. Voor een voltijdse werknemer jonger dan 45 jaar is de tussenkomst van euro beperkt tot 11 kwartalen. Voor de werknemers ouder dan 45 jaar blijft hetzelfde bedrag aan de werkgever verschuldigd tot aan de uitdiensttreding of pensionering. Totaalbedrag Totaalbedrag van de RSZ-korting op jaarbasis 546 werknemers euro euro 4. Samengevat Het is echter duidelijk dat lokale besturen als werkgever ook begunstigden zijn van allerlei tewerkstellingsmaatregelen voor moeilijke doelgroepen en zo ook bijdragen tot de activering ervan. Ook in de toekomst moeten deze kansen voor lokale besturen om jongeren, personen met een arbeidshandicap, ouderen, laaggeschoolden en langdurig werkzoekenden te activeren verzekerd zijn. Dit betekent wel dat alle hefbomen om zelf rond dit activeringsbeleid te werken ook bestendigd worden. Luik 1 euro VTE 45-plussers tot 45 jaar Vermind. Arb. onbekend onbekend Jongeren PVP Totaal Luik 2 euro koppen Art PWA VTE DSP WEP Mentoren (58) Totaal /10

10 Sine Werkuitkering RSZ-korting VTE Totaal Zoals uit bovenstaande samenvattende tabel 5 blijkt, gaan heel wat financiële hefbomen om dit activeringsbeleid te realiseren verloren. Als de conceptnota wordt uitgevoerd zoals ze momenteel voorligt, verliezen lokale besturen minstens 7,5 miljoen euro per jaar om zelf mensen uit de kansengroepen tewerk te stellen. Dit gaat over meer dan banen. Voor heel wat andere hefbomen is de situatie nog onduidelijk, maar ook hier dreigen belangrijke hefbomen te verdwijnen voor een bedrag van ruim 183 miljoen euro. Dit gaat over bijna banen. Ook rond SINE zijn er vandaag geen garanties voor de lokale besturen. Opdat lokale besturen blijvend een cruciale rol kunnen spelen in het lokale activeringsbeleid is een vrijwaring van die hefbomen niet meer dan logisch. Bijgevolg pleit de VVSG voor sterke bijsturingen zodat gemeenten en OCMW s zelf sleutels in handen hebben om deze mensen tewerk te stellen. 5 Bovenstaande totalen zijn mogelijks een onderschatting. Voor een aantal maatregelen beschikken wij op dit moment niet over de juiste gegevens inzake RSZ kortingen of loontussenkomsten. 10/10