COLLEGEVOORSTEL. Begeleiding statushouders. Te besluiten om

Transcriptie

1 COLLEGEVOORSTEL Begeleiding statushouders Te besluiten om 1. Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland opdracht te verlenen voor de uitvoering van maatschappelijke begeleiding van statushouders inclusief de participatieverklaringstrajecten voor statushouders en gezinsmigranten in Vluchtelingenwerk de opdracht te geven om het juridisch spreekuur voor statushouders te continueren in Inleiding Maatschappelijke begeleiding van statushouders door vrijwilligers De begeleiding van de statushouders in de gemeente Krimpen aan den IJssel is tot 2014 uitgevoerd door vrijwilligers onder coördinatie van de klantmanager inburgering. Na de wijziging van de Wet Inburgering in 2013 had de gemeente geen taken meer op het gebied van inburgering en is de uitvoering van de maatschappelijke begeleiding na een offertetraject uitbesteed aan Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland. Zij voeren de maatschappelijke begeleiding uit met vrijwilligers die ondersteund worden door een coördinator. Daarnaast houden zij een juridisch spreekuur in stand voor de vragen van statushouders over gezinshereniging en vragen rondom vergunningverlening en verlenging. Inmiddels heeft Vluchtelingenwerk 4 participatieverklaringstrajecten voor statushouders uitgevoerd. Maatschappelijke begeleiding: praktische hulp, hulp bij inburgeren De maatschappelijke begeleiding bestaat uit een traject van een jaar waarin praktische hulp word geboden; hulp bij de oplevering van de huurwoning, afsluiten van contracten voor energie en water, het aanvragen van een uitkering, leenbijstand, toeslagen, verzekeringen, het aanmelden van de kinderen bij scholen, hulp bij de start van de inburgering et cetera. Daarnaast maakt de statushouder samen met de maatschappelijk begeleider kennis met de buren, met de nieuwe woonplaats en de lokale voorzieningen. De begeleider stimuleert en ondersteunt de statushouder bij het vergroten van het sociale netwerk en zijn of haar zelfredzaamheid. Uitbreiding van de maatschappelijke begeleiding in 2016; het participatieverklaringstraject. In 2016 is de maatschappelijke begeleiding uitgebreid met het participatieverklaringstraject waarin de statushouders kennis maken met Nederlandse waarden en normen, de grondwet en de lokale samenleving. Per 1 oktober 2017 is, de individuele maatschappelijke begeleiding aan asielmigranten opgenomen in de Wet Inburgering en is daarmee een wettelijke verplichting van de gemeente geworden. In dezelfde wijziging is het participatieverklaringstrajecttraject opgenomen als verplicht onderdeel van de inburgering voor alle inburgeraars die na 1 oktober 2017 inburgeringsplichtig zijn geworden dan wel worden. Dit traject moet binnen een jaar na het ontstaan van de inburgeringsplicht afgerond zijn. Gemeenten moeten dit traject aanbieden aan zowel statushouders met een asielachtergrond als aan reguliere inburgeraars; de gezinsherenigers en gezinsvormers. (Wet Inburgering artikel 18, lid 1 en 2, besluit inburgering artikel 5.1, lid a, b en c).

2 De huidige dienstverleningsovereenkomst met VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland voor de individuele maatschappelijke begeleiding is niet toereikend voor de continuering van de dienstverlening bij een lagere instroom. Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland ontvangt een bedrag per begeleidingstraject per volwassen statushouder. Indien de instroom laag is, worden er onvoldoende inkomsten gegenereerd om de coördinatietaken, uitgevoerd door een betaalde kracht, goed vorm te geven. In 2018 verwachten wij dat er een minimale instroom van statushouders zal zijn in Krimpen aan den IJssel. Deels door de afgenomen instroom en deels doordat de gemeente Krimpen aan den IJssel 30 personen vóór loopt op de taakstelling van Op dit moment verwachten wij volgend jaar slechts enkele personen te zullen plaatsen. ContourdeTwern en Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland zijn beide om een offerte gevraagd. Aan ContourdeTwern en aan Vluchtelingenwerk is gevraagd een offerte uit te brengen voor de individuele maatschappelijke begeleiding. ContourdeTwern is om een offerte gevraagd omdat zij een sterke lokale partner zijn in de KrimpenWijzer en omdat zij in Tilburg inmiddels ervaring opgedaan hebben in het uitvoeren van de maatschappelijke begeleiding en het verzorgen van participatieverklaringstrajecten. Vluchtelingenwerk heeft weliswaar moeite gehad de grote instroom van asielzoekers en statushouders op te vangen maar blijft dé expert op het gebied van vluchtelingen. Beiden hebben daarnaast een offerte uitgebracht voor een participatieverklaringstraject voor inburgeringsplichtige gezinsmigranten omdat dit een nieuwe taak is van de gemeenten. De trajecten wijken enigszins af van de reguliere trajecten voor statushouders omdat deze gezinsmigranten: - zich voegen bij een partner die al beschikt over een netwerk in, en kennis van de Nederlandse samenleving; - zij al enigszins kennis gemaakt hebben met Nederland door het verplichte examen in het kader van de Wet Inburgering Buitenland af te leggen in het land van herkomst als voorwaarde voor de verblijfsvergunning; - de gemeente bij hen een bedrag van maximaal 150 in rekening mag brengen. Er is daarom gevraagd om een korter traject van 3 á 4 bijeenkomsten. Er is ContourdeTwern niet gevraagd om een offerte voor het juridisch spreekuur omdat zij niet over deze kennis beschikken. Er is ook geen offerte gevraagd voor de participatieverklaringstrajecten voor statushouders omdat deze door Vluchtelingenwerk naar tevredenheid worden uitgevoerd. In de bijlage van dit advies treft u een vergelijking van beide offertes aan. Hieronder treft u de argumenten om Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland in 2018 de opdracht te verlenen voor de uitvoering van de maatschappelijke begeleiding inclusief participatieverklaringstrajecten voor alle inburgeraars en het juridisch spreekuur. U wordt voorgesteld om dit contract aan te gaan voor de periode 1 januari 2018 tot en met 31 december 2018 om zo het volgend college de mogelijkheid te bieden de organisatie van de begeleiding naar eigen inzicht vorm te geven.. 2

3 Beoogd effect Duurzame opvang en begeleiding van statushouders in Krimpen aan den IJssel om zo integratie en participatie te bevorderen. Argumenten 1.1 Vluchtelingenwerk heeft de meeste ervaring met, en kennis van, de doelgroep. Vluchtelingenwerk is een landelijke organisatie met een enorm kennisnetwerk en uitgebreide trainingsmogelijkheden voor vrijwilligers. Zij beschikken daarmee over een goede structuur. Hoewel ContourdeTwern deze ervaring nu in Tilburg heeft, heeft zij niet de toegang tot een dergelijk netwerk. 1.2 Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland heeft bewezen dat zij de maatschappelijke begeleiding goed vorm kan geven. Tijdens de vluchtelingencrisis heeft Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland moeite gehad om de maatschappelijke begeleiding goed vorm te geven in Krimpen aan den IJssel. De vraag naar ondersteuning van Vluchtelingenwerk in AZC s en in de gemeente was te groot. Dat heeft er toe geleid dat er in Krimpen aan den IJssel in korte tijd meerdere, onervaren, coördinatoren actief geweest zijn. Vanaf mei 2017 is er een vaste coördinator. Deze heeft een goed contact met de vrijwilligers. Verbindingen tussen Vluchtelingwerk en de lokale organisaties zijn gelegd en, in een aantal gevallen, hersteld. De coördinator neemt deel aan de Werkgroep Vluchtelingen en er is regelmatig overleg met het Werkplein. Er is goed en snel geacteerd door de coördinator wanneer dat nodig was. Op eigen initiatief zijn een tweetal bijeenkomsten Bekend maakt bemind georganiseerd. Op dit moment is Vluchtelingenwerk bezig om de organisatie van de maatschappelijke begeleiding beter bestand te maken tegen veranderingen in de instroom. De huidige voorgestelde wijze van financieren is daar onderdeel van. 1.3 Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland kan de participatieverklaringstrajecten voor gezinsmigranten gedeeltelijk combineren met ander gemeenten. De participatieverklaringstrajecten voor statushouders zijn naar tevredenheid uitgevoerd. De workshops worden in de eigen taal gegeven om de deelnemers goed de mogelijkheid te bieden om de kennis op te nemen en met elkaar de discussie aan te gaan. Gezinsmigranten zijn momenteel een kleinere groep in Krimpen aan den IJssel die uit veel verschillende landen komen en dus veel verschillende talen spreken. Het voornemen is om hen in ieder geval de twee inleidende bijeenkomsten over de kernwaarden en de grondwet aan te bieden, gevolgd door een bijeenkomst waar de nadruk ligt op het karakter en de voorzieningen in Krimpen aan den IJssel. De Inleidende bijeenkomsten zijn voor de meeste gemeenten gelijk. Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland biedt deze bijeenkomsten ook aan in andere gemeenten. De deelnemers aan de inleidende bijeenkomsten kunnen zeer waarschijnlijk gecombineerd worden met deelnemers van andere gemeenten zodat grotere taalgroepen ontstaan waardoor toch workshops in eigen taal aangeboden kunnen worden. Voor de derde bijeenkomst denken wij aan het uitnodigen van de partners die daarmee delen in de ervaring en kunnen vertalen. 1.4 De prijs in de offerte van Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland is iets lager dan de prijs van ContourdeTwern. De basisprijs van beide organisaties ligt niet ver uiteen. Hetzelfde geldt voor de standaard trajectprijs. Het verschil wordt veroorzaakt doordat ContourdeTwern een minimale afname van 8 trajecten vraagt waardoor zij duurder zijn bij een lagere instroom. Daarnaast rekenen 3

4 zij voor een gezin met 2 kinderen een halve trajectprijs extra. Over het algemeen komen er veel alleengaande asielzoekers Nederland in maar meestal worden zij gevolgd door hun familie. Op termijn ligt de prijs van ContourdeTwern dus hoger. 1.4 Door de opdracht aan Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland te gunnen zijn alle zaken met betrekking tot statushouders bij één partij belegd, dat vereenvoudigt de toegankelijkheid. Voor de gehuisveste statushouders en partner organisaties is het minder complex als alle begeleiding door één partij aangeboden wordt. De uitvoering van het juridisch spreekuur in combinatie met maatschappelijke begeleiding maakt korte lijnen en kennisoverdracht mogelijk. 1.5 Door de opdracht aan Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland te gunnen hoeft er geen wisseling plaats te vinden. In 2017 zijn er een record aantal statushouders gehuisvest. Bij de begeleiding waren veel vrijwilligers betrokken die ook in de Stuw actief waren. De nieuwe coördinator en de vrijwilligers hebben hard gewerkt om het proces van begeleiding een structurele en heldere vorm te geven. Voor de vrijwilligers en de statushouders is het prettig als er nu een periode van bestendiging en continuïteit volgt. Door een contract af te sluiten voor de periode van één jaar heeft het nieuwe college de mogelijkheid om anders te besluiten over de invulling van de maatschappelijke begeleiding. 2.1 Er is geen ander partij bekend die over evenveel (toegang tot) juridische kennis beschikt als Vluchtelingenwerk zij zijn daarmee de enige organisatie die dit spreekuur goed kan uitvoeren. Vluchtelingenwerk beschikt over een landelijke kennisdatabank met landeninformatie en informatie over asielprocedures. Op de AZC s begeleiden zij de asielzoekers in hun procedure in samenwerking met de advocaten. De juridisch medewerkers worden intern getraind en hebben vaste landelijke aanspreekpunten. Vluchtelingenwerk is daardoor de meest voor de hand liggende partij voor de uitvoering van het juridisch spreekuur, ongeacht of de maatschappelijke begeleiding bij een andere partij wordt belegd. Kanttekeningen In de vluchtelingencrisis is er sprake geweest van veel wisselingen van coördinatoren bij Vluchtelingenwerk Zuidwest Nederland. Dat had negatieve effecten op de uitvoering van de maatschappelijke begeleiding. Doordat de instroom in 2014 lager was, was er voorzien in een beperkt aantal coördinatie uren die met de toenemende behoefte aan personeel niet gemakkelijk uitgebreid konden worden. De nu voorgestelde wijze van financieren ( overigens van beide partijen) voorziet in een basisinzet aan uren ongeacht de instroom waardoor er continuïteit in de dienstverlening ontstaat. Dit verbetert de mogelijkheden om fluctuaties in de instroom op te vangen. Vluchtelingenwerk werkt daarnaast aan andere maatregelen om flexibeler te zijn bij veranderingen in de instroom. De gemeente zal hierin ook waakzaam moeten zijn. Financiën In 2016 is het bedrag dat de gemeente ontvangt voor de maatschappelijke begeleiding voor statushouders verhoogd van naar per volwassen asielmigrant. De financiële middelen voor de maatschappelijke begeleiding worden vanaf 1 oktober 2017 via een decentralisatie-uitkering van het gemeentefonds aan gemeenten verstrekt. Het bedrag wordt achteraf in maart berekend over de gerealiseerde taakstelling in het jaar t-1. 4

5 Tot nu toe ontvingen wij in het kwartaal na de plaatsing een vergoeding. Voor inburgeringsplichtige gezinsmigranten geldt dat gemeenten geen maatschappelijke begeleiding hoeven aan te bieden en dat zij de kosten voor het participatieverklaringstraject, dat de gemeente hen aanbiedt, zelf moeten betalen, de gemeente mag maximaal 150 in rekening brengen. De gewijzigde bekostiging heeft (financiële) gevolgen voor de gemeente. Deze betreffen onder andere het 1 e jaar (2018), omdat de gemeente slechts een vergoeding krijgt voor de plaatsing van statushouders in het laatste kwartaal van Maar ook dat de inkomsten niet meer geoormerkt zijn en de bekostiging bij fluctuaties in de taakstelling niet (meer) past bij de werkelijke hoogte van de taakstelling in dat jaar. Daarnaast betekent dit, dat het voor de meerjarenraming lastig wordt de juiste bedragen op te nemen. De gemeente krijgt een taakstelling per half jaar opgelegd, waarvan van te voren nagenoeg niet is in te schatten hoeveel volwassen asielmigranten geplaatst gaan worden. Daar komt nog bij, dat van de post nieuwkomers ook de extra kosten betaald worden voor de nieuwkomersgroep bij OBS Kortland. Ook daarvan zijn van te voren de werkelijke lasten bijna niet in te schatten. Wat we op dit moment wel zeker weten is, dat de recent vastgestelde begroting op de post nieuwkomers ( ) niet de juiste cijfers bevat. Begrotingsjaar 2018 In 2018 is voor de kosten voor maatschappelijke begeleiding, participatieverklaringstrajecten en de bijdrage nieuwkomersgroep PO in totaal geraamd. De verwachting is, dat dit bedrag hiervoor naar beneden kan worden bijgesteld tot Aan baten is in 2018 een bedrag van geraamd, terwijl dit met ingang van 2018 nihil moet zijn (een bedrag van zal overigens opgenomen worden in een decentrale uitkering binnen het gemeentefonds). Het budget 2018 bij de nieuwkomers geeft derhalve een nadeel te zien van (lagere lasten van en lagere baten van ) Meerjarenramingen Voorgesteld wordt om ook de ramingen voor de jaren aan te passen, ook al zijn de exacte bedragen thans niet bekend. Dit betekent, dat de lasten voor verlaagd worden van , en naar respectievelijk , en De baten zullen verlaagd worden van , en naar nihil voor alle jaren (in de algemene uitkering houden we vooralsnog rekening met 5 statushouders per jaar = ). In totaal geeft dit dus op de post nieuwkomers een nadeel van , en in respectievelijk 2019, 2020 en Deze nadelen zullen enigszins gecompenseerd worden door de verhoging van de decentrale uitkering in de algemene uitkering. In 2018 is dat en voor de jaren 2019 en volgende is dat per jaar. Communicatie Na uw besluit worden beide partijen daarvan op de hoogte gebracht 5

6 Uitvoering Afdeling Samenleving Bijlagen Vergelijking beide offertes 6