Doelstelling Via deze raadsinformatiebrief willen wij u op hoofdlijnen informeren over de wetswijzigingen en wat dat betekent voor de gemeente.

Transcriptie

1 Dordrecht Retouradres: Postbus AA DORDRECHT Aan de gemeenteraad Gemeentebestuur Spuiboulevard GR DORDRECHT T F (078) Datum Ons kenmerk Begrotingsprogramma Betreft 24 oktober 2017 MO/ Zorg en ondersteuning raadsinformatie inzake Wijziging Wet Inburgering Contactpersoon S.L. Holstein T (078) E sl.holstein@dordrecht.nl Samenvatting Deze raadsinformatiebief gaat over een tweetal recente veranderingen in de Wet inburgering, waarbij een rol is weggelegd voor gemeenten. Inleiding De Wet inburgering is met ingang van 1 oktober 2017 gewijzigd. Vanaf dat moment is de participatieverklaring een verplicht onderdeel van het inburgeringsexamen van inburgeringsplichtigen. Tevens is de maatschappelijke begeleiding van asielmigranten in de wet vastgelegd (Stb 2017, 285). Doelstelling Via deze raadsinformatiebrief willen wij u op hoofdlijnen informeren over de wetswijzigingen en wat dat betekent voor de gemeente. De nadruk in deze raadsinformatiebrief ligt bij het Participatieverklaringstraject (PVT). Met name die wetswijziging vraagt namelijk om een dóórontwikkeling van onze bestaande, vrijwillige aanpak van de participatieverklaring. Stand van zaken/de feiten Maatschappelijke begeleiding in d_e wet1 Met de wetswijziging is in de wet opgenomen dat de maatschappelijke begeleiding van asielmigranten (vergunninghouders en hun nareizende gezinsleden), in de gemeente waar zij zich regulier vestigen, bestaat uit de volgende componenten: Praktische hulp bij het regelen van basisvoorzieningen. Hulp bij het starten van de inburgering. Stimuleren van participatie en integratie. De opname van de maatschappelijke begeleiding in de Wet inburgering is voor ons vooral een technische wijziging. Inhoudelijk worden de componenten namelijk al uitgevoerd. In het kader van de 'Regeling maatschappelijke begeleiding asielgerechtigden' (RMBA) ontvangen gemeenten al enige jaren rijksmiddelen via het Centraal orgaan opvang asielzoekers (COA) voor de begeleiding van asielmigranten die in hun gemeente worden gehuisvest. Met gebruikmaking van deze middelen is in Dordrecht de maatschappelijke begeleiding georganiseerd bij Vluchtelingenwerk. Vluchtelingenwerk biedt 3 maanden praktische ondersteuning rond de huisvesting, gevolgd door een periode van 12 maanden van begeleiding gericht op het wegwijs maken in de Dordtse samenleving. In die periode van 15 maanden wordt invulling gegeven aan de componenten van maatschappelijke begeleiding zoals nu in de wet opgenomen. De mogelijkheden, kennis en kunde van 1 1 Met name art. 18 wet inburgering. Pagina 1/6 WöbÉ aë!lë /e1 Irlfctf f niitlè > Z. FSC FSC* C013230

2 het lokale netwerk van professionele organisaties en vrijwillige inzet, worden daarbij benut. Met de wetswijziging houdt per 1 oktober 2017 de RMBA-regeling op te bestaan. De financiële middelen voor de maatschappelijke begeleiding komen dan via een decentralisatie-uitkering naar gemeenten (zie de financiële paragraaf). Participatieverklaringstraiect (PVT) in de wet2 Per 1 oktober 2017 moet elke nieuwe inburgeringsplichtige, uiterlijk binnen één jaar na reguliere vestiging in een gemeente, het participatieverklaringstraject (PVT) hebben doorlopen. Gemeenten hebben in de wet de taak het PVT aan te bieden. Het doel van het PVT is om nieuwkomers in aanraking te laten komen met de kernwaarden van de Nederlandse samenleving. Het PVT markeert een vast moment in de doorlopende leerlijn over kernwaarden in de gehele inburgeringsketen (die driejaar duurt). Het PVT is in het begin van de inburgeringsketen gepositioneerd. Achterliggende gedachte bij het PVT is dat door het PVT een beter begrip ontstaat van en voor de Nederlandse samenleving en dat het bijdraagt aan de participatie van inburgeringsplichtigen. Het PVT dat de gemeente moet aanbieden en betrokkene moet doorlopen, bestaat uit twee onderdelen: een inleiding op de kernwaarden van de Nederlandse samenleving (vrijheid, gelijkheid, solidariteit en participatie); de ondertekening van de participatieverklaring. De verplichting van het PVT is van toepassing op alle inburgeringsplichtigen. Dit betreft3: asielmigranten: asielmigranten hebben een verblijfsrecht gekregen op basis van een asielverzoek. Dit betreft vergunninghouders en hun nareizende familieleden (nareizigers) die op grond van artikel 28 Huisvestingswet worden gehuisvest in een gemeente; gezinsmigranten: gezinsmigranten zijn personen die getrouwd zijn of gaan trouwen met een Nederlander4 (gezinshereniging respectievelijk gezinsvorming); de gezinsmigrant heeft via de Wet Inburgering Buitenland in het land van herkomst al een basisexamen inburgering afgelegd; overig: hieronder vallen onder meer familieleden van kinderen die onder het kinderpardon vallen en geestelijk bedienaren. Rollen en verantwoordelijkheden in de wet bij het PVT In de Wet inburgering ligt veel verantwoordelijkheid bij de inburaerinasplichtiae. Een inburgeringsplichtige is zelf verantwoordelijk om binnen 3 jaar het inburgeringsexamen te halen. In diezelfde lijn is de inburgeringsplichtige ook zelf verantwoordelijk om binnen 1 jaar het participatieverklaringstraject te doorlopen en de verklaring te ondertekenen. Gezinsmigranten (en overigen) dienen het PVT zelf 2 Met name art. 7 en 7a wet inburgering 3 Definities afkomstig uit de wettekst en van de website van DUO fwww.inburqeren.nl/ketendartnersi uit het document 'Voortgangscijfers inburgering gemeente Dordrecht'. 4 Met een partner met een Nederlandse nationaliteit of een (gewezen) inburgeringsplichtige partner (met een andere verblijfsgrond dan asiel). Pagina 2/6

3 te bekostigen door betaling van 150,- aan de gemeente5. Voor asielmigranten ligt dit anders. De kosten van het PVT voor deze groep zijn onderdeel van de rijksbijdrage die gemeenten ontvangen voor de maatschappelijke begeleiding. De Dienst Uitvoering Onderwijs DUO informeert elke nieuwe inburgeringsplichtige, vanaf 1 oktober 2017, over de verplichting om het PVT te doorlopen en geeft aan voor welke datum dat moet zijn gebeurd. Via Suwinet geeft DUO richting gemeenten hierover een signaal. Zo weten gemeenten wie ze het PVT moeten aanbieden. DUO volgt ook de ontwikkeling van inburgeringsplichtigen in het al dan niet op tijd doorlopen van het PVT. Bij verwijtbaar gedrag kan DUO betrokkene een boete opleggen. DUO kan ook de termijn verlengen of ontheffing verlenen. DUO verstrekt aan de gemeenten de participatieverklaringen (waardepapieren). Deze zijn uniform en dienen door de gemeenten gebruikt te worden. De gemeenten hebben de wettelijk taak het PVT aan inburgeringsplichtigen aan te bieden, zodanig dat binnen de gestelde termijn het PVT kan worden doorlopen. Tevens informeert de gemeente DUO via Suwinet op individueel niveau over de voortgang6. Een rol voor gemeenten is ook om de bijdrage te innen voor de kosten die worden gemaakt voor gezinsmigranten (en overige inburgeringsplichtigen). Minimale vereisten aan het PVT in een notendop i.r.t gemeentelijke rol het traject bestaat uit een inleiding en ondertekening van de verklaring; de inleiding is minimaal 1 dagdeel; in dat dagdeel komen de kernwaarden aan de orde; het traject moet binnen een jaar kunnen worden doorlopen; het ondertekenen van de verklaring moet op door DUO geleverde waardepapier; registratie ten behoeve van informatieverstrekking aan DUO; facturering van 150,- per inburgeringsplichtige gezinsmigrant/overigen. Gemeenten zijn verder vrij in welke vorm zij het PVT aanbieden. Dordrecht: het vrijwillige Participatieverklaringstraject als basis Net als in veel andere gemeenten wordt in Dordrecht sinds eind 2016 het PVT vrijwillig aangeboden aan asielmigranten (vergunninghouders en nareizende gezinsleden). Gestimuleerd door het rijk en als uitvloeisel van het landelijke bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom, konden gemeenten zich alvast voorbereiden op de situatie waarin het PVT verplicht zou worden. In opdracht van de gemeente heeft Vluchtelingenwerk in Dordrecht de afgelopen periode de inleiding op de kernwaarden gegeven, in twee dagdelen. Via onderbrenging bij Vluchtelingenwerk is het PVT onderdeel van de bredere maatschappelijke begeleiding van vergunninghouders en geen geïsoleerd op zichzelf staand traject. 5 In de landelijke Regeling Inburgering (art. 3.1) zijn deze kosten aangeduid als 'examengeld voor het examenonderdeel participatieverklaringstraject' en zijn de kosten vastgesteld op 150,- per persoon. 6 Art 3.9b (pagina 3 uit het 'besluit van 26 juni 2017 tot wijziging van het besluit inburgering') en onderdeel 4 'Informatie-uitwisseling' op pagina 13 van datzelfde besluit geven aan dat gemeenten de aanwezigheid moeten registreren van de inburgeringsplichtige bij de inleiding en de ondertekeningsbijeenkomst; tevens moet de gemeente kunnen aangeven of de verklaring is getekend en de reden van het niet (tijdig) deelnemen aan het PVT. Pagina 3/6 'Wo'léPüfléfüéfleve'iriftJfiruitfi;

4 Degene die de inleiding hebben doorlopen worden vervolgens, met medewerking van Vluchtelingenwerk, officieel door de gemeente uitgenodigd voor ondertekening van de participatieverklaring. Het ondertekenen van de verklaring is met enig ceremonieel en een feestelijk randje omgeven. De ondertekeningsbijeenkomst is in het stadhuis. Daar wordt de verklaring ondertekend. Na een speech van de wethouder krijgt betrokkene de ondertekende verklaring uitgereikt en is het traject afgerond. Als gemeente houden we ook een exemplaar van de verklaring. Voor het hele traject geldt dat, indien iemand niet komt opdagen, betrokkene een tweede kans krijgt en nogmaals voor dat onderdeel wordt uitgenodigd. De resultaten van de aanpak zijn positief. Van de circa 120 unieke personen die tot nu toe7 zijn uitgenodigd voor de ondertekeningsbijeenkomst, hebben ruim 100 personen de verklaring ondertekend. Dordrecht: het verplichte Participatieverklaringstraject Het vrijwillige PVT staat en functioneert goed. Dat hanteren we als basis voor het verplichte PVT. Als verplicht traject hebben we ons vrijwillige PVT op een aantal onderdelen doorontwikkeld. Dat betreft: verbreding van de doelgroep, optimalisering van de administratieve processen en verfijning van de afspraken met Vluchtelingenwerk. Verbreding doelgroep De verbreding in de wet met gezinsmigranten en andere inburgeringsplichtigen, vormt een nieuwe dimensie voor het verplichte PVT. Vluchtelingenwerk geeft hierover aan ook deze groep te kunnen bedienen in het verzorgen van de inleiding op de Nederlandse kernwaarden. Optimalisering van de procesgang en administratie We richten het proces zo in dat de inburgeringsplichtige kan voldoen aan zijn wettelijke plicht ten aanzien van het PVT. Verspreidt over het jaar leggen we vier momenten vast voor de ondertekeningsbijeenkomst en houdt Vluchtelingenwerk hiermee rekening in de planning van de inleiding over de Nederlandse kernwaarden. Het bredere contactnetwerk is over het PVT geïnformeerd en hebben we gevraagd om flexibel om te gaan wanneer in individuele gevallen een PVT-moment samenvalt met een activiteit die zij aanbieden (zie ook de communicatieparagraaf). Een wettelijke taak van de gemeente is om DUO te informeren over de voortgang van een inburgeringsplichtige in het PVT. Dit vraagt ook een stevige(re) en adequate administratie en registratie. Een technisch element is tevens dat voor de groep gezinsmigranten in het PVT een factureringproces moet worden ingebouwd. Om niet in langlopende incassotrajecten terecht te komen (voor een relatief klein bedrag), dient een kandidaat uit deze groep eerst de factuur te hebben betaald aan de gemeente. Dit sluit tevens aan bij het principe van 'eigen verantwoordelijkheid' in de wet. Na betaling wordt het PVT door de gemeente feitelijk gestart. Dit is afgestemd met het Juridisch Kenniscentrum (JKC) en de VNG. 7 Vanaf november 2016 tot en met september In deze periode hebben we drie ondertekeningsbijeenkomsten gehad. Voor de rest van 2017 staan nog 3 bijeenkomsten in de planning, waarvoor per bijeenkomst circa 50 tot 70 mensen worden uitgenodigd. Dit betreft nog asielmigranten van voor 1 oktober 2017 en dus op vrijwillige basis. Pagina 4/6 1 tetlél* 1 üftëf tfétfêve Irlfdfliiiltle

5 Afspraken Vluchtelingenwerk verfijnen Als gemeente geven we opdracht aan Vluchtelingenwerk voor de uitvoering van het aanbieden van de inleiding over de Nederlandse kernwaarden. Naast de inhoudelijke opdracht worden daarin tevens randvoorwaarden meegegeven die relevant zijn voor de informatie-uitwisseling van de gemeente met DUO. Onderdeel is ook het afsluiten van een verwerkersovereenkomst met Vluchtelingenwerk. Deze overeenkomst gaat over de wijze waarop de uitwisseling van persoonsgegevens tussen gemeente en Vluchtelingenwerk loopt en hoe omgegaan wordt (moet worden) met de gegevens. Hiervoor wordt het 'Model voor een Verwerkersovereenkomst van de Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten (IBD)8 gebruikt. Aantal aan te bieden PVT s voor Dordrecht Het is niet op voorhand te bepalen om hoeveel personen het gaat. De groep asielmigranten is sterk afhankelijk van de landelijke instroom van vluchtelingen en de toekenning van verblijfsvergunningen9. Na een toename in 2016 is het aantal sinds 2017 dalende. Het aantal inburgeringsplichtige gezinsmigranten lijkt meer constant. Cijfers van DUO10 over de inburgering van deze groep de afgelopen jaren laten zien dat dit jaarlijks een groep van circa 50 personen betreft in Dordrecht. Onze schatting is dat op jaarbasis de komende periode circa 100 PVT's moeten worden aangeboden. Kosten en dekking Algemeen Per 1 oktober 2017 houdt de 'Regeling maatschappelijke begeleiding asielgerechtigden (RMBA) op te bestaan en wordt de rijksbijdrage voor maatschappelijke begeleiding vanaf dat moment via een decentralisatie-uitkering in het gemeentefonds uitgekeerd. Dit gebeurt één keer in het jaar via de meicirculaire en betreft dan het voorafgaande jaar. Het bedrag per inburgeringsplichtige asielmigrant (eenmalig 2.370,-) blijft gelijk als onder de RMBA-regeling. Uit dit bedrag wordt de maatschappelijke begeleiding bekostigd, inclusief het participatieverklaringtraject voor asielmigranten. Financieel beeld aanbieden verplichte PVT Op basis van 100 personen (50 asielmigranten en 50 gezinsmigranten) per jaar begroten we de kosten op ,-. De dekking komt voor een belangrijk deel ( ,-) uit de rijksbijdrage voor Maatschappelijke Begeleiding (die mede hiervoor is bedoeld) en voor een deel ( 7.500,-) uit eigen bijdrage van gezinsmigranten en overige inburgeringsplichtigen. Duurzaamheid Niet van toepassing. 8 De IBD is een gezamenlijk initiatief van VNG en Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). 9 In 2016 was onze taakstelling voor te huisvesten vergunninghouders ruim 300. Voor 2017 is dit voor Dordrecht 159 en voor 2018 zal het naar verwachting nog eens halveren. Circa 2/3 is inburgeringsplichtig. Voor 2018 gaan we uit van circa 50 PVT's voor vergunninghouders Pagina 5/6 li-lb!léllühéf aétlevs'irlidhn-itls

6 Communicatie en inclusief beleid De communicatie richt zich op het verplichte PVT. De primaire doelgroep van het PVT wordt, op individueel niveau, via kennisgeving door DUO geïnformeerd. DUO communiceert hierin dat betrokkene het PVT moet volgen en dat het organiseren door de gemeente wordt gedaan. Ook wordt de start- en einddatum van de PVTplicht vermeld. In meer algemene zin wordt op de website van DUO hieraan ook aandacht besteed (in 26 talen). Op individueel niveau informeren we als gemeente de personen, die wij via DUO krijgen aangemeld voor het aanbieden van het PVT, ook schriftelijk. Ook op de website van de gemeente wordt informatie opgenomen over het verplichte PVT in Dordrecht. We hebben als gemeente het lokale contactnetwerk geïnformeerd. Naast séc informatie over de wijzigingen in de Wet inburgering, hebben we expliciet meegenomen dat het PVT voor betrokkenen verplicht is en dat van een partner, in individuele situaties, enige flexibiliteit wordt gevraagd indien één van de onderdelen uit het PVT in de planning samenvalt met een activiteit van één van de partners (waar betrokkene ook wordt verwacht). Een inburgeringsplichtige heeft namelijk maar een paar mogelijkheden in het jaar om de PVT-onderdelen te volgen. Tijdspad, vervolg en evaluatie Begin 2018 wordt de raad via een raadsinformatiebrief geïnformeerd over de stand van zaken rond vergunninghouders in de breedte. Daarin nemen we ook de eerste ervaringen mee over de uitvoering van het verplichte participatieverklaringstraject. Bijlagen Geen. Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Het college van Burgemee de secretaris jrs ter M.M. van der Kraan A.W. Kolff Pagina 6/6 li'lö(l'4llbi>lëfd(!*lëvellrternititlë