BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer: 1362/Draka - NKF I. MELDING 1. Op 15 juni 1999 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Draka Holding N.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over NKF Holding N.V.. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 115 van 21 juni Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. Draka Holding N.V. is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Zij is de beursgenoteerde topvennootschap van de Draka-groep (hierna: Draka). Draka is met 37 vestigingen actief in Europa, Noord-Amerika en Azi. 3. Draka is actief op het gebied van de ontwikkeling, productie en verkoop van draad en kabels voor energie-, data- en communicatietransmissie, productie van glasvezel en productie en verkoop van kabelbomen. 4. NKF Holding N.V. is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Zij is de beursgenoteerde topvennootschap van de NKF-groep (hierna: NKF). NKF is met meerdere vestigingen actief in Finland, Nederland, Duitsland, Rusland, Estland, China en Brazili. 5. NKF is actief op het gebied van de ontwikkeling, productie en verkoop van kabelproducten, andere netwerkcomponenten en gespecialiseerde diensten voor energie- en (tele)communicatienetwerken en productie van glasvezel. III. DE GEMELDE OPERATIE 6. De gemelde operatie betreft, blijkens het bij de melding gevoegde "Merger Protocol" tussen Draka en NKF van 25 mei 1999, de overname door Draka van NKF via een openbaar bod op alle geplaatste aandelen. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 7. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 6, omschreven

2 transactie leidt er toe dat Draka uitsluitende zeggenschap verkrijgt in NKF. 8. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Draka en NKF. 9. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten 10. Draka en NKF zijn actief op de volgende gebieden: a. ontwikkeling, productie, marketing, distributie en verkoop van: 1. elektriciteitskabels, te weten: a. "general wiring" kabels, bestemd voor bijvoorbeeld bouw- en industrile toepassingen en voor energie- en signaalvoorziening van mobiele apparaten en b. elektriciteitskabels voor de elektriciteits(distributie)sector (hierna: "elektriciteitstransportkabels") en 2. telecommunicatiekabels en b. productie en verkoop van glasvezel. 11. Gezien het geringe belang van de overige niet-kabelproducten van partijen wordt op deze activiteiten van partijen in dit besluit verder niet ingegaan. Elektriciteitskabels 12. Partijen verwijzen naar de omschijving van de productmarkt zoals gegeven door de Europese Commissie in haar beschikking inzake Pirelli/Siemens[1], waar de Commissie "general wiring" enerzijds en "power cables" oftewel elektriciteitstransportkabels anderzijds onderscheidt. Deze uitsplitsing van de markt voor elektriciteitskabels is volgens partijen gebaseerd op verschillen in specificaties tussen de verschillende categorien kabels (veelal afwijkende specifieke constructies, andere materialen en productietechnologien en specifieke kwaliteitseisen), verschillende toepassingen en de verschillende groepen marktpartijen (afnemer van "general wiring" is met name de elektrotechnische groothandel, terwijl elektriciteitstransportkabels uitsluitend door elektriciteitsbedrijven worden afgenomen; aanbieders van elektriciteitstransportkabels zijn de grotere bedrijven in de kabelsector). In het rapport CRU International Ltd., "Wire and Cable. Wire & Cable Quarterly Industry and Market Outlook" (March 1999) (hierna: CRU-rapport) wordt de totale markt voor elektriciteitskabels uitgesplitst in: "low voltage energy cables" en "power cables". Een deel van deze "power cables" valt volgens partijen in de markt voor "general wiring", aangezien deze kabels voor algemene toepassingen bestemd zijn. [1] Beschikking van 30 september 1998 (IV/M.1271).

3 13. Andere marktpartijen onderschrijven dat de elektriciteitskabelmarkt kan worden onderverdeeld in "general wiring" en elektriciteitstransportkabels. Dit baseren zij onder andere op het toepassingsgebied van de kabel en daarmee de soort gebruikers/klanten. 14. Met partijen kan worden aangenomen dat er, gelet op de verschillen in gebruik ("general wiring" voor algemeen gebruik (zie punt 10) en elektriciteitstransportkabels voor het specifieke gebruik transport van elektriciteit) en afnemers, afzonderlijke productmarkten voor "general wiring" en elektriciteitstransportkabels kunnen worden afgebakend. 15. Partijen bieden elektriciteitstransportkabels voor verschillende spanningsniveaus aan. Mogelijkerwijs kan de totale markt voor elektriciteitstransportkabels uitgesplitst worden naar hoog-, midden- en laagspanningskabels. Partijen menen echter dat het voor een beoordeling van hun marktpositie niet zinvol is een onderscheid te maken tussen elektriciteitstransportkabels van verschillende spanningsniveaus, met name gezien het feit dat zij evenals hun belangrijkste concurrenten een totaalportfolio van elektriciteitstransportkabels van verschillende spanningsniveaus aanbieden. 16. Het argument van partijen om geen onderscheid te maken tussen elektriciteitstransportkabels van verschillende spanningsniveaus is niet voldoende onderbouwd. Een meer exacte afbakening dan een markt voor "general wiring" en een markt voor elektriciteitstransportkabels kan echter achterwege blijven, omdat de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punten 26 tot en met 33). Telecommunicatiekabels 17. Partijen verwijzen naar de beschikking van de Europese Commissie inzake Alcatel/AEG[2], waar de Commissie de productmarkt heeft omschreven als de markt van kabels die gebruikt worden voor de transmissie van data. [2] Beschikking van 17 december 1991 (IV/M.165). 18. Mogelijk kunnen telecommunicatiekabels worden uitgesplitst in kabels van koper en van glasvezel. In het midden kan worden gelaten of een markt voor telecommunicatiekabels van koper en een markt voor telecommunicatiekabels van glasvezel aparte productmarkten zijn, omdat de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punt 34). Glasvezelproductie 19. Draka en NKF zijn beiden actief op het gebied van de productie van glasvezel, de belangrijkste grondstof voor glasvezelkabel. Draka produceert glasvezel in Nederland. Daarnaast heeft Draka een participatie van 37,5% in YOFC, een joint venture in China die glasvezel produceert. Een deel van de productie van deze Chinese joint venture is "captive production" voor de Chinese joint venture partner. NKF produceert glasvezel in Finland. In het onderhavige geval kan de relevante productmarkt worden afgebakend als de markt voor de productie van glasvezel. Relevante geografische markten

4 "General wiring" en elektriciteitstransportkabels 20. Partijen zijn van mening dat de geografische markten voor "general wiring" en elektriciteitstransportkabels West-Europa (Frankrijk, Duitsland, Itali, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Zweden, Finland, Noorwegen en de Benelux) beslaan, gezien de grotendeels geharmoniseerde standaarden voor dergelijke kabels, de omvangrijke interstatelijke handel alsmede het feit dat de afnemers veelal een pan-europese inkoopstrategie hanteren (vgl. Pirelli/Siemens, paragraaf 11). Wat betreft de omvangrijke handelsstromen tussen lid-staten verwijzen partijen naar het CRU-rapport, waaruit blijkt dat in ,4% van de totale vraag naar kabels in de Benelux gedekt werd door importen. In 1998 bedroeg de export als percentage van de consumptie voor de Benelux 53%. De openbare aanbestedingsprocedures die de West- Europese elektriciteitsbedrijven thans volgen bij de inkoop van elektriciteitstransportkabels hebben ertoe geleid dat elektriciteitsbedrijven deze kabels niet langer alleen van leveranciers in hun land van vestiging kopen. De in gang gezette liberalisering en privatisering in de West-Europese elektriciteitssector, met de daaruit voortvloeiende druk te komen tot kostenverlagingen, heeft deze tendens versterkt (vgl. Pirelli/Siemens, paragraaf 12). 21. De omvangrijke in- en exportstromen in de Benelux, de grotendeels geharmoniseerde specificaties voor en Europese inkoop van "general wiring" en elektriciteitstransportkabels duiden op West-Europese markten voor "general wiring" en elektriciteitstransportkabels. De vraag of sprake is van West-Europese markten dan wel Nederlandse markten behoeft in het onderhavige geval echter geen exactere beantwoording, omdat de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punten 26 tot en met 33). Telecommunicatiekabels 22. Partijen zijn van mening dat de geografische markt voor telecommunicatiekabels ten minste West-Europa, als bedoeld in punt 20, beslaat, mede gezien de grotendeels geharmoniseerde standaarden in West- Europa en de omvangrijke interstatelijke handel. Reeds in 1991 vond de Europese Commissie in de al genoemde beschikking Alcatel/AEG hiervoor sterke aanwijzingen (paragraaf 11). De toen door de Commissie gesignaleerde tendensen voor het opengaan van de markten voor telecommunicatiekabels hebben zich sindsdien versterkt doorgezet. Wat betreft de interstatelijke handel wijzen partijen op het CRU-rapport, waaruit blijkt dat in 1998 de importen van telecommunicatiekabels in de Benelux als percentage van de productie in de Benelux bijna 60% bedroegen. 23. De grotendeels geharmoniseerde standaarden, de interstatelijke handel en het feit dat de telecommunicatiesector sinds 1 januari 1998 in vrijwel alle Europese landen volledig geliberaliseerd is, duiden op een West-Europese markt. De vraag of sprake is van een West-Europese markt dan wel een Nederlandse markt behoeft in het onderhavige geval echter geen exactere beantwoording, omdat de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punten 34 en 35). Glasvezelproductie 24. Partijen zijn van mening dat de markt voor de productie van glasvezel wereldwijd is, met omvangrijke handelsstromen. Zij verwijzen naar de

5 beschikking van de Europese Commissie van 14 juli 1986 inzake Corning.[3] [3] PbEG (1986) L 236, p. 30, paragraaf 25 e.v In het midden kan worden gelaten of de markt voor de productie van glasvezel wereldwijd, Europees of nationaal is, omdat de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punten 36 en 37). B. Gevolgen van de concentratie "General wiring" 26. Over de omvang van de markt voor "general wiring" en de marktaandelen van de spelers in volumetermen hebben partijen geen betrouwbaar cijfermateriaal. Desondanks zijn partijen door gebruik te maken van een bepaalde methodologie[4] en een schatting te geven van de eigen marktaandelen tot de cijfers in de punten 27 en 28 gekomen. [4] Partijen menen dat de markt voor "general wiring" bestaat uit 100% van de "low voltage energy cables" plus 51% van de "power cables" zoals onderscheiden in het CRU-rapport als bedoeld in punt 12. Alle andere "power cables" (derhalve 100% van de hoog-, 80% van de midden- en 40% van de laagspanningskabels) maken volgens partijen onderdeel uit van de markt voor elektriciteitstransportkabels. 27. Indien wordt uitgegaan van een West-Europese markt voor "general wiring" bedroeg de waarde van deze markt in 1998 circa fl miljoen[5]. Het door partijen op basis van deze waarde berekende marktaandeel van Draka bedroeg [0-10]% en van NKF minder dan [0-5]%. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen blijft onder de 15%. Dit laatste wordt bevestigd door marktpartijen. Voorts zijn er twee andere grotere spelers op deze markt aanwezig (Alcatel en Pirelli). [5] Voor de omzetting in USD naar NLG van de cijfers over 1998 als opgenomen in het CRUrapport is door partijen een omrekenkoers gehanteerd van USD/NLG 1, Partijen schatten dat van de "Benelux"-gegevens opgenomen in het CRUrapport 60% kan worden toegerekend aan Nederland. Indien wordt uitgegaan van een Nederlandse markt voor "general wiring" bedroeg de waarde daarvan in 1998 circa fl. 730 miljoen. Het door partijen op basis daarvan berekende marktaandeel van Draka bedroeg [30-40]% en van NKF minder dan [0-5]%. Ook indien wordt uitgegaan van een Nederlandse markt voor "general wiring" leidt de concentratie nauwelijks tot een versterking van de marktpositie van Draka. Naast Draka zijn Twentsche Kabelfabrieken N.V. (hierna: TKF) en Alcatel in Nederland actief. Volgens de belangrijkste concurrent van partijen in Nederland zullen op de markt voor "general wiring" geen directe effecten ontstaan door de voorgenomen concentratie. Elektriciteitstransportkabels 29. Volgens partijen zijn er geen betrouwbare statistieken over de uitsplitsing van de markt voor elektriciteitstransportkabels naar spanningsniveau. Bij een definitie waarbij laagspanning ("L") ten hoogste 10 kilovolt, middenspanning ("M") meer dan 10 en minder dan 60 kilovolt en hoogspanning ("H") ten minste 60 kilovolt bedraagt, zijn partijen tot de cijfers in de punten 30 tot en met 33 gekomen. 30. Indien wordt uitgegaan van een West-Europese markt voor

6 elektriciteitstransportkabels bedroeg de waarde hiervan in 1998 circa fl miljoen. Het marktaandeel van Draka bedroeg [0-5]% (L: [0-5]%, M: [0-5]% en H:0%) en dat van NKF [0-10]% (L: [0-5]%, M: [10-20]% en H: [10-20]%). Marktpartijen geven een soortgelijke inschatting van de marktaandelen van partijen. Bovendien zijn er andere belangrijke spelers op deze markt actief (waaronder Pirelli). Indien een uitsplitsing wordt gemaakt naar spanningsniveau wordt de marktpositie van partijen na de concentratie ook niet significant versterkt. 31. Er van uitgaande dat van de "Benelux"-gegevens opgenomen in het CRUrapport 60% kan worden toegerekend aan Nederland, wordt de waarde van de markt voor elektriciteitstransportkabels in Nederland in 1998 door partijen geschat op circa fl. 218 miljoen. Zelfs indien wordt uitgegaan van de meest nauwe markt voor elektriciteitstransportkabels, te weten Nederland, bedroeg het door partijen berekende marktaandeel van Draka [0-5]% (L: [0-10]%, M: 0% en H: 0%) en dat van NKF [40-50]% (L: [20-30]%, M: [50-60]% en H: [90-100]%). De positie van Draka/NKF op de Nederlandse markt voor elektriciteitstransportkabels is weliswaar relatief sterk, maar de vraagzijde van deze markt is geconcentreerd en de afnemers (de circa 20 elektriciteitsdistributiebedrijven en TenneT) kunnen een dienovereenkomstig tegenwicht bieden (vier van de circa 20 elektriciteitsdistributiebedrijven hebben gezamenlijk 2/3 van de markt voor levering van elektriciteit in handen[6]). Voorts is de toename van het marktaandeel met circa [0-5]% relatief laag. Mede gezien de overcapaciteit in deze markt is de (prijs)concurrentie sterk. Bovendien dient ook bij deze mogelijke marktafbakening rekening te worden gehouden met concurrentie van buiten Nederland. Volgens TKF, de belangrijkste concurrent van de betrokken ondernemingen in Nederland, zullen ook op de markt voor elektriciteitstransportkabels en voor de positie van TKF zelf geen of nauwelijks directe gevolgen ontstaan door de zeggenschap die Draka over NKF zal verkrijgen. Ook indien een uitsplitsing wordt gemaakt naar spanningsniveau is geen sprake van een zodanige versterking van de marktpositie van partijen na de concentratie dat een economische machtspositie kan ontstaan. De huidige activiteiten van partijen zijn vrijwel geheel complementair. Voor midden- en hoogspanningskabels bestaat er geen overlap tussen de activiteiten van Draka en NKF. Bij de laagspanningskabels bereikt Draka/NKF een gezamenlijk marktaandeel van [20-30]%. Ook in dat geval geldt echter dat de vraagzijde van de markt sterk is. [6] Zie zaaknr. 1331/65 PNEM/MEGA - EDON, besluit van 15 juni 1999, punt 76, tabel Ter informatie wijzen partijen op de bereikte principe-overeenstemming tussen Draka en Pirelli Cables & Systems S.p.A. met betrekking tot de verkoop van het merendeel van de huidige elektriciteitstransportkabelactiviteiten van NKF in Nederland (en Finland). In geval van verkoop van deze activiteiten van NKF aan Pirelli zullen de activiteiten van Draka/NKF op deze markt verwaarloosbaar zijn. 33. Ook indien uitgegaan wordt van een West-Europese of Nederlandse markt voor elektriciteitskabels, uitgesplitst naar spanningsniveau, geeft de concentratie, gezien de complementariteit van de activiteiten, geen aanleiding tot het ontstaan of de versterking van een economische machtspositie. Telecommunicatiekabels 34. Indien wordt uitgegaan van een West-Europese markt voor

7 telecommunicatiekabels bedroeg de waarde daarvan in 1998 circa fl miljoen, waarvan volgens het CRU-rapport circa fl miljoen koperkabels en circa fl miljoen glasvezelkabels. Het marktaandeel van Draka op de totale markt voor telecommunicatiekabels (respectievelijk de markten voor telecommunicatiekabels van kabel en glasvezel) bedroeg circa [0-5]% (respectievelijk circa [0-5]% voor koper en circa [0-5]% voor glasvezel) en die van NKF circa [0-10]% (respectievelijk circa [0-5]% voor koper en circa [0-10]% voor glasvezel). Bovendien is er sprake van grote concurrentie op deze markt, ook van spelers groter dan partijen gezamenlijk. 35. Indien wordt uitgegaan van een Nederlandse markt voor telecommunicatiekabels schatten partijen de waarde hiervan in 1998 op circa fl. 481 miljoen. Het door partijen op basis van dit cijfer berekende marktaandeel van Draka bedroeg circa [0-5]% en dat van NKF circa [20-30]%. De toename van het marktaandeel met circa [0-5]% is relatief laag. Partijen schatten het marktaandeel van hun grootste concurrent op de Nederlandse markt voor telecommunicatiekabels in Nederland op circa [20-30]%. Vervolgens zijn er op deze markt twee concurrenten die naar schatting van partijen tussen de 5-10% marktaandeel hebben. De overige concurrenten nemen volgens partijen gezamenlijk [25-35]% van de markt voor hun rekening. Mede door de liberalisering van de telecomsector zijn de afnemers van partijen met betrekking tot telecommunicatiekabels vaak grote marktpartijen (Libertel/Vodaphone, Telfort/BT en Casema/France Telecom). Glasvezelproductie 36. De totale productie van glasvezel die ter beschikking stond van partijen bedroeg in 1998 circa [ ] duizend kilometer (Draka [ ] kilometer ([ ] kilometer Draka Nederland en [ ] kilometer YOFC) en NKF [ ] kilometer * ). Van deze totale productie werd in 1998 circa 40% gebruikt voor de glasvezelkabelactiviteiten van partijen zelf. NKF produceert tot op heden glasvezel in Finland alleen voor haar eigen productie van (glasvezel) telecommunicatiekabels. NKF levert geen glasvezel aan derden. Van overlappende activiteiten van partijen in horizontale zin is derhalve geen sprake. Zelfs indien de interne productie van NKF echter tot de markt gerekend wordt, ligt het gezamenlijke aandeel van partijen op de mondiale markt voor de productie van glasvezel beneden de 5% (totale productie van glasvezel in de wereld bedroeg in 1998 circa 40 miljoen kilometer[7]). Door de concentratie wordt de produktiecapaciteit van Draka groter, maar ook de gezamenlijke productie is bescheiden in vergelijking met de belangrijkste concurrenten van partijen. Er blijven ook na de concentratie voldoende leveranciers, veelal groter dan partijen gezamenlijk, over op de markt voor de productie van glasvezel. * vertrouwelijke gegevens, gewist voor publicatie [7] Bron: KMI Corporation, "Worldwide Optical Fiber and Fiber Optic Cable Markets", augustus De integratie van de activiteiten van de betrokken ondernemingen in verticale zin geven ook geen aanleiding om het ontstaan of de versterking van een economische machtspositie aan te nemen. Redenen daarvoor zijn dat een concurrent als Alcatel naast telecommunicatiekabels ook glasvezel produceert en verkoopt, NKF haar totale productie van glasvezel voor haar eigen productie van (glasvezel)telecommunicatiekabels gebruikt, NKF daarenboven nog glasvezel zou inkopen en de hoogte van de marktaandelen van partijen op de markt voor telecommunicatiekabels (zie punten 34 en 35).

8 VI. CONCLUSIE 38. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 39. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. Drs. R.J.P. Jansen Hoofd Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.