Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer 1580/Rolls-Royce Vickers I. MELDING 1. Op 14 oktober 1999 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Rolls-Royce plc voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Vickers plc. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 201 van 19 oktober Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. Rolls-Royce plc (hierna: Rolls-Royce) is een beursgenoteerde vennootschap naar Engels recht. De Rolls-Royce groep van ondernemingen is actief op het gebied van de productie en het onderhoud van motoren voor de luchtvaart, gasturbines en dieselmotoren voor industrile en maritieme toepassingen alsmede aandrijfsystemen en dekwerktuigen voor civiele en militaire schepen. 3. Vickers plc (hierna: Vickers) is een beursgenoteerde vennootschap naar Engels recht. De Vickers groep van ondernemingen is actief op het gebied van de productie en de verhandeling van dekwerktuigen voor civiel gebruik, stuursystemen en aandrijfsystemen en daaraan gerelateerde producten voor de koopvaardij en marineschepen, onderdelen van turbines alsmede gevechtstanks en daaraan gerelateerde bewapende gevechtsvoertuigen. III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie betreft een openbaar bod van Rolls-Royce op alle aandelen in het kapitaal van Vickers. Het biedingsbericht is uitgebracht op 29 september IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie leidt er toe dat Rolls-Royce uitsluitende zeggenschap zal verkrijgen over Vickers. 6. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Rolls-Royce en Vickers. 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. Hoewel de totale omzet

2 van de betrokken ondernemingen de in artikel 1 van de Europese Concentratieverordening (Vo. (EEG) nr. 4064/89 van de Raad van 21 december 1989) genoemde drempels overschrijdt, behaalden beide ondernemingen in hun laatste boekjaar meer dan tweederde van hun totale omzet binnen de Gemeenschap in het Verenigd Koninkrijk. Derhalve heeft de concentratie geen communautaire dimensie. V. BEOORDELING Relevante markten Relevante productmarkten 8. De activiteiten van partijen overlappen op het gebied van (onderdelen van) aandrijfsystemen voor schepen en op het gebied van dekwerktuigen. Voorts is er sprake van een verticale relatie tussen partijen met betrekking tot de levering van onderdelen voor gasturbines enerzijds en de productie van gasturbines anderzijds. a) Aandrijfsystemen voor schepen 9. Aandrijfsystemen voor schepen omvatten de noodzakelijke technologie en het materiaal om een vaartuig aan te drijven en te manoeuvreren. De belangrijkste elementen van dergelijke systemen zijn motoren, welke mechanisch (diesel of gasturbine) of elektrisch (diesel- of gasturbinegedreven opwekkingseenheden) kunnen zijn, versnellingsbakken, schroefassen, lagers voor schroefassen, schroeven, voortstuwers, waterjets en propulsion pods [1]. Soms dient het aandrijfsysteem tevens als besturingssysteem. 10. Aandrijfsystemen voor schepen kunnen eventueel worden onderverdeeld naar de aard van de motor van het systeem, te weten dieselmotoren, gasturbines of elektrische motoren.[2] Voorts kunnen deze markten verder worden onderverdeeld naar bepaalde categorien vermogensbereik[3] of naar typen afnemer[4]. Verder zou een mogelijk onderscheid gemaakt kunnen worden naar de overige in punt 9 genoemde diverse bestanddelen van aandrijfsystemen. In de onderhavige zaak kan echter in het midden blijven of deze verschillen leiden tot afzonderlijke markten, aangezien de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punt 15). b) Dekwerktuigen 11. Het begrip dekwerktuigen omvat aanleg-, sleep- en sleepnetlieren alsmede ankermateriaal voor verschillende vaartuigen. Vickers verkoopt alleen dekwerktuigen ten behoeve van civiele schepen, terwijl Rolls-Royce uitsluitend dekwerktuigen aan de marinesector levert. Volgens partijen vormen dekwerktuigen voor civiele en militaire schepen afzonderlijke markten gelet op de substantile verschillen van deze producten en de verschillen in klanten en kostenoverwegingen tussen de civiele en militaire sector. In de onderhavige zaak hoeft deze vraag niet te worden beantwoord aangezien de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punt 16). c) Onderdelen voor gasturbines (verticale relatie) 12. Vickers produceert keramische kernen, legeringen alsmede straalpijpbladen en turbinebladen voor gasturbines. Rolls-Royce is als

3 producent van gasturbines voor uiteenlopende doeleinden een (potentile) afnemer van deze onderdelen. Partijen hebben aangegeven dat Rolls-Royce straalpijpbladen en turbinebladen zelf voor eigen gebruik produceert en keramische kernen en legeringen inkoopt bij derden zoals Vickers. Relevante geografische markten 13. Volgens partijen zijn de markten voor aandrijfsystemen en dekwerktuigen voor schepen in geografisch opzicht wereldwijde markten. Zij wijzen er in dit verband op dat de belangrijkste afnemers scheepsconstructiebedrijven en hun belangrijkste onderaannemers concurreren op een mondiale markt voor scheepsbouw. Vrijwel alle contracten voor aandrijfsystemen worden openbaar aanbesteed. Partijen en hun concurrenten brengen hun producten in alle landen ter wereld op de markt waar sprake is van een scheepsbouwindustrie van enig belang. Wat betreft onderdelen van turbines geven partijen aan dat deze markt het gebied van de Europese Economische Ruimte (hierna: EER) omvat. 14. In zaak IV/M.1164 GEC Alsthom/Cegelec heeft de Europese Commissie ten aanzien van aandrijfsystemen voor schepen vastgesteld dat diverse kenmerken (de daadwerkelijke handelsstromen, de hoge toegevoegde waarde ten opzichte van de relatief lage transportkosten, de mondiale openbare aanbesteding door grote afnemers en het gebrek aan toetredingsbelemmeringen die zouden kunnen leiden tot een geografische segmentatie) een mondiale markt suggereren en dat aanbieders en afnemers op het gebied van aandrijfsystemen voor schepen van mening zijn dat de markten mondiaal zijn. Uit onderzoek naar de Europese scheepvaartonderdelenindustrie kwam naar voren dat ten aanzien van aandrijfsystemen circa 25% van de omzet naar buiten de Europese Unie wordt gexporteerd. [5] Voor dekwerktuigen betrof dit circa 40%. Gelet op het bovenstaande is het aannemelijk dat de markten ten minste de EER omvatten en waarschijnlijk mondiaal zijn. In de onderhavige zaak kan de uiteindelijke geografische marktafbakening echter in het midden blijven aangezien de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie de punten 15 tot en met 17). B. Gevolgen van de concentratie a) Aandrijfsystemen voor schepen 15. Volgens informatie van partijen is hun gezamenlijke marktaandeel op het gebied van aandrijfsystemen voor schepen ongeacht de precieze marktafbakening in ieder geval kleiner dan [10-20%]. Dit geldt ook wanneer specifiek wordt gekeken naar specifieke categorien vermogensbereik, naar dieselmotoren, gasturbines, dan wel elektrische motoren, of naar afnemerscategorie. Wanneer een nadere segmentering wordt gemaakt naar productcategorien of categorien vermogensbereik is het aanbod van partijen grotendeels complementair. Indien verder wordt onderscheiden naar versnellingsbakken, schroefassen, lagers voor schroefassen, schroeven, voortstuwers, waterjets en propulsion pods is er alleen overlap tussen de activiteiten van partijen op het gebied van versnellingsbakken, alwaar het marktaandeel van partijen gering is. Op het gebied van aandrijfsystemen is er een aantal sterke

4 concurrenten actief, waaronder MAN en Wrtsila en (voor elektrische aandrijfsystemen) GEC Alsthom, ABB en Siemens. Specifiek op het gebied van dieselmotoren zijn, zowel ten aanzien van industrile als maritieme toepassingen, onder meer MAN, Wrtsila en Caterpillar sterke spelers. Ten aanzien van (industrile en/of maritieme) gasturbines zijn onder andere General Electric en ABB sterke concurrenten. b) Dekwerktuigen voor schepen 16. Indien wordt uitgegaan van afzonderlijke markten voor dekwerktuigen voor militaire en civiele doeleinden is er geen sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen. Indien wordt uitgegaan van een markt voor dekwerktuigen ongeacht de toepassing hebben partijen volgens eigen opgave zowel binnen de EER als mondiaal een gezamenlijk marktaandeel van circa [10-20%]. Het marktaandeel van Vickers lag reeds bij [10-20%]; de concentratie leidt derhalve slechts tot een geringe toevoeging. Gelet op het bovenstaande en op de verschillende klantenkringen die door Rolls-Royce en Vickers worden beleverd is het effect van de concentratie gering. c) Onderdelen van turbines (verticale relatie) 17. Zoals aangegeven in de punten 8 en 12 bestaat er een verticale relatie tussen partijen met betrekking tot de levering van onderdelen voor gasturbines enerzijds en de productie van gasturbines anderzijds Partijen hebben aangegeven dat het marktaandeel van Vickers ten aanzien van keramische kernen bij [20-30%] ligt, ten aanzien van legeringen bij circa [30-40%] en bij straalpijpbladen en turbinebladen bij circa [10-20%]. Voor al deze onderdelen zijn er volgens partijen steeds twee concurrenten met vergelijkbare marktposities. De positie van Rolls-Royce op het gebied van de soorten gasturbines waarvoor bedoelde onderdelen worden gebruikt, is kleiner dan [10-20%] (zie ook punt 15). Ten aanzien van vliegtuigmotoren zijn naast Rolls- Royce General Electric en Pratt & Whitley actief. Voorts wijzen partijen er op dat de meeste producenten van gasturbines veel van hun onderdelen zelf produceren of kunnen produceren. Rolls-Royce produceert ten aanzien van straalpijpbladen en turbinebladen [een groot deel] van haar behoefte zelf. Ten aanzien van legeringen en keramische kernen is dat naar schatting van partijen [een gering deel]. Gelet op het bovenstaande is het niet aannemelijk dat door de concentratie een markt-afsluitingseffect ontstaat op de markten voor de levering van onderdelen voor gasturbines dan wel voor de vraag naar deze onderdelen. Conclusie 18. Gelet op het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat door de concentratie op geen enkele van de boven genoemde markten een economische machtspositie zal ontstaan waardoor de mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze zal worden belemmerd. V. CONCLUSIE 19. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische

5 machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 20. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. Drs. R.J.P. Jansen Hoofd Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam [1] De term propulsion pod wordt gebruikt om voortstuwingstechnologie met behulp van elektrotechniek aan te duiden. Er bestaat geen ingeburgerd Nederlands equivalent voor deze term. [2] Vergelijk zaak IV/M.1164 GEC Alsthom/Cegelec, punt 14. [3] Zie besluit van de d-g NMa in zaak 1428/Geveke-Landre, punt 21. [4] Zie zaak IV/M.1094 Caterpillar/Perkins Engines. Hierin wordt ten aanzien van dieselmotoren een onderscheid gemaakt naar industrile toepassingen, transport, generatorsets en scheepvaart. [5] Europese Commissie, DG III, 1997, Study of the European Marine Equipment Industry. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.