Aan. Van. Betreft. Datum. 4 juli 2017

Transcriptie

1 Aan Stuurgroep Participatiebedrijf Van drs. Yolanda Hoogtanders en prof. dr. ing. Gerda van Dijk Betreft Besturingsfilosofie en governance Participatiebedrijf Datum 4 juli Inleiding De gemeenten Zaanstad en Purmerend zijn bezig om gezamenlijk een Participatiebedrijf op te richten. Het bedrijf moet op 1 januari 2018 van start gaan. De gemeenten willen voor het Participatiebedrijf een gezamenlijke bedrijfsvoering organisatie (BVO) inrichten onder de Wet gemeenschappelijke regeling (Wgr) in combinatie met een besloten vennootschap (BV). Het intentiebesluit tot oprichting van deze verbonden partij is in april voorgelegd aan de raden van de twee gemeenten. Dit intentiebesluit tot oprichting bevat de inhoudelijke, organisatorische, financiële en juridische kaders voor het nieuw op te richten bedrijf. In juli moet het definitieve oprichtingsbesluit worden aangeboden aan de raad en op 1 januari 2018 moet het Participatiebedrijf operationeel zijn. Om tot een operationeel Participatiebedrijf te komen zijn in elk geval de volgende vervolgstappen nodig: 1. Uitwerken bedrijfsplan en implementatieplan Participatiebedrijf; 2. Uitwerken besturingsfilosofie en governance Participatiebedrijf; 3. Vertalen besturingsfilosofie en governance in oprichtingsbesluit en gemeenschappelijke regeling 4. Uitwerken statuten, aanwijzingsbesluiten, mandaatsbesluiten en toezichtkader; 5. Oprichting en start Participatiebedrijf. Voor het uitwerken van het bedrijfsplan en de start van het Participatiebedrijf is per 1 mei een kwartiermaker aangesteld. De twee gemeenten hebben Policy Productions gevraagd om te ondersteunen bij de uitwerking van de besturingsfilosofie en de governance van hun gezamenlijke Participatiebedrijf. De vertaling van de besturingsfilosofie en de governance in een definitief oprichtingsbesluit en een gemeenschappelijke regeling doen de gemeenten samen met Proof Adviseurs. In de besturingsfilosofie beschrijven de twee gemeenten hoe zij het Participatiebedrijf willen besturen. Daarvoor beschrijven we eerst de governance-structuur van het Participatiebedrijf en de verschillende rollen die de gemeenten in de besturing hebben. Vervolgens formuleren we een aantal sturingsprincipes die Purmerend en Zaanstad willen hanteren voor het Participatiebedrijf en werken we uit hoe de gemeenten deze principes vanuit de verschillende rollen willen invullen. Pagina 1 van 15

2 2. Eigenaren, opdrachtgevers en klanten Om het Participatiebedrijf vorm te geven richten Purmerend en Zaanstad een Bedrijfsvoeringsorganisatie (BVO) op. Het bestuur van de BVO wordt gevormd door een vertegenwoordiging van de colleges van de twee gemeenten. Het bestuur stelt een directeur aan die verantwoordelijk is voor de dagelijkse aansturing van het bedrijf. Om optimaal gebruik te kunnen maken van de quasi in-bestedingsregeling richt de BVO een BV op waarin werkzaamheden voor derden (regiogemeenten, particulieren) kunnen worden uitgevoerd. Bestuur en directie van de BVO en de BV vormen een personele unie. Een onafhankelijk platform, waarin de stakeholders (werkgevers, werkzoekenden, netwerkpartners, klanten) van het Participatiebedrijf vertegenwoordigd zijn, adviseert de directie en het bestuur gevraagd en ongevraagd over de strategie van het bedrijf, de innovatieprojecten en de bijbehorende investeringsbeslissingen. Het Participatiebedrijf heeft als belangrijkste taak om zoveel mogelijk werkzoekenden met een overbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. Het Participatiebedrijf voert deze taak uit voor Purmerend en Zaanstad maar kan ook opdrachten uitvoeren voor andere gemeenten in de regio. Om werkzoekende aan het werk te helpen voert het Participatiebedrijf ook zelf werkzaamheden uit voor derden. Onderstaande figuur geeft de governance structuur van het Participatiebedrijf weer. advies Pagina 2 van 15

3 De gemeenten Purmerend en Zaanstad hebben drie verschillende rollen in relatie tot het Participatiebedrijf: - Eigenaar - Opdrachtgever - Klant We lichten ze hieronder kort toe. De eigenaarsrol van Purmerend en Zaanstad Ten eerste vervullen de twee gemeenten als oprichters van het bedrijf de eigenaarsrol. Het oprichtingsbesluit wordt door beide gemeenteraden genomen. De eigenaarsrol wordt vervolgens ingevuld door een afvaardiging vanuit de colleges van de twee gemeenten (ieder 1 bestuurder). Als eigenaren zijn zij verantwoordelijk voor een goede publieke taakuitoefening door het Participatiebedrijf en zijn zij verantwoordelijk voor de continuïteit van het bedrijf. De eigenaren zorgen voor voldoende vermogen zodat het bedrijf zijn taken kan uitvoeren, dragen de financiële risico s en beslissen over de bestemming van eventuele winsten. De eigenaren zijn tevens verantwoordelijk voor het inrichten van een adequate governancestructuur voor het bedrijf. Uitgangspunt voor de invulling van de eigenaarsrol is dat beide gemeenten 50/50 zeggenschap hebben in het Participatiebedrijf. Dat betekent dat binnen het bestuur van de BVO met gelijke stemverhoudingen gewerkt zal worden. Gelet op de verschillen in omvang van de opdrachtgeversrol en daarmee de bijbehorende verschillen in (financiële) inbreng en risico s worden de instandhoudingskosten en de risico s van het bedrijf naar rato verdeeld. De verdeelsleutel wordt daarbij bepaald op basis van inwoneraantallen van de twee gemeenten. De verdeelsleutel wordt na 2 jaar geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Eventuele winsten van het bedrijf worden toegevoegd aan het weerstandsvermogen en/of een bestemmingsreserve voor innovatie binnen het Participatiebedrijf. De opdrachtgeversrol van Purmerend en Zaanstad De twee gemeenten willen de komende jaren de uitvoering van de tewerkstelling van de SWdoelgroep en de uitvoering van re-integratietrajecten voor mensen die een beroep doen op de Participatiewet onderbrengen bij het Participatiebedrijf. Beide gemeenten reserveren hiervoor een groot deel van hun Participatiebudget. Ook de opdrachtgeversrol wordt ingevuld door de colleges. De raden van beide gemeenten stellen op gemeenteniveau de beleids- en financiële kaders vast waarbinnen de opdrachten verstrekt worden. Om ruimte te bieden voor de ontwikkeling van het Participatiebedrijf nemen de twee gemeenten het eerste jaar de tijd om de opdracht aan het Participatiebedrijf en de daarmee beoogde resultaten met elkaar en met het Participatiebedrijf samen te ontwikkelen. Dat betekent dat Purmerend en Zaanstad in het eerste jaar als opdrachtgevers samen optrekken en tot een gezamenlijke opdrachtformulering komen. Het eerste jaar wordt vooraf een budget voor re-integratie beschikbaar gesteld door beide gemeenten en worden afspraken gemaakt over het aantal werkzoekenden dat door het Participatiebedrijf ondersteund wordt en te behalen resultaten. Op basis van de ervaringen met de doelgroep, de ondersteuning die zij nodig hebben, de inrichting van de werkprocessen, de inzet van mensen die daarbij past en de kosten die daarmee gepaard gaan wordt toegewerkt naar een heldere definitie van de dienstverlening en een bijbehorende prijs in Na verloop van tijd kunnen de opdrachten van de twee gemeenten gaan divergeren en is minder afstemming nodig over de opdrachtverstrekking. Beide gemeenten streven er naar om ook op lange termijn daar waar mogelijk vergelijkbare opdrachten te verstrekken aan het Participatiebedrijf en ruimte te bieden voor individueel Pagina 3 van 15

4 maatwerk van de twee gemeenten. De navolgende tabel vat de kenmerken van de eigenaarsrol en de opdrachtgeversrol samen. resultaat risico rol Eigenaar goede publieke taakuitoefening, de continuïteit van de taakuitoefening en de verantwoording; kwaliteit van het management en de dienstverlening in algemene zin, behoud van het vermogen, rendement op vermogen, efficiency, verantwoorde uitvoering, liquiditeit, cash flow en solvabiliteit, risicomanagement. toezicht op de strategie van de deelnemingen, vermogenspositie en beloningsbeleid. Opdrachtgever uitvoering van de gegeven opdracht voorzien van kaders t.a.v. kwaliteit, levertijd en kosten minder dan gevraagde kwaliteit, niet op tijd en te hoge kosten toezicht op uitvoering van de opdrachten taak - structuurverantwoordelijkheid voor de uitvoering van de participatiewet en verantwoordelijkheid voor de inrichting van de besturing (governance); - toezicht houden op continuïteit, algeheel functioneren van de BVO, de kwaliteit van de uitvoering en de doelmatigheid; - goedkeuren van begroting, (financieel) meerjarenbeleid, jaarrekening en jaarverslag; - benoemingen van directie en het vaststellen van de bezoldiging directie; - periodiek overleg voeren met directie en adviesplatform; - initiatief nemen voor interventies. - inhoud geven aan de beleidsmatige en taakinhoudelijke sturingsrelatie; - definiëren van de kwaliteit van de taakuitoefening en het uitvoeren van beleidsevaluaties - oordelen over de uitvoering van de opgedragen taak en prestatie. De klantrol Het Participatiebedrijf kent naast de eigenaren en opdrachtgevers ook klanten waarmee zij zaken doet. Het gaat dan om gemeenten die diensten inkopen bij het Participatiebedrijf, om bedrijven, instellingen en andere gemeenten die werkopdrachten bij het bedrijf wegzetten (electromontage, verpakkingswerk, groenwerk etc.) en om een breed scala aan werkgevers die gebruik maken van de matchingsdiensten van het Participatiebedrijf. Deze klantgroepen sturen niet direct op het bedrijf maar bepalen mede de resultaten van het Participatiebedrijf. Voor de eigenaren van het Participatiebedrijf zijn zij daarom belangrijke stakeholders. Purmerend en Zaanstad zijn zelf ook klant van het Participatiebedrijf. De twee gemeenten committeren zich om de komende jaren zoveel mogelijk werkzaamheden die bijdragen aan de Participatieopgave uit te besteden aan het Participatiebedrijf. Het gaat dan om het huidige groenwerk, schoonmaakwerk en post&printwerk maar kan ook gaan om nieuwe werkzaamheden. Uitbesteding van deze werkzaamheden is van groot belang voor het behalen van resultaten op de re-integratieopdrachten en voor een gezonde financiële bedrijfsvoering. De gemeenten willen minimaal het huidige niveau van uitbesteding van werkzaamheden hanteren maar hebben nadrukkelijk de intentie om meer werk uit te Pagina 4 van 15

5 besteden. De twee gemeenten richten binnen hun eigen organisatie een afstemmingsoverleg in tussen de ambtelijke vertegenwoordigers van de eigenaarsrol, de opdrachtgeversrol en de klantrol waarin de uit te besteden opdrachten worden afgestemd. Spanning tussen eigenaarsrol, opdrachtgeversrol en klantrol De belangen van de twee gemeenten als opdrachtgever en de belangen van de twee gemeenten als eigenaar zijn niet per definitie congruent en kunnen zelfs op gespannen voet met elkaar staan. Zo hebben de gemeenten als eigenaar bijvoorbeeld belang bij een zo hoog mogelijke prijs voor de diensten en een zo groot mogelijke opdrachtportefeuille. Als opdrachtgever in het sociaal domein hebben gemeenten er belang bij zo weinig mogelijk opdrachten uit te zetten (immers, bij succesvol beleid zijn er weinig mensen die aangepast werk nodig hebben: iedereen aan een baan!). Zeker wanneer de verschillende belangen binnen een gemeente bij dezelfde personen bij elkaar komen kan vermenging van belangen en rollen tot complexe besluitvormingssituaties leiden. Dit is bijvoorbeeld het geval als de vakwethouder gelijktijdig de bestuurder van de BVO is of wanneer de beleidsadviseur Participatie enerzijds de opdrachtgever adviseert over de prestaties van het bedrijf en anderzijds de eigenaar over het meerjarenbeleidsplan. Spanningen in de ene rol komen dan bewust of onbewust tot uitdrukking in de andere rol. Scheiding van rollen bestuurlijk en ambtelijk Gelet op deze spanning streven de gemeenten ernaar om de twee rollen van eigenaar en opdrachtgever zowel bestuurlijk als ambtelijk zoveel mogelijk te scheiden. De bestuurlijke scheiding geven de gemeenten vorm door niet de vakwethouder af te vaardigen voor het bestuur van het Participatiebedrijf maar een van de andere collegeleden. De vakwethouder kan zich dan richten op zijn rol van opdrachtgever. De ambtelijke scheiding van de rollen wordt geborgd door tussen Participatiebedrijf en gemeenten een heldere overlegstructuur in te richten voor de opdrachtverlening. In deze overlegstructuur ondersteunen de beleidsmedewerker Participatie, de budgethouder Participatie en de directeur sociaal domein ambtelijk de opdrachtgeversrol. Concern-control neemt het voortouw om het bestuur van het Participatiebedrijf in zijn eigenaarsrol te ondersteunen. In de bijlage bij deze besturingsfilosofie zijn de verschillende rollen in de besturing van het Participatiebedrijf uitgewerkt in een VERI-matrix. Onafhankelijke platform voor advies Tenslotte stelt het Participatiebedrijf een onafhankelijk platform in dat de directeur en het bestuur gevraagd en ongevraagd kan adviseren over het gevoerde beleid. In dit platform zijn de belangrijkste stakeholders, in elk geval de werkgevers en werkzoekenden, van het Participatiebedrijf vertegenwoordigd. Onderzocht wordt of en hoe het Regionaal Werkbedrijf een rol kan spelen daarbij. De naamgeving, positie en rol van de platform worden uitgewerkt in het bedrijfsplan van de kwartiermaker. Pagina 5 van 15

6 3. Sturingsprincipes Purmerend en Zaanstad hebben vijf sturingsprincipes gedefinieerd voor de sturing op het Participatiebedrijf: 1. Sturen vanuit vertrouwen 2. Sturen op het Participatiebedrijf als onderdeel van een netwerk 3. Sturen op resultaat 4. Sturen op innovatie 5. Sturen op gezonde bedrijfsvoering De sturingsprincipes gelden zowel voor de eigenaarsrol als voor de opdrachtgeversrol. We werken deze principes hieronder verder uit en geven aan op welke wijze in de twee rollen vanuit deze principes gestuurd wordt op het Participatiebedrijf. Sturen vanuit vertrouwen De gemeenten willen bij de sturing op het Participatiebedrijf vertrouwen vooropzetten. De basishouding is dat de twee gemeenten ten opzichte van elkaar en ten opzichte van het Participatiebedrijf hetzelfde belang hebben: mensen met een overbrugbare afstand activeren, ontwikkelen en aan het werk helpen. Het handelen van de partijen is gericht op het behartigen van dit gemeenschappelijk belang van een kwetsbare doelgroep. Vertrouwen wordt daarbij vertaald als transparantie, consistentie en duurzaamheid in het handelen van gemeenten en Participatiebedrijf. Het Participatiebedrijf moet erop kunnen vertrouwen dat de opdrachten van de gemeenten duurzaam zijn en dat veranderingen in beleid geleidelijk en met kleine stapjes doorgevoerd worden in de organisatie. Dat betekent dat wijzigingen in de opdracht tijdig met het Participatiebedrijf besproken worden en dat een redelijke termijn in acht wordt genomen om deze wijzigingen in de bedrijfsvoering door te voeren. De gemeenten moeten erop kunnen vertrouwen dat het Participatiebedrijf zijn opdrachten binnen de kaders die gesteld worden bij de opdrachtverlening uitvoert. Dat betekent dat gemeenten in hun opdrachtgevende rol vooral toezicht houden op de resultaten en niet op de wijze van uitvoering. Sturen vanuit vertrouwen Eigenaarsrol Opdrachtgeversrol Het bestuur en de directeur van het De gemeenten en het Participatiebedrijf zijn Participatiebedrijf investeren in een op transparant naar elkaar over de wensen en vertrouwen gebaseerde verwachtingen over en weer en de samenwerkingscultuur. De partijen spreken mogelijkheden en beperkingen om hieraan elkaar aan op afspraken over en weer en tegemoet te komen. informeren elkaar tijdig over relevante wijzigingen in de afspraken. Het bestuur van het participatiebedrijf stelt De gemeenten willen de komende twee jaar de missie, visie, strategie en benutten om samen met het effectindicatoren van het participatiebedrijf Participatiebedrijf de Participatieopgave te vast in een meerjarig (4) beleidsplan en een definiëren en de bijbehorende prestatieindicatoren en normen uit te werken en aan meerjarenbegroting.(4) Binnen deze kaders heeft de directeur van het te scherpen. Participatiebedrijf de ruimte om te Pagina 6 van 15

7 ondernemen en uitvoering te geven aan de opdrachten van het Participatiebedrijf. Veranderingen in de strategie worden doorgevoerd met inachtneming van de kwetsbare positie van de doelgroep Het bestuur beperkt zich in zijn eigenaarsrol tot de sturing zoals hiervoor beschreven. Conflicten over de uitvoering van opdrachten van Zaanstad of Purmerend worden opgelost in de ambtelijk overeengekomen escalatiestructuur en niet via de eigenaarsrol. De gemeenten en het Participatiebedrijf investeren in een op vertrouwen gebaseerde samenwerkingscultuur. Dat betekent dat vertegenwoordigers van de drie organisaties gemaakte afspraken nakomen en hierop aanspreekbaar zijn. Sturen op het Participatiebedrijf als onderdeel van een netwerk Het Participatiebedrijf maakt onderdeel uit van een netwerk dat erop gericht is om mensen duurzaam te laten participeren in - bij voorkeur - betaald werk. Het netwerk ondersteunt werkzoekenden om de afstand tot werk te overbruggen en faciliteert werkgevers om werkzoekenden met een afstand tot werk in dienst te nemen en te houden. Het netwerk fungeert als opstap voor werkzoekenden die al geruime tijd uit het arbeidsproces zijn en niet werken. Cruciaal is ook de rol van het netwerk als vangnet voor werkzoekenden die tijdelijk geen werk hebben of aanvullende ondersteuning nodig hebben. In onderstaande figuur is het netwerk waarin het Participatiebedrijf opereert weergegeven: Participatienetwerk Binnen dit netwerk is het Participatiebedrijf gericht op het activeren van mensen met een overbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt én het ondersteunen van werkgevers (of werknemers daarvan) bij de inzet en het inzetbaar houden van de mensen. Vanuit het perspectief van het Participatiebedrijf kunnen we naast werkgevers een onderscheid maken in: Pagina 7 van 15

8 - partners die een rol spelen bij de instroom in het Participatiebedrijf. Dit zijn de lokale toegangsloketten van de gemeenten, het onderwijs en het UWV. Deze samenwerking is er vooral op gericht om te borgen dat het toeleidingsproces vanuit het perspectief van de werkzoekenden efficiënt en snel verloopt, dat werkzoekenden naar het passende ondersteuningsaanbod worden verwezen en dat informatie maar een keer hoeft worden uitgevraagd en overgedragen; - partners die een rol spelen bij de doorstroom: het onderwijs, zorgpartners, maatschappelijke instellingen en werkgevers die leerwerkplekken bieden. Deze samenwerking is er opgericht om een optimaal ondersteuningsaanbod te bieden aan werkzoekenden en werkgevers waarbij kennis en kunde van de verschillende partners gebundeld wordt tot een integraal ondersteuningsaanbod ; - partners die een rol spelen bij de uitstroom van werkzoekenden naar werk: het UWV, de regiogemeenten en natuurlijk de werkgevers. Deze samenwerking is er op gericht om vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt optimaal met elkaar te verbinden, werkgevers en werkzoekenden een betere kans te bieden op een goede match en goede nazorg te kunnen bieden aan alle partijen. Purmerend en Zaanstad voeren regie op het netwerk als geheel. De gemeenten vullen deze regie in door: - in de opdrachtverlening aan verschillende partners de rol van de partner in het netwerk te expliciteren en de uitvoering van deze rol ook mee te nemen in de evaluatie van de contracten; - met de partners waarmee zij geen contractrelatie hebben, met name het UWV en het onderwijs, samenwerkingsafspraken te maken over hun rol in het netwerk, de gezamenlijke kennisontwikkeling, de ontwikkeling van instrumenten en de maatschappelijke waarde van het netwerk als geheel; - een structuur in te richten en te faciliteren waarin in elk geval: o de samenwerking tussen de partners in het netwerk besproken wordt en knelpunten opgelost worden; o de impact van relevante ontwikkelingen voor het netwerk geanalyseerd worden en afspraken gemaakt worden over de aanpak hiervan; o kennisontwikkeling van het netwerk georganiseerd wordt; o de toegevoegde waarde van het netwerk gemonitord en periodiek geëvalueerd wordt; - (financiële) prikkels in te bouwen die netwerksamenwerking bevorderen en prikkels die de samenwerking belemmeren zoveel mogelijk te vermijden. Vanuit de eigenaarsrol faciliteren Purmerend en Zaanstad het Participatiebedrijf om haar rol in het netwerk optimaal te kunnen uitvoeren door: - erop toe te zien dat de voorwaarden voor netwerksamenwerking worden vertaald in de werkprocessen en kennis, kunde, houding en gedrag van de medewerkers van het Participatiebedrijf; - middelen beschikbaar te stellen om te investeren in netwerksamenwerking; - te borgen dat er geen perverse prikkels in de sturing van het bedrijf worden ingebouwd die netwerksamenwerking belemmeren en prikkels gehanteerd worden die dit bevorderen. Pagina 8 van 15

9 De rol van het Participatiebedrijf in het netwerk wordt door de gemeenten Purmerend en Zaanstad via de opdrachtgeversrol geëxpliciteerd in het contract en via de eigenaarsrol in de opdracht aan de directeur. In de missie, visie en strategie van het Participatiebedrijf formuleert het bestuur van het Participatiebedrijf haar visie op de positie van het bedrijf in het netwerk en op netwerksturing en borgt het bedrijf dat het ook de middelen heeft om deze visie waar te maken. Daarbij hebben de eigenaren bijzondere aandacht voor de samenwerking van het Participatiebedrijf met het UWV en de regiogemeenten. Het UWV heeft een landelijke bestuursopdracht om de ondersteuning van werkzoekenden met een wwuitkering, een wia-uitkering of een wajong-uitkering vorm te geven. Gemeenten en UWV zijn wettelijk verplicht om in de uitvoering van deze opdracht regionaal samen te werken, vooral bij de dienstverlening aan werkgevers. Voor Purmerend en Zaanstad geeft het Participatiebedrijf inhoud en vorm aan deze bestuurlijk samenwerkingsopdracht en zal derhalve ook een belangrijke rol spelen in het Werkgeversservicepunt waarin gemeenten en UWV in Zaanstreek Waterland de gezamenlijke werkgeversdienstverlening inrichten. Onderstaand is de sturing op de netwerkrol van het Participatiebedrijf uitgewerkt: Sturen op het participatiebedrijf als onderdeel van een netwerk Eigenaarsrol Opdrachtgeversrol In de missie, visie en strategie van het Participatiebedrijf wordt de positie van het bedrijf in het netwerk geëxpliciteerd. Het bestuur stuurt op het realiseren van deze positie in het Participatienetwerk in de De gemeenten Zaanstad en Purmerend verwachten van het Participatiebedrijf dat het afspraken maakt met lokale en regionale netwerkpartners over de overdrachtsmomenten. regio. Als eigenaar faciliteren de gemeenten dat het participatiebedrijf zijn netwerkrol kan invullen door te investeren in werkprocessen, informatievoorziening en kennis, kunde, houding en gedrag van De gemeenten Zaanstad en Purmerend maken elk afspraken over de lokale netwerken waarmee het Participatiebedrijf verbindingen maakt en de rol die het bedrijf in die netwerken speelt. medewerkers Als eigenaar creëren zij de condities voor het Participatiebedrijf om zijn netwerkrol adequaat in te vullen. Dat betekent dat zij in elk geval samenwerkingsafspraken maken met het UWV en de regiogemeenten over de positie en invulling van het WSP en De gemeenten Zaanstad en Purmerend maken afspraken met het Participatiebedrijf over de rol die het bedrijf neemt in het in het WSP. Beide gemeenten verwachten dat het bedrijf daarin een actieve rol neemt. Dat betekent dat: de rol die het Participatiebedrijf daarin neemt. - het Participatiebedrijf deelneemt aan het periodiek WSP overleg - In het WSP afspraken maakt en bewaakt over de werkgeversbenadering, de accountverdeling en het delen van informatie Pagina 9 van 15

10 - In het WSP afspraken maakt en bewaakt over de kwaliteit van dienstverlening aan de werkgevers Sturen op resultaat Het Participatiebedrijf krijgt ruimte om eigen keuzen te maken bij de inrichting en de aanpak. De gemeenten hebben daarom afgesproken dat zij sturen op de resultaten van het bedrijf maar dat de keuze voor de aanpak bij het Participatiebedrijf ligt. Wel wat, niet hoe. Purmerend en Zaanstad willen vanuit de opdrachtgeversrol gezamenlijk eenduidige afspraken maken over deze resultaten. De indicatoren waarop de gemeenten gaan sturen, moeten de kern van de opdracht raken zonder allerlei randverschijnselen te willen meten die een doel op zich worden of erger, leiden tot ongewenste situaties. De gemeenten willen de prestatie indicatoren en de bijbehorende normen in samenspraak met het Participatiebedrijf gaan ontwikkelen. De ambitie is, zoals hierboven is aangegeven, om kernachtige indicatoren te benoemen en reëel te zijn over prestaties. Het heeft geen zin om het onmogelijke te vragen en vervolgens te constateren dat de prestatie niet gehaald is. Vanuit de eigenaarsrol sturen de twee gemeenten het Participatiebedrijf op het realiseren van de strategische doelen, op een gezonde bedrijfsvoering en op continuïteit. Bij het definiëren van deze strategische doelen en om te beoordelen of de doelen gehaald zijn, worden de stakeholders van het Participatiebedrijf betrokken. Onderstaande tabel vat de sturing op de resultaten vanuit de opdrachtgeversrol en vanuit de eigenaarsrol samen: Sturen op resultaat Eigenaarsrol Opdrachtgeversrol Het bestuur van het Participatiebedrijf Aantal SW-ers met een passende werkplek. stuurt op de publieke waarde van het Participatiebedrijf vanuit het perspectief van de verschillende stakeholders in relatie tot de beschikbare middelen en de legitimatie voor het bedrijf De strategische doelen van het Aantal mensen nieuw beschut met een Participatiebedrijf zoals vastgelegd in de passende werkplek. missie en visie en effectindicatoren van het bedrijf en het meerjarenbeleidsplan Aantal mensen met een Participatiewet uitkering dat duurzaam uitstroomt naar werk Aantal mensen met een Participatiewet uitkering dat zich ontwikkeld heeft richting werk of participatie Tevredenheid werkzoekenden over hun mate van participatie Tevredenheid werkgevers over het Participatiebedrijf Pagina 10 van 15

11 Sturen op innovatie Purmerend en Zaanstad vinden het van belang dat er ruimte is voor vernieuwing van de dienstverlening van het Participatiebedrijf en bijbehorend ook voor vernieuwing en ontwikkeling van het Participatiebedrijf zelf. Bij vernieuwing maken we een onderscheid in: - productinnovatie. Een voorbeeld is het ontwikkelen van nieuwe diagnoseinstrumenten, trainingsmethodieken of instrumentarium om werkgevers te ondersteunen bij plaatsing; - procesinnovatie. Een voorbeeld is het doorvoeren van lean-managementprincipes in het werkproces; - aanboren van nieuwe markten. Een voorbeeld is het ontwikkelen van reintgratietrajecten voor de zorgmarkt of de horeca en het investeren in het ontwikkelen van de bijbehorende werkgeversnetwerken. Vernieuwing kan aangejaagd worden door de opdrachtgevers, door ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, het netwerk of vanuit het Participatiebedrijf zelf. Innovatie is daarmee een onderwerp voor zowel de opdrachtgever en voor de eigenaar: - vanuit de opdrachtgeversrol stellen Purmerend en Zaanstad samen met het Participatiebedrijf een ontwikkelagenda op. Elk jaar worden daarin de innovatieprojecten benoemd, prioriteiten gesteld en afspraken gemaakt over de evaluatie hiervan. Dit vraagt van de twee gemeenten dat zij ook onderling afstemmen welke innovatieprojecten zij wanneer op de gezamenlijke ontwikkelagenda willen hebben. Het Participatiebedrijf neemt het initiatief om de ontwikkelagenda op te stellen; - Vanuit de eigenaarsrol stimuleren en faciliteren de gemeenten innovatie door de innovatieopgave te expliciteren in de opdracht van de directeur en toe te zien de wijze waarop de directeur deze vertaald in de besturing van het Participatiebedrijf. Innovatieprojecten worden verder inhoudelijk en financieel zichtbaar gemaakt in het meerjarenbeleidsplan en in de meerjarenbegroting. Eigenaarsrol Opdracht aan de directeur om innovatief te werken, het bedrijf op bijpassende wijze te besturen en innovatieprojecten op te nemen in het meerjarenbeleidsplan en de begroting. Sturen op innovatie Opdrachtgeversrol Opstellen van een gezamenlijke ontwikkelagenda waarin de beoogde vernieuwingsprojecten worden geagendeerd en geprioriteerd Gezonde bedrijfsvoering Sturen op een gezonde bedrijfsvoering is de verantwoordelijkheid van de eigenaren. De eigenaren hanteren als uitgangspunt dat het Participatiebedrijf een sluitende begroting moet hebben. De loonkosten van de SW-werknemers worden door de gemeenten volledig aan het Participatiebedrijf vergoed. Het subsidietekort op de loonkosten blijft bij de gemeenten en drukt derhalve niet op de begroting van het Participatiebedrijf. Daarbij krijgt het bedrijfde ruimte om een eigen weerstandsvermogen op te bouwen om fluctuaties in de bedrijfsvoering op te vangen. Het weerstandsvermogen wordt opgebouwd door een risico- en winstopslag te Pagina 11 van 15

12 hanteren op de trajectprijzen en diensten. Voor een gezonde bedrijfsvoering van het Participatiebedrijf wordt door de eigenaren verder gestuurd op: - Omzet; - kosten uitvoeringsorganisatie; - verzuim en bezettingsgraad; - financiële kengetallen (wettelijke normen). 5. Tot slot In deze besturingsfilosofie hebben Purmerend en Zaanstad aangegeven hoe zij de rollen van eigenaar en opdrachtgever van het Participatiebedrijf willen invullen en vanuit welke principes zij dit nieuwe bedrijf willen besturen. Het daadwerkelijk invullen van deze rollen en het inhoud geven aan de besturing vanuit deze principes moet nu praktijk gaan worden. Daarbij zullen alle betrokkenen met elkaar een leerproces doorlopen met het bijbehorende vallen en opstaan. Het is van belang om met elkaar dit leerproces te herkennen en te erkennen, elkaar scherp te houden op de verschillende rollen en de toepassing van de besturingsprincipes in de dagelijkse praktijk. En natuurlijk al doende plezier te maken. Zo komt de besturingsfilosofie tot leven en ontwikkeling en draagt het ertoe bij dat het Participatiebedrijf haar rol in het realiseren van de brede participatieopgave succesvol kan vervullen Pagina 12 van 15

13 Bijlage: Rollen, taken en verantwoordelijkheden Bij de besturing van het Participatiebedrijf in zowel de opdrachtgevers als de eigenaarsrol spelen verschillende actoren een rol. De belangrijkste actoren zijn: - gemeenteraad. - college van B&W - wethouder Werk & Inkomen (opdrachtgever) - wethouder Financiën of anders (eigenaar) - algemeen directeur/domeindirecteur - controller - budgethouder - beleid - inkoop Voor een goede besturing van het Participatiebedrijf langs de in deze notitie beschreven sturingsprincipes is een heldere toedeling en afbakening van de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de verschillende actoren van groot belang. In onderstaande VERImatrix zijn deze rollen, taken en verantwoordelijkheden voor de opdrachtgeversrol en eigenaarsrol van het Participatiebedrijf uitgewerkt. Daarbij zijn onderstaande rollen, taken en verantwoordelijkheden onderscheiden: EV = eindverantwoordelijk V = verantwoordelijk Diegene die eindverantwoordelijk is en in voorkomende gevallen het eindoordeel velt Binnen de organisatie zijn medewerkers aangewezen die het werk doen, integraal en in samenwerking met de deskundigen. De verantwoordelijken leggen verantwoording af aan de persoon die eindverantwoordelijk is (EV) R= raadplegen Binnen de organisatie zijn medewerkers aangewezen die vooraf geraadpleegd worden. Dit is 2-richting communicatie. De geraadpleegde geeft mede richting aan het resultaat en wordt voorafgaande aan beslissingen geraadpleegd. Van adviezen van geraadpleegde kan gemotiveerd worden afgeweken I=informeren Iemand die achteraf geïnformeerd wordt over de genomen beslissingen, de voortgang, resultaten en bijzonderheden. Dit is 1-richting communicatie Pagina 13 van 15

14 Maatschappelijk domein Concern GS/Dir Bestuur inkoop beleid control budgethouder Wh W&I Wh niet W&I College Raad Subsidieverlening (publiek) kaderstelling R R R R V R R R R EV Subsidieverlening SW I V R V I EV I I periodieke monitoring voortgang V V R EV I Beheer financiële relatie rijk V R EV I R R Opdrachtverlening (privaat) Aangaan reïntegratieopdrachten P-bedrijf V V EV Monitoren uitvoering reïntegratiecontracten V V EV Aangaan dienstverleningsovereenkomsten p-bedrijf I I Monitoren uitvoering dienstverleningsovereenkomsten* R I EV I *deze overeenkomsten worden aangegaan door overige onderdelen Garanties en geldleningen (privaat) Verstrekken garanties en geldleningen V R R V R R EV R+I Monitoren financiële kwartaal en prognoses EV Algeheel toezicht P-bedrijf Benoeming en ontslag directeur EV Benoeming en ontslag raad van advies EV Toetsen kwartaalrapportage en monitoren (fin) resultaten R R R V EV I I Toetsen jaarverslag, jaarrekening en jaarrapportage R R R V EV R+I Vaststellen jaarrekening R R R V EV I R+I Vaststellen begroting en meerjarenbeleid R R R V EV I R+I Input en interactie bestuur ter voorbereiding bestuursvergadering R R V R EV Toezien op good governance V R R R EV Invulling bevoegdheden eigenaar om toezicht te houden EV

15 Pagina 15 van 15