Jaarverslag Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening Datum rapport 21 juni 2012 Nummer/versie Definitief Auteur Bestuur Telefoon

2 Inhoudsopgave Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen 3 Bestuursverslag 4 1. Voorwoord 5 2. Algemene informatie Juridische structuur Statutaire doelstelling Personalia 8 3. Beleid en financiële positie in Beleid Beleggingsbeleid Premiebeleid Toeslagbeleid Risicobeheer Garantiecontract Financiële positie Beleggingen Algemeen Resultaten beleggingsportefeuille Aandelen Vastrentende waarden Vastgoed Grondstoffen LDO Maatschappelijk verantwoord beleggen Pensioencommunicatie en -administratie Inleiding Pensioencommunicatie Pensioenadministratie Pensioenregeling Nieuwe wetgeving Actuariële analyse Besturing en naleving wetgeving Algemeen Bestuursaangelegenheden Goed Pensioenfondsbestuur Visitatiecommissie Verslag van het verantwoordingsorgaan Reactie bestuur op oordeel verantwoordingsorgaan Vergoedingsregeling Informatie vanuit toezicht van DNB en AFM Deskundigheids- en integriteitstoets Gedragscodes Klachten- en geschillenprocedure Organisatie en uitvoering Uitvoeringskosten Statutenwijzigingen Verwachte gang van zaken 38 1

3 Jaarrekening Jaarrekening Balans (na bestemming van het saldo van baten en lasten) Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarrekening Bepalingen wet- en regelgeving Waarderings- en berekeningsgrondslagen Toelichting op de balans Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten Verbonden partijen 60 Overige gegevens Overige gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten Actuariële verklaring Controle verklaring van de onafhankelijke accountant 66 Bijlagen 68 Bijlage 1 Deelnemersbestand 69 Bijlage 2 Begrippenlijst 70 2

4 Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen Bedragen x 1,0 duizend Aantal verzekerden Deelnemers, actief en voortgezet Gewezen deelnemers Ingegane pensioenen (arbeidsongeschikten en gepensioneerden) Totaal aantal verzekerden Pensioenen Kostendekkende premie * Gedempte premie Feitelijke premie Premie voor risico deelnemers Uitvoeringskosten Uitkeringen Vermogen en solvabiliteit Aanwezig eigen vermogen (Minimaal) vereist eigen vermogen Voorziening pensioenverplichtingen FTK-grondslag dekkingsgraad in % 103,6% 110,3% 113,6% 111,6% 104,6% Reële dekkingsgraad in % 52,5 60,5 55,1 57,3 58,0 Toeslagverlening ** Actieve deelnemers 1,3% 1,2% 0,0% 1,9% 0,0% Gewezen en gepensioneerde deelnemers 1,3% 1,2% 0,0% 1,9% 0,0% Beleggingen Actieve portefeuille Overige beleggingen *** Beleggingen voor risico deelnemers Beleggingsrendement per jaar Portefeuille 18,9% 17,1% 15,1% -3,6% -3,3% Benchmark **** 0,4% 10,8% 17,5% -5,3% -2,5% Standen zijn per het einde van het genoemde jaar; stromen betreffen de gehele verslagperiode * Met ingang van 2009 is de kostendekkende premie bepaald op basis van marktwaarde. ** Met ingang van 2010 vindt toeslagverlening op 1 juli van enig jaar plaats. In het verleden was dat 1 januari van enig jaar. *** De overige beleggingen bestaan uit beleggingen in een annuïteiten- en fictieve lening aan AEGON Levensverzekering N.V. **** Het benchmarkrendement wordt exclusief LDO weergegeven, omdat er geen benchmark voor LDO beschikbaar is. 3

5 Bestuursverslag 4

6 1. Voorwoord Graag bieden wij u het jaarverslag 2011 van de Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy aan. De in het jaarverslag van 2010 uitgesproken verwachting dat ook 2011 een enerverend jaar zou gaan worden is uitgekomen. Het jaar begon hoopgevend met een verbetering van de economie. De eurocrisis gooide vervolgens roet in het eten en een dalend vertrouwen leidde tot dalende koersen, dalende rentes in de sterkere landen en wederom een recessie in Europa. Ondanks dat we in Nederland een van de beste pensioenstelsels hebben, bevindt de pensioenwereld zich in een moeilijke situatie. Al jaren achter elkaar is er financiële onrust. Dat heeft z n uitwerking op alle pensioenfondsen en zo ook op ons pensioenfonds. Alle berichtgeving rondom pensioenen doet de discussie over ons toekomstige pensioenstelsel nog harder aanwakkeren. Pensioen werd door deelnemers ervaren als een garantie. Nu is het duidelijk geworden dat dat niet zo is. Het bestuur heeft de taak om die verwachting bij te stellen, continue realistisch te blijven en te zorgen dat het fonds toekomstbestendig blijft. Ons fonds heeft echter een zogenaamd garantiecontract bij herverzekeraar AEGON. Door deze herverzekering zijn de deelnemers ervan verzekerd dat het opgebouwde pensioen wordt uitbetaald en dat toegekende uitkeringen in tact blijven en is het korten van het pensioen niet aan de orde. De gevolgen van de eurocrisis waaronder de aanhoudend lage rentestand gaat ondanks het garantiecontract met AEGON ook aan ons pensioenfonds niet voorbij. Tot op heden hebben wij, gezien de wijze waarop wij deze risico s hebben herverzekerd, nog geen aanvullende maatregelen hoeven te nemen. Dat is redelijk uniek te noemen. Of dit zo blijft, is mede afhankelijk van het herstel van de financiële markten en de duur daarvan. In ieder geval wordt de regeling als gevolg van het pensioenakkoord, aangepast. Indien voldoende bekend is over de definitieve invulling van het pensioenakkoord zal het bestuur een proces om tot een nieuwe pensioenregeling te komen starten. Daarbij ervaart het bestuur de mening van de aangesloten werkgevers en deelnemers als zeer belangrijk. De FTK dekkingsgraad is ten opzichte van 2010 met 6,7%-punt gedaald tot 103,6%. De voornaamste oorzaken voor deze daling zijn de daling van de marktrente, alsmede de met betrekking tot het boekjaar toegezegde verhoging van de opgebouwde rechten van de deelnemers. De rendementen van de beleggingen waren in 2011 positief. Het totaalrendement op de beleggingen bedroeg in ,9% (2010: 17,1%). Om de communicatie met de aangesloten kantoren verder te verbeteren hebben wij dit jaar, naast de al bekende pensioenkranten voor de deelnemers, een aparte pensioenkrant voor de aangesloten werkgevers uitgebracht. Het beleid van het pensioenfonds is gericht op een verdere groei van het aantal aangesloten kantoren en werknemers. Dit om het draagvlak verder te vergroten. Dit jaar hebben we enkele grotere nieuwe kantoren met hun werknemers mogen verwelkomen. Hierdoor zijn wij het afgelopen jaar flink gegroeid. Dit sterkt ons in de gedachte dat het pensioenfonds een goed aanbod heeft voor een pensioenregeling binnen de accountancy branche. Ook voor het komende jaar zullen wij ons weer inspannen om nieuwe kantoren hiervan te overtuigen. Per 1 januari 2011 is de uitvoering van onze pensioenregeling overgegaan naar TKP Pensioen te Groningen. TKP is een uitvoeringsorganisatie met een goede reputatie binnen de pensioenbranche. Dit heeft natuurlijk de nodige aandacht van het bestuur gevergd. Hiermee is een goede basis gelegd om de dienstverlening van ons pensioenfonds nog verder te verbeteren. Gelijk met deze overgang is er een nieuwe huisstijl en een nieuwe website voor ons fonds gelanceerd. Dit moet ons pensioenfonds nog duidelijker op de kaart zetten voor de pensioenregelingen in de branche van de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening. 5

7 Ook in 2012 zorgt nieuwe wetgeving ervoor dat het onderwerp van de aansturing van het pensioenfonds en de invulling van de nodige beleidsmaatregelen op het gebied van risicobeheersing, deskundigheidsbevordering en governance weer de nodige aandacht gaat vergen. Terugkijkend naar 2011 dankt het bestuur alle betrokkenen voor zijn of haar inzet en rekent op een zelfde inzet voor het komende jaar. Den Haag, 21 juni 2012 Namens het bestuur van de Stichting Pensioenfonds voor de Accountancy en Administratieve en Fiscale Dienstverlening De heer P.M.S. Vermeulen AA Voorzitter De heer J.J.M. Raaijmakers AA Secretaris 6

8 2. Algemene informatie 2.1 Juridische structuur (hierna te noemen: pensioenfonds) is statutair gevestigd te Den Haag. Het pensioenfonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het pensioenfonds is een vrijwillig bedrijfstakpensioenfonds en voert de pensioenregeling uit voor het personeel van aangesloten ondernemingen. Het pensioenfonds kent een voorwaardelijk geïndexeerde middelloonregeling. De premie voor deze regeling wordt ingebracht door de werkgevers. Deelnemers aan de pensioenregeling zijn alle werknemers die vallen onder de werkingssfeer van de aangesloten ondernemingen. Voor actieve deelnemers die per 31 december 2009 deelnamen aan de excedentenmodule op basis van de beschikbare premieregeling, was het mogelijk om de beschikbare premieregeling te handhaven. Voor de nieuwe deelnemers of deelnemers waarbij geen excedentenmodule van toepassing is, geldt vanaf 1 januari 2010 dat de salarisgrens voor de basismodule is vervangen door een volledig pensioengevend salaris. Ultimo boekjaar 2011 had het pensioenfonds ruim (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. 2.2 Statutaire doelstelling Het pensioenfonds draagt de verantwoordelijkheid voor een goede uitvoering van de in de pensioenovereenkomst gedefinieerde pensioenregelingen voor deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, in overeenstemming met de bestaande wet- en regelgeving. Missie De missie van PF Accountancy is om binnen de grenzen van haar middelen de deelnemers, gewezen deelnemers en hun nabestaanden te beschermen tegen geldelijke gevolgen van ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden. Het pensioenfonds voorziet hiertoe in het op lange termijn verstrekken van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten en streeft hierbij naar het waardevast houden van de opgebouwde pensioenen, de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Dat wil zeggen dat er geen recht op toeslagverlening is en dat het op de langere termijn niet zeker is of en in hoeverre toeslagverlening zal plaatsvinden. Ook draagt het pensioenfonds zorg voor duidelijke en klantgerichte communicatie met alle belanghebbenden. 7

9 2.3 Personalia Bestuurssamenstelling gedurende 2011 Benoemd namens de werkgevers Naam Functie in bestuur (her) benoemd De heer J.J.M. Raaijmakers AA Voorzitter (oneven jaren) /secretaris (even jaren) Bestuurslid tot Functie/in dienst van n.v.t. werkgever Raaijmakers Accountancy & Advies B.V. De heer drs. L.P.A. Cleiren FB Mevrouw mr. A.M. van Arkel-Rijbroek De heer mr. P. Frijlink Bestuurslid n.v.t. werkgever Schipper Accountants BV Bestuurslid n.v.t. werkgever NOvAA Plaatsvervangend n.v.t. Werkgever Meeuwsen bestuurslid Ten Hoopen Benoemd namens de deelnemers Naam Functie in bestuur (her) benoemd De heer G. Rebel AA De heer H.G. Nijkamp De heer P.M.S. Vermeulen AA De heer J.W.B. Luhoff Bestuurslid tot Herbenoeming Herbenoeming Functie/in dienst van Bestuurslid n.v.t. Lentink Accountants en Belastingadviseurs Bestuurslid / n.v.t. Gepensioneerd Penningmeester Voorzitter (even n.v.t. Wethouder bij jaren) /secretaris gemeente (oneven jaren) Noordoostpolder Plaatsvervangend bestuurslid n.v.t Lansigt Accountants en Belastingadviseurs (Plaatsvervangende) bestuursleden hebben zitting voor een periode van zes jaren en ze zijn terstond herbenoembaar. Deelnemersraad (DR) en Verantwoordingsorgaan (VO) (personele unie) De heer S. Jille, namens de gepensioneerden (DR en VO) (benoemd tot ) De heer R. van Slooten, namens de actieve deelnemers (DR en VO) (benoemd tot ) De heer mr. A.M. Bakker, namens de actieve deelnemers (DR en VO) (benoemd tot ) De heer A.H. Koopman, namens de actieve deelnemers (DR en VO) (benoemd tot ) Mevrouw mr. J.A. Hill-Rijsbergen, namens de werkgevers (VO) (benoemd tot ) Beleggingsadviescommissie De heer J.J.M. Raaijmakers AA (voorzitter in oneven jaren) De heer P.M.S. Vermeulen AA (voorzitter in even jaren) De heer H.G. Nijkamp Uitvoeringsorganisaties Het bestuur heeft een herverzekeringscontract met een gesepareerd beleggingsdepot afgesloten met AEGON. Per 1 januari 2011 heeft AEGON in overleg met het bestuur ervoor gekozen de pensioenuitvoering over te dragen aan TKP Pensioen B.V. een dochtermaatschappij van AEGON. Het vermogensbeheer is uitbesteed aan AEGON. Certificeerders Ernst & Young Accountants LLP, externe accountant Towers Watson Netherlands B.V, externe actuaris 8

10 Compliance officer Mevrouw mr. A.M. van Arkel-Rijbroek Organogram 9

11 3. Beleid en financiële positie in Beleid Het bestuur heeft beleid ontwikkeld op het gebied van beleggingen, premie en toeslagen om de risico s en de financiële positie van het pensioenfonds te beheersen. Bij het maken van beleidskeuzes worden de belangen van alle belanghebbenden evenwichtig afgewogen. Het beleid moet worden uitgevoerd binnen de kaders van de pensioenregeling. Dit beleid staat omschreven in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) Beleggingsbeleid Het pensioenfonds heeft een maatwerk beleggingsmandaat bij AEGON. Dit maatwerkmandaat is bij aanvang gebaseerd op de gewichten van het Strategic Allocation Fonds (SAF). Het pensioenfonds heeft voor maatwerk gekozen omdat het met SAF niet mogelijk was om de gewenste mate van renteafdekking (65% van de durationgap) te realiseren. Deze wijziging is in 2011 door de verder gedaalde rentetermijnstructuur effectief gebleken. Het totaal belegd vermogen van het pensioenfonds is in 2011 gestegen van 119,5 miljoen tot 151,8 miljoen. Deze stijging is met name het gevolg van premiestortingen, toevoeging van nieuwe ondernemingen en de rente afdekking door het AEGON Long Duration Overlay Fund. De strategische beleggingsmix heeft een optimale strategische allocatie gemeten naar risico (ten opzichte van de verplichtingen) en rendement. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief beleid over en binnen de beleggingscategorieën, landen, sectoren, individuele bedrijven en door het innemen van duration- en yieldcurve posities bij obligaties. Strategische beleggingsmix per 31 december 2011 Mandaat Beleggingscategorie Minimum Strategisch Maximum Aandelen 19,0% 24,0% 29,0% Vastrentende waarden 59,0% 63,8% 69,0% Vastgoed 4,0% 8,5% 12,0% Grondstoffen 0,0% 2,6% 5,0% Mix 0,0% 1,2% 2,0% Liquiditeiten -5,0% 0,0% 5,0% Totaal 100,0% Premiebeleid Hoogte kostendekkende premie Op basis van de eisen die volgen vanuit het FTK dient een pensioenfonds een (gedempte) kostendekkende premie bij de aangesloten werkgever(s) in rekening te brengen. Het pensioenfonds gaat hierbij uit van een zogeheten gedempte premie constructie. De gedempte kostendekkende premie bestaat uit de volgende onderdelen: De actuariële inkoop van de jaarlijkse pensioenopbouw, alsmede de opslag voor premievrijstelling en excassokosten; De uitvoeringskosten; De opslag voor garantiekosten; 10

12 Een opslag voor solvabiliteit (vanwege de garantieovereenkomst met verzekeraar AEGON is de opslag voor het in stand houden van het vereist eigen vermogen van het fonds gelijk aan het minimum vereist eigen vermogen, te weten 1,0% van de technische voorzieningen); Disconteringsvoet van 5% (er wordt uitgegaan van de verwachte beleggingsopbrengst van het pensioenfonds, zijnde 5,0% per jaar). De hoogte van de gedempte kostendekkende premie bedraagt voor duizend (2010: duizend). De werkelijk in het boekjaar betaalde herverzekeringspremies en pensioenuitvoeringskosten kunnen als volgt worden weergegeven: Kosten pensioenopbouw Garantiekosten herverzekeraar Pensioenuitvoeringskosten Totaal Het verschil van eind 2011 tussen de kostendekkende premie van duizend en de herverzekeringspremie van duizend wordt veroorzaakt doordat de kostendekkende premie op basis van de rentetermijnstructuur van 31 december 2010 is bepaald, terwijl de herverzekeringspremie op basis van de rentetermijnstructuur van 31 oktober 2009 is bepaald. Feitelijke premie De feitelijk bij de werkgevers in rekening gebrachte premie bedraagt in duizend (2010: duizend). De feitelijke premie is hoger dan de gedempte kostendekkende premie van duizend en voldoet hiermee aan de vereisten in de Pensioenwet. De aan de herverzekeraar af te dragen premie bedraagt duizend (2010: duizend), exclusief pensioenuitvoeringskosten. Het verschil tussen de af te dragen premie en de feitelijke premies komen ten laste van het resultaat van het pensioenfonds. Ontwikkeling premiestelling Daar er per 1 januari 2011 een aantal kantoren is toegetreden, waarvan twee kantoren met meer dan 100 werknemers, is de premie voor 2011 substantieel hoger uitgevallen dan in

13 3.1.3 Toeslagbeleid Voorwaardelijkheid Het pensioenfonds kent een voorwaardelijk toeslagenbeleid waarbij de mate van toeslag is gekoppeld aan de reële dekkingsgraad. Tot het verlenen van toeslagen wordt alleen overgegaan indien het bestuur de mening is toegedaan dat de financiële positie van het pensioenfonds dit toelaat. Voor deze voorwaardelijke toezegging wordt geen (opslag op de) premie betaald en geen bestemmingsreserve gevormd. Om goed te kunnen beoordelen of er wel of geen toeslag verleend kan worden, is in 2009 besloten het moment van toeslagverlening te verschuiven naar 1 juli daar op dat moment een besluit genomen kan worden op basis van de op dat moment vastgestelde jaarrekening. Het huidige toeslagenbeleid Het bestuur heeft besloten een ALM-studie uit te voeren, die geconcretiseerd is in mei Het bestuur heeft besloten om het toeslagenbeleid te koppelen aan de vrije reserve en de reële dekkingsgraad. Basis is hierbij de volledige ontwikkeling van de consumentenprijsindex. Bij deze methode wordt er enerzijds gekeken naar de aanwezigheid van een vrije reserve, anderzijds wordt de toeslag gemaximeerd op de hoogte van de reële dekkingsgraad met een maximum van 100%. De reële dekkingsgraad geeft de mate weer waarin het pensioenfonds in staat is om het ambitieniveau van de toeslagen volledig te kunnen toekennen. Een reële dekkingsgraad van 100% zou betekenen dat het pensioenfonds voldoende middelen heeft om in de toekomst altijd de toeslag toe te kunnen kennen. De reële dekkingsgraad ultimo 2011 bedraagt 52,5%. Er wordt bij deze methode dus een beperking opgelegd aan de mate waarin de vrije reserve kan afnemen. Hierdoor wordt er rekening gehouden met het feit dat de vrije reserve gedurende een periode met negatieve resultaten niet wordt aangevuld en wordt er voorkomen dat er in het begin van deze periode volledige toeslagverlening plaatsvindt waardoor de vrije reserve onevenredig snel afneemt. Op deze manier wordt de toeslag evenrediger gespreid over de toekomst. Het bestuur heeft besloten dit advies over te nemen. De deelnemersraad heeft een positief advies gegeven over dit voorgenomen besluit waardoor dit nu geformaliseerd is. De reële dekkingsgraad wordt sinds 2010 ook gepubliceerd in het jaarverslag. Streefniveau Het pensioenfonds streeft er met het toeslagenbeleid naar om zowel de opgebouwde pensioenen van de actieve deelnemers als de premievrije en ingegane pensioenen van de inactieve deelnemers en pensioengerechtigden jaarlijks te verhogen op basis van de relatieve stijging van het consumentenprijsindexcijfer. Voor de toeslagverlening hanteert het bestuur een ambitieniveau van 50%. Het toekennen van een toeslag zal nooit mogen leiden tot een lagere nominale garantiedekkingsgraad (FTK dekkingsgraad) dan 105%. Bij de bepaling van de ontwikkeling van de prijsindex wordt uitgegaan van de prijsindex zoals die geldt over april voorafgaande aan de 1e juli ten opzichte van het desbetreffende indexcijfer over april van het weer daaraan voorafgaande jaar. Op deze manier kan een besluit tot toeslagverlening gebaseerd worden op de definitieve gegevens uit het jaarverslag van het verstreken jaar. Het toeslagenbeleid is vastgelegd in het fondsreglement. Indexatie per 1 juli 2011 Op basis van de aanwezige reserve en op basis van het hierboven geformuleerde beleid heeft het bestuur besloten om per 1 juli 2011 een toeslag te verlenen van 1,3%. Alle opgebouwde en ingegane pensioenen zijn per 1 juli 2011 verhoogd. 3.2 Risicobeheer Het bestuur heeft zijn financiële risicobeleid verwoord in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN). Onderstaand wordt een nadere toelichting gegeven op de voornaamste risico s die door 12

14 het bestuur zijn onderkend, alsmede op het beleid van het bestuur voor het mitigeren van deze risico s. Solvabiliteitsrisico Een belangrijk risico is dat een pensioenfonds niet beschikt over voldoende vermogen om de pensioenverplichtingen na te kunnen komen, ook wel het solvabiliteitsrisico genoemd. Als de solvabiliteit zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het pensioenfonds de premie voor de aangesloten werkgevers en deelnemers moet verhogen en bestaat het risico dat er geen of minder ruimte voor toeslagverlening beschikbaar is. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het pensioenfonds de verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen (afstempelen). De solvabiliteit van een pensioenfonds wordt gemeten op basis van de hoogte van de dekkingsgraad van het pensioenfonds. Belangrijkste Beleggingsrisico s De belangrijkste beleggingsrisico s betreffen het markt- (bestaande uit rente-, valuta-, prijs(koers)- en vastgoedrisico), krediet- en liquiditeitsrisico. Marktrisico wordt gelopen op de verschillende beleggingsmarkten waarin het pensioenfonds op basis van het vastgestelde beleggingsbeleid actief is. De beheersing van deze risico s is geïntegreerd in het beleggingsproces. Renterisico Het renterisico is het risico dat de waarde van de beleggingen en de waarde van de pensioenverplichtingen veranderen als gevolg van ongunstige veranderingen in de marktrente. In beginsel hebben de verplichtingen, vanwege de lange looptijden, een hogere rentegevoeligheid dan de vastrentende waarden in de beleggingsportefeuille. Een daling van de rente leidt dan tot een stijging van de verplichtingen, die gedeeltelijk wordt gecompenseerd door een stijging van de waarde van de vastrentende waarden. Om dit risico te beheersen worden de beleggingen afgestemd op de rentegevoeligheid van de verplichtingen. Dit is gedaan door toevoeging van het Long Duration Overlay Fund (LDO) aan het Strategic Allocation Fund. Met het LDO wordt de looptijd van het vastrentende deel van de beleggingsportefeuille tot 15 jaar verlengd om het zo meer af te stemmen op de verplichtingen van het pensioenfonds. Valutarisico Binnen de categorie vastrentende waarden wordt het valutarisico naar de euro volledig weggenomen (afgedekt met valutatermijncontracten naar de euro). Voor zakelijke waarden wordt dit risico niet afgedekt. Prijs(koers)risico Prijsrisico is het risico dat door de ontwikkeling van marktprijzen waardeveranderingen plaatsvinden. Dit wordt veroorzaakt door factoren die samenhangen met een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Wijzigingen in marktomstandigheden hebben altijd direct invloed op het beleggingsresultaat, omdat alle beleggingen worden gewaardeerd op actuele waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk worden verwerkt in het saldo van baten en lasten. Door spreiding binnen de portefeuille (diversificatie) wordt het prijsrisico gedempt. Vastgoedrisico Dit betreft het prijsrisico dat wordt gelopen in de verschillende vastgoedmarkten. Een gedeelte van de portefeuille wordt belegd in een wereldwijde vastgoedportefeuille. Kredietrisico Kredietrisico is het risico op financiële verliezen voor het pensioenfonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan (premie)vorderingen op de werkgevers en vorderingen op de herverzekeraar. 13

15 Als gevolg van een herziening van het Besluit Financieel Toetsingskader pensioenfondsen (Besluit FTK) op 1 februari 2011, is het pensioenfondsen toegestaan het kredietrisico buiten beschouwing te laten bij de berekening van het vereist eigen vermogen en de waardering van de vordering op de herverzekeraar op marktwaarde. Het bestuur heeft gezien de positieve ontwikkeling van de solvabiliteit van AEGON Levensverzekering N.V. (hetgeen onder meer is vertaald in de bevestiging van de rating door Standard en Poor s) besloten om geen kredietafslag te bepalen op de vordering op de herverzekeraar ultimo boekjaar. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het pensioenfonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Het liquiditeitsrisico speelt nagenoeg geen rol van betekenis bij het pensioenfonds, omdat een groot deel van de beleggingsportefeuille wordt belegd in liquide beleggingsinstrumenten, die indien nodig, op zeer korte termijn kunnen worden geliquideerd. Daarnaast overtreffen momenteel de jaarlijkse premie inkomsten de jaarlijkse uitgaven voor pensioenuitkeringen, waardoor het liquiditeitsrisico beperkt is. Verzekeringstechnische risico s Het verzekeringstechnisch risico is het risico dat voortvloeit uit mogelijke afwijkingen van actuariële inschattingen die worden gebruikt voor de vaststelling van de technische voorzieningen en de hoogte van de premie. De belangrijkste actuariële risico s zijn de risico s van langleven, overlijden (kortleven) en arbeidsongeschiktheid. Langlevenrisico Langlevenrisico is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan gemiddeld verondersteld wordt bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen. Als gevolg hiervan volstaat de opbouw van het pensioenvermogen mogelijk niet voor de uitkering van de pensioenverplichting aan deze langer levende deelnemers. Door toepassing van AG prognosetafel met adequate correcties voor ervaringssterfte is het langlevenrisico nagenoeg geheel verdisconteerd in de waardering van de pensioenverplichtingen Overlijdensrisico Het overlijdensrisico houdt in dat het pensioenfonds in geval van overlijden mogelijk eerder dan verwacht een nabestaandenpensioen moet toekennen, waarvoor door het pensioenfonds geen voorzieningen zijn getroffen. Arbeidsongeschiktheidsrisico Het arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het risico dat het pensioenfonds meer voorzieningen moet treffen voor premievrijstelling bij invaliditeit en voor het toekennen van een arbeidsongeschiktheidspensioen dan was verwacht. Bovenstaande risico s worden beperkt door de technische winstdeling die met de herverzekeraar is overeengekomen en het feit dat prudente sterftegrondslagen zijn gehanteerd. Niet-financiële risico s Naast financiële risico s loopt het pensioenfonds ook niet-financiële risico s die het behalen van de doelstellingen kunnen bedreigen. Deze risico s kunnen uiteindelijk ook een financiële invloed hebben. De belangrijkste niet-financiële risico s zijn het operationeel risico en het uitbestedingsrisico. Operationeel risico Operationeel risico is het risico dat optreedt bij de uitvoering van het pensioen- en vermogensbeheer, bestuursondersteuning en de integrale advisering aan het pensioenfonds inzake het beleid op communicatie-, juridisch, fiscaal, actuarieel en beleggingsterrein. Dit heeft 14

16 betrekking op de continuïteit, integriteit en kwaliteit van de dienstverlening. Het pensioenfonds heeft de genoemde werkzaamheden uitbesteed aan AEGON. Uitbestedingsrisico Uitbestedingsrisico is het risico dat de continuïteit, integriteit en/of kwaliteit van de aan derden uitbestede werkzaamheden, dan wel door deze derden ter beschikking gestelde apparatuur en personeel worden geschaad. Het bestuur van het pensioenfonds ziet er op toe dat er voldoende maatregelen worden getroffen om het uitbestedingsrisico te minimaliseren. Monitoring van de uitvoering door het bestuur vindt plaats op basis van de periodieke rapportages over de uitgevoerde werkzaamheden. Tevens ontvangt het pensioenfonds van AEGON en TKP een ISAE 3402 type II-rapport. Deze rapportages geven inzicht in de wijze van beheersing van de operationele risico s en geven aan of de vermogensbeheerder en pensioenuitvoerder in control zijn. Externe accountants certificeren de ISAE 3402 type II-rapportages van AEGON en TKP. Omdat het pensioenfonds in 2011 (nog) niet in scope was van de ISAE 3402 rapportage zijn door de accountant van TKP aanvullende controlewerkzaamheden verricht. 3.3 Garantiecontract Herverzekering Het pensioenfonds heeft per 1 januari 2010 voor een periode van vijf jaar zijn pensioenregeling herverzekerd bij AEGON Levensverzekering N.V. Het verzekeringstechnische risico is bij deze maatschappij ondergebracht en vastgelegd in een garantieovereenkomst die loopt tot en met 31 december De herverzekeringsmaatschappij garandeert de tarieven tot en met de einddatum van de uitbestedingsovereenkomst en daarna levenslang de op 31 december 2014 gefinancierde pensioenen. Het pensioenfonds deelt in de technische resultaten welke de herverzekeraar behaalt. De herverzekeraar heeft de als tegenwaarde van de pensioenverplichtingen aangehouden beleggingen ondergebracht in een gesepareerd beleggingsdepot. Het pensioenfonds heeft recht op de overrente die met dit gesepareerde beleggingsdepot wordt gerealiseerd. Het bestuur heeft een zogenaamd FTK-garantiecontract afgesloten. Dit is een contract op basis van volledige herverzekering met garantie en marktwaarde. Waardering volledig herverzekerde contracten binnen het FTK Binnen de kaders van het FTK wordt de uitbestedingsovereenkomst van het pensioenfonds gezien als volledige herverzekering om de volgende redenen. Wanneer het pensioenfonds na contractsbeëindiging kiest voor premievrije voortzetting van de uitbestedingsovereenkomst zal de herverzekeraar geen betaling van eerder genoemde garantiekosten vragen, maar zal deze verrekenen met de gegenereerde overrente. Indien in enig jaar de overrente niet voldoende is om daaruit de kosten geheel te financieren, zal het niet verrekende deel van de kosten doorschuiven naar volgende jaren ter verrekening met toekomstige overrente. Geactiveerde (negatieve) overrente in gesepareerd beleggingsdepot In het bij de herverzekeraar aangehouden gesepareerde beleggingsdepot is sprake van een zogenaamde geactiveerde overrente. Het pensioenfonds kent deling in de in het depot behaalde overrendementen (verschil tussen behaald beleggingsrendement en benodigde intrest); positieve resultaten worden ten gunste van het pensioenfonds in rekening-courant geboekt. Eventuele negatieve rendementen worden niet ten laste van het pensioenfonds gebracht, maar worden in het depot geactiveerd. Momenteel is er sprake van geactiveerde negatieve overrente. Deze zal worden verrekend met eventuele toekomstige positieve rendementen voordat die weer volledig zullen bijdragen aan een stijging van het vrije vermogen van het pensioenfonds. 15

17 De hoogte van de geactiveerde negatieve overrente van het gesepareerd beleggingsdepot bedraagt ultimo duizend (ultimo 2010: duizend). In de met de herverzekeraar afgesloten verzekeringsovereenkomst is bepaald dat, indien het pensioenfonds de overeenkomst niet verlengd en de op de einddatum van de overeenkomst opgebouwde aanspraken achterlaat bij de verzekeraar, de op dat moment aanwezige negatieve overrente volledig ten laste van de verzekeraar zal komen. Indien bij het niet verlengen van de overeenkomst de opgebouwde aanspraken worden overgedragen naar een andere uitvoerder, zal de negatieve overrente worden verrekend met de overdrachtswaarde. 3.4 Financiële positie Algemeen Een maatstaf om de financiële positie van een pensioenfonds te bepalen is de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft het pensioenvermogen als percentage van de contante waarde van de pensioenverplichtingen weer. Per 1 februari 2011 is een herziening voor herverzekerde pensioenfondsen in werking getreden in het Financieel Toetsingskader (FTK). Op grond van deze herziening mogen pensioenfondsen die hun risico s bij een verzekeraar hebben verzekerd het kredietrisico op die verzekeraar buiten beschouwing laten bij de berekening van het vereist eigen vermogen. Het vereist eigen vermogen van het pensioenfonds bedraagt 1,0% van de technische voorziening. De verslagleggingregels voor herverzekeringscontracten uit hoofde van RJ 610 zijn toegepast. Volgens deze verslagleggingsregels staan de beleggingen niet separaat op de balans van het pensioenfonds. Tegenover de verplichtingen op de passivazijde van de balans staan op de activazijde de vorderingen op de herverzekeraar. Door deze wijze van presenteren worden die risico s welke het pensioenfonds loopt inzichtelijk gemaakt; door het gelijkstellen van de vordering op de herverzekeraar aan de verplichting van het pensioenfonds (en de beleggingen feitelijk niet op de balans zichtbaar te maken) ontstaat de situatie dat het beleggingsrisico niet tot uitdrukking komt in de jaarcijfers van het pensioenfonds. Dit sluit aan op de gedachte achter het met de herverzekeraar afgesloten garantiecontract. Het pensioenfonds ontvangt jaarlijks haar aandeel in de behaalde positieve overrente. Indien de overrente in enig jaar negatief is, zal deze niet met het pensioenfonds worden verrekend, maar binnen het depot worden geactiveerd en verrekend met toekomstige positieve overrente. Wanneer in enig jaar het beleggingsresultaat negatief is, vertaalt dit zich dat in een onttrekking aan de vrije reserve van het pensioenfonds. Deze vrije reserve betreft een overschot aan middelen welke het pensioenfonds in het gesepareerd beleggingsdepot aanhoudt. Aangezien tegenover deze middelen geen voorziening wordt aangehouden, betreffen dit feitelijk vrije middelen van het pensioenfonds; een eventueel negatief beleggingsrendement in enig jaar zal dan ook (voor het respectievelijke deel) aan de vrije reserve worden onttrokken. Een eventueel negatief rendement wat wordt behaald over de middelen die ter dekking van de pensioenverplichtingen worden aangehouden, zal niet direct bij het pensioenfonds in rekening worden gebracht, maar worden verrekend met toekomstige positieve resultaten. Voor het beleid is een aantal vermogensposities van belang. De volgende grenzen worden onderscheiden. Minimaal vereist eigen vermogen: het minimaal vereist eigen vermogen is de ondergrens van het vereist eigen vermogen. Indien het pensioenfonds niet over het minimaal vereist vermogen beschikt, is sprake van een dekkingstekort. In 2011 is de dekkingsgraad behorend bij het minimaal vereist eigen vermogen 101,0% van de voorziening pensioenverplichtingen (2010: 101,0%). Vereist eigen vermogen: 16

18 het vereist eigen vermogen is het vermogen dat nodig is om te bewerkstelligen dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat binnen een jaar het eigen vermogen na één jaar negatief wordt. Indien het pensioenfonds niet over het vereist eigen vermogen beschikt, is sprake van een reservetekort. Ultimo 2011 bedraagt de dekkingsgraad behorend bij het vereist eigen vermogen 101,0% (2010: 101,0%). Ontwikkeling dekkingsgraad De dekkingsgraad kan wijzigen door diverse factoren, zoals de ontwikkeling van het beleggingsresultaat, verzekeringstechnische ontwikkelingen en de ontwikkeling van de marktrente. De werkelijke dekkingsgraad van 103,6% is hoger dan de dekkingsgraad behorend bij het (minimaal) vereist eigen vermogen van 101,0%. Daarmee is ultimo 2011 de financiële positie voldoende. 17

19 4. Beleggingen 4.1 Algemeen De algemene doelstelling is een zo goed mogelijk rendement behalen binnen de randvoorwaarden van een aanvaardbaar risico. Ten einde de beoogde pensioenuitkeringen op korte en lange termijn veilig te stellen, wenst het bestuur de toevertrouwde middelen op een verantwoorde en solide wijze te beleggen. Hoewel het rendement op de portefeuille een hoge prioriteit heeft, staan een defensief karakter van het beleggingsbeleid en een voorzichtige afweging van risico en rendement voorop. Het pensioenfonds voert in overleg met de vermogensbeheerder een actieve beleggingsstijl. Dit wil zeggen dat zal worden getracht op basis van marktvisie een hoger rendement te behalen dan de gekozen benchmark. Dit alles binnen de randvoorwaarden van een aanvaardbaar risico. Het bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor het strategische beleggingsbeleid. Hieronder wordt verstaan de vaststelling van het doel en de stijl van het beleggingsbeleid, de strategische allocatie en bandbreedtes en de benchmarks. De strategische allocatie is de verdeling van het vermogen over beleggingscategorieën waarbij op langere termijn optimalisatie van het rendement wordt verwacht. Randvoorwaarde is dat de pensioenverplichtingen nagekomen kunnen worden en het risico aanvaardbaar is. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief beleid over en binnen de beleggingscategorieën, landen, sectoren, individuele bedrijven en door het innemen van duration- en yieldcurve posities bij obligaties. 4.2 Resultaten beleggingsportefeuille In 2011 was er sprake van een voortzetting en verdere verdieping van de crisis in de eurozone waarbij ditmaal ook grote landen zoals Spanje en Italië dreigden te worden meegezogen in de neergang van Griekenland. Wereldwijd was er sprake van een bijstelling naar beneden van economische groeiverwachtingen. De politieke discussies in de VS over de omvang van de staatsschuld en de maatregelen om deze naar beneden te brengen veroorzaakten nog meer onrust op de financiële markten waarbij de verlaging van de AAA kredietstatus van de Verenigde Staten extra olie op het vuur gooide. Als gevolg van bovenstaande ontwikkelingen nam de volatiliteit op de financiële markten weer fors verder toe waarbij de gedachten weer teruggingen naar de situatie ten tijde van de ondergang van Lehman in september De onrust zorgde ervoor dat beleggers vluchtten naar de meest veilige havens, wat in het geval van de euro-zone de markt voor Duitse staatsleningen betekende. Pas op het einde van het jaar toen de Europese Centrale Bank met een lange termijn kredietfaciliteit de markten te hulp kwam, keerde de rust deels op de markten terug en begonnen kredietopslagen weer te dalen. 18

20 De samenstelling van de beleggingsportefeuille per ultimo 2011 is weergegeven in onderstaande tabel. Beleggingscategorie Portefeuille Marktwaarde Werkelijk (x 1.000) (%) Aandelen ,3% Vastrentende waarden ,3% Vastgoed ,5% Grondstoffen ,4% Mix ,2% Liquiditeiten ,3% Totaal ,0 Het totale beleggingsrendement inclusief kosten en LDO in 2011 bedroeg 18,9%. Het totale beleggingsresultaat exclusief LDO kwam uit op 0,0%, terwijl de benchmark een rendement behaalde van 0,4%. Daarmee heeft het pensioenfonds in 2011 een kleine underperformance behaald. De underperformance is met name veroorzaakt door een negatief relatief rendement van vastrentende waarden en de beleggingscategorie Mix. De beleggingscategorieën aandelen, vastgoed en grondstoffen behaalden een positief relatief rendement. 4.3 Aandelen Door de onrust en de risico-aversie van beleggers was er over geheel 2011 sprake van een negatief rendement op aandelen. Het pensioenfonds behaalde een negatief rendement van - 6,3%. De dalingen bedroegen in de Europese aandelenmarkten ongeveer 6,0% als gevolg van de crisis in de eurozone. De Amerikaanse markt liet per saldo een kleine stijging zien. De markten in het Verre Oosten waren in 2011 het meest negatief gestemd met performancecijfers rond de - 13,0% met uitschieters van -16,0% voor de opkomende markten in deze regio. 4.4 Vastrentende waarden Ook binnen de vastrentende waarden portefeuille maakten beleggers in 2011 een onderscheid tussen meer en minder risicovolle beleggingen. Dit leidde er toe dat in de markt voor de meest veilige staatsleningen ook de hoogste rendementen werden geboekt, terwijl in de meer risicovolle obligatiemarkten zoals hoger risico bedrijfsobligaties en leningen van opkomende markten de oplopende risicopremie zorgde voor zeer beperkte rendementen. De rentedaling in staatsleningen zorgde ook voor fors hogere rendementen uit hoofde van de renteafdekking in de portefeuille. De performances binnen vastrentende waarden waren: AAA-staatsobligaties 6,7%, hypothekenfonds 10,2% en bedrijfsobligaties 2,1%. 4.5 Vastgoed Het pensioenfonds belegt volledig in beursgenoteerd vastgoed. De beursgenoteerde vastgoed beleggingen hebben in 2011 in lijn met de aandelen een daling laten zien. Uiteindelijk kwam in 2011 het rendement op vastgoed uit op -3,1%. 4.6 Grondstoffen In lijn met de andere meer risicovolle beleggingscategorieën hebben de grondstoffen in 2011 een negatief rendement laten zien. Binnen grondstoffen was er wel sprake van uiteenlopende ontwikkelingen waarbij de prijzen van energie door aanhoudende vraag vanuit de opkomende 19

21 markten en onrust in het Midden-Oosten op peil bleven. Per saldo liet het AEGON Commodity Fund een daling zien van 1,2%. 4.7 LDO Het Long Duration Overlay (LDO) is een product dat probeert de rentegevoeligheid van de totale (vastrentende) portefeuille in overeenstemming te brengen met de rentegevoeligheid van de verplichtingen. Dit wordt gedaan door de duration van de vastrentende portefeuille te verlengen. Deze verlenging wordt bewerkstelligd door in het LDO-fonds te beleggen. Van de strategische portefeuille hoeft slechts voor een klein deel in het LDO-fonds belegd te worden. Het LDO-fonds bestaat uit swaps en een buffer die weer bestaat uit staatsobligaties. De overlaystructuur wordt hierbij in stand gehouden door bijstorten en afromen. In 2011 is de rentetermijnstructuur substantieel gedaald, waardoor de belegging in LDO een fors positief beleggingsrendement heeft behaald. 4.8 Maatschappelijk verantwoord beleggen AEGON, als vermogensbeheerder van het pensioenfonds, baseert zijn beleggingsbeleid op de overtuiging dat het mogelijk is financiële en maatschappelijke rendementen te integreren. AEGON Nederland selecteert daarom beleggingen waarvan is vastgesteld dat deze in overeenstemming zijn met normen en waarden zoals die voortvloeien uit de Code of Conduct van AEGON. AEGON hanteert voor zijn beleggingsbeleid een zwarte lijst en een grijze lijst. De bedrijven op de zwarte lijst sluiten we direct uit van alle actieve beleggingen (het zogeheten uitsluitingenbeleid). De zwarte lijst wordt gepubliceerd op De bedrijven op de grijze lijst sluit AEGON niet onmiddellijk uit van zijn beleggingen. Indien mogelijk gaat AEGON Nederland met dergelijke bedrijven een actieve dialoog aan om ze tot ander gedrag te bewegen. Dit wordt engagement genoemd. In bedrijven die niet op deze lijsten voorkomen, kan AEGON zonder belemmering investeren. AEGON ziet erop toe dat de beleggingsfondsen die aan klanten worden aangeboden het stembeleid van AEGON volgen. Bedrijven waarvan is aangetoond dat ze mensenrechten op ernstige wijze schenden, controversiële wapens produceren, ernstige milieuschade aanbrengen of veroordeeld zijn voor ernstige corruptie, komen in aanmerking voor uitsluiting. Indien mogelijk zal AEGON met deze bedrijven eerst een actieve dialoog aangaan om ze tot ander gedrag te bewegen. Levert deze dialoog na veelvuldig en herhaaldelijk engagement niet het gewenste resultaat op, dan gaat AEGON alsnog over tot uitsluiting van het bedrijf. AEGON maakt voor de invulling van dit beleid gebruik van de analyseresultaten van een gespecialiseerd extern bureau. Informatie over controversiële activiteiten is niet altijd beschikbaar of bekend. AEGON is verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid en de uitvoering van het beleid. 20

22 5. Pensioencommunicatie en -administratie 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op activiteiten op het gebied van pensioencommunicatie en -administratie die in 2011 hebben plaatsgevonden. Ook worden de belangrijkste kenmerken van de pensioenregeling toegelicht. Tot slot wordt in dit hoofdstuk ingegaan op (voorstellen voor) nieuwe wet- en regelgeving op pensioengebied. 5.2 Pensioencommunicatie Ook in 2011 stonden pensioenfondsen volop in de belangstelling; door de lage rente, de nieuwe overlevingstafels en slechte resultaten op de beurzen, ging het niet zo goed met de pensioenfondsen. In dergelijke tijden is het van essentieel belang om duidelijk en op het juiste moment te communiceren. Het bewust maken c.q. meer betrokken maken van de deelnemers bij hun persoonlijke pensioensituatie is één van de communicatie-doelstellingen van het pensioenfonds. Om dat te bereiken, stelt het fonds ieder jaar een communicatieplan vast waarin de communicatiedoelstellingen en de in te zetten communicatiemiddelen worden vermeld. Het pensioenfonds onderscheidt de volgende doelgroepen: deelnemers; gewezen deelnemers (slapers); gewezen partners van de deelnemers (bij scheiding); pensioengerechtigden (mensen die een partner- of wezenpensioen ontvangen); werkgevers. Reguliere communicatie Ieder jaar verstuurt het pensioenfonds de volgende communicatiemiddelen: Uniform Pensioenoverzicht Het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) is in september 2011 verstuurd. In het pensioenoverzicht staat o.a. de volgende informatie: - opgebouwde en te bereiken rechten naar de stand van 1 januari - A-factor Het UPO is voor de deelnemers ook digitaal beschikbaar op het persoonlijke deel van de website. Overzicht partnerpensioen De pensioengerechtigden hebben in het najaar van 2011 het jaarlijkse overzicht van het partnerpensioen ontvangen. Pensioenkrant De deelnemers en pensioengerechtigden hebben in 2011 twee uitgaven van de pensioenkrant ontvangen. In deze pensioenkranten is onder meer aandacht besteed aan de nieuwe huisstijl en website, de pensioenplanner, life-events, mijnpensioenoverzicht.nl, het Pensioenakkoord, verhoging van de pensioenen en pensioenkeuzes. Verder is er in 2011 ook een pensioenkrant voor de werkgevers verzorgd. Overige mailingen en brieven Naast de procesbrieven, zijn er in 2011 verschillende mailingen en brieven verstuurd naar de doelgroepen. 21

23 Communicatiemiddel Mailingen en brieven 1. Inloggegevens 2. Toelichting nota s 3. Startbrieven 4. Omzetting spaarsaldi 5. Toeslagverlening Actieve deelnemers Gewezen deelnemers Werkgevers Acquisitiebrochure werkgevers AEGON stelt jaarlijks een acquisitieplan op om nieuwe werkgevers te werven. In 2011 is een acquisitiebrochure gemaakt. Website De content van de website is in 2011 met regelmaat geactualiseerd. 22

24 5.3 Pensioenadministratie Beantwoording deelnemersvragen In 2011 hebben 763 deelnemers een vraag gesteld aan het pensioenfonds. Deelnemers stelden met name vragen over pensioentoekenningen en pensioenopgaven (Uniform Pensioenoverzicht en Beleggingsoverzicht). Deelnemersvragen per kanaal e kwrt e kwrt e kwrt e kwrt 2011 Telefonische vragen Schriftelijke vragen contact Beantwoording werkgeversvragen Er zijn in vragen gesteld door werkgevers aan het pensioenfonds. In het eerste kwartaal van 2011 zijn meer vragen gesteld vanwege de overgang naar een nieuwe pensioenuitvoerder (TKP) en wijzigingen in de gegevensaanlevering. De vragen hadden in 2011 met name betrekking op de gegevensaanlevering via het werkgeversportaal, premienota s en wijziging van de bedrijfsgegevens. Werkgeversvragen per kanaal Telefonische vragen Schriftelijke vragen contact e kwrt e kwrt e kwrt e kwrt

25 5.4 Pensioenregeling Kenmerken Pensioenregeling Pensioendatum 65 jaar Type regeling middelloonregeling Toeslagverlening voorwaardelijk Pensioengevend salaris 12 maal het maandsalaris inclusief vakantietoeslag Franchise Maximum Pensioengevend salaris Opbouw ouderdomspensioen per jaar 2% Partnerpensioen 70% van het ouderdomspensioen Wezenpensioen 14% van het ouderdomspensioen De aangesloten werkgevers kunnen kiezen om een maximum pensioengevend salaris in te bouwen. Voor bedrijven die vanaf 1 januari 2011 zijn toegetreden is het mogelijk om enkele van de bovenstaande kenmerken naar eigen keuze toe te zeggen. Dit betreft de hoogte van de franchise, het maximum pensioengevend salaris en het opbouwpercentage. Tot 1 januari 2010 was er boven een bepaalde grens een beschikbare premieregeling (BPR) van toepassing. Actieve deelnemers die per 31 december 2009 aan deze BPR regeling deelnamen hebben de keuze gekregen of ze de regeling ook na 31 december 2009 willen handhaven. Per 31 december actieve deelnemers ervoor gekozen om deze BPR regeling ook na 31 december 2009 te handhaven. Hiervan zijn per 31 december 2011 nog 46 actief deelnemer. Voor deze groep blijft de basismodule gehandhaafd tot de salarisgrens (voor ) en de BPR-regeling voor het pensioengevend salaris boven deze salarisgrens. Bij de BPR-regeling is er voor elke individuele deelnemer een pensioenbeleggingsrekening (PBR) geopend waarop een pensioenkapitaal wordt gespaard. De deelnemers beleggen via het zogenaamde Life Cycle Beleggen (hierbij wordt voor de deelnemer belegd op basis van zijn of haar risicoprofiel en neemt het beleggingsrisico af naarmate men de pensioendatum nadert) of maken deelnemers zelf een keuze uit (een combinatie van) de beleggingsfondsen. De beleggingsopbrengsten van de door de deelnemers gekozen fondsen bepalen het rendement van zijn of haar individuele PBR. Op de pensioendatum zijn de deelnemers verplicht voor het saldo van de PBR pensioen bij het pensioenfonds aan te kopen. Wellicht ten overvloede dient hierbij te worden vermeld dat de beleggingen volledig voor rekening en risico van de deelnemers worden aangehouden; deze beleggingen vormen dan ook geen onderdeel van de beleggingsportefeuille voor rekening van het pensioenfonds. De actieve deelnemers die per 1 januari 2010 niet hebben gekozen voor handhaving van de BPRregeling, hebben in december 2011 de aanbieding gekregen om het in de beschikbare premieregeling opgebouwde kapitaal om te zetten naar een gegarandeerd pensioen in de middelloonregeling. Hoewel de waarde van het opgebouwde kapitaal beduidend hoger was dan in begin 2010, is deze nog niet op het niveau van vóór de financiële crisis. Er is dit jaar, evenals vorig jaar, nauwelijks gebruik gemaakt van deze optie. Grensbedragen Per 1 januari 2011 zijn door het bestuur de volgende bedragen vastgesteld: (bedragen in euro) Franchise basismodule Grensbedrag basismodule Grensbedrag excedentmodule / maximum pensioengevend salaris