RSV. Karen De Wilde Duffel 5 februari 2014

Transcriptie

1 RSV Karen De Wilde Duffel 5 februari 2014

2 Voorstelling Karen De Wilde Orthopedagoog/seksuoloog Stafmedewerker en nascholer RSV in Vormingsmedewerker seksualiteit en handicap in 23 jaar ervaring met het thema Deelnemers? Administratie: tekenen voor aanwezigheid

3 Programma Vandaag: Algemene introductie seksualiteit en RSV De normale seksuele ontwikkeling Impact van een handicap op de ontwikkeling PV op 17/2: Reageren op grensoverschrijdend gedrag: het Vlaggensysteem

4 Deskundigheid RSV: Karen Doelgroep: jullie! SAMEN sterk

5 Waarschuwing!

6 INLEIDING Over seksualiteit, kinderen en en RSV

7 Seksualiteit Persoonlijke invulling Op basis van geslacht/leeftijd/ ervaringen Volwassen invulling! Heeft te maken met fysiologische, psychologische en sociale factoren

8 Seksualiteit: Mythes Wat? Onjuiste ideeën die belemmerend werken Maar wijd verspreid zijn en hardnekkig voortleven Over seksualiteit Seksualiteit is een natuurlijk proces RSV als doos van Pandora Over handicap Een handicap maakt seksloos Geen slapende honden wakker maken Oefening Per twee: welke mythe lijkt jou wél juist? Zoek naar tegenargumenten om de mythe te ontkrachten.

9 Onthoud Seksueel gedrag steunt op een leerproces, kinderen/jongeren met een beperking hebben ondersteuning nodig! Informatie voorkomt storend gedrag opdracht voor de school RSV nodig

10 Kinderen en seksualiteit Vaak weerstand Brede definitie nodig!

11 Seksualiteit Seksualiteit gaat over: alle veranderingen en gevoelens die te maken hebben met je eigen lichaam en dat van een ander die dat speciale (spannende, opgewonden, prettige) gevoel bij jezelf of bij die andere veroorzaken Ook voor kinderen! Ook voor kinderen met jong ontwikkelingsniveau Seksuele ontwikkeling is belangrijke invalshoek

12 RSV RSV heeft 3 belangrijke doelstellingen: Begeleiden van de ontwikkeling Waarden en normen aanleren Preventie van risico s Taakverdeling school-ouders?

13 Even nadenken Op welke manier(en) komt RSV aan bod op school?

14 RSV Systematisch/formeel (lessen, vorming,..) Niet systematisch, informeel en niet gepland: inspelen op situaties, opmerkingen, moppen.. Belangrijk! Bewust zijn van impact Professionele houding Professionele afstand

15 RSV? Informele RSV is de verantwoordelijkheid van iedereen: Professionele houding Brede invulling Formele RSV is een opdracht voor gemotiveerde collega s Evolutie mogelijk!

16 Conclusie Relaties en seksualiteit maken deel uit van het leven De school/de GON-begeleider heeft een taak op het vlak van RSV

17 SEKSUELE ONTWIKKELING

18 Oefening Plaats het gedrag in de juiste fase op de ontwikkelingslijn = waar het gedrag voor het EERST voorkomt

19 Seksuele ontwikkeling In fasen Levenslang: van geboorte tot dood Leerproces Ondersteuning nodig!

20 Ontwikkelingsdomeinen Lichamelijkheid: Lichaam Genieten Aanraken en aangeraakt worden Sekse/gender: Geslacht Rollen Intimiteit en relatievorming Contacten leggen Onderhouden contacten Verliefdheid Hechting

21 BABY

22 Seksuele ontwikkeling Baby Mond is het belangrijkste orgaan Biologische invloed: begint bij conceptie Omgevingsinvloed: gedrag sturend naar bepaald biologisch geslacht Basisbehoefte aan lichamelijke aanrakingen: autoerotisch en door anderen Onvoorwaardelijke warmte en veiligheid!! basis hechting

23 Seksueel gedrag Baby (Duim)zuigen, bijten, zoenen Erecties en contact met eigen genitaliën, ook al bij foetussen 6 tot 8 maanden: jongentjes raken eigen geslachtsdelen bij toeval aan 9 tot 12 maanden: meisjes raken eigen genitaliën bij toeval aan Vanaf 1 jaar: meer gerichte aanrakingen

24 PEUTER

25 Seksuele ontwikkeling Peuter Expliciete verkenning lichaam Nieuwsgierig naar eigen lichaam en geslachtsorganen + naar lichaam van anderen Zindelijk worden Besef van genderidentiteit ( & ) Op schoot zitten Vragen stellen

26 Seksueel gedrag Peuter Aanrakingen geslachtsdelen met hand Auto-erotisch gedrag, bv ritmisch stimuleren (masturbatie) Kijken naar naakt lichaam van anderen Laten zien van eigen geslachtsorganen Aanraken borsten van anderen Naakt rondlopen Stoeien en knuffelen Vieze woorden

27 KLEUTER

28 Seksuele ontwikkeling Kleuter Inzicht in verschil jongen-meisje Stereotiepe ideeën over gender Lichaamscontact blijft belangrijk Jongens spelen met jongens, meisjes met meisjes Verliefdheid Schaamte

29 Seksueel gedrag Kleuter Stoeien, knuffelen, kusjes geven Stiekem doktertje, vadertje en moedertje spelen Moppen en tekeningen over seks Bekijken en betasten van elkaar, ook van geslachtsdelen Naakt op elkaar liggen

30 LAGERE SCHOOLKIND

31 Ontwikkeling 6 tot 8 jaar Spelen met seksegenoten Seksueel latente periode Verliefdheid met hevige gevoelens 8 tot 10 jaar Specifiek rolgedrag: jongens competitief, meisjes samenwerkend Begrijpen van het voortplantingsverhaal Grotere rol verliefdheid met meer lichamelijk contact Toename zelfbevrediging

32 Ontwikkeling 10 tot 12 jaar Eerste lichamelijke verschijnselen van puberteit met grote individuele verschillen, groeispurt. Ontwikkeling seksuele voorkeur Interesse in volwassen seksualiteit, fantaseren over seks Verliefdheid / zoenen

33 Gedrag Uitdagend en verleidelijk gedrag tav volwassenen Mopjes en tekeningen over seks Experimenteren met eigen lichaam Zelfbevrediging Seksspelletjes bv vrijen nadoen Stiekem doktertje spelen Vanaf 10 jaar: samen naar seksplaatjes kijken en interesse in erotica (zoeken op internet)

34 Kennis en cognitie 2 jaar: benoeming geslachtsdelen Kleuterleeftijd: Interesse voor voortplanting en geboorte Tot 7 jaar: Geen kennis van de seksuele functie van de geslachtsorganen Vaak geen beeld over de activiteit die leidt tot bevruchting Vanaf 7 jaar: meer interesse en kennis omtrent volwassen seksualiteit; kennis van seksuele functie van de geslachtorganen en bevruchting Vanaf 9 jaar: inzicht in andere redenen om seks te hebben Informatiebronnen: ouders en de school, leeftijdgenoten, media

35 Seksuele ontwikkeling van jongeren

36 Veranderingen in de puberteit Biologisch/ fysisch Denkontwikkeling Verhouding met ouders en leeftijdsgenoten Aanvang volwassen seksueel gedrag

37 Biologische ontwikkeling Meisjes: 10j 8m Groei van de borsten Groei schaamhaar Onderhuids vet Minder in de taille Meer in de heupen Groei okselhaar Menarche Laat puberteitsverschijnsel (13j 2m)

38 Biologische ontwikkeling Jongens: 11j 6m Groter worden teelballen Groter en dikker worden van de penis Groei schaamhaar Baard in de keel: stem verlaging Groei okselhaar Ejaculatie Baardgroei Lichaamsbeharing Late puberteitsverschijnselen

39 Algemene gevolgen Zeer bewust van eigen uiterlijke kenmerken Lichamelijke kenmerken spelen een belangrijke rol Discrepantie lichamelijke ontwikkeling & psychische status

40 Denkontwikkeling Foutjes in het brein van tieners: Naïef idealisme Wit-zwart redeneringen Geen onderscheid maken tussen ik en zij Imaginair publiek (iedereen kijkt naar mij) Persoonlijke fabel (mij overkomt niets)

41 Psychoseksuele ontwikkeling Invloed van de ouders daalt: Toenemende zelfstandigheid Autonoom beslissende jongere Belangrijke bijdrage aan gezinsbeslissingen Invloed van leeftijdsgenoten stijgt: Veel tijd met leeftijdgenoten Informeel ontmoetingskader Contact met jongeren van andere geslacht neemt toe Jongerencultuur

42 Seksueel gedrag Aanvang volwassen seksueel gedrag Trapsgewijze seksuele carrière Seriële monogamie

43 Seksueel gedrag Helft tienermeisjes laat zwangerschap afbreken! (Het Laatste Nieuws, 24/3/2010) Opletten met berichtgeving! Moeten we ons zorgen maken over seks bij jongeren? Wat is dat eigenlijk, seks bij jongeren? Welke 16jarige is NIET seksueel ervaren?

44 Seksuele carrière jongeren Bestaat uit een hele reeks verschillende gedragingen! (1) kus op mond (2) opwinding en masturbatie (3) tongkussen (4) voelen en strelen boven de kleren (5) voelen en strelen onder de kleren (6) manuele seks (7) geslachtsgemeenschap en orale seks (8) anale seks (minderheid) Jongeren kiezen zelf of en wanneer ze de volgende stap zetten! Duurt gemiddeld 4 jaar

45 Seriële monogamie Jongeren zijn trouw/monogaam Relaties wisselen in duur Opeenvolging van relaties

46 Impact van de beperking

47 Ontwikkelingsterreinen Per domein: op post-its Wat gaat goed? Wat zijn aandachtspunten?

48 Lichamelijkheid Ontdekken eigen lichaam Ontdekken lichaam anderen Aanraken en aangeraakt worden (+ grenzen) Begrijpen van grenzen moeilijker!! weerbaarheid???

49 Sekse en oriëntatie Biologische sekse Genderidentiteit Rolgedrag Seksuele voorkeur Disharmonisch ontwikkelingsprofiel Belang van kalenderleeftijd!

50 Intimiteit en relaties Gevoelens Contacten en relaties Geborgenheid, gehechtheid, Veiligheid, koestering, verliefdheid Soms kern van beperking (autisme) Opgroeien in leefgroep Minder experimenteerruimte

51 Taak van professionals Ruimte bieden voor seksuele ontwikkeling Alert en correct reageren op seksueel gedrag Als team een visie uitdragen In gesprek gaan met betrokkenen: internaat, de ouders, het CLB, Begeleiden van de ontwikkeling integreren in de seksuele en relationele vorming Coachen van kinderen in weerbaarheid

52 Visie op weerbaarheid Cfr weerbaar in het verkeer Leer je niet door op de achterbank van een auto te zitten Wel door als zwakke weggebruiker je veilig op straat te kunnen begeven Zicht hebben op risicosituaties Gedrag van anderen kunnen inschatten Zelf geen gevaarlijke situaties veroorzaken Beschermingsmaatregelen kennen

53 Autonomie en bescherming

54 Kwetsbaarheid Minder weerbaar? Hoe hier aan tegemoet komen? Algemene weerbaarheid Voldoende informatie/ op tijd/ op maat Taalgebruik! Aangepast materiaal! Hun grenzen respecteren Experimenteren? Verantwoorde risico s nemen?

55

56