Beeldvorming van seksuele ontwikkeling bij mensen met een ernstige verstandelijke (meervoudige) beperking

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Beeldvorming van seksuele ontwikkeling bij mensen met een ernstige verstandelijke (meervoudige) beperking"

Joke de Winter
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Beeldvorming van seksuele ontwikkeling bij mensen met een ernstige verstandelijke (meervoudige) beperking Mariska Schutte Gedragsdeskundige Syndion Programma Visie Seksuele ontwikkeling 0-7 jaar Hermeneutische cirkel als beeldvormingsmethodiek Lichaamsbesef Afronding Visie op seksualiteit bij mensen met een EV(M)B Mensen met EV(M)B hebben geen seksuele behoeften. Een volwassen cliënt hoort niet meer op schoot te zitten. Mensen met EV(M)B kunnen je als begeleider in verlegenheid brengen door het krijgen van een erectie of met een verliefde blik, omdat je het van hen niet verwacht. Als iemand met EV(M)B het eigen geslachtsdeel aanraakt of schuurt is dit toeval of een vorm van spelen. Seksuele ontwikkeling van 0-7 jaar Seksuele responsiviteit en lichamelijkheid Intimiteit en relatievorming Sekse en gender Babyfase (0-6 Babyfase 0-6 maandenmaanden) Seksuele ontwikkeling begint bij geboorte Directe behoeftebevrediging Huidcontact belangrijk Lichamelijke (on)lustgevoelens Ontdekken (toevalligerwijs) van lichaamsdelen door grijpen / voelen / zuigen Veilig en geborgen voelen 1

2 Baby-dreumesfase (Baby- dreumesfase 0 1 ½ jaar8 maanden) Knuffelen, strelen, kusjes geven Ontdekken dat ene plekje lekkerder voelt dan andere Mond blijft belangrijk voor ontdekken Ontdekken eigen lijf, handen, voeten, oren, neus, geslachtsdelen Leren vertrouwen dat er wordt ingegaan op behoeften Peuterfase 1 ½ - Peuterfase 1 ½ - 3 jaar3 jaar Grote interesse voor eigen lichaam en dat van anderen Bloot lopen voelt lekker, interesse in poep Lichaamsbesef: bekijken van anderen Verschil jongen / meisje op basis van uiterlijke kenmerken Aanraken van geslachtsdelen is rustgevend Ik-besef / ontdekken eigen wil (nee) Eind peuter- en kleuterfase (3-7 jaar) Doktertje spelen Kleuters willen weten waar kindjes vandaan komen Lijfelijk contact belangrijk maar minder in openbaar / ontwikkelen preutsheid Verliefd zijn: iemand lief vinden / vriendschappen Duidelijke ideeën over jongens / meiden Leren wat wel en niet mag, normen en 2

3 Hermeneutische cirkel als beeldvorming Ontwikkelingsdenken LACCS Sensatiefase; kenmerken Gerichtheid op sensaties (eigen lichaam wordt ervaren, omgeving wordt ervaren) Emotie: sensaties zijn prettig of niet-prettig Het lichaam is de basis Weg = weg Lichaamsgebonden geheugen: deze prikkel ken ik gewenning Sensatiefase basis van alle ordeningen (baby ervaart zo) ervaren van de prikkel op het moment dat hij er is: bij toeval ervaar je je lichaam, lichamelijk genieten het overkomt je, je zoekt het niet zelf op prikkels (opgewondenheid) kan niet uitgesteld worden, opgewonden raken van geluiden, geuren, smaken, visuele prikkels Klikfase; kenmerken Verwachtingen hebben Twee of meer dingen horen bij elkaar Als je het ene ziet, dan weet je al Als het ene gebeurt, dan doe je al Als je dit doet, verwacht je al Daar denk je vaak net zo over na, het gaat gewoon zo (hoort zo) Gewoonten, automatismen, trucs, koppeling, routine, ritueel, klikjes vaste patronen worden herkend en verwacht: eerst dit dan dat ontdekken paniek bij afwijken van gewoontes lichamelijk genieten: als ik dit doe, krijg ik dat gevoel nog geen normbesef, dit moet je aanleren: bijvoorbeeld masturberen in privéruimte dwangmatig gedrag kan voorkomen communicatie: vaak napraten van anderen, reacties uitlokken, inhoud niet snappen 3

4 Kort: Begripsfase Inzicht Waarom ja, maar Lichamelijk genieten gekoppeld aan persoon / Iemand snapt de achterliggende gedachte Hierdoor is iemand flexibeler bij veranderingen variaties in vaste patronen, gedachten onderling vormen nieuwe gedachten: inzicht ontwikkelen kiezen uit verschillende mogelijkheden beginnend praten over gevoelens, rekening houden met anderen lichamelijk genieten koppelen aan personen / Communicatieniveau Communicatieniveaus beschreven volgens model van Oskam en Scheres (Totale Communicatie): Situatieniveau I en II Signaalniveau I en II Symboolniveau I en II Situatieniveau I en II Situatieniveau I: leven van moment tot moment. Communicatie is onbewust. Het is aan de ander om gedrag op te merken en te vertalen naar de vraag voor dat moment. Situatieniveau II: behoeftes en verwachtingen worden uitgezonden naar anderen, op welke manier dan ook. Herkenning van actuele Signaalniveau I en II Signaalniveau I: communiceren over de werkelijkheid via een code, representatiebesef (foto, woord, gebaar buiten het direct waarneembare). Eén betekenis aan één vaste code (foto buitenspelen bij oma) Signaalniveau II: meer betekenissen koppelen aan één code. Situatie speelt zich af op dagbesteding en op wonen (foto buitenspelen). Communicatie via codes alleen over dagelijkse of frequent voorkomende thema s Symboolniveau I en II Symboolniveau I: communiceren over ervaringen uit eigen belevingswereld waarvan er een herkenbare, oproepbare ervaring is opgeslagen Symboolniveau II: communiceren over thema s waarvan geen letterlijke of soortgelijke ervaring ligt opgeslagen in het geheugen maar op basis van redenering en variatie aan ervaringen maken ze zich een voorstelling 4

5 Koppeling ontwikkelingsdenken en communicatieniveau Sensatiefase: niveau I Klikfase: Situatieniveau II en Signaalniveau I Begripsfase: Signaalniveau II en Symboolniveau I Lichaamsbesef Informatie over en het opdoen van ervaring met je lichaam gaat vooraf aan communiceren over seksualiteit. Lijfelijke ervaring opdoen, informatie verkrijgen over je lichaam is belangrijk om je bewust te worden van jezelf. Het hebben van een bewust lichaamsbesef is geen voorwaarde om seksuele gevoelens en ervaringen te hebben. Ik-project Doel : het verbeteren van het lichaamsbesef en stimuleren van het zelfbewustzijn. Vorm : het aanbieden van ervaringsgerichte activiteiten / activiteiten gericht op cognitie Fases van ik-project Fase 1: activiteiten aangeboden gericht op het ervaren van de grove / grote lichaamsdelen, te weten hoofd, romp, armen, benen, handen en voeten Fase 2: activiteiten aangeboden gericht op de meer gedetailleerde lichaamsdelen zoals ogen, neus, mond etc. Fase 3: aandacht besteed aan geslachtskenmerken, groei en persoonlijkheid Wat neem je mee terug? Handout Beeldvorming aan de hand van de hermeutische cirkel... 5

Vergelijkbare documenten

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Platform Smith Magenis syndroom 15 november 2014 - Leusden Yvonne Stoots Vanmiddag Seksualiteit Seksuele ontwikkeling Begeleiding bij seksuele ontwikkeling Seksualiteit