Ze doen meer dan wij denken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ze doen meer dan wij denken"

Transcriptie

1 J/M onderzoek Seksuele opvoeding Ze doen meer dan wij denken Een ruime 7 prijkt op ons Rapport Seksuele Opvoeding. Toch blijkt bij nadere beschouwing dat we niet álles weten. En dat onze goed bedoelde woorden niet altijd helemaal overkomen. Want zij doen meer - en wij minder - dan we denken. Tekst Anne Elzinga Illustraties CENSUUR.COM O, o, wat zijn wij ouders op sommige punten toch naïef. Weliswaar vinden we in grote meerderheid (76 procent) dat kinderen tegenwoordig veel te jong met seks bezig zijn, maar dat gaat mooi niet op voor onze eigen mini-me s. We onderschatten vaak hoe actief die al zijn. Een voorbeeld: als we ouders mogen geloven, is tweederde van de 12- tot 13-jarigen zeker of waarschijnlijk verliefd geweest en heeft de helft verkering gehad. Vraag je het de 12- en 13-jarige pubers zelf, zoals Rutgers WPF en Soa Aids Nederland hebben gedaan in hun recente onderzoek Seks onder je 25e, dan blijken bijna negen op de tien tieners wel eens verliefd te zijn geweest (87 procent) en bijna tweederde (64 procent) al eens een vriendje of vriendinnetje te hebben gehad. Echt leuk zullen ouders 22 september 2013

2 september

3 jongeren die goed voorgelicht zijn beginnen later aan seks dan jongeren die niet voorgelicht worden dat misschien niet vinden: 14 jaar is voor hen de beste leeftijd voor een eerste amourette. Hoe ouder - en seksueel actiever - het kind, hoe troebeler de ouderlijke blik (zie tabel pag. 25). Slechts 16 procent weet of vermoedt dat zijn 16-jarige al eens met iemand naar bed is geweest. Ze zouden dat ook veel te vroeg vinden: laat ze maar wachten tot hun 17e! Toch hebben ruim vier op de tien 16-jarigen (43 procent) dat naar eigen zeggen op die leeftijd al minstens één keer gedaan. Met 17 jaar heeft de helft ervaring. En als ze in hun eentje naar bed gaan? Dan gaan ze gewoon slapen, denkt een kwart van de ouders. Want aan masturberen doen ze (zeker of waarschijnlijk) niet. Ter vergelijking: 88 procent van de 16-jarige jongens en 40 procent van de meisjes zegt daar wel degelijk aan te doen. Jongens beginnen daar zo n acht maanden na hun 13e verjaardag mee, meisjes met 14½. Seks is privé In het algemeen gaan ouders de mist in als het gaat om seksuele gedragingen waar kinderen op een bepaalde leeftijd theoretisch best aan toe zouden kunnen zijn. Vandaar waarschijnlijk dat de discrepantie tussen wat ouders denken en wat hun kind in werkelijkheid doet, groter wordt naarmate kinderen ouder zijn. Overigens neemt dan ook het percentage ouders toe dat toegeeft geen flauw idee te hebben wat ze allemaal uitspoken. Zijn pa en ma behoor- Pornoblind Opvallend is dat ouders het porno-kijkgedrag van hun oudere kinderen juist weer eerder over- dan onderschatten. Zo weet of vermoedt 44 procent van de vaders en moeders dat hun sweet sixteen de pornosites op internet heeft ontdekt, terwijl maar 38 procent van de pubers dat toegeeft. Daarentegen onderschatten ze het porno-enthousiasme van hun jongere kinderen; met name pornoblaadjes hebben veel meer kinderen tussen hun 12e en 13e al eens ingekeken dan ouders denken (22 procent versus 8 procent). lijk accuraat in hun inschattingen van de expliciet seksuele capriolen van hun 12- en 13-jarigen (masturberen, seks), ze miskennen de exploratiedrang van hun jonge tieners op gebieden die niet ongewoon zijn voor die leeftijd: verliefdheden, verkering en tongzoenen. Vooral dat laatste zou in menig huishouden een schok teweeg kunnen brengen: kinderen zeggen dat zo n drie keer vaker te doen (32 procent) dan ouders denken (13 procent). De wens zou hier wel eens de vader van de gedachte kunnen zijn: ouders vinden dat ze hier pas tegen hun 15e aan zouden moeten beginnen. Zelf waren ze trouwens ruim 15 ½ toen ze hun eerste tongcontact maakten. Overigens onderschatten ook ouders van 16- jarigen de tongzoenactiviteiten van hun kind: 83 procent van de kinderen doet dat, slechts 53 procent van de ouders denkt of vermoedt dat. Dat verschil tussen de inschatting van ouders en de werkelijkheid van kinderen zien we in meer onderzoeken, zegt onderzoeker Hanneke de Graaf van Rutgers WPF. Dit is een periode waarin kinderen zich losmaken. Ze krijgen steeds meer behoefte aan privacy. Seks is privé. Daarom weten ouders niet zoveel. En als een zoen in de ogen van je puber niet zo heel veel voorstelde, waarom zou hij dat dan vertellen? Dat ouders het wel bij het rechte eind hebben bij jongere kinderen, komt doodeenvoudig omdat die het inderdaad gewoon nog niet doen. Erover praten kan beter Er zijn maar weinig kinderen die ontkomen aan een stichtelijk woordje over bloemetjes en bijtjes. Zo n vijf van de tien ouders heeft het daar al met zijn kleuter over en dat loopt op tot ruim negen van de tien ouders zodra het kind de tienerleeftijd bereikt. Alles bij elkaar doen we het in Nederland zo slecht nog niet. Amerikaanse jongeren bijvoorbeeld praten naar eigen zeggen veel minder vaak met ouders over seks en áls ze dat doen, krijgen ze meestal alleen maar te horen dat ze zich seksueel moeten onthouden. Dat zit dus wel goed, zul je denken, applaus voor onszelf. Bij nadere beschouwing zijn er echter toch nog wel wat verbeterpuntjes aan te geven. Denk niet te snel dat die niet voor jou opgaan; de meeste ouders denken dat namelijk. 24 september 2013

4 J/M onderzoek Hoe ervaren zijn ze? Hoeveel ervaring met seksuele activiteiten hebben kinderen van jaar zeker of waarschijnlijk? Verbeterpunt 1: oefenen op het droge Wíj kunnen dan wel denken dat we Het Onderwerp al vaak genoeg op de agenda hebben gezet, onze kinderen denken daar toch iets genuanceerder over. Ongeacht het onderwerp blijken ouders steevast een optimistischer inschatting te maken van de mate waarin zij het daar met hun nageslacht over hebben dan die kinderen zelf aangeven (zie tabel pag. 27). Blijft het bij ons bij goede bedoelingen? Denken we met één goed geplaatste opmerking klaar te zijn met onze seksuele voorlichting? Zijn we niet duidelijk genoeg? Misschien is zo n gesprek eerder een big deal voor ouders dan voor jongeren. Ouders vinden dat het bij hun taak past. Tegelijkertijd vinden ze het ook best lastig. Is het eenmaal besproken, dan geven ze zichzelf een schouderklopje. Hun kinderen zijn zo n gesprek vaak zo weer vergeten. Vraagt een onderzoeker naar hun ervaringen, dan zullen ouders vaker gesprekken rapporteren dan hun kroost, aldus De Graaf. Psycholoog Ineke Mouthaan van Rutgers WPF vermoedt dat ouders een terloopse opmerking of een in bedekte termen verpakt advies al snel zien als een goed gesprek over seksualiteit. Om kinderen beter voor te bereiden en met ze in gesprek te komen, kun je gebruik maken van de Wat zou jij doen? - techniek. Dat werkt zowel bij jonge als bij oudere kinderen. Daarbij leg je ze hypothetische situaties voor en vraagt ze hoe zij daarmee zouden omgaan. Een soort oefenen op het droge. Wat zou jij doen als je verkering hebt, maar eigenlijk verliefd bent op een ander? Wat zou jij doen als iemand je vraagt je uit te kleden voor de webcam? Wat zou jij doen als je heel erg opgewonden bent en de ander eigenlijk niet verder wil? kinderen zijn al bezig met liefde, relaties en seks voordat ze pubers zijn bij 12/13 jarigen Volgens ouders Volgens kinderen (J/M) (Rutgers WPF) Verliefd zijn 67% 87% Verkering hebben 51% 64% Tongzoenen 13% 32% Voelen en strelen onder/ boven de kleding 18% 20% Masturberen 25% 27% Manuele seks 7% 7% Geslachtsgemeenschap 3% 3% Orale seks 1% (circa) 4% Porno kijken via internet (computer/laptop/telefoon/tablet) 19% 25% Pornoblaadjes bekijken 8% 22% bij 14/15 jarigen Volgens ouders Volgens kinderen (J/M) (Rutgers WPF) Verliefd zijn 80% 90% Verkering hebben 64% 71% Tongzoenen 48% 57% Voelen en strelen onder/ boven de kleding 35% 45% Masturberen 41% 50% Manuele seks 17% 22% Geslachtsgemeenschap 15% 16% Orale seks 12% 14% Porno kijken via internet (computer/laptop/telefoon/tablet) 35% 35% Pornoblaadjes bekijken 29% 26% bij 16 jarigen Volgens ouders Volgens kinderen (J/M) (Rutgers WPF) Verliefd zijn 82% 95% Verkering hebben 60% 79% Tongzoenen 53% 83% Voelen en strelen onder/ boven de kleding 34% 73% Masturberen 52% 63% Manuele seks 20% 52% Geslachtsgemeenschap 16% 43% Orale seks 15% 35% Porno kijken via internet (computer/laptop/telefoon/tablet) 44% 38% Pornoblaadjes bekijken 35% 24% Bron: Seks-onderzoek J/M 2013 en Seks onder je 25e Rutgers WPF en Soa Aids Nederland 2012 september

5 seksuele experimenten verbieden heeft geen enkele zin. Praat erover. En zorg dat je kind goed voorbereid is Verbeterpunt 2: praten over wensen en grenzen Ouders bespreken vaker de minder beladen seks-onderwerpen dan de persoonlijker zaken. Verliefdheden (84 procent), vriendschap en relaties (87 procent); daar hebben we het t meest over, zelfs al met onze kleuters (72 procent respectievelijk 74 procent). Over vrijen, zwangerschap en geboorte, lichamelijke veranderingen in de puberteit, verschillen tussen jongens en meisjes en homoseksualiteit praten we het minst, en al helemaal niet met onze kleuters. Maar nog ingewikkelder vinden we het om met onze tieners te praten over hun wensen en grenzen op seksueel gebied: wat ze leuk vinden en wat ze (nog) niet willen doen. Vooral dat eerste vinden we eng: bijna driekwart van de ouders heeft het daar nog nooit met hun puber over gehad. Dat komt ook wel heel dichtbij, zegt De Graaf. Ouders en kinderen willen liever niet van elkaar weten wat er in de slaapkamer gebeurt. Áls we het erover hebben, gebeurt dat vaak met de vinger denkbeeldig opgeheven: Pas op! en Doe niets wat je niet wilt! Mouthaan: Veel ouders hebben de neiging vooral te waarschuwen. Dat komt omdat ze bang zijn dat hun kind eerder aan seks zal beginnen of te grote risico s zal nemen. Dat is niet zo. Sterker nog: jongeren die beter voorgelicht zijn beginnen later aan seks, op een moment dat ze er zelf aan toe zijn. Terwijl kinderen die geen voorlichting hebben gehad juist vroeger gaan experimenteren. Bovendien, als ze er eenmaal hun zinnen op hebben gezet, houd je dat als ouder toch niet tegen. Verbieden heeft geen enkele zin. Vertel wat jij ervan vindt - heus, dat vinden ze wel belangrijk - en praat daarover. En zorg dat je kind goed voorbereid is. Praat dan niet alleen over technische zaken, maar juist ook over de emotionele kanten van seksualiteit en intimiteit. Inderdaad ja, die wensen en grenzen. Kinderen moeten hun eigen thermo meter in contacten met anderen leren kennen en leren vertrouwen op hun eigen gevoel. Van jongs af aan kun je ze al duidelijk maken dat het belangrijk is dat je je op je gemak voelt bij iemand, dat je geen dingen tegen je zin doet, dat je met elkaar moet praten. Over verwachtingen, maar óók als je teleurgesteld bent. Om daarover te kunnen praten moeten kinderen natuurlijk wel weten wat ze leuk en prettig vinden. Ze moeten de ruimte krijgen om dat te ontdekken. Dat maakt een kind weerbaar in de liefde. advertentie 26 september 2013

6 We bespreken minder dan wij denken J/M onderzoek Percentage ouders (J/M) dat nooit met kinderen en percentage kinderen (Rutgers WPF) dat nooit met ouders over diverse thema s praat J/M Rutgers WF jongens meisjes jongens meisjes Verliefdheid/relaties 4% 1% 22% 12% Wensen 34% 30% 78% 78% Grenzen 30% 18% 78% 69% Preventie zwangerschap 14% 11% 44% 29% Preventie soa 17% 14% 49% 43% Bronnen: Seks-onderzoek J/M 2013 (ouders van kinderen van 12 tot en met 16 jaar); Seks onder je 25e, Rutgers WPF en Soa Aids nederland 2012 (kinderen van 12 tot en met 25 over hun ervaringen vóór hun 16e). Verbeterpunt 3: sekspraatjes met jonge kinderen Over bepaalde dingen wordt met kinderen onder de 10 niet vaak gesproken. Met name voorbehoedsmiddelen en veilig vrijen (85 procent) en vrijen en geslachtsgemeenschap (80 procent) zijn verzwegen thema s. Te jong is voor veel ouders de belangrijkste reden om het onderwerp te verzwijgen. Toch is het volgens deskundigen belangrijk om al vroeg met kinderen over seks te praten. Eerst over makkelijke onderwerpen ( Dat leuke jongetje, Het verschil tussen een meisjes- en een jongetjesplasser ) en dat allengs uitbreiden tot heikeler thema s. Hoe langer je het uitstelt, hoe groter de kans dat je het er nooit meer over hebt, weten ouders van 15- en 16-jarigen die Het Gesprek nog nooit zijn aangegaan: het is nu te moeilijk. Vanaf een jaar of 13 voelen kinderen zich zelf ook ongemakkelijk bij dit onderwerp, weet Mouthaan. Door niks te zeggen zeg je trouwens ook iets: namelijk dat het onderwerp niet bespreekbaar is. Je loopt het gevaar dat kinderen dan zelf op zoek gaan naar informatie. Via internet, tv, vrienden, bibliotheek. Op zich hoeft daar niks mis mee te zijn, alleen ontneem je jezelf dan de kans om je eigen waarden en normen op dit gebied over te dragen op je kinderen. Misschien komt die alternatieve informatie wel helemaal niet overeen met wat jij zou willen zeggen. Dat kleintjes er nog niet aan toe zijn omdat ze toch niks doen, is een wijdverbreid misverstand. Rutgers WPF deed dit voorjaar een onderzoek onder J/M-ouders en vroeg hun welke seksuele gedragingen zij zien bij hun 2- tot 12- jarige kinderen. En daaruit blijkt dat het onder de allerjongsten al heel normaal is om thuis hun geslachtsdelen aan te raken of te bekijken, kindertjes kusjes te geven, vieze woorden te roepen, iemands borsten aan te raken of verleidelijk te dansen (met de billen draaien). Geen hard core seks, maar wel degelijk gedrag met een seksuele lading. Ze zijn al bezig met liefde, relaties en seks voordat ze pubers zijn, aldus Mouthaan. Zelfs een baby: die ontdekt het eigen lichaam. Een kind is daarom nooit te jong om erover te praten. Mouthaan zou ouders zelfs aanraden daar al op peuter- of kleuterleeftijd mee te beginnen. Dan is de band met de ouders heel sterk en zijn ze gevoelig voor alle informatie die hun ouders hun geven. Maak daar gebruik van. Wees niet bang dat je te veel vertelt: een kind pikt alleen op wat bij zijn leeftijd past. Handige voorbeeldzinnen voor een goed gesprek over wensen en grenzen 1. Wat jij fijn en leuk vindt, hoeft een ander niet prettig te vinden. Jongens en meisjes kunnen verschillen in verwachtingen, gedrag of ervaringen, zeker op seksueel gebied. 2. Iedereen heeft lekkere plekjes. Daarom is het belangrijk dat ze hun eigen lijf goed kennen. 3. Je hebt een ja- en een nee-gevoel. Jonge kinderen kunnen zo het verschil voelen tussen wat ze wel (ja-gevoel) en niet (nee-gevoel) willen. 4. Mensen kunnen ook zonder woorden aangeven wat ze wel en niet willen. Leer ze ook op non-verbale signalen te letten. 5. Als iemand A zegt, betekent dat niet automatisch B. 6. Bij seks is het belangrijk dat je allebei geniet. Dat kan alleen als beide partners ermee instemmen, als ze het leuk met elkaar hebben en met elkaar rekening houden. september

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Tips voor ouders om met kinderen te praten over relaties en seksualiteit

Tips voor ouders om met kinderen te praten over relaties en seksualiteit Utrecht, januari 2018 Tel. (030) 231 34 31 Rutgers 2018 www.seksuelevorming.nl/weekvandelentekriebels Tips voor ouders om met kinderen te praten over relaties en seksualiteit 1 Algemene tips bij seksuele

Nadere informatie

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Platform Smith Magenis syndroom 15 november 2014 - Leusden Yvonne Stoots Vanmiddag Seksualiteit Seksuele ontwikkeling Begeleiding bij seksuele ontwikkeling Seksualiteit

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Ouderavond lijf & relaties

Ouderavond lijf & relaties Ouderavond lijf & relaties Robert van der Gaag info@one2know.nl 0611003414 Voorstellen Ervaring Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit, voeding, bewegen, mondzorg en mediawijsheid Kinderen Wie heeft

Nadere informatie

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland)

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Programma 1. Seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren 2. Criteria om normaal

Nadere informatie

De seksuele ontwikkeling. van kinderen (0 tot 18 jaar)) en wat ouders kunnen doen

De seksuele ontwikkeling. van kinderen (0 tot 18 jaar)) en wat ouders kunnen doen De seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar)) en wat ouders kunnen doen Seksuele opvoeding gaat over meer dan alleen seksualiteit De seksuele ontwikkeling van kinderen en wat ouders kunnen doen

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Christel van Helvoirt medewerker Gezondheidsbevordering GGD Hart voor Brabant Bovenbouw:

Nadere informatie

Tabel 1a. Ervaring met verschillende vormen van seksueel gedrag naar leeftijd leeftijd eerste 12 tot 15 (%) 18 tot 21 (%) 15 tot 18 (%)

Tabel 1a. Ervaring met verschillende vormen van seksueel gedrag naar leeftijd leeftijd eerste 12 tot 15 (%) 18 tot 21 (%) 15 tot 18 (%) Factsheet Seks onder je 25 e In 4901 jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 25 jaar hebben deelgenomen aan het onderzoek Seks onder je 25 e. Overal waar in dit factsheet een vergelijking wordt gemaakt

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Wat gebeurt er met je als je een leuk meisje of jongen tegenkomt. Je vindt de ander leuk en misschien word je wel verliefd. Dan wil je heel vaak bij hem of bij

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste bijeenkomsten hebben we besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders en vrienden. Maar er gebeurt

Nadere informatie

Week van de Lentekriebels

Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?

Nadere informatie

Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen?

Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen? Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen? Korte kennismaking Wat dragen ouders bij? Presentatie Stelling Presentatie Opdracht Voorbeeld opzet cursus en afsluiting

Nadere informatie

Thema's per klas die aangeboden worden in de methode:

Thema's per klas die aangeboden worden in de methode: Thema's per klas die aangeboden worden in de methode: Groep 1-2 Hierbij zijn de kinderen bezig met specifieke lichaamskenmerken van zichzelf en van anderen. Ook gaan ze op zoek naar onderlinge overeenkomsten.

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Veel jongens en mannen masturberen. Er zijn minder meisjes en vrouwen die masturberen. Sommigen jongens doen het elke dag, anderen misschien maar eens per week

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid

Nadere informatie

De seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar) en wat ouders kunnen doen

De seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar) en wat ouders kunnen doen De seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar) en wat ouders kunnen doen Wat kun je doen als je vader of moeder bent? Je kunt je kinderen helpen bij hun seksuele ontwikkeling. Als ze klein zijn

Nadere informatie

Onderzoek Veilig of niet?

Onderzoek Veilig of niet? Onderzoek Veilig of niet? 06 februari 2013 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 24 januari tot 04 februari 2013, deden 2.261 jongeren mee. Het onderzoek is gehouden in samenwerking

Nadere informatie

Seksuele vorming: gave (op-)gave

Seksuele vorming: gave (op-)gave Seksuele vorming: gave (op-)gave De Wegwijzer Oosterwolde, 28 januari 2016 Mieneke Aalberts-Vergunst Programma Introductie Stellingen De wereld om ons heen Onze opvoeding Seksualiteit Het Bijbelse beeld

Nadere informatie

Werkblad Seksuele Diversiteit. KaartjesspeL voorkant

Werkblad Seksuele Diversiteit. KaartjesspeL voorkant KaartjesspeL voorkant Kaartjesspel achterkant Wat betekent LHBT? Ben je in de war als je bi bent? Hoe word je homo? Wat is coming out? Op welke leeftijd ontdek je dat je homo of lesbisch bent? Op welke

Nadere informatie

Seksuele opvoeding van kinderen. 6-9 jaar. Kenniscentrum seksualiteit

Seksuele opvoeding van kinderen. 6-9 jaar. Kenniscentrum seksualiteit Seksuele opvoeding van kinderen 6-9 jaar Kenniscentrum seksualiteit 02 03 Seksuele ontwikkeling Kinderen groeien niet alleen in de lengte, ze groeien ook in hun seksualiteit. Dat doen ze tijdens hun hele

Nadere informatie

inhoud Inhoudsopgave Literatuur Trefwoorden register

inhoud Inhoudsopgave Literatuur Trefwoorden register inhoud Inhoudsopgave 1. Liefde is 2. Gods plan met seksualiteit 3. Seksualiteit verbindt 4. Verschillen jongens en meiden 5. Schat op het spel 6. Je schat beschermen 7. Seks in je eentje 8. Geen slaaf

Nadere informatie

Media en seksualiteit. Hoeveel invloed heeft seks op TV en internet op onze jeugd?

Media en seksualiteit. Hoeveel invloed heeft seks op TV en internet op onze jeugd? Media en seksualiteit Hoeveel invloed heeft seks op TV en internet op onze jeugd? Gezonde seksuele ontwikkeling Puberteit 13-15 jaar: -Zelfstandig willen zijn -Nieuwsgierig naar seks -SMS en chat -Zoenen

Nadere informatie

Wensenkaart. Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad. Jongens. Als jij uitgaat en een leuk meisje ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt?

Wensenkaart. Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad. Jongens. Als jij uitgaat en een leuk meisje ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt? Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad Wensenkaart Als jij uitgaat en een leuk meisje ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt? onderbouw Dat we oogcontact hebben Echt niet! L Misschien wel Natuurlijk!

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: De puberteit is naast de lichamelijke veranderingen ook de periode waarin je op een andere manier naar jezelf en de mensen om je heen gaat kijken. Dit komt omdat

Nadere informatie

Praten met je kind over seksualiteit

Praten met je kind over seksualiteit Informatie voor ouders van kinderen van 10 tot 14 jaar Praten met je kind over seksualiteit Lastig en spannend! Seks? Is mijn kind daar al aan toe? Wanneer begin je erover? Wacht je vragen af? Hoe breng

Nadere informatie

Sanderijn van der Doef KLEINE MENSEN, GROTE GEVOELENS

Sanderijn van der Doef KLEINE MENSEN, GROTE GEVOELENS Doef-Kleine mensen grote gevoelens(06)-cor.qxd 06-05-2014 10:39 Sanderijn van der Doef KLEINE MENSEN, GROTE GEVOELENS De seksuele opvoeding van kinderen van 0 tot 12 jaar Uitgeverij Ploegsma Amsterdam

Nadere informatie

Feiten en cijfers Fryslân

Feiten en cijfers Fryslân Feiten en cijfers Fryslân 2017 De eerste keer Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 17,8 18,1 17,2 17,3 Fryslân Landelijk Fryslân Landelijk Friese jongeren lijken iets

Nadere informatie

Wiekslag Speciaal. Vanuit het kamertje

Wiekslag Speciaal. Vanuit het kamertje Wiekslag Speciaal Vanuit het kamertje Uw dochter van vijf vraagt hoe baby's in een buik komen. Uw zoontje van vier laat trots zijn stijve piemeltje zien. Uw 9-jarige moet er ineens niet meer aan denken

Nadere informatie

DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN HET WERKGEBIED VAN GGD ROTTERDAM-RIJNMOND

DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN HET WERKGEBIED VAN GGD ROTTERDAM-RIJNMOND DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN HET WERKGEBIED VAN GGD ROTTERDAM-RIJNMOND METHODEN In 2016 2017 hebben zo n 20.500 jongeren van 12 tot en met 24 jaar in Nederland een online vragenlijst ingevuld

Nadere informatie

Onderzoek Puberporno?

Onderzoek Puberporno? Onderzoek Puberporno? 9 mei 2014 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden in samenwerking met jongerenweekblad 7Days van 7 tot 9 mei, deden 1.425 jongeren mee. De uitslag is na weging representatief

Nadere informatie

Seksuele ontwikkeling van kinderen. 0-18 jaar. Kenniscentrum seksualiteit

Seksuele ontwikkeling van kinderen. 0-18 jaar. Kenniscentrum seksualiteit Seksuele ontwikkeling van kinderen 0-18 jaar Kenniscentrum seksualiteit 02 03 Als mijn kind doktertje speelt, moet ik me dan zorgen maken? Is het normaal dat mijn puber op internet op zoek gaat naar seks?

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Mensen vinden het vaak prettig om elkaar aan te raken. Dat kan een knuffel zijn van je ouders, een vriendschappelijke stomp tijdens een stoeipartij met vrienden

Nadere informatie

DE SEKSUELE LEVENSLOOP

DE SEKSUELE LEVENSLOOP DE SEKSEE EVENSOOP Aart Beekman Polikliniek Psychosomatische gynaecologie en Seksuologie Keuzevak seksuologie 2008-2009 Psycho-seksuele anamnese Invloed van de persoonlijke geschiedenis op seksuele betekenisgeving

Nadere informatie

Wensenkaart. Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad. Meisjes. Als jij uitgaat en een leuk jongen ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt?

Wensenkaart. Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad. Meisjes. Als jij uitgaat en een leuk jongen ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt? Wensen en grenzen Oefening 1.1 Werkblad Wensenkaart Als jij uitgaat en een leuk jongen ontmoet, wat hoop je dan dat er gebeurt? onderbouw Dat we oogcontact hebben Echt niet! L Misschien wel Natuurlijk!

Nadere informatie

Webinar 5 maart Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties?

Webinar 5 maart Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties? Webinar 5 maart 2018 Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties? Opbouw webinar Seksuele ontwikkeling Relaties en seksualiteit bij jongeren + jongeren aan het woord Praten over

Nadere informatie

3VRAAGT. 20 mei 2019 Auteur: Lotte Kamphuis SEKSUELE VOORLICHTING

3VRAAGT. 20 mei 2019 Auteur: Lotte Kamphuis SEKSUELE VOORLICHTING 3VRAAGT 20 mei 2019 Auteur: Lotte Kamphuis SEKSUELE VOORLICHTING Samenvatting Zwangerschap hier, soa daar. Seksuele voorlichting kan een stuk leuker vinden jongeren Een toets over de geslachtsorganen,

Nadere informatie

Seksuele gezondheid in Nederland 2017

Seksuele gezondheid in Nederland 2017 Seksuele gezondheid in Nederland 2017 Samenvatting Seksuele gezondheid in Nederland 2017 is een grootschalig representatief onderzoek naar de seksuele gezondheid van volwassenen van 18 tot 80 jaar in Nederland.

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 11: Wat is seks? Lesoverzicht

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 11: Wat is seks? Lesoverzicht Les 11: Wat is seks? Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen kunnen verschillende betekenissen geven aan seksualiteit. Kinderen zijn zich ervan bewust dat iedereen seksuele gevoelens heeft, en dat je je daarvoor

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Mensen vinden het vaak prettig om elkaar aan te raken. Dat kan een knuffel zijn van je ouders, een vriendschappelijke stomp tijdens een stoeipartij met vrienden

Nadere informatie

Voorstellen R E LA T I E S E N S E K S U A L I T E I T Mariette Haak Gezondheidsbevorderaar GGD HM mhaak@ggdhm.nl Aandachtsgebieden Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit, voeding, bewegen en mondzorg

Nadere informatie

BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek.

BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. De gedachten alleen al dat mijn kleine meid seks zou

Nadere informatie

Titel richtlijn Auteurs Publicatiedatum

Titel richtlijn Auteurs Publicatiedatum Titel richtlijn Auteurs Publicatiedatum Opbouw presentatie 1. Aanleiding en ontwikkeling richtlijn 2. Definities en begripsafbakening 3. Seksuele ontwikkeling kinderen 4. Seksuele ontwikkeling jongeren

Nadere informatie

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit

Nadere informatie

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy Reality Reeks Verwerkingsopdrachten Mooi meisje Verliefd op een loverboy Lees blz. 3. Woont Laura in de stad of op het platteland? Hoe weet je dat? Lees blz. 5 en 7. Woont Laura s oma al lang op de boerderij?

Nadere informatie

Seksuele opvoeding van kinderen (0 18 jaar) met een beperking. Brochure voor ouders

Seksuele opvoeding van kinderen (0 18 jaar) met een beperking. Brochure voor ouders Seksuele opvoeding van kinderen (0 18 jaar) met een beperking Brochure voor ouders 1 Inhoudsopgave Pagina 12 Verstandelijke beperking Er ontstaat bij deze kinderen een verschil tussen wat het lichaam kan

Nadere informatie

BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek.

BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. BLADZIJDE Ik werd op mijn achttiende jaar moeder van mijn dochter Irem Lourens. Irem kwam al vroeg in de pubertijd en ik raakte lichtelijk in paniek. De gedachten alleen al dat mijn kleine meid seks zou

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste twee bijeenkomsten over seksualiteit hebben we al besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders

Nadere informatie

Welke (Zuid) Limburgse cijfers zijn bekend?

Welke (Zuid) Limburgse cijfers zijn bekend? Welke (Zuid) Limburgse cijfers zijn bekend? Mieke Steenbakkers Unithoofd Centrum Seksuele Gezondheid Limburg GGD Zuid Limburg 21 juni 2018 refereeravond AW Voorkomen van ongewenste (tiener)zwangerschappen

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Over: www.bewareofloverboys.nl

Over: www.bewareofloverboys.nl 1 Naam: www.bewareofloverboys.nl Voordat je begint met de opdrachten? Lees dit door: Als je je niet prettig voelt bij het lezen van bepaalde dingen: Stop met het lezen van deze site. Praat erover met iemand

Nadere informatie

Kenniscentrum seksualiteit

Kenniscentrum seksualiteit Kenniscentrum seksualiteit ks ue 0 18 Se ar on ja le tw ik ke lin g va n ki nd er en 02 03 Als mijn kind doktertje speelt, moet ik me dan zorgen maken? Is het normaal dat mijn puber op internet op zoek

Nadere informatie

Utrecht, maart Rutgers Arthur van Schendelstraat MJ Utrecht Postbus GA Utrecht

Utrecht, maart Rutgers Arthur van Schendelstraat MJ Utrecht Postbus GA Utrecht Arthur van Schendelstraat 696 3511 MJ Utrecht Postbus 9022 3506 GA Utrecht +31(0)30 231 34 31 office@rutgers.nl www.rutgers.nl www.rutgers.international Utrecht, maart 2017 BIC ABNA NL 2A IBAN NL18 ABNA

Nadere informatie

Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is normaal?

Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is normaal? Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is normaal? Congres Seks over de grens 26 januari 2009 Lou Repetur en Kristin Janssens (MOVISIE) Inhoud 1. Wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag? Opvattingen

Nadere informatie

De eerste keer. Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 18,3 18,1 17,2 17,3

De eerste keer. Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 18,3 18,1 17,2 17,3 Feiten en cijfers Veenkoloniën (Groningen/Drenthe) 2017 De eerste keer Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 18,3 18,1 17,2 17,3 Veenkoloniën Landelijk Veenkoloniën

Nadere informatie

Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting

Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting Normen en waarden De spelleider wijst iemand aan die een casus voorlegt waarin seksuele voorlichting is gegeven aan een cliënt. Bespreek in tweetallen

Nadere informatie

Pubertijd volgens Midas Dekkers (bioloog)

Pubertijd volgens Midas Dekkers (bioloog) Pubertijd volgens Midas Dekkers (bioloog) Pubertijd is als je vader verandert van een held in een ouwe zak en je moeder van een warme haven in een theemuts Wensen en Grenzen Elizabeth Hamelinck GGD Hollands

Nadere informatie

Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik

Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik Groep 1 Les 1: Wie ben ik De leerlingen kennen hun eigen lichaam De leerlingen krijgen inzicht in de overeenkomsten en verschillen in lichaamskenmerken De leerlingen

Nadere informatie

Overzicht van de onderzoeksresultaten

Overzicht van de onderzoeksresultaten The Big O-enquête New Business Research In opdracht van Female Secret From Amsterdam Lore Elzinga Januari 2017 Overzicht van de onderzoeksresultaten Intro Het vrouwelijk orgasme onder de loep De meeste

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Resultaten onderzoek seksualiteit

Resultaten onderzoek seksualiteit Resultaten onderzoek seksualiteit Augustus 2015 In opdracht van Way of Life en de NPV Uitgevoerd door Direct Research www.wayoflife.nl www.npvzorg.nl Conclusies Kennis Seksuele voorlichting Opvattingen

Nadere informatie

Kenniscentrum seksualiteit

Kenniscentrum seksualiteit Kenniscentrum seksualiteit ks 6 9 Se ja le ar ue op vo ed in g va n ki nd er en 02 03 Seksuele ontwikkeling Kinderen groeien niet alleen in de lengte, ze groeien ook in hun seksualiteit. Deze seksuele

Nadere informatie

SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school. Oka Storms Ben Serkei

SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school. Oka Storms Ben Serkei SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school Oka Storms Ben Serkei Wat gaan we doen? * Achtergronden seksualiteit * Invloed beeldcultuur en gevolgen * Oefening Wat is grensoverschrijdend? * Seksueel

Nadere informatie

Verliefd zijn is dat je iemand meer dan aardig vindt, eigenlijk véél meer dan aardig.

Verliefd zijn is dat je iemand meer dan aardig vindt, eigenlijk véél meer dan aardig. Verliefd Savannah (11) Verliefd zijn is dat je iemand meer dan aardig vindt, eigenlijk véél meer dan aardig. Massimo (11) Dat je iemand ziet die je heel mooi vindt. Dan wil je gewoon bij haar zijn. Misschien

Nadere informatie

VRIENDSCHAP EN RELATIES

VRIENDSCHAP EN RELATIES VRIENDSCHAP EN VRIENDSCHAP Als je in de puberteit komt, wordt vriendschap belangrijk. Je vrienden kies je zelf uit. Er zijn mensen die één boezemvriend of één hartsvriendin hebben. Andere mensen hebben

Nadere informatie

Iva Bicanic Landelijk Psychotraumacentrum UMC Utrecht

Iva Bicanic Landelijk Psychotraumacentrum UMC Utrecht Normale seksuele ontwikkeling van kinderen & jongeren Iva Bicanic Landelijk Psychotraumacentrum UMC Utrecht Kinderseksualiteit Intimiteit Lichamelijkheid Seksuele identiteit 0-2 jaar Ontdekken van wereld

Nadere informatie

Seksuele opvoeding. S. Lalić Alle locaties

Seksuele opvoeding. S. Lalić Alle locaties S. Lalić Alle locaties informatie@unikidz.nl 1 Voorwoord Wij vinden het belangrijk dat kinderen zich ontwikkelen. Hierbij hoort ook de seksuele ontwikkeling. Het is belangrijk dat kinderen lichaamsbesef

Nadere informatie

Financiële opvoeding. September 2007

Financiële opvoeding. September 2007 Financiële opvoeding September 2007 Inhoud INHOUD... 1 1 INLEIDING... 2 1.1 AANLEIDING... 2 1.2 METHODE VAN ONDERZOEK... 2 1.3 ACHTERGRONDVARIABELEN... 3 LEESWIJZER... 4 2 ZAKGELD EN KLEEDGELD... 5 2.1

Nadere informatie

Werkstuk Levensbeschouwing Relaties

Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk door een scholier 2503 woorden 3 maart 2008 6,6 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1 Wie versiert wie? De jongen het meisje? Andersom? Of kan het beide?

Nadere informatie

Resultaten onderzoek Rutgers i.s.m. het NOS Jeugdjournaal 2016 Samenvatting. Utrecht, maart 2016 Auteur: Hanneke de Graaf.

Resultaten onderzoek Rutgers i.s.m. het NOS Jeugdjournaal 2016 Samenvatting. Utrecht, maart 2016 Auteur: Hanneke de Graaf. Arthur van Schendelstraat 696 3511 MJ Utrecht Postbus 9022 3506 GA Utrecht +31(0)30 231 34 31 office@rutgers.nl www.rutgers.nl www.rutgers.international Utrecht, maart 2016 Auteur: Hanneke de Graaf BIC

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 3 Samenvatting 8 Resultaten

Inhoudsopgave. Inleiding 3 Samenvatting 8 Resultaten SEKSUELE OPVOEDING Hoe leeft het onderwerp seksuele opvoeding binnen gezinnen, wat is de informatiebehoefte van ouders op dit gebied en in welke vorm hebben zij hierbij behoefte aan ondersteuning? Inhoudsopgave

Nadere informatie

Seks onder je 25e Seksuele gezondheid van jongeren in Flevoland anno 2017

Seks onder je 25e Seksuele gezondheid van jongeren in Flevoland anno 2017 Seks onder je 25e Seksuele gezondheid van jongeren in Flevoland anno 2017 Usha Bregita Ivo Joore Suzan van Dijken Charlie van der Weijden Met dank aan het team Seksuele Gezondheid en administratieve ondersteuning

Nadere informatie

Yvette Dijkxhoorn. Autisme en seksualiteit: ook kdat nog!!

Yvette Dijkxhoorn. Autisme en seksualiteit: ook kdat nog!! Yvette Dijkxhoorn Autisme en seksualiteit: ook kdat nog!! Uitgangspunten - Seksualiteit en intimiteit aspect van het normale leven - Ook bij mensen met beperkingen - Ontwikkeling van ontkenning en straffen

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Stuurwiel. Ik doe alleen seksuele dingen als ik die zelf wil en als de ander akkoord gaat.

Stuurwiel. Ik doe alleen seksuele dingen als ik die zelf wil en als de ander akkoord gaat. Stuurwiel Ik doe alleen seksuele dingen als ik die zelf wil en als de ander akkoord gaat. Ik voel me niet onder druk gezet, ik zet niemand onder druk. Ik ben niet de meerdere of de mindere. Ik doe dingen

Nadere informatie

Doef-Kleine mensen grote gevoelens(06)-cor.qxd 06-05-2014 10:39 Pagina 1. Kleine mensen, grote gevoelens

Doef-Kleine mensen grote gevoelens(06)-cor.qxd 06-05-2014 10:39 Pagina 1. Kleine mensen, grote gevoelens Doef-Kleine mensen grote gevoelens(06)-cor.qxd 06-05-2014 10:39 Pagina 1 Kleine mensen, grote gevoelens Doef-Kleine mensen grote gevoelens(06)-cor.qxd 06-05-2014 10:39 Pagina 2 Doef-Kleine mensen grote

Nadere informatie

(Seksuele) voorlichting aan meisjes met het Syndroom van Turner

(Seksuele) voorlichting aan meisjes met het Syndroom van Turner Uw dochter heeft het Syndroom van Turner. Hoe licht u uw dochter voor? In deze folder leest u meer over hoe en wanneer u uw dochter kunt voorlichten over haar aandoening. (Seksuele) voorlichting aan meisjes

Nadere informatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker

Nadere informatie

Seks en relaties Woordenlijst

Seks en relaties Woordenlijst Seks en relaties Woordenlijst Inhoud Vriendschappen en relaties 3 Lichaamsdelen 4 Seksualiteit 6 Seks en masturbatie 8 Veilige seks en voorbehoedsmiddelen 10 Misbruik 12 2 Vriendschappen en relaties Vriendje

Nadere informatie

Presentatie: Over de grens

Presentatie: Over de grens Presentatie: Over de grens Doel en focus WE CAN YOUNG-campagne Vergroten van seksuele en relationele weerbaarheid van jongeren. Respect hebben voor grenzen van jezelf en die van anderen Vormen van seksueel

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start

Nadere informatie

IEMAND VAN JE FAMILIE

IEMAND VAN JE FAMILIE POLITIE STEUNKAARTJE IEMAND VAN JE FAMILIE STEUNKAARTJE IEMAND VAN JE GEZIN STEUNKAARTJE JE VERKERING STEUNKAARTJE BESTE VRIEND/VRIENDIN STEUNKAARTJE HUISARTS STEUNKAARTJE (LEERLING)BEGELEIDER STEUNKAARTJE

Nadere informatie

Een kwalitatieve analyse van het transmedia storytelling project Verhalen voor onder je kussen. Baukje Stinesen en Reint Jan Renes

Een kwalitatieve analyse van het transmedia storytelling project Verhalen voor onder je kussen. Baukje Stinesen en Reint Jan Renes Een kwalitatieve analyse van het transmedia storytelling project Verhalen voor onder je kussen Baukje Stinesen en Reint Jan Renes Doel van het onderzoek Het vergroten van inzicht in de manier waarop jongeren

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Tekst lezen en een tekstschema invullen

Tekst lezen en een tekstschema invullen Tekst lezen en een tekstschema invullen 1. Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. 2. Lees de tekst. Kom je nog moeilijke woorden tegen in de tekst? Gebruik dan de woordhulp. Schrijf tijdens

Nadere informatie

5 juni 2012 ONDERZOEK BEPERKT WEERBAAR

5 juni 2012 ONDERZOEK BEPERKT WEERBAAR 5 juni 2012 ONDERZOEK BEPERKT WEERBAAR HET ONDERZOEK In opdracht van het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport Uitgevoerd door onderzoekers van Rutgers WPF en Movisie Hoofdvragen Hoe vaak komt

Nadere informatie

Safety first NPV Midden Betuwe Kees Ritmeester

Safety first NPV Midden Betuwe Kees Ritmeester Safety first NPV Midden Betuwe Kees Ritmeester Agenda De Bijbel en seksualiteit Verkenning van de opvoedingsomgeving Ontwikkelingsfasen U en seksualiteit Verschillen tussen jongens en meiden Als je kind

Nadere informatie

Jongens & meisjes, snap jij het?

Jongens & meisjes, snap jij het? Les 2 Jongens & meisjes, snap jij het? We gaan het hebben over seksuele wensen en -grenzen. Wat de één normaal vindt om te doen, kan voor de ander verre van normaal zijn. Dat wordt ook bepaald door wat

Nadere informatie

GOED VRIENDJE? FOUT VRIENDJE?

GOED VRIENDJE? FOUT VRIENDJE? Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Veilig Thuis, tel.: 0800 2000 Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een uitgave van JIP Den Haag en Middin.

Nadere informatie