Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari

Transcriptie

1 Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS EN VORMING Vraag nr. 106 van 20 december 2007 van PAUL DELVA Nederlandstalig onderwijs Brussel - Capaciteit en aantrekkingskracht Na de sluiting van het Brusselse Heilig-Hartcollege (in februari 2007) ontstond er een debat over de kwaliteit van het onderwijs dat Nederlandstalige scholen in het Brusselse Hoofdstedelijke gewest bieden aan hun leerlingen. Er is een rondetafelconferentie over het Nederlandstalig onderwijs in Brussel bijeengeroepen, die haar conclusies heeft neergelegd in juli Er zijn aanbevelingen geformuleerd m.b.t. leerlingen en ouders, schoolorganisaties en pedagogische ondersteuning. Deze aanbevelingen moeten leiden tot een nog hogere kwaliteit van het Brussels Nederlandstalig onderwijs. 1. Hoeveel Nederlandstalige leerlingen (zowel in het basis- als in het secundair onderwijs in het totaal en opgesplitst per niveau) die wonen in het Brussels Hoofdstedelijk gewest (BHG), volgen les in het Vlaamse gewest in het schooljaar ? Beschikt de minister over deze informatie per Brusselse gemeente? Kan hij hiervan een evolutie geven sinds 1999? 2. Hoeveel Nederlandstalige kinderen die buiten het BHG wonen, komen naar het Nederlandstalig onderwijs in Brussel (schooljaar )? Kan de minister hiervan een evolutie geven sinds 1999? Van welke gemeenten in Vlaanderen komen de kinderen naar Brussel en naar welke scholen gaan deze leerlingen? 3. Lopen er initiatieven om Nederlandstalige kinderen uit Vlaanderen ervan te overtuigen om school te lopen in Brussel? Of zijn er in het kader van de rondetafelconferentie over het Brussels onderwijs hierrond initiatieven gepland? 4. Heeft de minister er zicht op hoeveel kinderen (zowel Nederlandstalig als anderstalig) jaarlijks worden geweigerd in het Brussels Nederlandstalig onderwijs (zowel in basis- als in secundair onderwijs), en dit vanaf 1999? Welke initiatieven worden er genomen om de capaciteit van de Brusselse Nederlandstalige scholen te verhogen? 5. Is er onderzoek uitgevoerd naar de reden waarom Nederlandstalige kinderen uit Brussel les volgen in scholen die zich in het Vlaamse gewest bevinden? En omgekeerd: is er onderzoek uitgevoerd naar de reden waarom kinderen uit Vlaanderen les volgen in Brusselse scholen?

2 -102- Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari 2008 Zo ja, wat zijn de resultaten van dit onderzoek en welke initiatieven vloeien daar eventueel uit voort? Zo neen, wordt dergelijk onderzoek gepland?

3 Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS EN VORMING ANTWOORD op vraag nr. 106 van 20 december 2007 van PAUL DELVA 1. Gedifferentieerde en vergelijkbare gegevens om op de vraag te antwoorden zijn in de bestanden van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming slechts beschikbaar met ingang van het schooljaar Voor de voorgaande jaren zitten de gegevens niet op dezelfde manier in de bestanden. Uit deze gegevens hebben we volgende synoptische tabel samengesteld. Let wel: de cijfers voor de schooljaren tot en met zijn deze van de officiële, geverifieerde tellingen die plaats vinden op 1 februari, op basis waarvan de omkaderings- en werkingsmiddelen worden berekend. Voor het schooljaar hebben we uiteraard de geverifieerde cijfers van 1 februari 2008 nog niet en geven we de cijfers van de officieuze telling van oktober. Zeker wat het kleuteronderwijs betreft - tussen september en februari zijn nog een aantal instapmomenten - zijn de cijfers van oktober systematisch lager dan deze van februari. Toch geven we deze cijfers om een eerste beeld te hebben van de evolutie naar het schooljaar toe. Tevens moeten we opmerken dat onze databanken geen "taalcode" bevatten. Of de leerlingen komende uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG), dan wel het Vlaamse Gewest het Nederlands als thuistaal hebben kunnen we dan ook niet onderscheiden. Wat het basisonderwijs betreft, levert dit volgende cijfers op. (*) ( ) (1) (21.892) (2) (124.26) (3) (572) (4) (118.43) (5) (1.100) (6) (110.78) (7) (1.672) (8) (113.28) (9) 8.38% 8.11% 7.84% 7.69% 7.21% (7.64%) (10) (20.220) (11) (125.26) (12) 72.11% 74.05% 76.47% 79.33% 82.56% (585.33%) (13) (1.117) (14) (43.50) (15) (2.358) (16) (64.15) (17) (3.475) (18) (55.65) (19) 27.38% 25.95% 23.53% 20.67% 17.44% (14.67%)

4 -104- Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari 2008 (20) (23.695) (21) (105.85) (22) ( ) (23) (92.21) (24) ( ) (25) (92.71) (*) cijfers betreffen de oktobertelling - niet vergelijkbaar met de officiële februari-tellingen. (1) aantal leerlingen, gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die Vlaams basisonderwijs volgen, zowel binnen als buiten het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. (2) Evolutie-index van lijn (1), vergelijking met het schooljaar (3) kleuteronderwijs: aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die kleuteronderwijs volgen in het Vlaamse Gewest (4) evolutie-index van lijn (3), vergelijking met het schooljaar (5) lager onderwijs: aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die lager onderwijs volgen in het Vlaams Gewest (6) evolutie-index van lijn (5), vergelijking met het schooljaar (7) totaal basisonderwijs, aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die basisonderwijs volgen in het Vlaams Gewest (som lijnen (3) en (5)) (8) evolutie-index van lijn (7), vergelijking met het schooljaar (9) procentueel aandeel van het totaal aantal basisschoolleerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (lijn (1)), die les volgen in het Vlaams Gewest (10) totaal basisonderwijs, aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die Vlaams basisonderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (11) evolutie-index van lijn (10), vergelijking met het schooljaar (12) procentueel aandeel van de basisschoolleerlingen, gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in het totaal aantal basisschoolleerlingen die Vlaams basisonderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (lijn 20) (13) kleuteronderwijs: aantal leerlingen gedomicilieerd in het Vlaams Gewest, die Vlaams kleuteronderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (14) evolutie-index van lijn (13), vergelijking met het schooljaar (15) lager onderwijs: aantal leerlingen gedomicilieerd in het Vlaams Gewest, die Vlaams lager onderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (16) evolutie-index van lijn (15), vergelijking met het schooljaar

5 Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari (17) totaal basisonderwijs: aantal leerlingen gedomicilieerd in het Vlaams Gewest, die Vlaams basisonderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (som lijnen (13) en (15)) (18) evolutie-index van lijn (17), vergelijking met het schooljaar (19) procentueel aandeel van de basisschoolleerlingen gedomicilieerd in het Vlaams Gewest in het totaal aantal basisschoolleerlingen die Vlaams basisonderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (lijn 20) (20) totaal aantal leerlingen die Vlaams basisonderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (som lijnen (10) en (17)) (21) evolutie-index van lijn (20), vergelijking met het schooljaar (22) totaal aantal leerlingen, gedomicilieerd in het Vlaams Gewest, die basisonderwijs volgen in het Vlaams Gewest (23) evolutie-index van lijn (22), vergelijking met het schooljaar (24) Vlaanderen: totaal aantal leerlingen die Vlaams basisonderwijs volgen (som lijnen (7), (20) en (22) (25) evolutie-index van lijn (24), vergelijking met het schooljaar Uit de gegevens van de lijnen (1), (2), (10), (11), (20) en (21) kunnen we opmaken dat het aantal leerlingen Vlaams basisonderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest duidelijk aan het toenemen is, zij het dat deze groei in het schooljaar gestopt is. De officieuze telling die de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) in het begin van het schooljaar houdt op basis van gegevens verschaft door de schooldirecties geven een minimale groei (+ 0.1% in het kleuteronderwijs, + 2,7 % in het lager onderwijs) te zien (zie stalig+onderwijs/cijfers.htm). In de startnota van de Rondetafelconferentie Brussel, die ik in 2007 samen met de VGC heb georganiseerd (zie wordt op basis van de gegevens zowel van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en van de Vlaamse Gemeenschapscommissie de evolutie van het Vlaams onderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geschetst. Wat het kleuteronderwijs betreft evolueerde men van de leerlingen in (voor de invoering van de "liberté du père de famille") via een systematische daling tot in (4.377 leerlingen) naar kleuters in het schooljaar Meer dan 22% van de kleuters uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gaan naar het Vlaams onderwijs. In het lager onderwijs gaat de evolutie van in tot een dieptepunt in (8.336 leerlingen) naar in het schooljaar leerlingen in het schooljaar Meer dan 16% van de Brusselse lagere schoolkinderen volgen les in het Vlaams onderwijs. Omwille van de hoge retentiegraad binnen het Vlaams onderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, volgt het lager onderwijs - zij het met vertraging - de evolutie van het kleuteronderwijs. Dat de groeicurve in het schooljaar tot stand gebracht, dan wel afgevlakt is, wordt door het werkveld verbonden met de capaciteitsproblematiek.

6 -106- Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari 2008 Vergeleken met de negatieve evolutie van het globale leerlingenaantal in het basisonderwijs in het Vlaams Gewest en Vlaanderen in zijn totaliteit, is het stijgend leerlingenaantal in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest opmerkelijk. Deze toename is te verklaren door het groter geboortecijfer in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het groeiend aantal anderstaligen, die met het oog op de toekomstmogelijkheden kiezen voor het Vlaams onderwijs. De kwantitatieve toename, heeft echter een aantal kwalitatieve verschuivingen meegebracht, zowel wat de thuistaal van de leerlingen, de sociale samenstelling en culturele achtergrond en de woonplaats van de leerlingen. Wat het aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest betreft, die basisonderwijs volgen in het Vlaams Gewest, geeft lijn (3) de aantallen voor het kleuteronderwijs, lijn (5) de aantallen voor het lager onderwijs, lijn (7) het totaal van het basisonderwijs, met in lijnen (4), (6) en (8) de evolutie-index vergeleken met het schooljaar en lijn (9) het procentueel aandeel van het aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Gewest die les volgen in een basisschool in het Vlaamse Gewest, vergeleken met het totaal aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest die Vlaams basisonderwijs volgen. Procentueel daalt dit aantal leerlingen (lijn (9)), wat te verklaren valt door de nog grotere toename van leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die binnen dit Gewest Vlaams basisonderwijs volgen. Uiteraard zijn er over gemeente-, provincie- en gewestgrenzen heen (in beide richtingen) normale leerlingenbewegingen waar te nemen. Soms ligt de school in de andere gemeente, provincie, gewest dichter bij de woonplaats. Ouders laten soms hun kinderen les volgen in de gemeente waar ze tewerk gesteld zijn. Deze leerlingenbewegingen bleven wat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest lange tijd vrij stabiel. En procentueel gesproken was de tendens in dalende lijn. In absolute cijfers en tendentieel (lijnen (7) en (8)) evenwel, zien we dat het aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat in het Vlaams Gewest basisonderwijs volgt systematisch toeneemt, uitgesproken in het kleuteronderwijs en licht in het lager onderwijs. Hierover bevraagd, verwijst het werkveld weer naar de capaciteitsproblemen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest die inderdaad groter zijn in het kleuteronderwijs dan in het lager. In bijlage 1 vindt men de gemeenten uit het Vlaams Gewest waar leerlingen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest basisonderwijs volgen (voorlopige telling ). Zoals te verwachten situeren deze zich voornamelijk in de brede Vlaamse Rand en in Halle en Lennik. Daarenboven is het buitengewoon onderwijs in Brussel beperkt qua aanbod, zodat vaak scholen voor buitengewoon onderwijs buiten het Gewest worden opgezocht. In bijlage 2 - eerste deel wordt weergegeven uit welke Brusselse gemeenten basisschoolleerlingen naar het Vlaamse Gewest gaan om school te lopen. Hierbij valt op dat gemeenten met een capaciteitsprobleem in de lift zitten; Het meest frappant zijn evenwel de cijfers van de lijnen (13) tot en met (19) die de evolutie weergeven van het aantal leerlingen gedomicilieerd in het Vlaams Gewest die les volgen in het Vlaams basisonderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De evolutie is vooral de laatste schooljaren negatief, uitgesproken voor het kleuteronderwijs. Grof geschat is het aantal kleuters op enkele jaren (bijna) gehalveerd. Het lager onderwijs volgt, zij het op afstand. Uit bijlage 2 (tweede deel) kan men afleiden uit welke gemeenten uit het Vlaamse Gewest leerlingen komen die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest les volgen. Het zijn gemeenten uit

7 Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari de brede Vlaamse Rand en enkele andere gemeenten uit Halle-Vilvoorde en zelfs uit de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen die een goede verbinding hebben met Brussel. Uit bijlage 3 kan men afleiden naar welke gemeenten en instellingen leerlingen uit het Vlaamse Gewest zich wenden. Het zijn vaak scholen gelegen aan de buitenzijde van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dan wel basisscholen verbonden aan (als prestigieus ervaren) secundaire scholen. De verklaring van de duidelijk dalende tendens heeft zeker iets te maken met de capaciteitsproblemen. Toch moeten er andere verklaringsgronden zijn. Het opleven van een aantal basisscholen in de brede Vlaamse Rand is misschien een oorzaak (maar wellicht ook een gevolg). Ook uit de onderscheiden evoluties van verschillende scholen en zelfs onderwijsnetten kunnen verklaringsgronden gevonden worden. 2. Wat het secundair onderwijs betreft, gelden de zelfde inleidende opmerkingen als voor het basisonderwijs. Gedifferentieerde en vergelijkbare gegevens zijn in de databanken beschikbaar sinds het schooljaar De gegevens van zijn de voorlopige gegevens van oktober 2007, die niet helemaal vergelijkbaar zijn met de officiële februaritellingen van de andere schooljaren. In het secundair onderwijs hebben de leerlingen de kans om van studierichting (en van school) te veranderen tot 15 februari wat kan leiden tot verschillen tussen beide tellingen. Ook hier hebben onze bestanden geen "taalcode" en wordt er geen onderscheid gemaakt tussen leerlingen op basis van het feit of ze al dan niet het Nederlands als thuistaal hebben. (*) (1) (8.939) (2) (131.30) (3) (1.743) (4) (147.34) (5) 17.38% 17.66% 17.78% 18.15% 18.25% (19.50%) (6) (7.196) (7) (127.93) (8) 47.00% 48.80% 50.21% 51.37% 52.65% (53.48%) (9) (6259) (10) (98.66) (11) 53.00% 51.20% 49.79% 48.63% 47.35% (46.52%) (12) (13.455) (13) (112.42) (14) ( ) (15) (104.46) (16) ( ) (17) (104.80) (*) cijfers betreffen de oktobertelling - niet vergelijkbaar met de officiële februari-tellingen (1) aantal leerlingen, gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die Vlaams secundair onderwijs volgen, zowel binnen als buiten het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

8 -108- Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari 2008 (2) evolutie-index van lijn (1) vergelijking met het schooljaar (3) aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die secundair onderwijs volgen in het Vlaams Gewest (4) evolutie-index van lijn (3), vergelijking met het schooljaar (5) procentueel aandeel van het aantal leerlingen, gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (lijn (1)), die secundair onderwijs volgen in het Vlaams Gewest (6) aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die secundair onderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (7) evolutie-index van lijn (6), vergelijking met het schooljaar (8) procentueel aandeel van leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in het totaal aantal leerlingen die Vlaams secundair onderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (lijn (12). Let wel: vanaf het schooljaar is dit aantal onderschat (**) (9) aantal leerlingen gedomicilieerd in het Vlaams Gewest, die Vlaams secundair onderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Let wel: vanaf het schooljaar is dit aantal overschat (**) (10) evolutie-index van lijn (9), vergelijking met het schooljaar Let wel: vanaf het schooljaar is dit cijfer overschat (**) (11) procentueel aandeel van de leerlingen gedomicilieerd in het Vlaams Gewest, in het totaal aantal leerlingen die Vlaams secundair onderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Let wel: vanaf het schooljaar is dit aantal overschat (**) (12) totaal aantal leerlingen die Vlaams secundair onderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Let wel: vanaf het schooljaar is dit cijfer overschat (**) (13) evolutie-index van lijn (12), vergelijking met het schooljaar Let wel: vanaf het schooljaar is dit cijfer overschat (**) (14) totaal aantal leerlingen, gedomicilieerd in het Vlaams Gewest die secundair onderwijs volgen in het Vlaams Gewest Let wel: vanaf het schooljaar is dit aantal zeer licht onderschat (**) (15) evolutie-index van lijn (14), vergelijking met het schooljaar Let wel: vanaf het schooljaar is dit cijfer zeer licht onderschat (16) Vlaanderen: totaal aantal leerlingen die Vlaams secundair onderwijs volgen (som lijnen (3), (12) en (14)) (17) evolutie-index van lijn (16), vergelijking met het schooljaar

9 Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari (**) Met ingang van het schooljaar werd het Lucernacollege Anderlecht in de subsidieregeling opgenomen. Deze instelling heeft tevens vestigingsplaatsen in Antwerpen, Genk en Gent. In de bestanden van het secundair onderwijs kunnen we de leerlingenaantallen van de onderscheiden vestigingsplaatsen afzonderlijk niet bepalen. Voor een inschatting van de vertekening: zie hieronder. Uit de gegevens van de lijnen (1), (3) en (12) blijkt dat het Vlaams secundair onderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de laatste jaren in opmars is. De groei-indexen zijn significant hoger dan deze van het Vlaamse Gewest, dan wel van het Vlaamse secundair onderwijs in het algemeen. De hoge retentiegraad binnen het Vlaams secundair onderwijs in het Gewest doet vermoeden dat deze toestroom zich nog verder zal doorzetten. Net zoals in het basisonderwijs gaat deze kwantitatieve groei gepaard met kwalitatieve verschuivingen in de schoolbevolking én qua thuistaal als qua sociale en culturele achtergrond. Ook de verhouding tussen het aantal leerlingen afkomstig van buiten, dan wel van binnen het Gewest is aan het verschuiven. Deze gegevens dienen evenwel gesitueerd te worden in een langer tijdsperspectief. Uit de bij punt 1. (basisonderwijs) vermelde gegevens, blijkt dat het Vlaams secundair onderwijs in het Gewest de voorbije decennia sterk afgenomen is, zowel qua leerlingenaantallen als qua aanbod. Van de leerlingen uit het refertejaar daalde het leerlingenaantal in tot om dan vanaf het schooljaar te stijgen tot in thans in het schooljaar Het "marktaandeel" van het Vlaams secundair onderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bedraagt 15 % van de leerlingen die in het Gewest secundair onderwijs volgen. Van ministens even groot belang is dat het aantal Vlaamse scholen in het Gewest de voorbije decennia verminderd is. Vooral scholen met een technisch en beroepsprofiel sloten hun deuren. Maar ook in de overblijvende scholen verschraalde het aanbod aan T.S.O.- en B.S.O.- studierichtingen. Zodat het Vlaams secundair onderwijs in het Gewest een zeer sterk A.S.O.- gehalte heeft, vaak aangevuld met "zachtere" T.S.O.- en B.S.O.-studierichtingen. Vlaams nijverheidstechnisch onderwijs is in het Gewest maar zeer beperkt aanwezig. Een aantal pogingen die recent ondernomen werden om toekomstgerichte T.S.O.- en B.S.O.- studierichtingen op te richten, hebben zeker niet het verhoopte succes. Uiteraard kan gehoopt worden dat door de verdere doorstroming vanuit het basisonderwijs ook een groeiend potentieel voor T.S.O.- en B.S.O.-richtingen zal ontstaan. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat een aanzienlijk aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest school lopen in het Vlaamse Gewest. In bijlage 4 (eerste deel) en bijlage 5 vind men de Brusselse gemeenten van waaruit leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, secundair onderwijs volgen in het Vlaamse Gewest. In bijlage 5 vind men tevens in welke gemeenten en in welke scholen deze leerlingen secundair onderwijs volgen. Uiteraard gaat de grote meerderheid naar scholen uit de brede Vlaamse Rand, maar ook naar gemeenten in de rest van Halle-Vilvoorde en de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen, die wat vervoer betreft gemakkelijk te bereiken zijn. De scholen overlopende, valt op dat naast enkele sterke scholen in de brede Vlaamse Rand, dicht bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, deze stroom vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voornamelijk gaat naar scholen met een T.S.O.- en B.S.O.-profiel, dan wel naar het

10 -110- Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari 2008 buitengewoon secundair onderwijs. Blijkbaar vinden heel wat jongeren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest onvoldoende studierichtingen en voorzieningen die aangepast zijn aan hun studiekeuze en/of handicap. Dit naast het normale "grensverkeer" dat ook in de rest van Vlaanderen optreedt. De groei van het aantal leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dat les gaan volgen in het Vlaams Gewest (zie de lijnen (3),(4) en (5)is systematisch groter dan de groei van het totaal aantal Brusselse leerlingen dat Vlaams secundair onderwijs volgt. Het verschil is niet echt groot, maar toch op te merken. Eenzelfde (zacht groeiende) trend had zich ook in de jaren voorafgaand aan het schooljaar voorgedaan, wellicht gerelateerd aan de uitbouw van secundaire scholen in de Vlaamse Rand en de verschraling van het studieaanbod in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De beweging vanuit het Vlaams Gewest naar het Vlaams secundair onderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moet eveneens in een langere tijdsperiode gesitueerd worden. Nog in vormden deze leerlingen (waarvan het grootste deel afkomstig uit Halle-Vilvoorde) 63, 57 % van de Vlaamse leerlingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De afkalving, zowel in absolute cijfers als procentueel vond geleidelijk, met een paar procentpunten per jaar plaats. Wat het procentueel aandeel (lijn (11)) betreft wordt dit de laatste jaren nog versterkt door het groeiend aandeel van de leerlingen voortkomend uit het Vlaams basisonderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit uit zich op dit moment vooral in de eerste graad secundair onderwijs. Deze afkalving van leerlingen uit het Vlaams Gewest in absolute cijfers (en qua evolutieindex) is de laatste jaren schijnbaar afgevlakt. (zie lijnen (9), en (10). In werkelijkheid is dit evenwel niet zo. Sinds het schooljaar werd het Lucerna-college met als hoofdzetel Anderlecht, maar met vestigingsplaatsen in Antwerpen, Genk en Gent in de subsidieregeling opgenomen. Aangezien in het secundair onderwijs geen normen bestaan wat vestigingsplaatsen betreft, worden alle leerlingen aangerekend op de hoofdzetel. Om een zicht te krijgen op de leerlingenaantallen hebben we ondersteld dat alle leerlingen van het Lucernacollege Anderlecht afkomstig van buiten het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Vlaams Brabant school lopen in de vestigingsplaatsen Antwerpen, Genk en Gent. Op de voorlopige cijfers van komen we dan tot 537 leerlingen, die van het totaal aantal leerlingen van de lijnen (9) en (12) afgetrokken moeten worden. Zo komen we voor het aantal leerlingen afkomstig uit het Vlaamse Gewest tot leerlingen (in plaats van 6.259), wat meebrengt dat de evolutie-index daalt tot en het procentueel aandeel in het totaal van het secundair onderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tot %. Dit betekent dat de langzame afkalving van een paar punten per jaar, in de cijfers waargenomen tot het schooljaar , zich in werkelijkheid thans nog doorzet. Abstractie gemaakt van het Lucernacollege, uit welke gemeenten in het Vlaamse Gewest komen deze leerlingen? Hierbij moeten we een duidelijk onderscheid maken tussen Halle-Vilvoorde en de rest van het Vlaams Gewest. Uit de rest van het Vlaams Gewest komen vooral leerlingen naar gespecialiseerde instellingen uit het buitengewoon onderwijs en de beide kunsthumaniora's. Uit Halle-Vilvoorde is dat ook het geval, maar komt een aanzienlijke stroom naar enkele bekende instellingen in het centrum van het Gewest, dan wel naar een aantal instellingen aan de buitenkant van het Gewest, die traditioneel gericht zijn op het opvangen van leerlingen uit de Vlaamse Rand.

11 Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari Vanuit de Vlaamse Gemeenschapscommissie en de (koepels van) onderwijsverstrekkers in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest lopen diverse initiatieven in dit verband. De Vlaamse Gemeenschap zelf dient zich in dit verband logischerwijs terughoudend op te stellen. De jaarlijkse sensibiliseringscampagne van de Vlaamse Gemeenschapscommissie richt zich de laatste jaren doelbewust op een publiek voor het secundair onderwijs en meer bepaald op het aanbod van het technisch en beroepssecundair onderwijs. Deze campagne wordt ook gevoerd in de brede Rand (inclusief een deeltje van Oost-Vlaanderen). Ook dit jaar gaat in de maand februari een studiekeuzebeurs door in het Gemeenschapscentrum "De Markten". Geïnteresseerde leerlingen kunnen zich inschrijven voor een "vakmansroute" en voor een bedrijfsbezoek. Het Lokaal Overlegplatform Basisonderwijs Brussel maakte de keuze om de informatiecampagne met betrekking tot de gezamenlijke inschrijvingsprocedure voor alle Brusselse basisscholen ook bekend te maken in de ruimere Rand. Dit kwam onder meer aan bod door redactionele artikels in de "Randkrant" en advertenties in publicaties die (ook) in de Rand worden verspreid. Het vrij gesubsidieerd secundair onderwijs plant een specifieke campagne om de positieve "extra's" van studeren in Brussel in de verf te zetten en voorziet specifieke activiteiten in dit verband. 4. Het registreren van weigeringen gebeurt in het kader van het GOK-decreet. De registratie van de eerste formele weigeringen hadden betrekking op het schooljaar Wat het basisonderwijs betreft, kunnen we volgende cijfers geven: (1.217) (voorlopige cijfers, zijn nog niet volledig) Bij de registratie van de weigeringen wordt geen taalcode gebruikt. In deze cijfers zitten heel wat dubbeltellingen. Binnen de Rondetafelconferentie werd dan ook gevraagd om een electronisch registratiesysteem op te zetten, zodat de dubbeltellingen uitgezuiverd zouden kunnen worden. Op zich is er globaal voldoende capaciteit in het geheel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De resterende capaciteit was naar het schooljaar toe nog eenheden (2 mei 2007, bij de start van de vrije inschrijvingen, dus na de inschrijving van de voorrangsgroepen, waaronder leerlingen met als thuistaal het Nederlands). Dit betekent evenwel niet dat er geen scholen zijn die "vol" zitten, dan wel "vol" zitten voor bepaalde leerjaren.de grootste problemen stelden zich nadrukkelijker voor kinderen die in september 2007 wensten te starten in de eerste, tweede of derde kleuterklas. Omdat ouders zich richten op basisscholen in hun buurt, dan wel op enkele bekende scholen waren er wel weigeringen maar die konden in het verleden grotendeels opgevangen worden door andere scholen binnen het Gewest. Dit blijkt de laatste schooljaren steeds moeilijker te verlopen. Vooral het kleuteronderwijs stelt ernstige problemen, wat zich uit in het stagneren van de leerlingenaangroei dit schooljaar. Wat het secundair onderwijs betreft, kunnen we volgende cijfers geven:

12 -112- Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari (23) (voorlopige cijfers, zijn nog niet volledig) In regel kan binnen de scholengemeenschappen secundair steeds een oplossing gevonden worden, zij het niet altijd in de school van keuze, die op een bepaald moment helemaal vol kan zitten (één instelling) of voor bepaalde structuuronderdelen zich als "vol" opgeven. Tevens werden een aantal bijkomende leerjaren 1B en beroepsvoorbereidende leerjaren bijkomend opgericht. Tijdens de Rondetafelconferentie werden door het werkveld, wat een mogelijke capaciteitsuitbreiding diverse, tegenstrijdige meningen ingenomen. Een deel van de gesprekspartners wenst geen uitbreiding van het aanbod. Dit zou toch maar vol lopen met anderstalige leerlingen. Een ander deel wenst geen uitbreiding van het aantal scholen, hoogstens een gecontroleerde uitbreiding van de bestaande scholen waarbij de kwalitatieve draagkracht van de school bewaakt moet worden. Andere gesprekspartners zien wel wat in een capaciteitsuitbreiding, vooral in de gemeenten met de hoogste graad aan weigeringen (hoofdzakelijk Brussel-Stad en de gemeenten grenzend aan de Vijfhoek, in het bijzonder Schaarbeek en Anderlecht) of waar het gemeentebestuur geen Nederlandstalig basisonderwijs inricht. Op basis van de Rondetafelconferentie werd met de Vlaamse Gemeenschapscommissie afgesproken dat deze laatste in 2008 een systematische studie zou opzetten van de capaciteitsproblemen in het basisonderwijs. Het onderzoek zal zich toespitsen op het definiëren van het begrip "capaciteit" en waar zich capaciteitsproblemen voordoen. Wat het secundair onderwijs betreft is uit de Rondetafelconferentie naar voor gekomen dat onder regie van de Vlaamse Gemeenschapscommissie met de onderwijsverstrekkers en de socio-economische partners een "master-plan" voor het Brussels secundair onderwijs zou opgestart worden om te komen tot een meerjarenovereenkomst, waarbij toekomstgerichte T.S.O.- en B.S.O.-studierichtingen zouden uitgebouwd worden. Als Vlaamse Gemeenschap hebben we met ingang van het schooljaar een aanvangsondersteuning voor nieuwe oprichtingen voorzien. Evenwel maakten in de schooljaren en maar twee scholen gebruik van deze mogelijkheden. Wel werd een middenschool opgericht, die zich wenst uit te bouwen met technische en beroepsrichtingen. De programmaties in het K.S.O. naar het schooljaar toe waren wel succesvol. Het collegelid binnen de Vlaamse Gemeenschapscommissie verantwoordelijk voor onderwijs laat tevens een studie uitvoeren over het aanbod van buitengewoon onderwijs in het Gewest. Aansluitend bij de analyse van de leerlingenstromen van het Vlaams Gewest naar het Vlaams secundair onderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest lijkt mij een verdere uitbouw van gespecialiseerde studierichtingen wenselijk om vanuit de centrumfunctie van het Gewest meer leerlingen aan te trekken voor het secundair onderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 5. In de punten 1. en 2. hebben we gezocht naar de redenen waarom leerlingen gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest les volgen in het Vlaams Gewest en waarom leerlingen gedomicilieerd in het Vlaams Gewest les volgen in de Vlaamse scholen gelegen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Bijkomende analyses kunnen worden gemaakt op basis van individuele leertrajecten van leerlingen, en wat het secundair onderwijs betreft de gekozen studierichtingen. Frappant zijn, ook op macroniveau, de verschillen inzake doorstroming naar de onderscheiden onderwijsnetten, die een differentieel groeipatroon vertonen.

13 Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.5 - Februari BIJLAGEN 1. Gemeenten uit het Vlaams Gewest waar leerlingen komende uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest basisonderwijs volgen. 2. Eerste deel: gemeenten uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waaruit leerlingen basisonderwijs volgen in het Vlaams Gewest Tweede deel: gemeenten uit het Vlaams Gewest waaruit leerlingen basisonderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3. Gemeenten en scholen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waar leerlingen komende uit het Vlaams Gewest basisonderwijs volgen 4. Eerste deel: gemeenten uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waaruit leerlingen secundair onderwijs volgen in het Vlaams Gewest Tweede deel: gemeenten uit het Vlaams Gewest waaruit leerlingen secundair onderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 5. Gemeenten uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waaruit leerlingen secundair onderwijs volgen in Vlaanderen en gemeenten en scholen uit het Vlaams Gewest waar zij secundair onderwijs volgen 6. Gemeenten uit het Vlaams Gewest waaruit leerlingen secundair onderwijs volgen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en gemeenten en scholen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waar ze school lopen Bijlage(n):