Archeo(rapport!307!! Het! archeologisch! vooronderzoek! aan! het! Handelsplein! te! Diest!

Transcriptie

1 Archeo(rapport307 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest JeroenVerrijckt,WouterYperman&MaartenSmeets Kessel(Lo,2015 StudiebureauArcheologiebvba

2

3 Archeo(rapport307 HetarcheologischvooronderzoekaanaanhetHandelsplein tediest JeroenVerrijckt,WouterYperman&MaartenSmeets Kessel(Lo,2015 StudiebureauArcheologiebvba

4

5 Colofon Archeo(rapport307 HetarcheologischvooronderzoekaandehetHandelspleinteDiest Opdrachtgever: WillemenRealEstateNV Projectleiding: MaartenSmeets Leidinggevendarcheoloog: WouterYperman Auteurs: JeroenVerrijckt WouterYperman MaartenSmeets Foto sentekeningen: StudiebureauArcheologiebvba(tenzijandersvermeld) Opalleteksten,foto sentekeningengeldteenauteursrecht.zondervoorafgaandelijkeschriftelijke toestemming van Studiebureau Archeologie bvba mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd, bewerkt en/of openbaar gemaakt, hetzij door middel van webpublicatie, druk, fotokopie,microfilmofopwelkeanderewijzeook. D/2015/12.825/50 StudiebureauArcheologiebvba JozefWautersstraat6 3010KesselTLo tel:0474/ fax:016/ ,StudiebureauArcheologiebvba

6

7 Administratievefiche Site DiestTHandelsplein Locatie ProvincieVlaamsTBrabant,GemeenteDiest Lambert72Tcoördinaten Hoekpunt1:X:198899,06Y:185357,8 Hoekpunt2:X:198860,24Y:185310,09 Hoekpunt3:X:198846,28Y:185386,67 Hoekpunt4:X:198818,3Y:185372,71 Oppervlakteprojectgebied 1,15ha Kadastergegevens Afdeling1:SectieB:perceelsnummers:33E,33F en33g Opdrachtgever Willemen Real Estate NV Boerenkrijglaan 133, 2800Mechelen Vergunningsnummer 2015/207 Vergunningshouder WouterYperman Bijzonderevoorwaarden Bijzondere voorwaarden bijdevergunningvoor eenarcheologischeprospectiemetingreepinde bodem:diestthandelsplein Termijnveldwerk 1juni2015 Aardvandebedreiging Bouw van verschillende appartementsblokken (1,15ha). Archeologischeverwachting GelegenineenvernauwingvandeDemervallei, opdegrensvanhethagelandende Kempen.Indeonmiddellijkeomgevingzijnveel archeologischesitesgekendvanafhet mesolithicum.ophetterreinnettennoorden vanhethuidigeprojectgebiedwerdenbijeen eerder archeologisch vooronderzoek geen archeologischrelevantenrestenaangetroffen. Wetenschappelijkebegeleiding Geen

8

9 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Inhoudstafel Inhoudstafel p.1 Hoofdstuk1 Inleiding p.3 1.1Algemeen p.3 1.2Beschrijvingvanhetonderzoeksgebied p.3 1.3Archeologischeenhistorischevoorkennis p.4 1.4Onderzoeksopdrachtenvraagstellingen p.7 Hoofdstuk2 Werkmethode p.9 Hoofdstuk3 Boringen p Fysiografie p Reliëfenhydrografie p Geologie p Bodemgesteldheid p Bodemeenheden p Bodemgenese p Terreinwaarnemingen p Gebiedsafbakeningenboormethode p Deboringen p Cartografischeinformatie p Informatieuitdeboringen p Deresultaten p.22 Hoofdstuk4 Proefsleuvenonderzoek p Lithostratigrafischeenbodemkundigeopbouw p HetsporenTenvondstenbestand p.27 Hoofdstuk5 Synthese p Interpretatieendatering p Beantwoordingonderzoeksvragen p.29 Hoofdstuk6 Besluit p.33 Bibliografie p.35 Bijlagen(CDTrom) Bijlage1:Sporeninventaris Bijlage2:Fotoinventaris Bijlage3:Profielinventaris Bijlage4:Bodemkundigeaspecten 1

10 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest 2

11 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Hoofdstuk1 Inleiding 1.1Algemeen Wegens de plannen voor de bouw van van verschillende appartementsblokken, heeft Onroerend Erfgoed een archeologische prospectie met ingreep in de bodem opgelegd (vergunningsnummer 2015/511)opeenterreinmeteenoppervlaktevan1,15hagelegenaanhetHandelsplein(Diest).Het veldwerkwerduitgevoerddoorstudiebureauarcheologiebvbaop1juni Beschrijvingvanhetonderzoeksgebied Hetterreinisgelegenineenlandelijkecontextopcirca1350mtenzuidoostenvanhetstadscentrum vandiest(fig.1.1)eniskadastraalgekendalsdiestafdeling1,sectieb,percelen33e,33fen33g(fig. 1.2).Hetperceelbestondophetmomentvanonderzoekuitbraakliggendland. GeoTarcheologisch gezien is het projectgebied gesitueerd op de overgang van de kempische archeoregionaardezandleemstreek.(fig.1.3). Fig.1.1:Uittrekselvandetopografischekaartmetsitueringvanhetprojectgebied( Databank OndergrondVlaanderen). 3

12 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Fig.1.2:Uittrekselvanhetkadasterplanmetsitueringvanhetprojectgebied( CADGIS). Fig.1.3:SitueringvanhetprojectgebiedbinnendeverschillendeVlaamsearcheoregio s Archeologischeenhistorischevoorkennis IndedatabankvandeCentraleArcheologischeInventaris(CAI)(fig.1.4))zijnergeenarcheologische meldingen bekend binnen de grenzen van het projectgebied. Ten oosten van het projectgebied komen een aantal percelen voor die door (amateurt)archeologen werden geprospecteerd. Hierbij 1 4

13 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest werdhoofdzakelijklithischmateriaal(o.a.wommersomkwartsiet)ingezameld,meestaltedaterenin het mesolithicum. Een deel werd door het Oudheidkundige Genootschap Testa vzw aangetroffen (CAI1309,1707T1712,1716en1718).EenanderdeelwerdbekekendoorProfessorP.M.Vermeersch (CAI552en554) 2.Erwerdookrecentermateriaalaangetroffenzoals15 de en16 de eeuwsemunten (CAI 1309). Op deze locatie werden eveneens 730 artefacten uit het mesolithicum aangetroffen (vuursteen, wommersomkwartsiet en glimmerzandsteen). De vindplaats heeft een diameter van 20m.AandeoverkantvandeOudebaanwerdin1960bijhetuitgravenvandefunderingvaneenhuis eenvroegeijzertijdharpstedtturnemetcrematierestenvaneenjongemanvan25jaaraangetroffen (CAI 2157). Mogelijk is hier een grafveld aanwezig, omdat bij de bouw van een huis op het aanpalende perceel ook een urne zou zijn aangetroffen. Deze werd echter vernield bij de graafwerken. 3 Verdernaarhetzuiden(CAI157359)werdin2010eenarcheologischvooronderzoek uitgevoerd door Triharch (vergunning 2010/391) met een vervolgonderzoek in 2011 door BAAC (vergunning2011/248).hierbijwerdenrestenaangetroffen uitdeperiodevanaf hetmesolithicum tot en met de late middeleeuwen. Een woonstalhuis en grafheuvel(s) dateren uit de midden bronstijd.verderwerdeenvolmiddeleeuwsewaterputaangetroffen. Fig.1.4:UittrekseluitdeCAImetsitueringvanhetprojectgebied 4. 2 Vermeersch Lodewijckx1976,106T107.EnVanImpe&VanGeel1981,

14 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Fig.1.5:Evolutievanhetlandgebruikterhoogtevanhetprojectgebiedopbasisvanhistorische kaarten(boven:ferrariskaart,onder:vandermaelenkaart). 6

15 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Een compilatie van historisch kaartenmateriaal wijst op het gebruik van het projectgebied als akkerland.dehuidigeoudebaantenzuidwestenvanhetprojectgebiedwasinde18 de eeuwreeds aanwezig. Een windmolen met enkele bijgebouwen is zowel op de Ferrariskaart als de VandermaelenkaartzichtbaartenwestenvanhetprojectgebiedaandeoverkantvandeOudebaan. DezestaannietopdeCAI.DeBevermolen,meernaarhetwesten,staatwelopdeCAI(CAI49).Inhet noordwestenisdestaddiestzichtbaar. DekaartvanVandermaelenbevatdeaanduidingvaneentweedewindmolenhogeropdehelling. Deze werd aangeduid als bovenste molen, terwijl de windmolen die reeds aanwezig was op de Ferrariskaart de naam onderste molen kreeg. De heuvel waarop het projectgebied is gelegen, draagtdenaamparelsberg. 1.4Onderzoeksopdrachtenvraagstellingen Het doel van deze prospectie met ingreep in de bodem is een archeologische evaluatie van het terrein.hierbijmoetenminimaalvolgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: " Welkezijndewaargenomenhorizonten,beschrijving+duiding? " Waardoorkanhetontbrekenvaneenhorizontverklaardworden? " Zijnertekenenvanerosie? " Inhoeverreisdebodemopbouwintact? " Isersprakevaneenofmeerderebegravenbodems? " Zijnersporenaanwezig?Zoja,geefeenbeknopteomschrijving. " Zijndesporennatuurlijkofantropogeen? " Hoeisdebewaringstoestandvandesporen? " Makendesporendeeluitvanéénofmeerderestructuren? " Behorendesporentotéénofmeerdereperiodes? " Kanopbasisvanhetsporenbestandindeproefsleuveneenuitspraakwordengedaanoverde aardenomvangvanoccupatie? " Zijnerindicaties(greppels,grachten,lineairepaalzettingen, )diekunnenwijzenopeen inrichtingvaneenerf/nederzetting? " Zijnerindicatiesvoordeaanwezigheidvanfunerairecontexten?Zoja; " Hoeveelniveauszijnerteonderscheiden? " Watisdeomvang? " Komeneroversnijdingenvoor? " Watishet,geschatte,aantalindividuen? " Kunnendesporengelinktwordenaannabijgelegenarcheologischvindplaatsen? " Watisderelatietussendebodemendearcheologischesporen? " Watisderelatietussendebodemendelandschappelijkecontext(landschapalgemeen, geomorfologie, )? " Isereenbodemkundigeverklaringvoordepartiëleafwezigheidvanarcheologischesporen?Zoja, waarom?zonee,waaromniet? " Kunnenarcheologischevindplaatsenintijd,ruimteenfunctieafgebakendworden(incl.de argumentatie)? " Watisdevastgesteldeenverwachtebewaringstoestandvanelkearcheologischevindplaats? " Watisdewaardevanelkevastgesteldearcheologischevindplaats? " Watisdepotentiëleimpactvandegeplanderuimtelijkeontwikkelingopdewaardevolle archeologischevindplaatsen? 7

16 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest " Voorwaardevollearcheologischevindplaatsendiebedreigdwordendoordegeplanderuimtelijke ontwikkeling:hoekandezebedreigingweggenomenofverminderdworden(maatregelenbehoud in#situ)? " Voorwaardevollearcheologischevindplaatsendiebedreigdwordendoordegeplanderuimtelijke ontwikkelingendienietinsitubewaardkunnenblijven: 1." Watisderuimtelijkeafbakening(indriedimensies)vandezonesvoorvervolgonderzoek? 2." Welkeaspectenverdienenbijzondereaandacht,zowelvanuitmethodologiealsaanpakvoorhet vervolgonderzoek? " Welkevraagstellingenzijnvoorvervolgonderzoekrelevant? Zijnervoordebeantwoordingvandezevraagstellingennatuurwetenschappelijkeonderzoeken nodig?zoja,welketypestaalnameszijnhiervoornoodzakelijkeninwelkehoeveelheid? Bijkomendevraagstelling: TWatisderuimtelijkeafbakening(indriedimensies)vandezonesvoorvervolgonderzoek? 8

17 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Hoofdstuk2 Werkmethode Het archeologisch vooronderzoek bestaat uit verschillende fasen. Eerst dienen er verkennende boringenuitgevoerdtewordenomdebodemopbouwteachterhaleneneventuelearcheologische zonesaftebakenen.afhankelijkvandieresultatenkanerovergegaanwordentothetuitvoerenvan megaboringenineenverdichtgridomeventueleconcentratiesvanlithischmateriaaloptesporen. Afhankelijkvandezeresultatenkonovergegaanwordennaardeaanlegvanproefputten.Alslaatste fasewerdhetproefsleuvenonderzoekuitgevoerd. Conform de opgelegde voorschriften werden de verkennende boringen uitgevoerd met een edelmanboor(ø7cm).deboorkolommenwerdengefotografeerdenbeschreven.intotaalwerden twaalfboringen (BO) uitgevoerd. Op basis van de vaststellingen werd in overleg met Onroerend Erfgoedbeslistomonmiddellijkovertegaantothetproefsleuvenonderzoek. Fig.2.1:Hetsleuvenplan. Tijdens het veldwerk werd de methode van continue proefsleuven gebruikt. Over de volledige oppervlaktevanperceel33fwerdenvijfproefsleuven(sl)gegravenmeteenmaximaletussenafstand van15m.erwerdéénkijkvensteraangelegdterhoogtevans1.depercelen33een33gwarenniet toegankelijkwegensnogaanwezigebebouwingenwegenis.(fig.2.1).intotaalwerdeenoppervlakte van 449 m² onderzocht in een representatief grid. Dit komt overeen met 4 % van de totale oppervlakte(1,15ha)vanhetprojectgebied.devereistedekkingsgraadvan12,5%werdnietgehaald. Redenhiervoorishetvoorkomenvaneenweg,gebouwenenbeplantinginhetgrootstedeelvanhet 9

18 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest terreinwaardooronderzoeknietmogelijkwas.intotaalkonerslecht3750m²onderzochtworden. Deze3750m²inachtnemend,iser12%onderzocht. De aangetroffen bodemsporen werden opgeschaafd, gefotografeerd en beschreven 5. Een selectie van de sporen werd gecoupeerd om de diepte, aard en bewaringstoestand ervan te achterhalen. Artefactenwerdenpercontextingezameldenverpakt.Decontourenvandeproefsleuven,delocatie vandeprofielputten,desporenendemaaiveldhoogteswerdeningemetenmetbehulpvaneengpst toestel. 5 Voordebeschrijvingvandeindividuelesporenwordtverwezennaardesporeninventaris(bijlage3). 10

19 N Z HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Hoofdstuk3 3.1Fysiografie 3.1.1Reliëfenhydrografie Boringen Hetonderzoeksgebiedligtopeenhoogtetussen29,5en32mTAW.Hetoppervlakheltafnaarhet noorden(2%)(fig.3.1).deafwateringgebeurtdoorverschillendebekenenderivierdemer(fig.3.2). HetgebiedtussendeDemerendeBegijnebeekwordtgedomineerddooreenreeksheuveltoppen. DaarvanzijndeLuienberg(67m),Prinsenbos(71m),Galgenberg(66m)endeVinkenberg(66m)de belangrijkste. De vallei van de Begijnebeek ligt op 32 m te Kaggevinne en daalt tot 22 m te Webbekom. De Kloosterberg (53m) wordt door een ontdubbeling van de Begijnebeek van de hierbovenheuvelreeksgescheiden 6.OphetDTM(fig.3.2)isdeParelsberg,tennoordoostenvande Kloosterberg, duidelijk te herkennen, weliswaar minder hoog dan de Kloosteberg. Het onderzoeksgebiedligtopdenoordelijkeflankvandeparelsbergenopdeovergangnaardevalleien vandebegijnbeekendedemer. Fig.3.1:Noord zuidhoogteprofielvanhetonderzoeksgebied. 6 BaeyensL.&ScheysG.,1958:.10T11. 11

20 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest 3.1.2Geologie Fig.3.2:Reliëfenhydrografierondhetaangeduideonderzoeksgebied. Tertiar# # OnderhetprojectgebiedbevindenzichsedimentendiebehorentotdeFormatievanDiest(fig.3.3). DezeformatiedateertuithetMioceen(fig.3.4). Dezeformatiebestaatuiteenbruingroentotgrijsgroenglauconietrijkmiddelmatigtotgrofzandmet zeerdunnekleilaagjes( claydrapes ).Doorverweringishetzandmeestallimonietischgeelbruinen aaneengekittotzandsteenbanken.indezezandsteenbankenisduidelijkeengekriustegelaagdheid herkenbaar.somsbevattenzesomsafdrukkenvanshcelpen.kernmerkenvoordezandenvandiest zijndevelefossielewormgangenofbioturbaties.plaatselijkzijndezezandenrijkaanmicaofzijnze eenbeetjeligniethoudend.gewoonlijkwordenzenaarondertoefijnerenkleirijker.aandebasis komtermeestaleengrindvanblauwzwartevuursteenkeienvoor.afhankelijkvandeplaatszijndit dikkeeivormigeofkleienplattesilexen.somskomenersterkverweerdewitverkleurdesilexkeitjes voorinditbasisgrind.dezekeitjesworden calochons genoemd.dezandenvandiestkomenvoor ineenlangewestzuidwesttoostnoordoostgerichtegeulvormigeinsnijding 7. 7 MatthijsJ.,1999:34. 12

21 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Fig.3.3:Tertiairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied. Fig.3.4:LithoTenchronostratigrafievanhetTertiairinVlaanderen. 13

22 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Quartair# Deeolischeafzettingenbestaanuiteendekpakketvanwisselendedikte,dathethelegebiedalseen manteloverdekt.hetpakketisgemiddeld2tot4mdik,maarismeestalheeldun(minderdan1m) ophueveltoppenenkanopsommigeplaatsen(indedalen)eenheeldikpakketvormen(tot10m). dedikke3tot4mdik)zandtenzandleemafzettingenbevindenzichopdezuidwestelijkeflankenvan de heuvels van het gebied. Op het Kempens Plateau werden deze op de grindrijke zanden gedeponeerd en worden aan de basis verstoord door cryoturbaties. Ten noorden van de Demer bestaat de dekmantel uit zandleem. Deze afzettingen zijn van eolische oorsprong. Gedurende de Weichsel ijstijd werd dit materiaal door de noordtnoordoosten winden dei kwamen van over de ijskap, uit het morenepuin opgeblazen en tot in onze streken getransporteerd. Het leem, dat het lichtst is, werd het verst getransporteerd. Het zand werd minder ver van de bron afgezet. De eolische zandafzettingen komen voor ten noorden van de Demervallei, de eolische zandleemafzettingen ten zuiden van de Demer en de lemige zandafzettingen, die de overgang vormentussendezebeideenzichookgrotendeelstennoordenvandedemervalleibevinden. De zandleemafzettingen hebben geen formatienaam. De zandlemen worden beschouwd als de overgangszonetussenhetvoorkomensgebiedvandedekzandenendelössafzettingen.deafzetting kan op deze manier beschouwd worden als een afwisseling van fijne laagjes van de Zanden van WildertmetdeHaspengouwseleem 8. Legende 9 Fig.3.5:Quartairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied. 8 FredercikxE.enGouwyS.1996:20T21. 9 BogemansFr.2008:1. 14

23 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest 3.2Bodemgesteldheid 3.2.1Bodemeenheden Het projectgebied ligt op licht zandleem (P) (fig. 3.6). De licht zandleemgronden behoren tot de valleitendepressiegronden.zezijninveelgevallenvancolluvialeoorsprongenbevatten50t67,5% zand. Fig.3.6:Overzichtvanhetbodemlandschapmetaanduidingvanhetonderzoeksgebied. 15

24 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest wpaf(p)zijnmatigdrogetotmatignattelichtezandleemgrondenmetweinigduidelijkehumusof/en ijzerbhorizont;variantemetdiepehumusbhorizont( (p))enmetkleitzandsubstraatbeginnend opgeringediepte(w ) Bodemgenese In bepaalde omstandigheden werd op de hellingen materiaal uit de valleien opgestoven, terwijl tegelijkertijdcolluviumvandeplateausafspoelde.dezeerosieproductenwerdenvermengdendoor menselijkeenbiologischeinvloedgehomogeniseerd;zevertoneneenantropogeenkarakter(series LIf{p), PAf(p), Plf(p), SAf(p), Slf(p).) De bodemgenese verschilt volgens de geomorfologische kenmerkenvandeonderscheidenlandschappen.inhetkempischlandschapzijndebodemsgevormd optertiairofholoceenzandenvertonenpodzolisatieverschijnselen.indelichtezandleemstreekisde dunne niveoteolische zandleemlaag sterk vermengd met zandig materiaal; de uitloging is ver doorgedreven en de degradatie van de textuur B horizont gaat gepaard met de ontwikkeling van podzolachtigebodemsaanhetoppervlak.indedrogezandleemstreekishetzandleemminderzandig enwordenslechtsuitgeloogdebodemsaangetroffen.hetweinigdoorlaatbaarsubstraatveroorzaakt lichte roestverschijnselen op geringe of matige diepte. De meeste bodems van de natte zandleemstreek zijn sterk uitgeloogde en gedeeltelijk gedegradeerde gronden; ze vertonen de kenmerken van de hydromorfe grijsbruine podzolachtige bodems. De valleit en depressiegronden (zand tot klei) vertonen meestal geen profielontwikkeling (..p). Enkele bodems maken hierop uitzondering.demensheeftinbepaaldegevallenhetoorspronkelijkprofielzodaniggewijzigd,dat het niet meer als een natuurlijke bodem kan beschouwd worden. Het zijn kunstmatige gronden waartoedeafgegraven,diepomgewerkteenopgehoogdeterreinenbehoren(groepenoe,ot,on). Debebouwdezone(OB)wordthiereveneensbijgerekend Terreinwaarnemingen 3.3.1Gebiedsafbakeningenboormethode Hetprojectgebiedomvatdekadastralepercelen33Fen33G(fig.2.1).Ophetterreinisditgebied duidelijk opgesplitst in twee zones. De grootste zone is omheind met een gebouw (fig. 3.7), de anderezoneiseenpark(fig.3.8). De12boringenwerdenuitgevoerdmeteenEdelmanboor(diameter7cm)ineenverspringendgrid van30x30m.alsvergelijkingsmateriaalwerdendegegevensvandebodemprofielen(fig.3.9,3.10en 3.11) gebruikt van een eerder uitgevoerd proefsleuvenonderzoek in een zone ten westen van het Handelsplein. In eerste instantie was het de bedoeling om de bodembewaring vast te stellen in functie van mogelijkesteentijdboringen. 10 BaeyensL.&ScheysG.1958: BaeyensL.&ScheysG.1958:22T23. 16

25 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Fig.3.7:Zichtvanuithetwesten(gebouwenaanhetHandelsplein)ophetomheindedeelvanhet projectgebied. Fig.3.8:Zichtvanuithetnoorden(Oudebaan)ophetpark. 17

26 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Fig.3.9Profiel1meteenpuinlaagbovenopeenbruineApofBhorizont. Fig.3.10:Profiel2,gelijkendopprofiel1(fig.10),metsporenvanvorstwiggen. 18

27 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest 1bis 1 1 Fig.3.11:Profiel3metdikkeantropogenehorizontophettertiairsubstraat Deboringen #Cartografische#informatie# Alsonderliggendetopografischekaartwordtindemeestegevallendetopografischekaartmetschaal 1: gebruikt. Deze kaart is een zwart/wit verrastering van de analoog vervaardigde topografische kaarten van Vlaanderen en Brussel, uitgegeven tussen 1978 en 1993 op schaal 1:10.000doorhetNGI 12.Defactoisditeenhistorischekaartdiedeactualiteitnietmeerweergeeft maarwelinformatiegeeftuithetrecenteverleden.opdekaartisteziendaterzichtweegebouwen bevondenwatgoedwordtweerspiegeldindebodemopbouw,zodaterbijheelwatboringenwerd gestuitopeenondoordringbare(puin)laag.eenmedewerkervanhetrodekruisweeseropdater zichinhetverledenopdesiteeenslachthuisbevond.datkanwordengeïllustreerdaandehandvan het toponiem Slachthuis (fig. 3.12) en de aanwezigheid van putdeksels die slachtafvalputten afdekken(fig.3.13)

28 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Fig.3.12:Hetprojectgebiedmettoponiem Slachthuis. Fig.3.13:Tweeputdekselsalsstillegetuigenvanhetafgebrokenslachthuis. 20

29 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest #Informatie#uit#de#boringen# Vandetwaalfboringenwarenerslechtstweedieeenduidelijkbodemprofielvertoonden,namelijk boringen3en11. Inboring11(fig.3.14)isdeAp(1)duidelijkaanwezig.Dezegaattotopeendieptevan60tot70cm (zieookfig.3.11,1bis).tussen70en80cmbevindtzichdebhorizontdierustopdecihorizont, tussen80en97cm.dieperdan97cmvindenwehettertiairsubstraatterug. Debruinehorizontmeteendiktevan70cmkomtovereenmetdeaanwezigheidopdebodemkaart vaneenvariantemetdiepehumusbhorizont (p). Tochwijzensommigeelementen,zoalsdeaanwezigheidvanbaksteenfragmentenenhoutskool,dat het hier eerder gaat om een dieper aangeroerde bodem. De aanwezigheid van het toponiem Wijngaardsveld enhetonweerlegbarebewijsvaneenakkercomplexinhetderdekwartvande18 de eeuw(fig.1.5)maaktdatdegekarteerdediepehumusbhorizont (p)eerdereendiepeantropogene Ahorizontzoukunnenzijn,waarindeBhorizont,gedeeltelijk,isopgenomen. Fig.3.14:Boring11,bodemprofielmetaanwezigheidvanalle,teverwachten,horizonten. Boring Ligging profiel X Y Z 1 Omheind NOK , ,86 32,05 2 Omheind NOK , ,97 32,02 3 Omheind OK , ,88 32,5 4 Omheind NOK , ,83 32,09 5 Omheind NOK , ,55 32,54 6 Omheind NOK , ,16 32,47 7 Omheind NOK , ,88 32,62 8 Omheind NOK , ,64 32,59 9 Omheind NOK , , Park NOK , ,48 33,29 11 Park OK , ,98 32,72 12 Park NOK , ,83 32,28 Tabel1:Deligging,coördinatenencompleetheidvandeboorprofielen. 21

30 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Intabel1staandeboringenvolgensdezone,decompleetheid(OKvs.NOK)vanhetboorprofielen decoördinaten.daaruitblijktdatslechts2boringeneenvolledigbodemprofielweergeven(boringen 3en11).Deandereboorprofielenwarenverstoordofdoordepuinlaagzijnzeirrelevant Deresultaten De gecombineerde gegevens van de boringen en de cartografische bronnen geven duidelijke informatieoverdebewaringstoestandvandebodem: 1. de bodem is door landbouwactiviteiten vrij diep aangeroerd (50 tot 70 cm) waardoor steentijdartefactennietmeerinsitumoetenwordenverwacht, 2.opdeplaatswaardevroegeregebouwen(slachthuis)stonden,kannietwordengeboorddoorde aanwezigheidvaneenpuinlaag. Hetisnietzekerofdiepuinlaagdebodemafdekt,danwelofze,geheelofgedeeltelijk,opvullingis (vb.vankelders). Gezien het feit dat de bodem door landbouw toch diep is verstoord, worden voor het omheind gebiedtweeproefsleuvenaangeraden(fig.3.15). EéndieparallelloopttegendeOudebaan(oostTwest)enééndieerhaaksopstaat(noordTzuid).In deeersteisvermoedelijknog,althansgedeeltelijk,eenbodemaantetreffen.hetislangnietzeker datdezeoveralintactzalzijn. Met de tweede proefsleuf zal kunnen worden uitgemaakt hoe de puinlaag zich verhoudt tot de bodem(alsopvullingofafdekking). Fig.3.15:Proefsleuvenplanvooromheindgebied. 22

31 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Hoofdstuk4 Proefsleuvenonderzoek 4.1Bodemkundigeopbouw Opbasisvanderesultatenvandeterreinwaarnemingen(registratievanvijfbodemprofielen)blijkt dat de gegevens van de bodemkaart en boringen vrij accuraat zijn. Het terrein kon worden opgedeeldintweeverschillendegeomorfologischeofpedogenetischezones,nl.grondenwaareen CThorizontnogbewaardisengrondenwaarhetterreinisafgegravenenverstoordtotopdetertiaire afzettingen.debestudeerdebodemprofielenzijnverspreidaangelegdoverdevolledigeoppervlakte van het terrein zodat een duidelijk beeld werd verkregen van de bodemkundige opbouw in beide zonesfig.4.2).bodemprofielen2en5wordeninditverslaggebruiktterillustratie(fig.4.3,4.4). Fig.4.2:Weergavevanhetonderzoeksgebiedmetsitueringvandebodemprofielen. Bodemprofiel2(fig.4.3)toonteenophogingsThorizontvancirca20cmdik.Hetiseenzeerhardeen vastehorizontingrijsbruinzandleem.horizont2iseenhorizontvantertiairzandvan+t15cmdikin gevlekt geel bruin zand met licht gele en licht groene vlekken. Horizont 3 is ook een tertiaire horizont,ditmaalindonkergroenzandmetbruingroenevlekken. Bodemprofiel5(fig.4.4)tooteenantropogenebovengrondvan70cmdik.Horizont1iseengrijze ophogingsthorizont in zandleem van +T 30 cm dikte. Horizont 2 is een 40 cm dikke APThorizont in donkerbruinzandleem.horizont3iseenbthorizont(15cmdik)ingelaagdbruin,donkerbruingeel zandleem. Horizont 4 is een 15 cm dikke BCThorizont in geel bruin zandleem met bruine vlekken. 23

32 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Horizont 5 is een 15 cm dikke CThorizont in licht geel zandleem met gele en bruine spikkels. De laatstehorizont(horizont6)istertiairzand,isgelaagdenlichtgroenmetlichtbruinelagen. Vooreenmeergedetailleerdeanalysevanbeidebodemprofielenwordtverwezennaarhetverslag vanhetbodemkundigonderzoek(bijlage8opdecdtrom). 24

33 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest 5 6 Fig.4.3:Zichtopbodemprofiel1. 25

34 2 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Fig.4.4:Zichtopbodemprofiel2. 26

35 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest 4.2Hetsporen(envondstenbestand Erwerdintotaaléénarcheologischbodemspoorgeregistreerd.Hetgaatomeenrechthoekigekuil vanantropogeneoorsprong.dezekuilis145cmlangen83cmbreedenwordtgekenmerktdooreen bruinevullingmetdonkerbruineengrijsbruinevlekken.incoupewashetspoor6cmbewaard(fig. 4.5). Hiernaast waren verschillende verstoringen en muurresten aanwezig welke in verband kunnen gebrachtwordenmethet20 ste eeuwseslachthuiswatopdezelocatiegestaanheeft,endeafbraak hiervan. Fig.4.6:Allesporenkaart 27

36 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Fig.4.5:Spoor1incoupe. 28

37 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Hoofdstuk5 Synthese 5.1Interpretatieendatering Binnen de contouren van het projectgebied werden archeologische waarden uit de Romeinse of posttromeinseperiodeaangetroffen.hetgaatoméénrechthoekigkuil.verderwerdeneroverhet volledige terrein verstoringen en muurresten aangetroffen welke in verband kunnen gebracht wordenmetdeaanwezigheidenafbraakvaneen20 ste eeuwsslachthuis. 5.2Beantwoordingonderzoeksvragen Welke#zijn#de#waargenomen#horizonten,#beschrijving#+#duiding?## Er konden 2 pedogenetische zones onderscheiden worden met elk een ander bodemprofiel. De eerstepedogenetischezondekenmerktzichdoordeaanwezigheidvaneenophogingsthorizontvan circa20cmdik.hetiseenzeerhardeenvastehorizontingrijsbruinzandleem.horizont2iseen horizontvantertiairzandvan+t15cmdikingevlektgeelbruinzandmetlichtgeleenlichtgroene vlekken. Horizont 3 is ook een tertiaire horizont, ditmaal in donker groen zand met bruin groene vlekken.zone2kenmerktzichdooreenantropogenebovengrondvan70cmdik.horizont1iseen grijzeophogingsthorizontinzandleemvan+t30cmdikte.horizont2iseen40cmdikkeapthorizont indonkerbruinzandleem.horizont3iseenbthorizont(15cmdik)ingelaagdbruin,donkerbruin geelzandleem.horizont4iseen15cmdikkebcthorizontingeelbruinzandleemmetbruinevlekken. Horizont 5 is een 15 cm dikke CThorizont in licht geel zandleem met gele en bruine spikkels. De laatstehorizont(horizont6)istertiairzand,isgelaagdenlichtgroenmetlichtbruinelagen. Waardoor#kan#het#ontbreken#van#een#horizont#verklaard#worden?# Hetontbrekenvandehorizontenkanopverklaardwordendoorhetafgravenvanhetterreinvoor bouwtofafbraakwerkzaamhedenvanhetvoormaligeslachthuis. Zijn#er#tekenen#van#erosie?## Erwerdengeentekenenvannatuurlijkeerosiewaargenomen. In#hoeverre#is#de#bodemopbouw#intact?## Debodemopbouwisoverhetgrootstegedeeltevanhetonderzoeksterreinverstoord.Opeenklein deelvanhetterreinisdebodemopbouwintact. Is#er#sprake#van#een#of#meerdere#begraven#bodems?# Erzijngeenbegravenbodemsmaarweleenduidelijkeaanwezigheidvantertiairsubstraat(zoalsis gekarteerd). Deze is gescheiden van het pleistocene sediment door een discontinue grindlaag en bestaatuitglauconietrijk,grofzandmetvorstwiggen. Zijn#er#sporen#aanwezig?#Zo#ja,#geef#een#beknopte#omschrijving.# Jaeris1spooraanwezig,eenafgerondrechthoekigekuilvan145x83x6cmmeteenbruinevulling metdonkerbruineengrijsbruinevlekken.. Zijn#de#sporen#natuurlijk#of#antropogeen?## Hetaangetroffenspoorisantropogeen. 29

38 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Hoe#is#de#bewaringstoestand#van#de#sporen?## Debewaringstoestandvandesporeniszeerslecht,hetgrootstegedeeltevanhetterreinisverstoord waardoorergeenarcheologischebodemsporenbewaardzijn. Maken#de#sporen#deel#uit#van#één#of#meerdere#structuren?## Hetisonduidelijkofhetspoordeeluitmaaktvaneenstructuur. Behoren#de#sporen#tot#één#of#meerdere#periodes?## Hetspoorbehoorttottenminste1periode. Kan#op#basis#van#het#sporenbestand#in#de#proefsleuven#een#uitspraak#worden#gedaan#over#de#aard#en# omvang#van#occupatie?## Hetisnietmogelijkomuitsprakentedoenoverdeomvangvandeoccupatie. Zijn#er#indicaties#(greppels,#grachten,#lineaire#paalzettingen,# )#die#kunnen#wijzen#op#een##inrichting# van#een#erf/nederzetting?## Nee Zijn#er#indicaties#voor#de#aanwezigheid##van#funeraire#contexten?## Nee. Kunnen#de#sporen#gelinkt#worden#aan#nabijgelegen#archeologisch#vindplaatsen?## Desporenhebbengeenrelatiemeteenanderearcheologischevindplaats. Wat#is#de#relatie#tussen#de#bodem#en#de#archeologische#sporen?## De archeologische sporen zijn duidelijk zichtbaar in de BC/C horizont. In de Ap horizont zijn ze moeilijktezienenkunnenzezichaankondigenwanneererzichvoldoendearcheologischmateriaalin bevindt. Op de plaatsen waar de bodem verstoord is tot in de tertiaire afzettingen zullen geen archeologischesporenaanwezigzijn. Wat# is# de# relatie# tussen# de# bodem# en# de# landschappelijke# context# (landschap# algemeen,# geomorfologie,# )?## Debodemligtopeennoordwestelijke,zachtehelling.Hetlichtzandleemisafgezetophettertiaire substraatdatduidelijkesporenvancryoturbatieonderdevormvanvorstwiggenvertoont.dezezijn opgevuldmetgrofzandenvormenpolygonalepatroneninhethorizontalevlak. Is# er# een# bodemkundige# verklaring# voor# de# partiële# afwezigheid# van# archeologische# sporen?# Zo# ja,# waarom?#zo#nee,#waarom#niet?## Inhetpleistocenelichtzandleemheeftzichduidelijkebodemvormingvoorgedaan.Doorverstoringis een deel weggegraven. Dit heeft voor gevolg gehad dat (minder diepe) archeologische sporen mogelijkzijnverdwenen. Kunnen# archeologische# vindplaatsen# in# tijd,# ruimte# en# functie# afgebakend# worden# (incl.# de# argumentatie)?## Er werd slechts 1 spoor aangetroffen waarin geen vondsten werden gedaan. Het afbakenen in functie,tijdenruimteishierdoornietmogelijk. Wat#is#de#vastgestelde#en#verwachte#bewaringstoestand#van#elke#archeologische#vindplaats?## Debewaringstoestandvanelkearcheologischezeerslecht. 30

39 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Wat#is#de#waarde#van#elke#vastgestelde#archeologische#vindplaats?## Deaangetroffenvindplaatsheefteenzeerlagearcheologischewaarde. Wat# is# de# potentiële# impact# van# de# geplande# ruimtelijke# ontwikkeling# op# de# waardevolle# archeologische#vindplaatsen?## Degeplanderuimtelijkeontwikkelingzoudevolledigearcheologischevindplaatsweggravenvoorhet plaatsenvaneenappartementsgebouw. Voor# waardevolle# archeologische# vindplaatsen# die# bedreigd# worden# door# de# geplande# ruimtelijke# ontwikkeling:#hoe#kan#deze#bedreiging#weggenomen#of#verminderd#worden#(maatregelen#behoud#in# situ)?## Behoudinsituisvoordezevindplaats(geziendelagearcheologischewaardeenveleverstoringen) nietnodig. Tijdenshetonderzoekwerdvastgesteldhetgrootstedeelvanhetterreinisvergravenvoordebouw enafbraakvanhetvoormaligeslachthuis.hetenigearcheologischespoorbevattegeenvondstenen waszeerondiepbewaard. Daaromlijkteenverderarcheologischonderzoeknietverantwoord.Hetofficieelvrijgevenvanhet terreingebeurtdooronroerenderfgoed. 31

40 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest 32

41 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Hoofdstuk6 Besluit Conformart.4 2vanhetDecreethoudendeBeschermingvanhetArcheologischPatrimoniumvan 30juni1993(B.S ),gewijzigdbijdecreetvan18mei1999(B.S ),28februari 2003 (B.S ), 10 maart 2006 (B.S ), 27 maart 2009 (B.S ) en 18 november2011(b.s )zijndeeigenaarendegebruikerertoegehoudendearcheologische monumenten die zich op hun gronden bevinden te bewaren en te beschermen en ze voor beschadigingenvernielingtebehoeden. Wegensdetoekomstigebouwwerkenwordeneventuelearcheologischewaardenindeondergrond bedreigd.daaromwerdeenarcheologischeevaluatievanhetterreinuitgevoerddoormiddelvaneen boort en proefsleuvenonderzoek. Uit de resultaten van het veldwerk bleek dat er zich geen bedreigde archeologischewaardenbevinden binnen de grenzen van het projectgebied. Er werden danookgeenaanbevelingengeformuleerdvooreventueelverderarcheologischonderzoek. Bijeventuelevrijgavehetterreinblijvendealgemenebepalingendievoorzienzijnin: Thetdecreetvan30juni1993houdendebeschermingvanhetarcheologischpatrimonium, gewijzigdbijdedecretenvan18mei1999,28februari2003,10maart2006,27maart2009 en18november2011(bs , , , en ) TenhetbesluitvandeVlaamseregeringvan20april1994totuitvoeringvanhetdecreetvan 30 juni 1993 houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 12 december 2003, 23 juni 2006, 9 mei 2008, 4 december2009,1april2011en10juni2011 van toepassing, meer bepaald voor de bepalingen over de meldingsplicht van eventuele toevalsvondstentijdenshetverdereverloopvandewerken. 33

42 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest 34

43 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest Bibliografie BAEYENSL.&SCHEYSG.,1985:Bodemkaart#van#België.#Verklarende#tekst#bij#het#kaartblad#Diest#76#W, I.W.O.N.L. BOGEMANS FR., 2008: Legende overzichtskaart Quartairgeologie Vlaanderen., 2005, Vlaamse Overheid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen, Brussel, aangepast in 2008 o.b.v. de bestaande profieltypekaarten(1/50.000). FREDERCIKXE.ENGOUWYS.1996:Toelichting#bij#de#Quartairgeologische#Kaart#V#kaartblad#25,#Hasselt.# Vlaamse#overheid,#dienst#Natuurlijke#Rijkdommen.# LODEWIJCKXM.1976: De#La#Tène#periode#in#het#gebied#tussen#Dijle,#Demer#en#Maas, onuitgegeven licenciaatsthesiskuleuven;106t107. MATTHIJSJ.,1999.Toelichtingen#bij#de#Geologische#Kaart#van#België#V#Vlaams#Gewest,#Kaartblad#25,# Hasselt.# Belgische# Geologische# Dienst# en# Vlaamse# overheid,# afdeling# Land# en# Bodembescherming,# Ondergrond,#Natuurlijke#Rijkdommen. VANIMPEL.&VANGEELP.1981:DeijzertijdindestreekvanDiest,in:VynckenierP.:Prehistorie#in#de# streek#van#diest.#getuigen#van#menselijke#bewoning#van#voor#onze#tijdrekening,diestschecronycke 4,87. VANRANSTE.ENSYSC.2000:Eenduidige#legende#voor#de#digitale#bodemkaart#van#Vlaanderen#(schaal# 1:20.000).# VERMEERSCH P.M. 1976: Het# steentijdmateriaal# uit# het# Noordelijk# Hageland, Oudheidkundige Repertoria,XI,deel1,Tekst,219T

44 HetarcheologischvooronderzoekaanhetHandelspleinteDiest 36

45 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest Bijlage 1 Sporeninventaris Afkortingen: Kleur: Kleur: Textuur: Bijmenging: Vondsten: Aflijning: Re Redelijk Ze Zeer S Scherp D Diffuus Sl Slecht Go Goed Var Variabel Nat Niet af te lijnen L- Licht D- Donker Br Gl Go Gr Or Rd Wt Zw Bl Pr Rz Bruin Geel Groen Grijs Oranje Rood Wit Zwart Blauw Purper Roze gevl. gelg. gebr. hom. het. m. met k. kern r. rand vl. sp. lg. lgs. br. fi. to. wi. le. gevlekt gelaagd gebrokkeld homogeen hetrogeen vlekken spikkels lagen laagjes brokken fibers tongen wiggen lenzen Re Ze Za Ha Va Lo Z L K V Redelijk Zeer Zacht Hard Vast Los Zand Leem Klei Veen Bio Bioturbatie Hu Humus Glau Glauconiet BC Bouwceramiek KM Kalkmortel CM Cementmortel ZM Zandmortel HK Houtskool Fe IJzerconcreties Fe-slak IJzerslak FeZS IJzerzandsteen Mg Mangaan ZS Zandsteen KZS Kalkzandsteen KS Kalksteen LS Leisteen NS Natuursteen KW Kwarts SK Steenkool VL Verbrande leem An Bo Ce Fa Fl Gl Ku Le Li Me Mu Na Pi St Andere Bouwceramiek Ceramiek Faunaresten Floraresten Glas Kunststof Leder Litisch materiaal Metaal Munt Natuursteen Pijpaarde Staalname Spoor Proefsleuf Vlak Aard Vorm / Verband Aflijning / Bewaring Kleur Textuur / Materiaal Bijmenging Vondsten Afmetingen LxBxH (cm.) Datering Opmerkingen Kuil Rechthoekig ReS Br m. DBr en Gr- Br vl. ReHaVa Z>L Grind, HK, BC +140x83x6 Onbepaald 1

46 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest 1 Spoor Proefsleuf Vlak Aard Vorm / Verband Aflijning / Bewaring Kleur Textuur / Materiaal Bijmenging Vondsten Afmetingen LxBxH (cm.) Datering Opmerkingen 2

47 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest Bijlage 2 Fotoinventaris Vergunningsnummer (F)oto, (O)verzicht, (PR)ofiel, (V)lak, (C)oupe, (D)etail, (W)erkfoto, (V)ondst, OVERZICHT-FO Volgnummer (S)poor, (PR)profiel, (SL)euf, (W)erk(P)ut, (L)osse(V)ondst, (P)aleo(B)oring, (M)etaal(D)etectie, OVERZICHT-FO OVERZICHT-FO OVERZICHT-FO PR1-FD PR1-FD PR1-FD PR1-FD PR1-FD PR1-FPR PR1-FPR PR1-FPR PR1-FPR PR1-FPR SL2-FO SL2-FO SL2-FO SL2-FO SL3-FO SL3-FO SL3-FO SL4-FO SL4-FO SL4-FO SL5-FO SL5-FO SL5-FO PR2-FPR PR2-FPR PR2-FPR PR3-FPR PR3-FPR PR3-FPR PR4-FPR PR4-FPR PR4-FPR PR5-FPR PR5-FPR PR5-FPR S1-FC S1-FC S1-FC S1-FV S1-FV S1-FV S1-FV S1-FV SL1-FO SL1-FO SL1-FO-3 3

48 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest 4

49 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest Bijlage 3 Profielinventaris Profiel PR1 1. Algemene gegevens 1. Beschrijver: Wouter Yperman, Studiebureau Archeologie. 2. Soort onderzoek: Archeologisch: Proefsleuven 3. Plaats: Diest - Handelsplein 4. Hoogteligging: 30,67 m TAW. 5. Coördinaten: ,66 N; ,06 O. (lamb 72) 6. Datum: maandag, 1/06/ Tijdsstip: 07:28:54 u. 8. Landgebruik: Grasland 9. Weersomstandigheden: Matige temp., Licht bewolkt 10. Oriëntatie: NO. 11. Bodemeenheid: wpaf(p) (zeer droge tot matige natte lichte zandleem met weinig duidelijke humus en/of ijzer B-horizont met een diepe humus B-horizont op klei-zandsubstraat op geringe diepte (<75cm.)) 2. Profielbeschrijving H1 (Ophoging) 0-35 cm: ZeHaVa Z>L; Gr-Br ; Keien; St: BC, HK, SK, ; ZeS rechte ondergrens. H2 (Ap) cm: ZeHaVa Z>L; DBr ; Veel bio, Hu, Keien; Sp: BC, HK; ReD rechte ondergrens. H3 (B) cm: ZeHaVa Z>L; gevl. Br m. Br-Gl ; Keien; Sp: HK; ReD golvende ondergrens. H4 (BC) cm: ReHaVa Z>L; Gl-Br ; Keien; ReS golvende ondergrens. H5 (Tertiar zand) 100- cm: ReZaVa Z; Br-Go ; Keien, Fe; Formatie van Diest Bereikte diepte: -110 cm. Grondwatertafel: Niet bereikt. Opmerkingen: 5

50 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest Profiel PR2 1. Algemene gegevens 1. Beschrijver: Wouter Yperman, Studiebureau Archeologie. 2. Soort onderzoek: Archeologisch: Proefsleuven 3. Plaats: Diest - Handelsplein 4. Hoogteligging: 32,41 m TAW. 5. Coördinaten: ,22 N; ,3 O. (lamb 72) 6. Datum: maandag, 1/06/ Tijdsstip: 08:03:27 u. 8. Landgebruik: Grasland 9. Weersomstandigheden: Matige temp., Licht bewolkt 10. Oriëntatie: ZW. 11. Bodemeenheid: wpaf(p) (zeer droge tot matige natte lichte zandleem met weinig duidelijke humus en/of ijzer B-horizont met een diepe humus B-horizont op klei-zandsubstraat op geringe diepte (<75cm.)) 2. Profielbeschrijving H1 (Ophoging) 0-20 cm: ZeHaVa Z>L; Gr-Br ; Keien; St: BC, HK, SK, ; ZeS rechte ondergrens. H2 (Tertiar zand) cm: ReZaVa Z; gevl. Gl-Br m. LGl en LGo- Gl ; Keien, Fe, Glau; ZeS onregelmatige ondergrens. Formatie van Diest, vorstwig H3 (Tertiar zand) 35- cm: ReZaVa Z; DGo m. Br-Go vl. ; Keien, Fe, Glau; Formatie van Diest Bereikte diepte: -90 cm. Grondwatertafel: Niet bereikt. Opmerkingen: 6

51 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest Profiel PR3 1. Algemene gegevens 1. Beschrijver: Wouter Yperman, Studiebureau Archeologie. 2. Soort onderzoek: Archeologisch: Proefsleuven 3. Plaats: Diest - Handelsplein 4. Hoogteligging: 32,55 m TAW. 5. Coördinaten: ,18 N; ,96 O. (lamb 72) 6. Datum: maandag, 1/06/ Tijdsstip: 08:47:09 u. 8. Landgebruik: Grasland 9. Weersomstandigheden: Matige temp., Licht bewolkt 10. Oriëntatie: ZO. 11. Bodemeenheid: wpaf(p) (zeer droge tot matige natte lichte zandleem met weinig duidelijke humus en/of ijzer B-horizont met een diepe humus B-horizont op klei-zandsubstraat op geringe diepte (<75cm.)) 2. Profielbeschrijving H1 (Ophoging) 0-25 cm: ZeHaVa Z>L; Gr-Br ; Keien; St: BC, HK, SK, ; ZeS rechte ondergrens. H2 (Ophoging) cm: ZeHaVa Z>L; Rd ; St: BC, Beton, ; ZeS golvende ondergrens. Baksteengruis H3 (Tertiar zand) 60- cm: ReZaVa Z; Gl m. DBr-Go vl. ; Keien, Fe, Glau; Formatie van Diest, verstoord Bereikte diepte: -110 cm. Grondwatertafel: Niet bereikt. Opmerkingen: 7

52 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest Profiel PR4 1. Algemene gegevens 1. Beschrijver: Wouter Yperman, Studiebureau Archeologie. 2. Soort onderzoek: Archeologisch: Proefsleuven 3. Plaats: Diest - Handelsplein 4. Hoogteligging: 32,02 m TAW. 5. Coördinaten: ,56 N; ,15 O. (lamb 72) 6. Datum: maandag, 1/06/ Tijdsstip: 09:30:46 u. 8. Landgebruik: Grasland 9. Weersomstandigheden: Matige temp., Licht bewolkt 10. Oriëntatie: NW. 11. Bodemeenheid: wpaf(p) (zeer droge tot matige natte lichte zandleem met weinig duidelijke humus en/of ijzer B-horizont met een diepe humus B-horizont op klei-zandsubstraat op geringe diepte (<75cm.)) 2. Profielbeschrijving H1 (Ophoging) 0-20 cm: ZeHaVa Z>L; Gr ; St: BC, Beton, SK, ; ZeS rechte ondergrens. Baksteengruis H2 (Verstoring) cm: ReHaLo Z>L; DGr-Br ; Keien; St: Plastiek, Beton, BC, ; ZeS rechte ondergrens. H3 (Verstoring) 120- cm: ZeZaVa Z>K; gelg. DGl m. Br ; Fe-vl; Br: Beton, BC, ; Bereikte diepte: -150 cm. Grondwatertafel: Niet bereikt. Opmerkingen: 8

53 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest Profiel PR5 1. Algemene gegevens 1. Beschrijver: Wouter Yperman, Studiebureau Archeologie. 2. Soort onderzoek: Archeologisch: Proefsleuven 3. Plaats: Diest - Handelsplein 4. Hoogteligging: 32,36 m TAW. 5. Coördinaten: ,7 N; ,46 O. (lamb 72) 6. Datum: maandag, 1/06/ Tijdsstip: 10:43:51 u. 8. Landgebruik: Grasland 9. Weersomstandigheden: Matige temp., Licht bewolkt 10. Oriëntatie: ZO. 11. Bodemeenheid: wpaf(p) (zeer droge tot matige natte lichte zandleem met weinig duidelijke humus en/of ijzer B-horizont met een diepe humus B-horizont op klei-zandsubstraat op geringe diepte (<75cm.)) 2. Profielbeschrijving H1 (Ophoging) 0-30 cm: ZeHaVa Z>L; Gr ; St: BC, Beton, SK, ; ZeS rechte ondergrens. Baksteengruis H2 (Ap) cm: ZeHaVa Z>L; DBr ; Veel bio, Hu, Keien; St: BC, Sp: HK; ReD rechte ondergrens. H3 (B) cm: ReHaVa Z>L; gelg. Br m. DGl-Br ; Keien; Sp: HK; ReD golvende ondergrens. H4 (BC) cm: ZeZaLo Z>L; Gl-Br m. Br vl. ; Keien; ReD golvende ondergrens. H5 (C) cm: ReZaLo Z>L; LGl m. Gl-Br sp. ; Keien; ZeS golvende ondergrens. H6 (Tertiar zand) 115- cm: ReZaVa Z; gelg. LGo m. LBr ; Keien, Fe, Glau; Formatie van Diest, verstoord Bereikte diepte: -135 cm. Grondwatertafel: Niet bereikt. Opmerkingen: 9

54 Het archeologisch vooronderzoek aan het Handelsplein te Diest 10

55 Bodemkundige+ aspecten+ van+ het+ booronderzoek+ (Diest+ + Handelsplein)+ 1.+Fysiografie+ 1.1+Reliëf+en+hydrografie+ Het onderzoeksgebied ligt op een hoogte tussen 29,5 en 32 m TAW. Het oppervlak helt af naar het noorden(2%)(fig.1).deafwateringgebeurtdoorverschillendebekenenderivierdemer(fig.2).het gebiedtussendedemerendebegijnebeekwordtgedomineerddooreenreeksheuveltoppen.daarvan zijndeluienberg(67m),prinsenbos(71m),galgenberg(66m)endevinkenberg(66m)debelangrijkste. De vallei van de Begijnebeek ligt op 32 m te Kaggevinne en daalt tot 22 m te Webbekom. De Kloosterberg (53m) wordt door een ontdubbeling van de Begijnebeek van de hierboven heuvelreeks gescheiden 1. Op het DTM (fig. 2) is de Parelsberg, ten noordoosten van de Kloosterberg, duidelijk te herkennen, weliswaar minder hoog dan de Kloosteberg. Het onderzoeksgebied ligt op de noordelijke flankvandeparelsbergenopdeovergangnaardevalleienvandebegijnbeekendedemer. N+ Z+ Figuur+1:+Noord+ zuid+hoogteprofiel+van+het+onderzoeksgebied.+ 1 BaeyensL.&ScheysG.,BodemkaartvanBelgië.VerklarendetekstbijhetkaartbladDiest76W,I.W.O.N.L.,1958, blzn.10z11.

56 Figuur+2:+Reliëf+en+hydrografie+rond+het+aangeduide+onderzoeksgebied Geologie Tertiair+ OnderhetprojectgebiedbevindenzichsedimentendiebehorentotdeFormatie+van+Diest(fig.3).Deze formatiedateertuithetmioceen(fig.4). Deze formatie bestaat uit een bruingroen tot grijsgroen glauconietrijk middelmatig tot grof zand met zeer dunne kleilaagjes ( clay drapes ). Door verwering is het zand meestal limonietisch geelbruin en aaneengekit tot zandsteenbanken. In deze zandsteenbanken is duidelijk een gekriuste gelaagdheid herkenbaar.somsbevattenzesomsafdrukkenvanshcelpen.kernmerkenvoordezandenvandiestzijn de vele fossiele wormgangen of bioturbaties. Plaatselijk zijn deze zanden rijk aan mica of zijn ze een beetjeligniethoudend.gewoonlijkwordenzenaarondertoefijnerenkleirijker.aandebasiskomter meestal een grind van blauwzwarte vuursteenkeien voor. Afhankelijk van de plaats zijn dit dikke eivormigeofkleienplattesilexen.somskomenersterkverweerdewitverkleurdesilexkeitjesvoorindit basisgrind.dezekeitjesworden calochons genoemd.dezandenvandiestkomenvoorineenlange westzuidwestzoostnoordoostgerichtegeulvormigeinsnijding 2. 2 MatthijsJ.,1999.ToelichtingenbijdeGeologischeKaartvanBelgiëZVlaamsGewest,Kaartblad25,Hasselt. BelgischeGeologischeDienstenVlaamseoverheid,afdelingLandenBodembescherming,Ondergrond,Natuurlijke Rijkdommen,blz.34.

57 Figuur+3:+Tertiair+geologische+kaart+met+aanduiding+van+het+projectgebied.+ Figuur+4:+LithoM+en+chronostratigrafie+van+het+Tertiair+in+Vlaanderen.+

58 1.2.2+Quartair+ De eolische afzettingen bestaan uit een dekpakket van wisselende dikte, dat het hele gebied als een manteloverdekt.hetpakketisgemiddeld2tot4mdik,maarismeestalheeldun(minderdan1m)op hueveltoppenenkanopsommigeplaatsen(indedalen)eenheeldikpakketvormen(tot10m).dedikke 3tot4mdik)zandZenzandleemafzettingenbevindenzichopdezuidwestelijkeflankenvandeheuvels vanhetgebied.ophetkempensplateauwerdendezeopdegrindrijkezandengedeponeerdenworden aan de basis verstoord door cryoturbaties. Ten noorden van de Demer bestaat de dekmantel uit zandleem. Deze afzettingen zijn van eolische oorsprong. Gedurende de Weichsel ijstijd werd dit materiaal door de noordznoordoosten winden dei kwamen van over de ijskap, uit het morenepuin opgeblazen en tot in onze streken getransporteerd. Het leem, dat het lichtst is, werd het verst getransporteerd.hetzandwerdmindervervandebronafgezet.deeolischezandafzettingenkomen voortennoordenvandedemervallei,deeolischezandleemafzettingentenzuidenvandedemerende lemigezandafzettingen,diedeovergangvormentussendezebeideenzichookgrotendeelstennoorden vandedemervalleibevinden. De zandleemafzettingen hebben geen formatienaam. De zandlemen worden beschouwd als de overgangszonetussenhetvoorkomensgebiedvandedekzandenendelössafzettingen.deafzettingkan opdezemanierbeschouwdwordenalseenafwisselingvanfijnelaagjesvandezandenvanwildertmet dehaspengouwseleem 3. Figuur+5:+Quartair+geologische+kaart+met+aanduiding+van+het+projectgebied.+ 3 FredercikxE.enGouwyS.;o.l.v.Prof.Dr.Em.GullentopsF.,Prof.dr.PaulissenE.enProf.Dr.VandenbergheN., 1996.ToelichtingbijdeQuartairgeologischeKaartZkaartblad25,Hasselt.Vlaamseoverheid,dienstNatuurlijke Rijkdommen,blzn.20Z21.

59 Legende Bogemans Fr., Legende overzichtskaart Quartairgeologie Vlaanderen., 2005, Vlaamse Overheid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen, Brussel,aangepastin2008o.b.v.debestaandeprofieltypekaarten(1/50.000),blz.1.

60 2.+Bodemgesteldheid+ 2.1+Bodemeenheden+ Figuur+6:+Overzicht+van+het+bodemlandschap+met+aanduiding+van+het+onderzoeksgebied.+ Hetprojectgebiedligtoplichtzandleem(P)(fig.6).DelichtzandleemgrondenbehorentotdevalleiZen depressiegronden.zezijninveelgevallenvancolluvialeoorsprongenbevatten50z67,5%zand. wpaf(p)+ zijn matig droge tot matig natte lichte zandleemgronden met weinig duidelijke humus of/en ijzerbhorizont;variantemetdiepehumusbhorizont( (p))enmetkleizzandsubstraatbeginnendop geringediepte(w ) Bodemgenese+ In bepaalde omstandigheden werd op de hellingen materiaal uit de valleien opgestoven, terwijl tegelijkertijd colluvium van de plateaus afspoelde. Deze erosieproducten werden vermengd en door menselijke en biologische invloed gehomogeniseerd; ze vertonen een antropogeen karakter (series LIf{p),PAf(p),Plf(p),SAf(p),Slf(p).)Debodemgeneseverschiltvolgensdegeomorfologischekenmerken vandeonderscheidenlandschappen.inhetkempischlandschapzijndebodemsgevormdoptertiairof holoceenzandenvertonenpodzolisatieverschijnselen.indelichtezandleemstreekisdedunneniveoz eolische zandleemlaag sterk vermengd met zandig materiaal; de uitloging is ver doorgedreven en de degradatievandetextuurbhorizontgaatgepaardmetdeontwikkelingvanpodzolachtigebodemsaan hetoppervlak.indedrogezandleemstreekishetzandleemminderzandigenwordenslechtsuitgeloogde bodems aangetroffen. Het weinig doorlaatbaar substraat veroorzaakt lichte roestverschijnselen op geringe of matige diepte. De meeste bodems van de natte zandleemstreek zijn sterk uitgeloogde en 5 BaeyensL.&ScheysG.,BodemkaartvanBelgië.VerklarendetekstbijhetkaartbladDiest76W,I.W.O.N.L.,1958, blz.60.

61 gedeeltelijk gedegradeerde gronden; ze vertonen de kenmerken van de hydromorfe grijsbruine podzolachtige bodems. De valleiz en depressiegronden (zand tot klei) vertonen meestal geen profielontwikkeling(..p).enkelebodemsmakenhieropuitzondering.demensheeftinbepaaldegevallen hetoorspronkelijkprofielzodaniggewijzigd,dathetnietmeeralseennatuurlijkebodemkanbeschouwd worden. Het zijn kunstmatige gronden waartoe de afgegraven, diep omgewerkte en opgehoogde terreinenbehoren(groepenoe,ot,on).debebouwdezone(ob)wordthiereveneensbijgerekend Terreinwaarnemingen Gebiedsafbakening+en+boormethode+ Hetprojectgebiedomvatdekadastralepercelen33Fen33G(fig.9).Ophetterreinisditgebiedduidelijk opgesplitstintweezones.degrootstezoneisomheindmeteengebouw(fig.7),deanderezoneiseen park(fig.8). De12boringenwerdenuitgevoerdmeteenEdelmanboor(diameter7cm)ineenverspringendgridvan 30x30 m. Als vergelijkingsmateriaal werden de gegevens van de bodemprofielen (fig. 10, 11 en 12) gebruikt van een eerder uitgevoerd proefsleuvenonderzoek in een zone ten westen van het Handelsplein. Ineersteinstantiewashetdebedoelingomdebodembewaringvasttestelleninfunctievanmogelijke steentijdboringen. Figuur+7:+Zicht+vanuit+het+westen+(gebouwen+aan+het+Handelsplein)+op+het+omheinde+deel+van+het+projectgebied.+ 6 BaeyensL.&ScheysG.,BodemkaartvanBelgië.VerklarendetekstbijhetkaartbladDiest76W,I.W.O.N.L.,1958, blzn.22z23.

62 Figuur+8:+Zicht+vanuit+het+noorden+(Oude+baan)+op+het+park.+

63 Figuur+9:+Afbakening+van+het+projectgebied+volgens+de+Bijzondere+voorwaarden.+

64 Figuur+10:+Profiel+1+met+een+puinlaag+boven+op+een+bruine+Ap+of+B+horizont Figuur+11:+Profiel+2,+gelijkend+op+profiel+1+(fig.+10),+met+sporen+van+vorstwiggen.++

65 1+bis De+boringen+ Figuur+12:+Profiel+3+met+dikke+antropogene+horizont+op+het+tertiair+substraat Cartografische+informatie+ Alsonderliggendetopografischekaartwordtindemeestegevallendetopografischekaartmetschaal 1:10.000gebruikt.Dezekaartiseenzwart/witverrasteringvandeanaloogvervaardigdetopografische kaartenvanvlaanderenenbrussel,uitgegeventussen1978en1993opschaal1:10.000doorhetngi 7. Defactoisditeenhistorischekaartdiedeactualiteitnietmeerweergeeftmaarwelinformatiegeeftuit het recente verleden. Op de kaart is te zien dat er zich twee gebouwen bevonden wat goed wordt weerspiegeldindebodemopbouw,zodaterbijheelwatboringenwerdgestuitopeenondoordringbare (puin)laag.eenmedewerkervanhetrodekruisweeseropdaterzichinhetverledenopdesiteeen slachthuisbevond.datkanwordengeïllustreerdaandehandvanhettoponiem Slachthuis (fig.14)en deaanwezigheidvanputdekselsdieslachtafvalputtenafdekken(fig.15). 7

66 Figuur+13:+Lokalisatie+van+de+boringen+met+de+topografische+kaart+als+onderliggende+kaart.+ + Figuur+14:+Het+projectgebied+met+toponiem+ Slachthuis.+

67 Figuur+15:+Twee+putdeksels+als+stille+getuigen+van+het+afgebroken+slachthuis Informatie+uit+de+boringen+ Van de twaalf boringen waren er slechts twee die een duidelijk bodemprofiel vertoonden, namelijkboringen3en11. Inboring11(fig.17)isdeAp(1)duidelijkaanwezig.Dezegaattotopeendieptevan60tot70 cm (zie ook fig. 12, 1 bis). Tussen 70 en 80 cm bevindt zich de B horizont die rust op de CI horizont,tussen80en97cm.dieperdan97cmvindenwehettertiairsubstraatterug. De bruine horizont met een dikte van 70 cm komt overeen met de aanwezigheid op de bodemkaartvaneenvariantemetdiepehumusbhorizont (p). Tochwijzensommigeelementen,zoalsdeaanwezigheidvanbaksteenfragmentenenhoutskool, dat het hier eerder gaat om een dieper aangeroerde bodem. De aanwezigheid van het toponiem Wijngaardsveld en het onweerlegbare bewijs van een akkercomplex in het derde kwartvande18 de eeuw(fig.16)maaktdatdegekarteerdediepehumusbhorizont (p)eerder een diepe antropogene A horizont zou kunnen zijn, waarin de B horizont, gedeeltelijk, is opgenomen.

68 Figuur+16:+De+kaart+van+Ferraris+(derde+kwart+18 de +eeuw)+en+de+aanwezigheid+van+een+akkercomplex+rond+het+ onderzoeksgebied.+ Figuur+17:+Boring+11,+bodemprofiel+met+aanwezigheid+van+alle,+te+verwachten,+horizonten.+

69 Tabel+1:+De+ligging,+coördinaten+en+compleetheid+van+de+boorprofielen.+ Boring+ Ligging+ profiel+ X+ Y+ Z+ 1 Omheind NOK , ,86 32,05 2 Omheind NOK , ,97 32,02 3 Omheind OK , ,88 32,5 4 Omheind NOK , ,83 32,09 5 Omheind NOK , ,55 32,54 6 Omheind NOK , ,16 32,47 7 Omheind NOK , ,88 32,62 8 Omheind NOK , ,64 32,59 9 Omheind NOK , , Park NOK , ,48 33,29 11 Park OK , ,98 32,72 12 Park NOK , ,83 32,28 Intabel1staandeboringenvolgensdezone,decompleetheid(OKvs.NOK)vanhetboorprofielende coördinaten.daaruitblijktdatslechts2boringeneenvolledigbodemprofielweergeven(boringen3en 11).Deandereboorprofielenwarenverstoordofdoordepuinlaagzijnzeirrelevant. 4.+Resultaten+ + De gecombineerde gegevens van de boringen en de cartografische bronnen geven duidelijke informatieoverdebewaringstoestandvandebodem: 1. de bodem is door landbouwactiviteiten vrij diep aangeroerd (50 tot 70 cm) waardoor steentijdartefactennietmeerinsitumoetenwordenverwacht, 2.opdeplaatswaardevroegeregebouwen(slachthuis)stonden,kannietwordengeboorddoor deaanwezigheidvaneenpuinlaag. Hetisnietzekerofdiepuinlaagdebodemafdekt,danwelofze,geheelofgedeeltelijk,opvulling is(vb.vankelders). Gezienhetfeitdatdebodemdoorlandbouwtochdiepisverstoord,wordenvoorhetomheind gebiedtweeproefsleuvenaangeraden(fig.18).

70 ÉéndieparallelloopttegendeOudebaan(oostZwest)enééndieerhaaksopstaat(noordZzuid). Indeeersteisvermoedelijknog,althansgedeeltelijk,eenbodemaantetreffen.Hetislangniet zekerdatdezeoveralintactzalzijn. Metdetweedeproefsleufzalkunnenwordenuitgemaakthoedepuinlaagzichverhoudttotde bodem(alsopvullingofafdekking). Figuur+18:+Proefsleuvenplan+voor+omheind+gebied.+ 5.+Boorstalen:+foto s+en+beschrijving++ 4.1Boring1

71 Puin + 4.2Boring2 Puin 4.3Boring3 H1+ 0Z60 cm: ap: lichtzandleem; donkerbruin 10 yr 3/2; baksteenfragmenten; enkele fijneplantenwortels H2+ 60Z90cm:B:zandleem;bruin10yr4/3; H3+ 90Z100 cm: BC; zandleem; geelachtig donkerbruintotgeelachtigbruin10yr4/4 tot5/4 H4+ >100:grindlaag 4.4Boring4

72 Puin 4.5Boring5 Puin 4.6Boring6 0Z30cm:zandtotzandleem (afdekking) >30cm:Puin 4.7Boring7

73 Puin 4.8Boring8 0Z70cm:Zandleemgemengdmet baksteengruis >70cm:puin 4.9Boring9 0Z80cm:Zandleemgemengdmetweing baksteengruis >80cm:puinoftertiairgrind 4.10Boring10

74 H1+ 0Z90 cm: Ap: licht zandleem; donkerbruin 10 yr 3/2; baksteenfragmenten; enkele fijneplantenwortels H2+ 90Z110 cm: BC; zandleem; geelachtig donkerbruintotgeelachtigbruin10yr4/4 tot5/4 H4+ >100:grindlaag 4.11Boring Boring12 H1+ 0Z30 cm: Ap: licht zandleem; bruin 10yr 4/3; baksteenfragmenten; enkele fijne plantenwortels, H2+ 30Z70 cm: Ap: zandleem; donkerbruin 10 yr3/2; H3+ 70Z80 cm: B; zandleem; geelachtig donkerbruintotgeelachtigbruin10yr4/4 tot5/4 H4+ 80Z97cm:CI:zandleem;olijflichtbruin2,5 Y5/4 H5+ 97Z110cm:CII:kleiiggrofzand;geelachtig donkerbruin10yr4/6 0Z30cm:zandtotzandleem (afdekking) >30cm:Puin

75 4.+Bibliografie++ 1. Baeyens L. & Scheys G., Bodemkaart van België. Verklarende tekst bij het kaartblad Diest 76 W, I.W.O.N.L.,1958,97blzn. 2.,Kaartblad.,1:20.000,I.W.O.N.L.,. 3. Van Ranst E. en Sys C., Eenduidige legende voor de digitale bodemkaart van Vlaanderen (schaal 1:20.000),1april2000,361blzn. 4.DatabankOndergrondVlaanderen,Boorrapport,blzn. 5. Bogemans Fr., Legende overzichtskaart Quartairgeologie Vlaanderen., 2005, Vlaamse Overheid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, NatuurlijkeRijkdommen,Brussel,aangepastin2008o.b.v.debestaandeprofieltypekaarten(1/50.000),5 blzn. 6. Fredercikx E. en Gouwy S.; o.l.v. Prof. Dr. Em. Gullentops F., Prof.dr. Paulissen E. en Prof. Dr. Vandenberghe N., Toelichting bij de Quartairgeologische Kaart Z kaartblad 25, Hasselt. Vlaamse overheid,dienstnatuurlijkerijkdommen,54p. 7.MatthijsJ.,1999.ToelichtingenbijdeGeologischeKaartvanBelgiëZ VlaamsGewest,Kaartblad25, Hasselt. Belgische Geologische Dienst en Vlaamse overheid, afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond,NatuurlijkeRijkdommen,104p. Annex+:+Profielbeschrijving+ + A.+Profiel+1 1.+Algemene+gegevens 1.Beschrijver: LudoFockedey,StudiebureauArcheologie. 2.Soortonderzoek: Archeologisch:proefsleuven 3.Plaats: DiestZBeukeplein. 4.Hoogteligging: 1mTAW. 5.Coördinaten: N; O. 6.Datum: Vrijdag,13maart Tijdstip: 09:20u.