Bestuurs- en volkshuisvestingsverslag over het boekjaar 2017

Transcriptie

1 Bestuurs- en volkshuisvestingsverslag over het boekjaar 2017 Naam toegelaten instelling : Stichting R&B Wonen Gemeente waarin instelling is gevestigd : Gemeente Borsele Statutair werkgebied : De Bevelanden Primair werkgebied : Gemeenten Reimerswaal en Borsele Adres : Van der Biltplein AE Heinkenszand Postbus AA Heinkenszand Telefoonnummer : Faxnummer : Internet : adres : info@renbwonen.nl Datum en nummer koninklijk besluit toelating : 19 juni 1976, nr. 115 Datum en nummer van inschrijving in het Handelsregister : 5 oktober 1916, nr Instellingsnummer : L 0543 NRV-nummer : 15935

2 Inhoudsopgave Voorwoord Beleidsmatige beschouwing vooraf Kengetallen over de afgelopen vijf jaar Ondernemingsplan Voor nu en later Voldoende woningen met aanvaardbare woonlasten Wonen met zorg Kwaliteit en duurzaamheid Leefbare kernen Positie van de klant Over onze manier van werken Financiën Risicomanagement en verankering Bestuur en toezicht

3 Voorwoord Terugblik op 2017 Het jaar 2017 was het vierde en laatste jaar van ons ondernemingsplan Voor nu en later. Terugblikkend op dat ondernemingsplan stellen we vast dat we onze ambities in goede samenwerking met onze belanghouders hebben waargemaakt. Huurders zijn tevreden over onze werkwijze: onze huurders beoordelen onze dienstverlening met een 8 of hoger. Daarnaast is de transformatieopgave uit ons ondernemingsplan in 2017 gerealiseerd. Als onderdeel van de transformatieopgave leverde R&B Wonen in nieuwbouwwoningen op. We verkochten 23 bestaande woningen en sloopten er 108. Naast het plaatsen van 73 Curaviewoningen in Borssele, Hansweert, Kwadendamme, Krabbendijke, Kruiningen en Yerseke, leverden we in Hansweert een complex met achttien appartementen op en investeerden we in ons bezit om het duurzamer te maken. Woningcorporaties moeten vanaf 2016 minstens 95% van de vrijkomende woningen passend toewijzen aan gegadigden die recht hebben op huurtoeslag. Passend toewijzen betekent een huur van maximaal 592,55 voor één- en tweepersoonshuishoudens en maximaal 635,05 voor huishoudens van drie of meer personen. Koepelorganisatie Aedes bracht in 2017 opnieuw de Aedes-benchmark uit. Dit jaar werden corporaties beoordeeld op vijf prestatievelden: Huurdersoordeel (tevredenheid van huurders over hun corporatie), Bedrijfslasten (kosten van personeel, kantoor, ICT), 'Duurzaamheid' (energetische prestatie van de woningen en CO2-uitstoot), Onderhoud & verbetering (kosten en investeringen die corporaties maken voor onderhoud en verbetering van woningen) en Beschikbaarheid & betaalbaarheid (de maatschappelijke prestatie van een corporatie om betaalbare woningen aan te bieden). R&B Wonen scoorde op de meeste onderdelen bovengemiddeld. In 2017 stelden we een nieuw ondernemingsplan op voor de periode 2018 tot Dit plan beschrijft onze volkshuisvestelijke koers en is de basis voor de raamwerkovereenkomst van waaruit jaarlijks de prestatieafspraken met gemeente Borsele en gemeente Reimerswaal worden gemaakt. Financiële resultaat 2017 Waar vorig jaar een boekhoudkundige winst van 57 miljoen is verantwoord, zien we dat de winst- en verliesrekening 2017 sluit met een negatief saldo van 47 miljoen. Dit is een boekhoudkundig verlies dat hoofdzakelijk veroorzaakt wordt door wijzigingen in de berekeningswijze van de marktwaarde. In 2016 werd de marktwaarde van de woningen berekend met een disconteringsvoet die voor heel West- Nederland van toepassing was. Deze bleek echter voor Zeeland te laag te zijn. Hierdoor is de marktwaarde 2016 relatief hoog. Dit is in 2017 gecorrigeerd door de berekeningswijze aan te passen, waarbij nu voor Zeeland een hogere disconteringsvoet wordt gehanteerd en de marktwaarde dus lager uitvalt. Dit resulteert in een niet-gerealiseerde waardeverandering van -44 miljoen in In de beleidsmatige beschouwing op pagina 5 wordt dit punt verder toegelicht. Verder constateren we dat onze operationele kasstroom over 2017 een positief en stabiel beeld laat zien. We besteden deze middelen aan onderhoud (verduurzaming van woningen) en nieuwbouw

4 Vooruitblik In 2018 bereiden we ons voor op de transformatieopgave van het nieuwe ondernemingsplan Natuurlijk!. Iedere gemeenten heeft zijn eigen accent. In Reimerswaal maken we de voorraad toekomstbestendig en zetten we in op grootschalige dorpstransformaties door te werken met masterplannen. In Borsele, waar de huidige voorraad reeds beter aansluit op de toekomstige woningbehoefte, kiezen we voor transformatie op maat in de verschillende kernen en leggen we de nadruk op pilots op het gebied van andere woonvormen en duurzaamheid. Met het oog op onze duurzaamheidsopgave richten we ons op het Aedes-convenant en het Zeeuws energieakkoord, dat inhoudt dat onze woningen 2045 energie neutraal zijn en dat onze woningen in 2021 uitkomen op een gemiddeld B label. We willen deze transitie realiseren door energieneutrale nieuwbouw. Ook willen we ons in 2018 ontwikkelen naar een duurzame huisvester door meer gebruik te maken van biobased materiaal bij onderhoud en nieuwbouw, sloopmateriaal te hergebruiken en onze bedrijfsvoering te verduurzamen. Tot slot We danken onze medewerkers voor hun inzet en voor hun grote betrokkenheid bij de uitvoering van het ondernemingsplan. Onze belanghouders danken wij voor de prettige samenwerking in Vol vertrouwen gaan we verder op de ingeslagen weg om onze ambities waar te maken. Peter Bevers, directeur-bestuurder

5 Beleidsmatige beschouwing vooraf Vanaf 2016 waardeert R&B Wonen haar bezit, op grond van de Woningwet, op marktwaarde in verhuurde staat. Deze beschouwing gaat over het verschil in waardering tussen marktwaarde en bedrijfswaarde en de realiseerbaarheid van de waarde van de onroerende zaken in exploitatie per ultimo De marktwaarde is een optelsom van netto contant gemaakte toekomstige kasstromen. Terwijl de bedrijfswaarde is opgebouwd uit beleidsconforme kasstromen van de woningcorporatie, is de marktwaarde opgebouwd uit marktconforme kasstromen gebaseerd op een voorgeschreven handboek Marktwaardering. Voor een woningcorporatie is dat uiteraard een wezenlijk verschil; het beleid van corporaties is immers niet geheel marktconform vanwege de taken in het sociale domein. Het verschil tussen de marktwaarde en is voornamelijk te verklaren door de aanpassingen van enkele parameters in het handboek Marktwaardering 2017 (naast de reguliere mutaties zoals sloop, verkoop en nieuwbouw). Twee belangrijke parameters uit het handboek zijn namelijk op basis van een landelijke evaluatie in 2017 op een aantal onderdelen verbeterd. Dit betreft: - Bepaling discontovoet: in 2016 werd deze bepaald op basis van een globale indeling (Noord, Oost, Zuid, West) waarbij Zeeland onder regio West viel en een relatief lage discontovoet hanteerde in de marktwaardeberekening. In 2017 is de discontovoet afhankelijk van veel meer variabelen en is daarnaast de regioindeling verfijnd naar COROP-gebied ( overige Zeeland ). Dit leidt tot een hogere disconteringsvoet vergeleken met 2016 en dus tot een waardedaling. - Bepaling markthuur: in 2016 werd de markthuur bepaald op basis van een vast % van de WOZ. In 2017 is de gehanteerde markthuur afhankelijk van veel meer variabelen waaronder het gebied waar de woning toe behoort (COROP-gebied). Dit leidt tot een relatief lagere markthuur vergeleken met 2016 en dus tot een waardedaling. Door deze aanpassingen in de regelgeving is in 2017 sprake van een niet-gerealiseerde waardeverandering van de vastgoedportefeuille van afgerond -44 miljoen euro

6 1. Kengetallen over de afgelopen vijf jaar Kengetallen over de afgelopen 5 jaar Gegevens woningbezit Aantal verhuureenheden in exploitatie Zelfstandige woongelegenheden: - Woning/woongebouwen Onzelfstandige woongelegenheden: - Begeleid wonen Groepswonen ouderen Niet-woon. - overig_bedrijfsruimten/winkels: - Praktijk Kantoor Winkels Bedrijfsruimten Niet-woon. - overig_parkeervoorzieningen: - Garages Parkeerkeerplaatsen Niet-woon. - maatsch._onderwijs en opvoeding: - Kinderdagverblijf Niet-woon. - maatsch._wijk- en buurtvoorzieningen: - Ontmoetingscentrum Wijkgebouw Niet-woon. - maatsch._gezondheid en zorg: - Praktijkwoning Niet-woon. - maatsch._overig: - Kantoren Totaal Gemiddelde grondslag onroerende zaakbelasting per woning Mutaties in het woningbezit - Aantal nieuw opgeleverd Tijdelijke verhuur van koopwoningen Aantal aangekocht Terug in exploitatie, herzien beleid Aantal verkocht Aantal gesloopt Aantal uit exploitatie genomen Omzetting van woning naar sociaal vastgoed Aantal woningen naar huurprijsklasse - Goedkoop (2017: t/m 414,02 per maand) - Overig

7 Kwaliteit - Aantal reparatieverzoeken - Aantal gevallen mutatieonderhoud - Aantal woningen groot onderhoud en woningverbetering - Kosten niet-planmatig onderhoud per woning - Kosten planmatig onderhoud per woning - Kosten groot onderhoud en woningverbetering per woning - Totaalkosten onderhoud per woning Prijs-kwaliteitverhouding - Gemiddeld aantal punten WWS - Gemiddelde nettohuurprijs per woning per maand Het verhuren van woningen - Mutatiegraad % - Huurachterstand in % van de jaarhuur huidige huurders - Huurderving in % van de jaarhuur 9,63 8,0 8,80 8,60 9,20 1,10 1,59 1,15 0,97 0,73 0,77 0,66 1,07 0,97 1,09 *2012 naar definitie mutatiegraad CFV. De mutatiegraad wordt bepaald door het aantal nieuwe verhuringen van bestaande woongelegenheden uit te drukken in een percentage van het totaal aantal woongelegenheden exclusief de in het verslagjaar nieuw gebouwde of aangekochte woongelegenheden. Financiële continuïteit - Solvabiliteit - Liquiditeit - Rentabiliteit eigen vermogen - Rentabiliteit vreemd vermogen - Rentabiliteit totaal vermogen - Renteresultaat in % eigen vermogen - Cashflow per woning 62,62 65,81 29,01 29,88 27,47 1,00 1,35 2,27 2,15 1,53-16,37 17,16-16,15-11,26-2,20-27,41 33,01 3,98 4,06 3,93-10,25 11,29 1,29-0,16 1,77-2,20-1,81-9,12-8,45-9, Balans en winst- en verliesrekening - Eigen vermogen per woning - Voorzieningen nieuwbouw per woning - Totaal opbrengsten per woning - Overige bedrijfslasten per woning - Renteresultaat per woning - Saldo buitengewone baten en lasten per woning - Jaarresultaat per woning Personeelsbezetting Aantal formatieplaatsen per woningen gesplitst naar afdeling - Directie 0,24 0,24 0,24 0,24 0,24 - Controller 0,24 0,24 0, Klant en omgeving 2,49 2,98 2,99 2,92 3,93 - Financiën & Control 1,15 1,21 0,95 1,14 1,43 - Vastgoedontwikkeling en -beheer 1,95 2,18 2,14 2,39 2,60 - Beleids- en bestuursondersteuning 1,37 1,36 1,22 1,23 1,22 - Beheerorganisatie Zuidwestwonen 0,51 0,51 0, Totaal formatieplaatsen per woningen 7,95 8,73 8,22 7,93 9,42 - Werkelijk aantal personeelsleden per woningen 10,00 9,93 9,06 8,38 9,78-7 -

8 2. Ondernemingsplan Voor nu en later 2.1 Onze missie R&B Wonen is een maatschappelijk woonbedrijf met de focus op het verhuren van passende woningen aan de (primaire en secundaire) doelgroep. We hebben extra aandacht voor mensen met een noodgedwongen bijzondere woonbehoefte. Samen met bewoners en partners we rken we voor nu en later aan leefbare kernen. 2.2 Onze visie Vanuit bovenstaande missie is onze visie voor de periode als volgt: 1. We zijn een woonbedrijf met de focus op het verhuren van woningen aan de primaire en secundaire doelgroep. We zien duurzaamheid als een middel voor het optimaliseren van woonlasten; 2. We staan ook voor wonen met zorg; 3. We zijn medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid van onze kernen; 4. Onze huurders krijgen invloed op de dienstverlening en de woonsituatie; 5. We zijn flexibel en robuust; 6. We presteren naar vermogen; 7. We zijn professioneel en innovatief. 2.3 Onze kernwaarden (onze stijl) We zijn: - sociaal betrokken; - met het gezicht naar klant en maatschappij; - betrouwbaar, transparant en integer; - ondernemend, kostenbewust en professioneel; - innovatief. 2.4 Onze volkshuisvestelijke kerndoelen 1. We zorgen voor voldoende woningen met aanvaardbare woonlasten voor de primaire (verzamelinkomen tot ) en secundaire doelgroep (van tot ). In die volgorde. 2. We zorgen voor adequate huisvesting van mensen met een (toekomstige) zorgvraag. 3. Onze woningen hebben een goede basiskwaliteit en zijn duurzaam. 4. We nemen onze verantwoordelijkheid voor leefbare kernen. 5. We kennen onze klant en geven de klant een sterkere positie bij nieuwbouw en vernieuwing. In de volgende hoofdstukken staan de uitwerkingen van deze volkshuisvestelijke doelen centraal

9 3. Voldoende woningen met aanvaardbare woonlasten We zorgen voor voldoende woningen met aanvaardbare woonlasten voor de primaire (verzamelinkomen tot ) en secundaire doelgroep (van tot ). In die volgorde. (normen 2017). 3.1 Verhuurbeleid Algemeen Voor de verdeling van vrijkomende woonruimten hanteren wij het aanbodmodel. Woningzoekenden schrijven zich in en kunnen reageren op het aanbod van vrijkomende woningen dat via de website van Zuidwestwonen wordt gepubliceerd. Vanaf 2016 bieden inmiddels negen woningcorporaties in Zeeland en westelijk Noord-Brabant hun vrijkomende woningen via dat platform aan. Dit aantal is in 2017 niet gewijzigd. Dit betekent dat huurders zelf de regie hebben over het gehele proces om een passende woonruimte te vinden. Het toewijzingsproces fungeert daarmee grotendeels digitaal. In toenemende mate verschuift het belang van huurlasten naar woonlasten. Onze maatregelen om woningen energiezuiniger te maken helpen mee om een deel van de hogere huur te compenseren door een besparing op energielasten. Het toewijzingsbeleid De selectie van woningzoekenden aan wie de woning wordt aangeboden gebeurt op basis van vooraf vastgestelde criteria. In 2017 waren wij verplicht om minstens 80% van onze vrijkomende woningen met een huurprijs lager dan 710,68 toe te wijzen aan gegadigden met een huishoudinkomen lager dan De ruimte van 20% benutten wij om ook woningen aan hogere inkomens toe te wijzen. Voor die hogere inkomens rekenen wij een inkomensafhankelijke toeslag die samen met de streefhuur maximaal uitkomt op de liberalisatiegrens. Wij kozen voor dit beleid, omdat wij de enige aanbieder van sociale huurwoningen in ons werkgebied zijn en zo voorkomen we dat een groep gegadigden tussen de wal en het schip valt. In 2017 wezen we 87,8% van onze vrijgekomen woningen toe aan gegadigden met een huishoudinkomen lager dan Hierdoor voldeden wij ruimschoots aan de eis van 80%. Naast deze verplichting is per 1 januari 2016 ook de verplichting om vrijkomende woningen passend toe te wijzen. Wij hebben in ,58% van de woningen passend toegewezen, de norm is minimaal 95%. Passend toewijzen heeft gevolgen voor de hoogte van de huur als een huurder in aanmerking komt voor huurtoeslag. Als gevolg hiervan zien we dat de reactiegraad op woningen in de prijsklasse tot de eerste aftoppingsgrens ( 592,55 is passendheidnorm voor één- en tweepersoonshuishoudens) sterk is toegenomen van 13,7 in 2016 naar 23,9 in Deze toename kan wellicht worden verklaard omdat ook RWS Goes sinds juni 2016 is aangesloten bij ZuidWestWonen. Woningzoekenden die belangstelling hebben voor een woning op de Bevelanden krijgen hierdoor een groter aanbod. Het bevestigt bovendien ons beeld dat de woningmarkten van RWS Goes en R&B Wonen nauw op elkaar aansluiten. De reactiegraad op woningen die niet passend kunnen worden toegewezen is ook - 9 -

10 toegenomen van 8,3 % in 2016 naar 12,7 % in Dit is waarschijnlijk een gevolg van het meerhurenbeleid bij met name levensloopbestendige woningen. Dit soort woningen die een huurprijs hebben boven de eerste aftoppingsgrens worden in huurprijs aangepast tot de passendheidsgrens wanneer er een kandidaat reageert die op basis van het inkomen recht heeft op een passende huurprijs. 3.2 Het verhuren van het woningbezit De woningmarkt De dynamiek van de woningmarkt kan onder andere worden afgeleid van de mutatiegraad van bestaande huurwoningen en de reactiegraad van aangeboden huurwoningen. De mutatiegraad nam toe van 8,1% in 2016 naar 12,0% in De belangstelling voor onze huurwoningen nam in 2017 toe van 14,5 reacties in 2016 naar gemiddeld 19,6 reacties in Deze toename kan rechtstreeks worden toegeschreven aan de invoering van het meerhurenbeleid. Door het meerhurenbeleid kunnen woningzoekenden uit meerdere inkomenscategorieën op dezelfde woning reageren. De marktsituatie per dorp kent onderling grote verschillen. De vraag naar woningen vanuit onze doelgroep is in de grotere kernen traditioneel groter dan in de meeste kleinere kernen. Het blijft, net als in 2016, meer moeite kosten om na een huuropzegging woningen in het appartementencomplexen in Borssele, Nieuwdorp en Ovezande snel te verhuren. Te verwachting is overigens wel dat de verhuurbaarheid ook in die kernen door de toenemende vergrijzing geleidelijk zal verbeteren. De verhuur In 2017 werden 497 woningen toegewezen in de vier verschillende huurcategorieën te weten: woningen met een maandhuur lager dan 710,68 aan gegadigden met een huishoudinkomen lager dan ; woningen met een maandhuur lager dan 710,68 aan gegadigden met een huishoudinkomen hoger dan maar lager dan ; woning met een maandhuur lager dan 710,68 aan gegadigden met een huishoudinkomen hoger dan ; 4. 6 woningen met een maandhuur hoger dan 710,68. DAEB woningtoewijzingen Niet-DAEB woningtoewijzingen Eindtotaal 80% 10% > % > Totaal Indeling < < DAEB Totaal niet-daeb Goedkoop Betaalbaar Duur tot huurtoeslag Duur 6 6 Eindtotaal

11 Leegstand De totale huurderving in 2017 als gevolg van leegstand was ,-. Dit is 0,77% van de totale huursom. In 2016 was dat 0,66%. Deze stijging van 0,11% kan verklaard worden door de verbouwing van een locatie (algemene ruimte en woningen) vanwege aanpassing aan een specifieke doelgroep. Huuropzeggingen Aantal huuropzeggingen Aantal woningen op 1 januari Huuropzeggingen in % 11,41% 9,9% 10,2% 10,0% 10,3% Reactiegraad Reactiegraad Aantal geadverteerde woningen Aantal reacties Gemiddeld aantal reacties 19,

12 Huurtoewijzingen woningbezit Aantal Aantal Mutatie- Ter vergelijking: woningen R&B huurtoewijzi graad graad Mutatie in % Kern Wonen eind 2017 ngen in in % Baarland ,8% 8,8% Borssele ,0% 10,4% Driewegen ,3% 4,3% Ellewoutsdijk ,9% 13,2% Hansweert ,1% 6,8% Heinkenszand ,5% 7,2% Hoedekenskerke ,3% 6,0% Krabbendijke ,3% 9,4% Kruiningen ,7% 8,4% Kwadendamme ,5% 8,8% Lewedorp ,7% 9,0% Nieuwdorp ,2% 12,8% Nisse ,3% 8,3% Oostdijk ,1% 27,3% Oudelande ,4% 7,4% Ovezande ,4% 10,3% Rilland ,7% 6,9% 's-gravenpolder ,4% 5,8% s-heer Abtskerke ,7% 14,8% 's-heerenhoek ,7% 10,0% Waarde ,2% 11,1% Yerseke ,1% 6,8% Totaal ,0% 8,1%

13 Huurperiode van opgezegde huurovereenkomsten In 2017 werden 471 huurovereenkomsten voor woningen opgezegd. De huurperiode van die opgezegde huurovereenkomsten was als volgt: Van Tot Jaar Opzeggingen Van tot jaar Opzeggingen 0 1 Jaar Jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar jaar Jaar 5 >55 jaar 5 Totaal 471 De gemiddelde huurperiode van de 471 huurcontracten die in 2017 werden opgezegd bedroeg 10 jaar en 1 maand. De gemiddelde huurperiode van de huurcontracten die in 2014 en 2015 was in beide jaren 8 jaar en 8 maanden. In 2016 is dit opgelopen naar 10 jaar en 7 maanden. Mogelijk dat een oorzaak is dat de gemiddelde leeftijd van onze huurders oploopt en mensen gemiddeld ouder worden. Bekend is dat ouderen gemiddeld minder vaak verhuizen. Door de geleidelijke aanpassing van onze woningvoorraad naar levensloopbestendige woningen neemt de noodzaak tot verhuizing ook af

14 De ontwikkelingen Met het nieuw bouwen van appartementen, curaviewoningen en kleine woningaanpassingen verbeteren we de kwaliteit van woningen voor senioren en stemmen we ons woningaanbod af op de (toekomstige) woningbehoefte. Die nieuwbouw beperkt bovendien de uitstroom van deze doelgroep naar omliggende gemeenten zodat ook in ons werkgebied de kernen leefbaar blijven. We volgen de ontwikkelingen op de voet en anticiperen op veranderingen in de woningmarkt. Samen met de collega s van RWS en aansluitende werkgebieden in West Brabant hebben wij deelgenomen aan een onderzoek gericht op het actualiseren van ons kennis van de woningmarkt. Dit onderzoek heeft ons veel informatie opgeleverd met het oog op ons nieuwe ondernemingsplan. Bij komende onderzoeken zullen we ook andere Zeeuwse corporaties uitnodigen om aan dit onderzoek deel te nemen. Huurprijsbeleid Als sociale huisvester vinden wij het belangrijk dat ook mensen met een bescheiden inkomen een goede woning kunnen huren en dat zij daarbij voldoende keuze hebben. Daarom zorgen wij ervoor dat er een goede mix aan huurwoningen is, zowel op het gebied van prijs, type als kwaliteit. Om deze goede mix te realiseren heeft de Minister ons instrumenten gegeven die we kunnen inzetten bij onze jaarlijkse huuraanpassing, te weten de huursombenadering. Bij de huursombenadering mag de huursom van een corporatie gemiddeld met een maximum jaarlijks vastgesteld percentage toenemen. In 2017 mocht de huurverhoging gemiddeld met de inflatie (0,3%) + 1% = 1,3% worden verhoogd. De huurharmonisatie wordt hierin ook meegewogen. R&B Wonen heeft de woningen met de relatief laagste huren verhoogd met 2,8%. Omdat huurders van die woningen vaak huurtoeslag ontvangen, komt die huurverhoging na aftrek van de (maximale) huurtoeslag uit op maximaal 1,12%. Huurders met huurtoeslag die voor 1 januari 2016 zijn gaan huren en een huurprijs betaalden die hoger was dan een passende huurprijs van maximaal 592,55 voor één- en twee persoonshuishoudens en 635,05 voor drie- of meerpersoonhuishoudens hebben wij een korting aangeboden wanneer zij konden aantonen dat ze recht hadden op huurtoeslag. De gemiddelde huurverhoging in 2017 is uitgekomen op 1,11.%. Ons woningbezit had op 31 december 2017 gemiddeld 158 woningwaarderingspunten. Dat gemiddeld aantal punten correspondeert met een maximale maandhuur van 782,34. Onze huren bedroegen op 31 december 2017 gemiddeld 537,86. Dat is 69% van de maximaal toegestane huur. Dat is nog ruim onder de streefgrens van 75% die in ons ondernemingsplan wordt genoemd. Huurachterstanden Wij voeren bij huurachterstanden een actief beleid met als doel de achterstand zo laag mogelijk te houden. Door tijdig te signaleren, automatisch te herinneren en voor beide partijen een acceptabele regeling te treffen, proberen we zoveel mogelijk gerechtelijke invorderingen te voorkomen. In 2017 hebben zijn we een samenwerking gestart met beide gemeenten om mensen met een huurachterstand vroegtijdig te laten begeleiden door de kredietbank en andere partijen uit het sociaal domein. Bewoners die in dit traject zitten worden, om onnodige kostenverhoging te voorkomen, later naar de deurwaarder gestuurd, als dat toch nog nodig blijkt. In 2017 is 25 keer de ontruiming van een woning aangezegd. Slechts in vier gevallen is de woning

15 daadwerkelijk ontruimd. Vergeleken met 2016, met 40 aanzeggingen en 9 ontruimingen, zijn deze aantallen sterk afgenomen. In het kader van ons armoedebeleid zijn wij in 2017 een samenwerking gestart met beide gemeenten om mensen met een huurachterstand vroegtijdig te laten begeleiden door de kredietbank en andere partijen uit het sociaal domein met als doel om een ontruiming zoveel mogelijk te voorkomen Aangezegd Uitgevoerd Regionale klachtencommissie Wij nemen deel aan een regionale klachtencommissie. Dat doen wij samen met RWS partner in wonen te Goes. Er is een folder over de regionale klachtencommissie beschikbaar. Ook op onze website zijn de gegevens over deze commissie te vinden. In 2017 hoefde de regionale klachtencommissie geen enkele klacht tegen R&B Wonen te behandelen. Door het inwerking treden van het Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting zal het reglement, waarin de werkwijze en bezetting van de klachtencommissie is geregeld, in de loop van 2018 nog moeten worden herzien

16 3.3 Nieuwbouw en projectontwikkeling In 2017 rondden wij voor een groot gedeelte onze transformatieopgave uit het ondernemingsplan af. We leverden in 2017 maar liefst 73 Curaviewoningen en 18 appartementen op. Beide woningtypes gaven verdere invulling aan onze ambitie om het aantal nultredewoningen in ons werkgebied te vergroten. In hoofdstuk 5 Duurzame woonontwikkeling lichten we de opgeleverde projecten, de projecten in uitvoering en voorbereiding toe. In onderstaande tabel zijn de mutaties in de voorraad huurwoningen in 2017 weergegeven: Overzicht aantal huurwoningen Totaal Borsele Reimerswaal Aantal woningen begin van het jaar Toename door nieuwbouw: - Rozenstraat, Kwadendamme Nieulandestraat, Krabbendijke Maartenbroersweg, Hansweert Marijkelaan, Yerseke Everingestraat, Borssele Westerstraat/ Kerklaan, Heinkenszand Slotstraat, Kruiningen Kerklaan/ Schoolstraat, Hansweert Burg. Sandbergstraat, Krabbendijke Van onzelfstandige woning naar DAEB woning Totale toename Afname door: - Verkoop aan particulieren Sloop Slotstraat, Kruiningen Sloop Burg. Sandbergstraat, Krabbendijke Sloop Bosseweide Sloop Kerklaan, Heinkenszand Sloop Schoolstraat, Hansweert Sloop Sluisburg, Hansweert Sloop Everingestraat, Borssele Sloop Borszeestraat, Borssele Sloop Banjaardstraat, Lewedorp Totale afname Aantal woningen eind van het jaar Van de woningen op 31 december 2017 behoren er tot de daeb-categorie en 26 tot de niet-daeb-categorie, uitgaande van de huur per balansdatum

17 3.4 Overige activiteiten Beheer VvE (vereniging van eigenaren) Voor twaalf verenigingen van eigenaren waarin R&B Wonen zelf met sociaal woningbezit participeert hebben we in 2017 de administratie en het technisch beheer en in sommige gevallen de bestuurlijke taken uitgevoerd. Bij de verenigingen zijn (indien van toepassing) in de voorjaarsvergadering de jaarrekening 2016 en in de najaarsvergadering de begroting 2018 vastgesteld. Met onze collega-corporatie Stadlander hebben we een gezamenlijke functionaris die het beheer uitvoert voor de VvE s. Deze functionaris wordt ondersteund door een medewerker van R&B Wonen. Dit heeft er toe geleid dat enkele VvE s zelf de bestuurlijke taken van de VvE uitvoeren. Eén VvE heeft er voor gekozen om het beheer door een extern bureau uit te laten voeren. Doel KSF Pi/norm Norm Eigenaar Voortgang 1.Aanvaardbare woonlasten 1.1 Voldoende bereikbare woningen voor de doelgroep Voldoende sociale huurwoningen Aantal woningen tot de huurtoeslaggrens => 95% van het totale woningbezit 99,38% van ons bezit is een DAEB woning. Voldoende woningen tot de kwaliteitskortingsgrens en tot de aftoppingsgrenzen Te bepalen in het streefhuurbeleid Streefhuurbeleid gereed januari 2014 Gereed. Een beperkt aanbod geliberaliseerde woningen voor de secundaire doelgroep Aandeel woningen boven de huurtoeslaggrens Maximaal wettelijke toegestane percentage In 2017 beschikken wij over 26 niet- Daeb woningen. 1.2 Voldoende passende woningen beschikbaar Voldoende vrijkomend aanbod voor woningzoekenden Wachttijd / zoektijd Gemiddeld maximaal 12 maanden Gemiddeld is de wachttijd 5,8 maanden. Dit is bepaald door het verschil tussen de eerste reactiedatum en de ingangsdatum van de huurovereenkomst. De gemiddelde inschrijftijd is 17,8 maanden. De primaire doelgroep heeft prioriteit bij toewijzing van sociale huurwoningen Aandeel toewijzingen aan de doelgroep Ten minste 90% van de DAEB-woningen In 2017 is 100% toegewezen aan deze doelgroep. Zo min mogelijk belemmeringen in de spelregels voor onze woningzoekenden. Slaagkans minima => 90% van de toewijzingen van DAEB-woningen Wordt aan voldaan. Met ingang van 2017 wordt voldaan aan de eis om minstens 95% passend toe te wijzen. Toewijzingsregels Alle regels helder beargumenteerd De website van Zuidwestwonen

18 Doel KSF Pi/norm Norm Eigenaar Voortgang voorziet in een uitgebreide toelichting voor woningzoekenden en wordt beoordeeld met een 7,6 voor duidelijkheid. Woningzoekenden vinden de woning passend Verhuurbaarheid Norm conform SVBbeleid dat begin 2014 wordt vastgesteld Degenen die in 2017 een woning hebben betrokken, waardeerden dat aanbod met een 8,0. Tevredenheid na nieuwe verhuur Uitslag enquêtes, minimaal eens per jaar, => 95% vanaf 2014 Score 2017: 8,0. Inzicht in de vraag van (potentiële) woningzoekenden Periodiek woningmarktonderzoek In overleg met gemeenten en provincie (indien aansluiting bij WoON elke 3 jaar) R&B Wonen deed in 2016 mee aan een gezamenlijk woonmarktonderz oek (de Bevelanden, West- Brabant en Tholen). In 2017 is een verdieping op kernniveau gemaakt. Registratie en analyse woonruimteverdeelgege vens Methode gereed op 1 augustus 2014 Wordt aan voldaan. 1.3 Een goede prijs/kwaliteit verhouding Onze woningen hebben een goede prijskwaliteitverhouding Netto Huur/WOZwaarde Gevarieerd per kern, uit te werken in huurbeleid, gebruik makend van kernvisies Wordt aan voldaan door weging 25% WOZ in woningwaardering vanaf 1 oktober % van maximaal redelijke huur, uitgaande van WWS met (extra) oog voor ligging en energiekwaliteit Gemiddeld maximaal 75% Gemiddelde eind 2017 is 69%. Definiëren basiskwaliteit en keuzeopties Gereed op 1 augustus 2014 Basiskwaliteit is vastgesteld in een programma van eisen. Keuzeopties zijn hierin duidelijk (curavieconcept). 1.4 Gematigde woonlasten. Woningzoekende heeft inzicht in de woonlasten van de beschikbare huurwoningen Informatie over huur, servicekosten en (naar label gestandaardiseerde) energielasten Informatie bij elke advertentie m.i.v. 1 augustus 2014 Vanaf 1 juni 2015 georganiseerd via advertenties in ZWW. Huurders hebben inzicht in de mogelijkheden voor het verkrijgen van huurtoeslag Bij nieuwe verhuur specifieke informatie Iedere nieuwe huurder inlichten De website van Zuidwestwonen voorziet in de informatie over huurtoeslag

19 Doel KSF Pi/norm Norm Eigenaar Voortgang Periodiek info op website (algemene informatie) Jaarlijks en bij wijzigingen In de brief bij de huurverhoging vanaf 2017 zijn al onze huurders hierover geïnformeerd. Vroegtijdig signaleren van mogelijke betaalbaarheidspro blemen Doorgeven signalen aan gemeente en participeren in maatschappelijk overleg Deelname maatschappelijk overleg Maandelijks worden op rayonniveau de huurachterstanden bewaakt door MKO-er. Beperken huurachterstanden Niveau 2013 minstens consolideren De MKO er neemt gericht actie

20 4 Wonen met zorg We zorgen voor adequate huisvesting van mensen met een (toekomstige) zorgvraag. Wij hechten grote waarde aan de beschikbaarheid en betaalbaarheid van wonen in en om complexen met goed georganiseerde zorg en welzijnsactiviteiten. Senioren en mensen met een functiebeperking vormen daarbij de doelgroep. 4.1 Samenwerkingspartners R&B Wonen onderhoudt met zorgaanbieders contacten om betrouwbare en betaalbare zorg aan haar klanten te kunnen aanbieden. Bij de zorginstellingen ligt het accent op het bieden van passende zorg, bij ons op de huisvesting. Wij werken met de volgende zorginstellingen samen: SVRZ, verpleeghuiszorg voor groepswonen in Heinkenszand, s-gravenpolder, s-heerenhoek, Lewedorp, Nieuwdorp en Ovezande; Zorggroep Ter Weel, zorgpartner en verpleeghuisplaatsen in Krabbendijke, Kruiningen, Hansweert, Yerseke en Rilland; Stichting Siloah zorgt, vanuit reformatorische achtergrond, voor mensen met een (soms meervoudige) handicap; deconcentratie van gezinsvervangend tehuis; Stichting GORS, verleent geïndiceerde zorg en diensten, op alle levensgebieden, aan kinderen, adolescenten en volwassen met een verstandelijke en/of lichamelijke functiebeperking; Stichting KIO, dagbesteding en logeerfaciliteit voor meervoudig gehandicapten; Stichting Philadelphia Zorg Zeeland, huisvesting en begeleiding voor jongeren met een handicap; Allévo Thuiszorg; leveren van thuiszorg onder meer aan huurders van diverse woonvormen. Stichting Zeeuwse Gronden; het bieden van wonen met zorg voor mensen met een langdurige psychiatrische aandoening. 4.2 Bijzondere doelgroepen Vergunninghouders In het kader van de taakstelling vergunninghouders hebben wij in 2017 in totaal dertien woningen beschikbaar gesteld aan de gemeenten Borsele en Reimerswaal. Hierdoor hebben wij onze doelstelling voor huisvesting van de gevraagde aantallen ruimschoots gehaald. Vergunninghouders zijn niet langer vrij om een woning te weigeren. Dit was een reactie op de praktijk waarbij vergunninghouders regelmatig een aanbod in een kleinere kern weigerden. De samenwerking tussen de beide gemeenten en R&B Wonen verliep ook op dit gebied in 2017 uitstekend. Dak- en thuislozen en een nieuwe kans We onderhouden goede contacten met de Stichting Maatschappelijk Werk en Welzijn Oosterschelderegio en Emergis om op passende momenten en op geschikte locaties een oplossing te bieden voor huisvesting van hun cliënten. Woonherkansen Woon(her)kansen is een samenwerkingsproject van SMWO, Emergis, GGD, gemeenten en woningcorporaties in de Oosterschelderegio. In 2017 hebben in tegenstelling tot andere jaren hieraan niet meer deelgenomen. Wij hebben ingezet op vroegtijdige signalering bij huurachterstanden in samenwerking met beide gemeenten om mensen te laten begeleiden door de kredietbank en andere partijen uit het sociaal domein met als doel om een ontruiming zoveel als mogelijk te voorkomen en het leven weer grip op het leven te krijgen. Het Woonherkansentraject in de oude vorm is daarmee overbodig geworden

21 2.Wonen met zorg 2.1 Voldoende geschikte woningen voor mensen met een variabele zorgvraag 2.2 Beschikbaarhei d geschikte woningen Inzicht in vraag (omvang, variatie, eisen) Voldoende nultredenwoningen Voldoende woningen geschikt voor zorg Extra zorgopties in een woning geschikt voor zorg Voldoende vrijkomende nultreden- en zorgwoningen voor Inzicht omvang en ontwikkeling op hoofdlijnen Inzicht variatie en eisen (in overleg met zorgaanbieders) Aandeel sociale huurwoningen dat een nultredenwoning is PvE voor nultredenwoningen Aandeel sociale huurwoningen dat geschikt is voor zorg PvE voor basisniveau woning geschikt voor zorg Innovaties t.b.v. optimalisering zorgverlening in woning Definiëren en uitwerken opties, in samenspraak met zorgaanbieders Tijdig kunnen aanbrengen van zorgopties Afspraken met gemeenten over aanbrengen aanpassingen die onder de Wmo vallen Wachttijd op een nultredenwoning of woning geschikt voor zorg Gereed in december 2014 Voor een gegadigden met een zorgindicatie wordt in overleg een passende woning gezocht. In dat geval wordt de woning niet aan derden aangeboden Gereed in maart 2014 Is gereed en afgestemd met zorgpartijen Ten minste 26% is eind 2017 nultredenwoning VOB Het percentage nultredenwoninge n is eind 2017 is 32% April 2014 Het PvE is gereed en wordt (bijvoorbeeld) al toegepast bij de curaviewoning Ten minste 20%. Uit te werken in de kernvisies. VOB In totaal heeft R&B Wonen per huurwoningen geschikt voor zorg. Dat betreft 25% van de voorraad. April 2014 Het PvE is gereed en wordt (bijvoorbeeld) al toegepast bij de curaviewoning 90% van ZZP 1 t/m 3 kan in 2017 in onze woningen wonen VOB Deze gegadigden krijgen bij voorrang een passende woning aangeboden April 2014 Het PvE is gereed en wordt (bijvoorbeeld) al toegepast bij de curaviewoning binnen een maand na verzoek Opnemen in prestatieafspraken maanden voor ZZP 1 en 2 VOB R&B Wonen levert de basisopties. De plusopties worden bekostigd vanuit de WMO Is specifiek opgenomen in prestatieafspraken Als een gegadigden met een zorgindicatie zich meldt wordt er in overleg naar

22 woningzoekenden met een indicatie een passende woning gezocht. In dat geval wordt de desbetreffende woning niet aan derden aangeboden 3 maanden voor ZZP 3 en deels 4 Idem 2.3 Specifiek zorgvastgoed op aanvraag en wanneer langdurig noodzakelijk Voldoende aanbod voor specifieke groepen die zorg of begeleiding nodig hebben Uitwerken voorwaarden en mogelijkheden December 2014 Het complex Zeeuwse Gronden in Ovezande is in juni 2015 opgeleverd en in Kruiningen in juni Er loopt een nieuw initiatief voor Yerseke (2018). Communiceren dat R&B Wonen open staat voor vragen Vanaf 2014 Er worden intensieve contacten met zorgpartijen in de regio onderhouden Maatwerk op verzoek van klanten of zorgaanbieders Conform desbetreffende businesscase Wordt aan voldaan 2.4 Afstemming met zorgaanbieders over de beschikbaarhei d van zorg Zekerheid dat thuiszorg geleverd kan worden Afspraken met alle (thuiszorg)partijen over het leveren van zorg in huurwoningen 2014, vervolgens jaarlijks actualiseren Er is een gestructureerd periodiek overleg met de betrokken zorgpartijen Verkennen verdere samenwerking op strategisch niveau Samenwerkingsovereenk omst met zorgaanbieders Uiterlijk in 2015 een beleidskader over samenwerking met zorgaanbieders Met Ter Weel en SVRZ zijn er al afspraken voor meerdere locaties. Allévo levert desgewenst zorg in al onze kernen

23 5 Kwaliteit en duurzaamheid Onze woningen hebben een goede basiskwaliteit en zijn duurzaam. 5.1 Strategisch Voorraadbeleid Het in 2017 opgestelde ondernemingsplan was aanleiding om het strategisch voorraadbeleid te actualiseren. Hierbij hebben we rekening gehouden met de maatschappelijke, markt en politieke ontwikkelingen voor zover we die nu kunnen overzien met als uiteindelijke doel dat onze nieuwe doelportefeuille aansluit bij de toekomstige vraag. Door de huidige portefeuille te vergelijken met de doelportefeuille ontstaat een beeld van de opgave voor R&B Wonen. 5.2 Grondbank In de grondbank administreren we de grondposities voor onze toekomstige huur- en koopprojecten. Uitgaven die te maken hebben met de aankoop van de grond (eventueel inclusief bestaand pand) tot en met het bouwrijp maken van de grond worden binnen de grondbank verantwoord. Uitname van grond gebeurt na vaststelling van een businesscase voor een nieuw project voor maximaal per nieuw te bouwen verhuureenheid. Op 1 januari 2017 was de totale grondvoorraad in de grondbank: m 2 Inbreng grond in GREX in 2017: m 2 Uitname grond van GREX naar projecten in 2017: m 2 In plan Lancaster zijn 2 kavel grond verkocht in 2017: -903 m 2 Op 31 december 2017 bedroeg de grondvoorraad: m 2 De gronden zijn in vier categorieën ingedeeld. De agrarische grond heeft een boekwaarde (niet te verwarren met vrije verkoopwaarde) van 7,72 per m². In de categorie gronden voor herstructurering bevinden zich de kavels waar op korte termijn nieuwbouw zal plaatsvinden. Binnen de gronden zonder boekwaarde zijn enkele kavels opgenomen waar niet binnen afzienbare tijd word gebouwd. Daarom is in het verleden de boekwaarde afgewaardeerd naar 0,00 en zijn die gronden overgeheveld naar de categorie grond zonder boekwaarde. In de categorie gronden bestemd voor bouwen in de vrije sector hebben we gronden afgewaardeerd als de boekwaarde hoger uitkwam dan de taxatiewaarde. Op 31 december 2017 waren de uitkomsten als volgt: Grondposities per categorie Boekwaarde m per m2 Agrarische gronden ,72 Gronden zonder boekwaarde Herstructuringsgronden ,90 Gronden bestemd voor de vrije sector ,64 Totaal

24 5.3 Nieuwbouwprojecten Onze afdeling vastgoedontwikkeling en -beheer houdt zich ondermeer bezig met het ontwikkelen van nieuwbouwprojecten in de diverse kernen van ons werkgebied. In 2017 hadden wij diverse projecten in portefeuille, variërend van projecten in voorbereiding tot projecten in uitvoering. Van deze projecten die in 2017 zijn opgeleverd of in uitvoering zijn, geven we hierna een toelichting. Van de projecten die in voorbereiding zijn, worden de belangrijkste hierna toegelicht. Opgeleverde projecten In 2017 zijn de volgende projecten opgeleverd: Projectnaam Kern Specificatie Maartenbroersweg Hansweert 18 seniorenappartementen Transformatieopgave Curaviewoning Diverse kernen 73 nultreden woningen Curavie Maartenbroersweg Hansweert In 2017 is de herontwikkeling van het centrumgebied van Hansweert afgerond. De realisatie van de achttien appartementen rondde het gebied rondom het zorgcentrum Maria-Oord af. De realisatie van tien Curaviewoningen in het hart van Hansweert gaf een impuls aan de kwaliteit van de openbare ruimte. Deze openbare ruimte werd met inzet van het kernenfonds volledig opnieuw ingericht. Transformatieopgave Curaviewoning In zeven kernen op in het totaal acht locaties is het concept Curaviewoning gerealiseerd. In deze serie woningen zijn verbeteringen doorgevoerd aan de hand van het pilotproject in Kwadendamme. Het verdiepingselement kon hierdoor ook volledig in de fabriek geprefabriceerd worden. Met de transformatie is onze voorraad nultredewoningen gegroeid. In uitvoering zijnde projecten Projectnaam Kern Specificatie Wooncomplex Bosburg Yerseke 16 studio s voor Zeeuwse Gronden en 14 eenpersoonsappartementen Wooncomplex Bosburg, Yerseke De werkzaamheden zijn in december 2017 gestart. Vooruitlopend op ons nieuwe ondernemingsplan waarin we onze nieuwbouw verder willen verduurzamen worden aanvullende maatregelen getroffen, zodat op een later moment in de exploitatie de stap naar Nul op de Meter eenvoudiger wordt. Het project zal eind 2018 worden opgeleverd. Projecten in voorbereiding Projectnaam Kern Specificatie Bosseweide s-gravenpolder 4 nultreden woningen Julianastraat Waarde 2 nultreden woningen Voor beide locaties was invulling met het Curaviewoningconcept om uiteenlopende redenen niet haalbaar. Om die reden is uitgeweken naar een traditioneel gebouwde woning wat tot vertraging leidde. De werkzaamheden starten in februari

25 5.4 Onderhoud en wijzigingen/verbeteringen aan woningen Algemeen Aan onderhoud is in uitgegeven. Hiervan kwam ten laste van de exploitatie en is bijgeschreven op de boekwaarde van de complexen. Die bijschrijving is gerechtvaardigd, omdat de getroffen voorzieningen een verlenging van de levensduur van de verbeterde woningen rechtvaardigen. Overzicht van de begrote en de gerealiseerde bedragen voor de verschillende soorten onderhoud: Soort onderhoud Begroot Gerealiseerd Verschil Duurzaamheid/energiebesparing Groot onderhoud Planmatig onderhoud Mutatieonderhoud Klachtenonderhoud Serviceonderhoud riolering + goten Serviceonderhoud glasschades Totaal De overschrijding op planmatig onderhoud wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat verhuisvergoedingen (voor bewoners Curaviewoningen) en houtrotherstel niet begroot zijn. Daarnaast is in het gerealiseerde bedrag het planmatig onderhoud van onze woningen in de vve s is verantwoord. Verhuis- en herinrichtingskostenregeling Na een gedwongen verhuizing naar een andere woning en na grondige renovatie van de huurwoning komt een huurder op grond van het sociaal plan in aanmerking voor een bijdrage in de noodzakelijk te maken kosten. R&B Wonen bepaalt de hoogte van de vergoeding aan de hand van de ministeriële richtlijnen. In 2017 werd ,- aan vergoedingen voor verhuis- en herinrichtingskosten verstrekt. Klachten- & mutatieonderhoud Werkelijk 2017 Werkelijk 2016 Kosten mutatieopdrachten Aantal mutaties Kosten per mutatieopdracht Kosten klachtenonderhoud Aantal klachten Kosten per klacht Planmatig- en grootonderhoud In 2017 voerden we de werkzaamheden voor het planmatig onderhoud en groot onderhoud conform de planning uit. In 2017 is projectmatig geen groot onderhoud uitgevoerd. Wel is bij een aantal mutatiewoningen grootonderhoud uitgevoerd. Grootonderhoud Aantal woningen Diverse kernen, mutatiewoningen

26 Werkzaamheden planmatig onderhoud Aantal woningen Vernieuwen CV ketels 226 Inspectie en schoonmaak CV-ketels 1783 Schilderen woningen incl. houtrot herstel en schoonmaak 479 Vernieuwen keukens 109 Vernieuwen goten en hemelwaterafvoeren 174 Vernieuwen dakramen 23 Herstellen voegwerk woningen/bergingen 184 Vervangen asbesthoudende golfplaten bergingen Duurzaamheid Het EPA-label voor woningen is te vergelijken met het energielabel voor auto's en witgoed. Het label loopt van A tot en met G. Een woning met het A-label is het energiezuinigst, een woning met het G-label het minst energiezuinig. Vanaf 1 januari 2015 vindt de indeling plaats op basis van de energieindex gebaseerd op nieuwe rekenregels. Eind 2017 is de nieuwe energie-index van ongeveer 90% van ons woningbezit berekend. De resterende 10% inventariseren we in De her-indexering leidt tot verschuivingen binnen de labels, waarbij er vooral een verschuiving heeft plaatsgevonden van de B- labels naar de A-labels. In z n algemeenheid zijn de ondergrenzen voor een label verlaagd, echter de eisen aan de bewijslast zijn verzwaard. Dit maakt het lastig een zuivere vergelijking te maken tussen energie-index oud en energie-index nieuw. Overzicht EPA-labels van het woningbezit van R&B Wonen per op basis van de nieuwe rekenregels: Overzicht EPA-labels 31 december januari 2017 Label Energie- Index oud Energieindex nieuw Aantal % Aantal % A 0,71-1,05 0,61-1, , ,24 B 1,06-1,30 1,21 1, , ,44 C 1,31-1,60 1,41 1, , ,54 D 1,61-2,00 1,81 2, , ,95 E 2,01-2,40 2,11 2, , ,55 F 2,41-2,90 2,41 2, , ,65 G >= 2,91 >= 2, , ,63 Totaal: , ,00 94 woningen zijn bij mutatie verduurzaamd naar een energielabel B. Dit is veelal gerealiseerd door het isoleren van daken, vloeren, gevels en het aanbrengen van zonnepanelen. In 2017 continueerden we de actie zonnepanelen met een herhaalactie waarbij huurders opnieuw de kans kregen zich aan te melden voor de actie. In 2017 zijn huurders in de kernen Heinkenszand, Nieuwdorp en s-gravenpolder opnieuw aangeschreven. De gemiddelde deelname van deze 2 e ronde ligt rond de 26%. Dit is een relatief hoog percentage en verklaart de toenemende bewustwording op duurzaamheid bij onze huurders. De herhaalactie in de andere kernen volgt in

27 In het totaal zijn in woningen voorzien van zonnepanelen. Samen met de opgeleverde nieuwbouwwoningen die ook zijn uitgevoerd met zonnepanelen zijn woningen inmiddels voorzien van zonnepanelen. De gemiddelde energie-index van het totale woningbezit komt op 31 januari 2017 uit op 1,49, waarbij de woningvoorraad in Borsele een index heeft 1,44 en in Reimerswaal 1, Kwaliteit en duurzaamheid 3.1 Onze woningen hebben een goede basiskwaliteit 3.2 Toekomstbeste ndiger maken van onze voorraad We herzien ons PvE voor basiskwaliteit en de eisen per doelgroep Onze huurders zijn tevreden met de kwaliteit van de woning Onze woningen zijn aantrekkelijk voor woningzoekenden Transformeren Nieuwe PvE s aanwezig en bekend bij medewerkers Tevredenheid (te meten) Aantal reacties per vrijkomende woning Vervangen verouderde woningen naar nultredenwoningen 2014 VOB De basiskwaliteit van nieuwbouwwoning en is vastgelegd in twee woningconcepten: een compact appartement en de Curaviewoning. => 7,8 vergelijkbaar met de normering van het Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector (KWH) 95% heeft ten minste 10 reacties De norm is een gemiddelde van de totale tevredenheid (2017 = 8,3 op schaal Aedes Benmark). De kwaliteit van de woning wordt gemiddeld met een 7,5 beoordeeld. Gemiddeld 19,6 reacties per woning. 250 eind 2017 VOB In 2017 zijn er 91 woningen opgeleverd. (totaal : 225). 3.3 Onze woningen zijn duurzaam, wat de Innovatie Strategisch voorraad- beleid sluit aan bij woningbehoefte Voldoen aan convenant energiebesparing Aedes-Woonbond- Rijksoverheid Gebruik van bouwconcepten bij (vervangende) nieuwbouw 50% van de nieuwbouwproductie VOB Het concept Curaviewoning is ingezet tijdens de transformatie opgave. Behoefte is in beeld Zie 5.3 In 2017 is het SVB geactualiseerd. Prestaties van complexen zijn in beeld Label Jaarlijkse evaluatie VOB In 2017 is het SVB geactualiseerd. Eens per 4 jaar herijken aan de hand van nieuw vast te stellen doelportefeuille In 2020 ten minste gemiddeld energielabel B, voor komende VOB VOB In 2017 is het SVB geactualiseerd. De verbetering van de labels loopt conform de doelstellingen van het convenant