Jaarverslag over het boekjaar 2011

Transcriptie

1 Jaarverslag over het boekjaar

2 inhoudsopgave A. Volkshuisvestigingsverslag 01.Voorwoord 7 01.Kengetallen over de afgelopen 5 jaar 8 02.Ondernemingsplan Passende huisvesting Leefbare kernen Duurzame woonontwikkeling Bieden van dienstverlening op maat Presteren naar vermogen Participatie en maatschappelijk bestuur R&B opereert ondernemend, professioneel en betrouwbaar Bestuur en toezicht 63 B. Jaarrekening 01. Balans per 31 december 2011 (x 1.000) Winst- en verliesrekening 2011 (x 1.000) Kasstroomoverzicht 2011 (x 1.000) 79 2 Naam toegelaten instelling : R&B Wonen Gemeente waar instelling is gevestigd : Gemeente Borsele Statutair werkgebied : De Bevelanden Primair werkgebied : Gemeenten Reimerswaal en Borsele Adres : Van der Biltplein AE Heinkenszand Postbus AA Heinkenszand Telefoonnummer : Faxnummer : Internet : adres : info@renbwonen.nl Datum en nummer koninklijk besluit waarbij de stichting is toegelaten : 19 juni 1976, nr. 115 Datum en nummer van inschrijving in het handelsregister : 5 oktober 1916, nr Instellingsnummer VROM : L Toelichting waarderingsgrondslagen Toelichting op de balans (x 1.000) Toelichting op de winst- en verliesrekening (x 1.000) Overzicht rente (x 1.000) 102 C. Accountansverklaring 103 3

3 A. Volkshuisvestigingsverslag 4 5

4 Voorwoord Terugblik Duurzaamheid was ons centrale thema in We organiseerden rondom dat thema veel activiteiten. Bijvoorbeeld de nieuwbouw van 16 CO 2 -neutrale woningen, een proefproject om tegen aanvaardbare kosten een bestaande woning zo energiezuinig mogelijk te maken en een programma van energiebesparende maatregelen in onze bestaande woningen. Met verschillende acties brachten we duurzaamheid onder de aandacht van onze medewerkers en huurders. We verbeterden de verslaglegging over het thema duurzaamheid. Dat leidde er toe dat R&B Wonen landelijk bij de laatste drie genomineerden behoorde voor het beste jaarverslag op het onderdeel van de verantwoording over duurzaamheid. In dit jaarverslag leest u daar meer over. De uitvoering van de prestatieafspraken met de gemeenten Borsele en Reimerswaal ligt op koers. De nieuwe afspraken met de beide gemeenten en het overeengekomen productieschema bieden een goede leidraad om onze prestaties te volgen. De uitvoering van ons ondernemingsplan verloopt volgens plan. Ook in 2011 mochten we het gouden KWH-label voeren. Een onafhankelijk instituut bevestigde op basis van continumetingen dat de kwaliteit van onze dienstverlening onverminderd goed is. In 2011 stelden we een nieuw strategisch voorraadbeleid vast. Daarin vertalen we onze ambities in concrete programma s voor nieuwbouw, sloop, renovatie en onderhoud. Oftewel: hoe moet de portefeuille er uitzien om op basis van de marktsituatie die we in de toekomst verwachten. De verkoop van woningen uit het bestaande bezit baseren we ook op het strategisch voorraadbeleid. We namen het bestaande bezit van Stichting Huize de Vliedberg in Rilland over. Hiermee is voor Rilland de vervangende nieuwbouw van een woon-zorgcomplex veilig gesteld. Inmiddels zijn al stappen gezet om te komen tot vervangende nieuwbouw. In 2011 voerden we de zogenoemde Europamaatregel uit. Minstens 90% van onze vrijkomende woningen moesten we toewijzen aan huishoudens met een gezamenlijk inkomen lager dan Om te voorkomen dat een aanzienlijke doelgroep tussen wal en schip valt, ontwikkelden we een beleid om ook aan gegadigden met een hoger inkomen woningen te kunnen toewijzen. De samenwerking tussen Zeeuwse corporaties kwam van de grond. Op verschillende onderdelen, zoals automatisering, inkoop, personeelszaken en verzekeringen. Door op verschillende terreinen gezamenlijk op te trekken kunnen aanzienlijke voordelen worden bereikt. Resultaten 2011 In 2011 heeft R&B Wonen twintig bestaande woningen en drie nieuwbouwappartementen verkocht. Er zijn nieuwe richtlijnen vastgesteld voor jaarrekening van woningcorporaties. De jaarrekeningen 2012 moeten aan die nieuwe richtlijnen voldoen. R&B Wonen koos er voor om haar jaarrekening 2011 al aan te passen. De stelselwijziging veroorzaakt een negatieve aanpassing van het eigen vermogen 2010 met 8,7 miljoen. Het negatieve resultaat 2011 is een gevolg van een dalende bedrijfswaarde. Vooruitblik De komende jaren gaat er voor woningcorporaties veel veranderen. Inmiddels houden we al rekening met de invoering van een nieuwe rijksheffing. Woningcorporaties moeten meebetalen om de huurtoeslagen die het rijk verleent, deels te compenseren. Voor R&B Wonen betekent dit een jaarlast van ruim met ingang van Het kabinet diende een wetsvoorstel in op grond waarvan huurders het recht krijgen om tegen de marktprijs hun woning te kopen. Corporaties worden verplicht om minstens 75% van de woningen te koop aan te bieden. Het kooprecht geldt voor huurders die minstens een jaar een woning huren bij een corporatie. Met de beoogde aanbiedingsplicht wordt het eigendomsrecht van sociale huurwoningen grondig aangetast. Ons nieuwe jaarthema in 2012 is klantgericht samenwerken. Onze medewerkers zijn al weer met veel inzet en enthousiasme doende om ook dat thema tot een succes te maken. Peter Bevers directeur-bestuurder 6 7

5 1.Kengetallen over de afgelopen 5 jaar De kengetallen in de kolom 2010 hebben betrekking op de jaarrekening 2010 voor de stelselwijziging. Kengetallen over de afgelopen 5 jaar Gegevens woningbezit Aantal verhuureenheden in exploitatie - Woning/woongebouwen Woongroepen Onroerende zaken niet zijnde woningen: - Supermarkt Winkels Garages Parkeerkeerplaatsen Studio s Thuiszorggebouw Dagbesteding zorginstellingen Zorginfrastructuur Mortuartium Recreatieruimte Kantoor SVRZ Dokterspraktijk Apotheek Grandcafé Kinderopvang Totaal Gemiddelde verzekerde waarde per woning Gemiddelde grondslag onroerende zaakbelasting per woning Mutaties in het woningbezit - Aantal nieuw opgeleverd Tijdelijke verhuur koopwoningen Aantal aangekocht Terug in exploitatie, herzien beleid Aantal verkocht Aantal gesloopt Aantal uit exploitatie genomen Aantal woningen naar huurprijsklasse - Laag (2011: < 361,11 per maand) Overig Kengetallen over de afgelopen 5 jaar Kengetallen over de afgelopen 5 jaar Prijs-kwaliteitverhouding - Gemiddeld aantal punten WWS Gemiddelde nettohuurprijs per woning Het verhuren van woningen - Mutatiegraad % 9,1 10,6 8,76 10,80 12,37 - Huurachterstand in % van de jaarhuur 1,38 1,7 1,56 1,68 1,20 - Huurderving in % van de jaarhuur 2,41 2,32 0,99 1,37 1,91 Financiële continuïteit - Solvabiliteit 33,20 39,00 37,42 43,38 46,81 - Liquiditeit 1,65 0,66 0,82 0,51 1,04 - Rentabiliteit eigen vermogen -8,55 8,87-1,65-5,09 40,66 - Rentabiliteit vreemd vermogen 3,88 3,81 4,00 4,52 4,18 - Rentabiliteit totaal vermogen -0,28 5,66 1,78-2,21 21,13 - Renteresultaat in % eigen vermogen -7,08 0,77 2,44 2,07 2,87 - Interne financiering per woning Cashflow per woning Balans en winst- en verliesrekening - Eigen vermogen per woning Voorzieningen nieuwbouw per woning Totaal opbrengsten per woning Overige bedrijfslasten per woning Renteresultaat per woning Saldo buitengewone baten en lasten per woning Jaarresultaat per woning Personeelsbezetting Aantal formatieplaatsen per woningengesplitst naar activiteiten - Directie 0,23 0,23 0,59 0,58 0,85 - Wonen 3,80 4,03 3,27 3,47 3,62 - Financiën & Control 1,17 1,17 1,86 0,95 0,98 - Vastgoedontwikkeling en -beheer 1,43 1,43 1,20 1,39 1,45 - Beleids- en bestuursondersteuning 1,35 1,06 1,67 1,40 1,46 - Totaal formatieplaatsen per woningen 9,36 9,28 8,59 7,79 8,37 - Werkelijk aantal personeelsleden per woningen 10,08 9,83 8,85 8,04 8,61 Kwaliteit Aantal reparatieverzoeken Aantal woningen groot onderhoud en woningverbetering Kosten niet-planmatig onderhoud per woning Kosten planmatig onderhoud per woning Kosten groot onderhoud en woningverbetering per woning Totaalkosten onderhoud per woning * De formatieverdeling is gebaseerd op het huidige organigram. Met ingang van 2010 is de afdeling Beleids- en bestuursondersteuning ontstaan. 8 9

6 2.ondernemingsplan R&B Wonen is een actieve en betrokken corporatie die zich inzet voor de kwaliteit van het wonen in de kernen van Reimerswaal en Borsele. Het nieuwe ondernemingsplan kwam tot stand dankzij de actieve inbreng van veel belanghouders, zoals de huurdersvereniging, het woonplatform, de gemeenten, de zorgaanbieders, de dorpsraden en de ondernemingsraad. In ons ondernemingsplan staan de strategische koers, doelen en keuzen beschreven. Het plan is de routekaart voor de periode Rode draad in het plan is onze ambitie om een bindende factor te zijn in de kwaliteit van wonen en leven in de kernen. Daarom draagt ons ondernemingsplan de titel: Kiezen voor kernen. De ondertitel van ons ondernemingsplan is: Bouwen voor de krimp. Het woord voor heeft in dit geval een dubbele woordbetekenis: nu nog bouwen omdat er nog behoefte is voordat de krimp toeslaat, maar bij die bouw rekening houden met een andere bevolkingssamenstelling in de toekomst. De nadruk zal daarom sterk liggen op transformatie en omkeerbaar bouwen. In dit hoofdstuk staan missie, visie en kernwaarden beschreven. Deze vormen een belangrijk uitgangspunt voor onze strategische opgaven, ambities en doelen. Jaarlijks toetsen wij het ondernemingsplan op zijn actualiteit en houden we de SWOT-analyse opnieuw tegen het licht. Onze missie: hier staan we voor. We definiëren onze missie als volgt: KIEZEN VOOR KERNEN. Dat wil zeggen dat we in ons werkgebied staan voor: Passende huisvesting van onze primaire doelgroep in kwalitatieve en duurzame woningen. De kwaliteit van wonen en leven in de kernen. Een hoogwaardige dienstverlening aan huurders, overige klanten en de samenleving. Daarbij staan wij garant voor de huisvesting van mensen die daar moeilijk of niet zelfstandig in kunnen voorzien, zoals mensen met een smalle beurs en mensen die buiten de vangnetten vallen. Onze geografische focus ligt op de 22 kernen in de gemeenten Reimerswaal en Borsele. Hier ligt onze primaire taak. Wij nemen bij planvorming en bij samenwerking een groter gebied in acht om te komen tot een samenhangend beleid en volkshuisvestelijk presteren op maat. Op het niveau van de Bevelanden zoeken we naar afstemming in beleid. Secundaire beleidsafstemming vindt plaats op het niveau van Zeeland en West-Brabant

7 Onze visie: hier gaan we voor schappelijke partners. Ondernemend en professioneel 1. Passende huisvesting In onderstaande punten staat onze visie beschreven. Deze visie 8. We werken volgens de governancecode. Integriteit, goed be- Sociaal ondernemen is ons wezenskenmerk. Ondernemen houdt in 1.1 Woningen hebben een goede prijs/kwaliteit verhouding geeft de hoofdrichting van onze doelen weer. stuur en goed toezicht krijgen bijzondere aandacht. dat we afstemmen op wat de markt en samenleving wil en daarbij 1.2 Woningen sluiten aan op de woonbehoeften 1. We zijn een woonbedrijf met een focus op het verhuren van Kernwaarden: dit is onze stijl verder kijken dan de dag van vandaag. We zijn bereid en in staat daarin risico s aan te gaan en de nodige vernieuwing en crea- 1.3 Woningen hebben een goede basiskwaliteit woningen. We zijn solidair aan de regio waarin we werken. We tiviteit aan de dag te leggen. 2. Leefbare kernen streven naar een robuuste voorraad woningen passend bij de Onze kernwaarden die sturing geven aan ons denken en doen zijn: 2.1 We bevorderen samen met bewoners en gemeente de woon- doelgroep. sociaal betrokken en klantgericht; Professioneel houdt voor ons onder meer in dat we ons huis op omgeving 2. We zijn een maatschappelijk ontwikkelaar. Dat betekent dat duurzaam; orde hebben. Samenwerking binnen de organisatie en met anderen 2.2 We bevorderen zoveel mogelijk de keuzemogelijkheden van commerciële activiteiten dienstbaar zijn aan onze sociale acti- betrouwbaar; is vanzelfsprekend en een vaardigheid van alle medewerkers. Wij wonen in de kernen viteiten. ondernemend en professioneel. werken planmatig met meetbare en toetsbare doelstellingen. Wij 2.3 In samenspraak met derden (zorg) bevorderen we het langer 3. We zijn een regiebedrijf met een solide basis van kennis en sluiten de cirkel tussen plannen, doen, toetsen en evalueren. Om zelfstandig wonen van ouderen in de kernen kunde. Hierdoor zijn we in staat om een opdrachtgevende rol te Sociaal betrokken en klantgericht tijdig bij te kunnen sturen en te kunnen uitleggen en verantwoorden. spelen. Er is een basis van activiteiten die we zelf doen, wat ons Wij zijn sociaal betrokken met de samenleving en willen weten wat Jaarlijks kiezen we voor een centraal thema. In 2011 was ons 3. Duurzame woonontwikkeling een boeiende werkgever maakt. er in de samenleving en op de woonmarkt speelt. Wij laten ons centrale thema duurzaamheid. 3.1 Duurzame woningen in duurzame kernen 4. We kiezen voor de kernen met een primaire focus op Reimerswaal en Borsele. Samen met die gemeenten maken we ons sterk voor drijven door hun behoeften. Wij kennen onze klanten (huurders, kopers en maatschappelijke partijen) want zij zijn ons bestaans- Strategische kerndoelen 3.2 Duurzaamheid van het wonen is bevorderd de vitaliteit van de kernen. Onze inspanningen zijn gericht op recht. Onze medewerkers vormen de ogen en oren van onze corpo- 4. Bieden van dienstverlening op maat het behoud van een veilige en prettige leefomgeving, het behoud ratie. Zij zijn onze visitekaartjes. We hebben zeven strategische kerndoelen geformuleerd. Daaruit 4.1 Aanbod van producten en diensten is afgestemd op behoefte van basisvoorzieningen, en het faciliteren van gelegenheid tot We pakken daarbij ook taken op die anderen laten liggen, omdat blijkt waar we ons in de beleidsperiode voor inzetten. Elk kerndoel en vraag ontmoeting. Op welzijnsgebied pakken wij een signalerende rol dat voor hen commercieel niet interessant genoeg is. Wij bewegen bestaat uit meerdere subdoelen. 4.2 Kwaliteit van dienstverlening is van hoog niveau en soms de rol van wegwijzer. Onze inspanningen zijn gericht op ons, waar passend bij onze missie, ook aan de bovenkant van de onze eigen huurders. De woonvisie van de gemeente is het markt. Maar niet als commercieel projectontwikkelaar. Rende- 5. Presteren naar vermogen uitgangspunt van onze inzet in en aanbod op de kernen. De regie ment uit dergelijke activiteiten wordt geherinvesteerd met maat- 5.1 Een gezonde financiële positie ligt bij de gemeente, maar we willen bij de start van ontwikke- schappelijke oogmerken. 5.2 Een transparant investeringskader lingen betrokken zijn. 5. Duurzaamheid van het wonen is een belangrijk thema bij het Duurzaam 6. Participatie en maatschappelijk bestuur ontwikkelen, beheren en exploiteren van onze woningen. We Wij zorgen ook voor morgen. Wij staan er voor ons bezit duurzaam 6.1 Huurders en belanghouders zijn betrokken en hebben een zijn ondernemend in het toepassen van quick wins op het gebied te beheren en te ontwikkelen. De focus bij de ontwikkeling van al plaats in beleidsvorming en handelen van duurzaamheid. In de innovatie van duurzaamheid zijn we onze (nieuwe) producten en diensten is duurzaamheid. 6.2 Goed ondernemingsbestuur is vanzelfsprekend meer volgend dan verkennend. Mogelijk dat we een pilot starten met partners. Betrouwbaar 7. R&B Wonen opereert ondernemend, professioneel en betrouw- 6. Arbeidsmigranten uit Midden en Oost-Europa zijn een op- Onze doelstellingen en de beoogde maatschappelijke waarde kun- baar komende aandachtsgroep in het werkgebied. Samen met de nen wij niet realiseren door solitair te opereren. Wij benaderen 7.1 Organisatie is voldoende toegerust om externe opgaven te gemeente kijken we hoe we hiermee omgaan. daarom onze klanten en belanghouders actief, open en integer. behalen 7. We presteren naar vermogen. We zoeken daarbij naar een Wij willen worden herkend als een partner waar je afspraken mee 7.2 Organisatie werkt efficiënt optimum tussen maatschappelijk investeren en behoud van onze kunt maken. Wij gaan voor partnergericht samenwerken met een 7.3 Medewerkers voelen zich gemotiveerd en betrokken (financiële) continuïteit. De taakomschrijving van het ministerie breed scala aan belanghouders. Onze interne basis, die daarvoor 7.4 Communicatie is een kernkwaliteit van Wonen, Wijken en Integratie is daarbij het uitgangspunt. als fundament dient, is gebouwd op prestatie- en resultaatge- Onze primaire taak is het huisvesten van onze primaire doel- richtheid, afsprakenvastheid en transparant en integer handelen. In de volgende hoofdstukken staan de uitwerkingen van deze kern- groep door het bouwen, verhuren en verkopen van woningen. We willen niet alles zelf doen en werken graag samen met anderen. doelen centraal. Investeringen in woonomgeving, maatschappelijk vastgoed en Daarvoor is wel nodig dat we over een robuust werkapparaat buurt- en wijkaanpak gebeuren vanuit het principe van weder- beschikken en in staat zijn om als professioneel opdrachtgever kerigheid en proportionaliteit met de gemeenten en maat- regie te voeren

8 3. Passende huisvesting Het verhuren van de woningen 3.1. Verhuurbeleid Algemeen Voor de verdeling van vrijkomende woonruimten hanteren wij het aanbodmodel. Woningzoekenden schrijven zich in en kunnen reageren op het aanbod van vrijkomende woningen dat wij wekelijks publiceren. Gegadigden reageren via het internet of via de woonbon die wekelijks naar die woningzoekenden gaat die geen gebruik maken van internet. In december 2011 reageerde 97,3% (december 2010: 96%) van de woningzoekenden via het internet. Het toewijzingsbeleid De selectie van woningzoekende aan wie de woning wordt aangeboden gebeurt op basis van de volgende criteria: de woningzoekende schrijft zich in en reageert desgewenst op het aanbod van vrijkomende woningen; de woningzoekende dient te voldoen aan de voorwaarden die de advertentie noemt voor de woning; medisch- of sloopurgente woningzoekenden krijgen voorrang; de kandidaat met het hoogst aantal punten wordt uitgenodigd voor een intakegesprek; als uit de bewijsstukken blijkt dat de kandidaat aan de voorwaarden voldoet, wordt de woning toegewezen; op het internet kan elke woningzoekende het aantal punten zien dat de (anonieme) kandidaat had die de woning kreeg toegewezen. Zo kan hij of zij zien dat de toewijzing eerlijk gebeurt en de kans inschatten op een volgende toewijzing. Met ingang van 2011 zijn wij verplicht om minstens 90% van onze vrijkomende woningen met een huurprijs lager dan 652,52 toe te wijzen aan gegadigden met een huishoudinkomen lager dan De ruimte van 10% benutten wij om ook woningen aan hogere inkomens toe te wijzen. Voor inkomens boven rekenen wij een toeslag. Voor inkomens hoger dan wordt altijd een huur + toeslag berekend die samen hoger is dan 652,52 per maand. Wij kozen voor dit beleid omdat wij de enige aanbieder van huurwoningen in ons werkgebied zijn en om te voorkomen dat een groep gegadigden tussen de wal en het schip valt. In 2011 voldoen wij met een uitkomst van 89,4% nagenoeg aan de norm van 90% Verkoopbeleid R&B Wonen heeft de verkoop van woningen uit het eigen bezit en ontwikkeling voortgezet. De hiervoor benodigde taxaties worden uitgevoerd door externe taxateurs. De te verkopen woningen voorzien wij van een technische rapportage en een kopersgarantie. De verkoop van woningen uit het bestaande bezit baseren we op het strategisch voorraadbeleid. In 2011 stelden we een nieuw strategisch voorraadbeleid vast. Daarin komen aspecten aan bod zoals nieuwbouw, verkoop, sloop en renovatie. Oftewel: hoe moet de portefeuille er uitzien om op basis van de marktsituatie die we in de toekomst verwachten. De huurders van de verkoopbare woningen stellen we in de gelegenheid hun huurwoning te kopen. Als deze huurder niet wensten te kopen, zetten we de woning te koop nadat deze door huuropzegging is vrijgekomen. Alle woningen werden aan particulieren verkocht. Verkopen uit bestaand bezit Voor het jaar 2011 stelden we voor de verkoop uit bestaand bezit een doel van twintig woningen en rekenden we op een verkoopopbrengst van 2,3 miljoen. Ondanks de economische crisis is dit doel exact bereikt, al verliep de verkoop moeilijker dan voorheen. De twintig verkochte woningen stonden gemiddeld 286 dagen (dus ruim negen maanden) te koop. Verkopen uit nieuwbouwontwikkeling In 2011 werden drie nieuwbouwappartementen verkocht. In de begroting was ook met dat aantal rekening gehouden. Op 31 december 2011 stonden nog acht onverkochte appartementen in de boeken: namelijk twee in De Zwake in s-gravenpolder en zes in Theresiahof in s-heerenhoek. Deze appartementen bevinden zich in een segment waarin de verkoop stagneert. Om de verkoop te bevorderen besloten we om voor de appartementen in Theresiahof de koopgarantformule toe te passen. R&B Wonen participeert voor 50% in een vennootschap onder firma die het project Oostgaarde in s-gravenpolder exploiteert. Van dat project zijn in 2011 acht nieuwbouwwoningen verkocht. Het project Oostgaarde kent een gevarieerd aanbod van typen woningen. Voor de grotere, duurdere woningen is minder belangstelling. We overwegen daarom het aanbod aan te passen, waarbij we in overleg met de gemeente het aanbod beter op de vraag proberen af te stemmen

9 3.3. Nieuwbouw en projectontwikkeling De verdere voorbereiding van het project MeerWaarde in Waarde is hier een vervolg op. In 2011 zetten wij onze activiteiten voor nieuwbouw en projectontwikkeling onverminderd voort. Met de oplevering van 24 huurappartementen aan de Hogeweg in Yerseke is het aanbod aan seniorenwoningen Verder zijn er in diverse kernen projecten in voorbereiding in zowel de huur- als koopsector. Hier meer over in hoofdstuk 5 Duurzame woonontwikkeling. in deze kern aanzienlijk toegenomen. Daarnaast ontwikkelt R&B Wonen zich als maatschappelijke ontwikkelaar. In de plint van het complex aan de Hogeweg in Yerseke wordt een De mutaties in de voorraad huurwoningen in 2011 staan in onderstaand overzicht. ruimte gerealiseerd voor een verloskundige, de GGZ en de ouderensoos. Overzicht aantal huurwoningen Totaal Borsele Reimerswaal Aantal huurwoningen aan het begin van het jaar Toename door: - oplevering complex Hogeweg, Yerseke aankoop woningen Stichting Huize De Vliedberg terug in exploitatie genomen Totale toename Afname door: - verkopen aan particulieren sloop: Schipperstraat 17 t/m 25 (alle nummers) Yerseke 9 9 Bosburg 1 t/m 24 (alle nummers) Yerseke Vinningestraat 4 t/m 26 (even nrs) Hoedekenskerke Mr. Dr. Messtraat 2, Ovezande 1 1 Pastoor Fransestraat 2 t/m 24 (even nrs) Ovezande Willem Tellpad 2 t/m 8, 14 t/m 24, Ovezande Totale afname Aantal huurwoningen aan het eind van het jaar Het verhuren van het woningbezit 100% op het redelijke niveau dat correspondeert met het aantal punten woningwaardering. Hierdoor proberen we vraag en aanbod De woningmarkt zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. De situatie op de woningmarkt kan worden gemeten aan de hand van de mutatiegraad en de reactiegraad van aangeboden woningen. De mutatiegraad nam af van 10,6% in 2010 naar 9,1% in De vraag naar onze huurwoningen neemt sterk toe. Dit blijkt uit het gemiddeld aantal reacties per advertentie. Dat gemiddelde steeg met 15% van 28 in 2010 naar 32 in In de lijst van reacties zien we vooral in Reimerswaal dat het aandeel van woningzoekenden onder Oost-Europeanen groot is. Ook de vastzittende koopmarkt lijkt een factor waardoor nu meer mensen kiezen voor een huurwoning. De verhuur De 364 woningtoewijzingen in 2011 (2010: 459) zijn in onderstaand overzicht ingedeeld over de verschillende huurcategorieën. Hierbij wordt aangesloten bij het nieuwe onderscheid dat met ingang van 2011 door de Europamaatregel is gemaakt. We onderscheiden nu drie categorieën: 1. Woningen met een maandhuur lager dan 652,52 toegewezen aan gegadigden met een huishoudinkomen lager dan ; 2. Woningen met een maandhuur lager dan 652,52 toegewezen De marktsituatie per dorp kent onderling grote verschillen. De vraag naar woningen is in de grotere kernen zoals Heinkenszand, s-gravenpolder en Yerseke traditioneel groter dan in de kleinere kernen. De verouderde bejaardenwoningen (zoals aan de Maarten Broersweg in Hansweert en voorheen de Poelwijck/De Kraayert woningen) leveren minder reacties op en worden minder snel geaccepteerd. aan gegadigden met een huishoudinkomen hoger dan maar lager dan ; 3. Woningen met een maandhuur hoger dan 652,52 toegewezen aan gegadigden met een huishoudinkomen hoger dan Bij de categorie 1 en 2 spreken we van een dienst van algemeen economisch belang (DAEB). In categorie 3 vermelden we onze commerciële activiteiten (niet-daeb). In 2011 wezen we 364 vrijkomende woningen toe. In onderstaand Bij het bepalen van de streefhuren is rekening gehouden met de verschillende belangstelling. De huren in de kernen waarvoor minder overzicht staat die toewijzingen ingedeeld in de verschillende categorieën. belangstelling bestaat, harmoniseren we na mutatie niet voor de volle DAEB niet DAEB woning toewijzingen woning toewijzingen categorie 1 categorie 2 categorie 3 Huurwoning Goedkoop < 361, Betaalbaar 361,11 554, Duur tot huurtoeslaggrens 554,76-652, Boven huurtoeslaggrens Vanaf 652, Totaal ,2% 10,8% 16 17

10 Leegstand De totale huurderving was Dit is 2,41% van de totale huursom. In 2010 was dat 2,32%. De huurderving nam toe door de geringe belangstelling voor de Poelwijck/De Kraayertwoningen. Omdat we sommige complexen willen slopen, is het een bewuste keuze om die woningen niet meer toe te wijzen. Mutatiegraad Aantal huuropzeggingen Aantal woningen op 1 januari Mutatiegraad 9,1% 10,6% 8,8% 10,8% 12,3% Reactiegraad Aantal geadverteerde woningen Aantal reacties Gemiddeld aantal reacties Huuropzeggingen Kern aantal woningen Aantal huur- mutatiegraad Ter vergelijking: r&b Wonen opzeggingen in 2011 in % Mutatiegraad eind 2011 in in % Baarland Borssele Driewegen Ellewoutsdijk Hansweert Heinkenszand Hoedekenskerke Krabbendijke Kruiningen Kwadendamme Lewedorp Nieuwdorp Nisse Oostdijk Oudelande Ovezande Rilland s-gravenpolder s-heer Abtskerke s-heerenhoek Waarde Yerseke Totaal ,1 10,

11 In 2011 werden 389 huurovereenkomsten voor woningen opgezegd. Wij gingen de huurperiode na. Van tot jaar Opzeg- Van tot jaar Opzeggingen gingen 0 1 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar 3 Totaal 389 De gemiddelde huurduur van alle 389 huurcontracten die in 2011 werden opgezegd bedroeg 9 jaar en 2 maanden. De ontwikkelingen Met het nieuw bouwen van appartementen en kleine woning-aanpassingen werken we het tekort aan geschikte woningen voor senioren weg. De nieuwbouw concentreert zich in kernen waarin 24-uurs zorg wordt aangeboden. Die nieuwbouw beperkt de uitstroom van deze doelgroep naar omliggende gemeenten. We volgen de ontwikkelingen op de voet en anticiperen op veranderingen in de woningmarkt. Door nieuwbouw en maatregelen in de bestaande voorraad stemmen we ons woningaanbod af op de (toekomstige) behoefte. De gemiddelde huurduur van alle 389 huurcontracten die in 2011 werden opgezegd bedroeg 9 jaar en 2 maanden. Huurprijsbeleid We streven naar een evenwichtige en gunstige verhouding tussen prijs en kwaliteit binnen ons woningbezit. Het huurprijsbeleid is het belangrijkste instrument om dit te realiseren. a. De jaarlijkse huuraanpassing van 1 juli 2011 In het huurprijsbeleid van 2011 hanteerden we de volgende uitgangspunten: voldoende omvang van de voorraad betaalbare woningen; waarborg van de financiële continuïteit van de organisatie; evenwichtige verhouding tussen prijs en kwaliteit; geen hogere individuele huurverhogingen dan toegestaan door de overheid. Dit resulteerde in een huurverhoging van 1,3% per 1 juli Enkele complexen kregen in 2011 geen huurverhoging in verband met de verhuurbaarheid en een evenwichtig prijs/kwaliteitsniveau. De maximaal toegestane verhoging is nimmer overschreden. b. Bij comfortverbeteringen Bij het aanbrengen van comfortverbeteringen streven we naar een harmonisatie tot een streefhuur die past bij woningen met een gelijkwaardig comfortniveau en vergelijkbare marktpositie. De energiebesparende maatregelen die in 2011 zijn getroffen, zijn aan de zittende huurders voor 50% kostendekkend in de huur doorberekend. Als na een huuropzegging de woning opnieuw wordt toegewezen, komt de verbetering van het EPA-label ineens in de huur voor de nieuwe huurder tot uitdrukking. c. Bij mutatie Bij mutatie wordt de huurprijs ineens aangepast naar het prijskwaliteitsniveau van de productgroep waartoe de woning behoort. Hierdoor verminderen eventuele verschillen binnen de productgroep. Als afronding van het strategisch voorraadbeleid dat in 2011 is vastgesteld, actualiseren we begin 2012 het overzicht streefhuren. We gaan dan na of de nieuwe streefhuren ontleend kunnen worden door een mix toe te passen van de punten van het woningwaarderingssysteem en de WOZ-waarde van de desbetreffende woning. Huurachterstanden Wij voeren bij huurachterstanden een actief beleid met als doel de achterstand zo laag mogelijk te houden. Door nog tijdig te signaleren, automatisch te herinneren en voor beide partijen een acceptabele regeling te treffen, proberen we zoveel mogelijk gerechtelijke invorderingen te voorkomen. In de meeste gevallen leidde het ter incasso geven van huurvorderingen tot een procedure bij de kantonrechter, waarna alsnog betaling plaatsvond. In 2011 is vijftien keer de ontruiming van de woning aangezegd. In slechts drie gevallen is de woning daadwerkelijk ontruimd. Vergeleken met voorgaande jaren is het aantal aangezegde en daadwerkelijke ontruimingen sterk afgenomen. Huurachterstand was in alle drie gevallen de reden van de uitgevoerde ontruiming. In twee van deze gevallen is er hulp geboden middels schuldhulpverlening Aangezegd Uitgevoerd Bijzonderheden 1x hennep 1x wegens kwekerij overlast Regionale klachtencommissie Wij nemen deel aan een regionale klachtencommissie. Dat doet wij samen met RWS partner in wonen te Goes en de Stichting tot Behoud en Ondersteuning van Monumenten te Goes. Daarmee voldoen we aan de voorwaarde van artikel 16 van het Besluit Beheer Sociale Huursector. In een reglement is de werkwijze en bezetting van de klachtencommissie geregeld. Er is een folder over de regionale klachtencommissie aanwezig. Ook op onze website zijn de gegevens over de commissie te vinden. In 2011 is er een klacht tegen R&B Wonen ingediend. De klager vocht het vastgestelde beleid voor de toewijzing van woningen aan. De regionale klachtencommissie verklaarde die klacht niet-ontvankelijk Overige activitetiten Beheer VvE (vereniging van eigenaars) Voor de volgende verenigingen hebben we in 2011 de bestuurlijke taken, de administratie en het technisch beheer uitgevoerd. Dat doen we alleen voor die verenigingen waarin R&B Wonen zelf met woningbezit participeert. Bij de verenigingen zijn (indien van toepassing) bij de voor- en najaarsvergadering resp. de jaarrekening 2010 en de begroting 2012 vastgesteld. VvE Dijkstede VvE De Blauwe Reiger VvE La Bonne Espérance VvE Bastion VvE Hof Cruninghe VvE Gamander VvE Hoofdstraat VvE Damstraat / Hoek Zeeburg VvE De Zwake VvE Theresiahof VvE Hof van Reymerswael 20 21

12 Doel KSF pi/norm norm voortgang Doel KSF pi/norm norm voortgang 1.1 Woningen sluiten aan op de woonbehoeften Woonbehoefte van de consument is in beeld Jaarlijks wordt onze kernenvisie zowel intern als extern getoetst. Hieruit volgt een productieschema Jaarlijks Er is een visie op de kernen en een productieschema vastgesteld. 1.2 Woningen hebben een goede prijs/ kwaliteit verhouding Prijs/kwaliteit verhouding Gemiddelde netto huur per VHE/gemiddeld aantal punten per VHE Gedifferentieerd per kern uitgewerkt in de visie op de kernen Dit punt is uitgewerkt in het nieuwe strategisch voorraadbeleid (SVB) dat in het voorjaar van 2011 vastgesteld is Voldoende betaalbare woningen Wachttijd voor woningtoewijzing. Lagere inkomens prioriteit bij toewijzing (90% maximaal ( ) Aantal reacties in een periode per aangeboden woning gespecificeerd per kern en doelgroep De huurprijs voor onze primaire doelgroep is nooit hoger dan de aftoppingsgrens huurtoeslag Gemiddeld maximaal 12 maanden 25 reacties per aangeboden woning Aftoppingsgrens Aan deze voorwaarde wordt voldaan. Het afgelopen jaar werd er gemiddeld 32 keer op een aangeboden woning gereageerd. R&B voldoet aan de nu geldende twee aftoppingsgrenzen 511,50 voor 1/2- en 548,18 voor 3 en meer persoonshuishoudens Onderhoud op maat Woningen bezitten een goede basiskwaliteit Huur t.o.v. marktwaarde: Huur/gecorrigeerde WOZ waarde Minimalisatie van reparatieverzoeken Woningen voldoen aan de interne programma s van eisen per doelgroep en object Minder dan (gemiddeld) één reparatieverzoek per woning per jaar Programma van eisen gereed en gevolgd In 2012 onderzoeken we of de streefhuren kunnen worden berekend door een mix toe te passen van de WOZ/waarde van de desbetreffende woning en de uitkomsten van het woningwaarderingssysteem. In 2011 zijn er reparaties uitgevoerd. Programma van eisen is aanwezig en wordt periodiek bijgesteld

13 4. Leefbare kernen Leefbaarheid 4.1. Prestatieafspraken gemeenten In 2010 stelden we nieuwe prestatieafspraken op met de gemeenten Borsele en Reimerswaal. Ons ondernemingsplan Kiezen voor kernen diende als onderlegger voor de nieuwe afspraken die gelden voor de periode 2010 tot Daarmee lopen de nieuwe afspraken gelijk met de periode van ons ondernemingsplan en met de zittingsduur van de gemeenteraden en van de colleges van burgemeester en wethouders. In de overeenkomsten zijn onder andere concrete afspraken gemaakt over de nieuwbouw, de herstructurering en de te renoveren woningen in beide gemeenten. supermarkt in s-heerenhoek gedurende minstens tien jaar mogelijk te maken. Hierover voerden wij overleg met het ministerie. Het ministerie beoordeelde dit als een toegestane bijdrage aan de leefbaarheid van het dorp vergelijkbaar met het stimuleren van lokale organisaties. Eind december 2011 waren er geen aanvragen meer in behandeling. Ook in 2012 willen wij de leefbaarheid in onze kernen bevorderen en stellen we weer een bedrag beschikbaar voor initiatieven die hierbij aansluiten Sponsoring: jaarlijks budget ter stimulering van lokale initiatieven Samen met bewoners willen we ons inzetten voor de kwaliteit van wonen en de woonomgeving. R&B Wonen ondersteunt daarom sinds een aantal jaren projecten die de leefbaarheid in de gemeenten Reimerswaal en Borsele vergroten. Het aantal aanvragen neemt jaarlijks toe. In 2011 ontvingen we 67 aanvragen. Dit zijn er 5 meer dan in Ook dankzij de verwijzingen door de gemeenten Reimerswaal en Borsele, de nieuwe brochure Samenwerken aan een leefbaar platteland en vermelding op onze website weten de gegadigden de weg naar het budget voor leefbaarheid steeds beter te vinden. We zijn blij dat we een bijdrage kunnen leveren aan zoveel goede initiatieven. Ook over de resultaten zijn we erg te spreken. In 2011 hebben we bijvoorbeeld een bijdrage geleverd aan een wandelroute en aanschaf van AED s voor diverse locaties. We hebben bewonersactiviteiten en voorzieningen gestimuleerd die de leefbaarheid in de omgeving vergrootten. In 2011 hebben we ruim besteed. Van de 67 aanvragen kwamen er 34 uit de gemeente Borsele en 24 uit Reimerswaal. Negen aanvragen waren voor beide gemeenten bestemd. In 47 gevallen verleenden we een financiële bijdrage, waarvan 1 aanvraag een structurele aanvraag betreft voor een seniorenbus in Borsele. Hiervoor is in 2009 een contract getekend voor een looptijd van vier jaar. In 2011 wezen we 20 aanvragen af, omdat deze niet voldeden aan de voorwaarde om de leefbaarheid te bevorderen. In 2011 verleenden we ten laste van de post voor leefbaarheid een bijdrage van om een gegarandeerde exploitatie van de 24 25

14 Doel KSF pi/norm norm voortgang 2.1 Verbeteren van de kwaliteit van wonen en woonomgeving samen met bewoners gemeenten en andere partijen Betrokkenheid partners en bewoners bij wonen en woonomgeving Er is per kern (en gebied) een gedragen visie en afsprakenkader 2014 gereed voor alle kernen In 2011 zijn diverse gesprekken met belanghouders gevoerd. Hierbij is een goede basis gelegd om te komen tot concrete afspraken Tevredenheid over wonen en woonomgeving Uitkomst onderzoek tevredenheid woonomgeving Gemiddeld voldoende en maximaal 15% onvoldoende Het meten van de tevredenheid wordt in 2012 gerealiseerd. Percentage van de jaarhuur ingezet voor leefbaarheid, inclusief dorpsvernieuwing op basis van wederkerigheid Max 1 % van de jaarhuur In de begroting van R&B de zogenaamde 1%-fondsen opgenomen. 2.2 Langer zelfstandig wonen door zorgbehoevenden in de kernen is bevorderd in samenspraak met derden (zorg) Voldoende specifiek aanbod voor die doelgroep Aantal beschikbare passende woningen in relatie tot woonbehoefte (niet normatief) op basis van kernenvisie Gedifferentieerd per kern uitgewerkt in de visie op de kernen Visie op de kernen is vastgesteld. Die visie speelt in op de veranderende behoefte aan woonruimte Basiseisen aan zorgverlening Overeenkomst sluiten met zorgpartijen over het faciliteren in de vorm van vastgoed Afspraken basiskwaliteit gemaakt in 2010 en gehandhaafd Hierover wordt met zorgpartijen overlegd

15 5. Duurzame woonontwikkeling De kwaliteit van het woningbezit 5.1. Grondbank In 2011 is een grondbank ingesteld. In de grondbank administreren we de grondposities voor onze toekomstige huur- en koopprojecten. Uitgaven die te maken hebben met de aankoop van de grond (eventueel inclusief bestaand pand) tot het bouwrijp maken van de grond worden binnen de grondbank verantwoord. Uitname van grond gebeurt tegen de marktwaarde na vaststelling van een businesscase voor een nieuw project. Op 31 december 2011 is er m² grond in de grondbank ondergebracht. De economische haalbaarheid bezien we per grondpositie. In 2011 waardeerden we twee posities af naar 180,00 per m² en boekten we twee locaties in een krimpgebied volledig af. In totaal is daarom ten laste van de voorziening onrendabele investeringen verantwoord. Er moet nog een prioritering plaatsvinden van de grondposities en -waarden. De grondbank wordt jaarlijks geëvalueerd en geactualiseerd. In 2011 zijn er geen grondaankopen gedaan Overname woningen Stichting Huize De Vliedberg Per 1 januari 2011 namen we de 55 woningen over van Stichting Huize De Vliedberg. Met de huurders van de woningen sloten we nieuwe huurcontracten af. Het complex is nog niet juridisch overgedragen. Het personeel van Stichting Huize De Vliedberg kwam in dienst van R&B Wonen. Onder het kopje Projecten in voorbereiding gaan we in op de plannen voor vervangende nieuwbouw van de verouderde seniorenwoningen van Huize De Vliedberg Nieuwbouwprojecten Onze afdeling Vastgoedontwikkeling- en beheer houdt zich ondermeer bezig met het ontwikkelen van nieuwbouwprojecten in de diverse kernen van ons werkgebied. In 2011 hadden wij diverse projecten in portefeuille variërend van projecten in voorbereiding tot projecten in uitvoering. De projecten die in 2011 zijn opgeleverd of in uitvoering zijn, lichten we volledig toe. Van de projecten die in voorbereiding zijn, worden de belangrijkste toegelicht. Opgeleverde projecten In 2011 zijn de volgende projecten opgeleverd: Victoriastraat Kwadendamme 7 starterswoningen Oostgaarde s-gravenpolder 8 starterswoningen Hogeweg Yerseke 21 huurappartementen voor senioren 3 appartementen vrije sector commerciële plint (afbouw in 2012) 7 starterswoningen, Kwadendamme In het uitbreidingsgebied Vreeland II in Kwadendamme realiseerden we 7 starterswoningen. De woningen zijn met de Koopgarantformule verkocht aan starters op de woningmarkt uit Kwadendamme en directe omgeving. Bij oplevering van de woningen waren alle woningen verkocht. 8 starterswoningen Oostgaarde, s-gravenpolder In februari 2011 startten we de verkoop van de eerste fase in Oostgaarde, een ontwikkeling van VOF Oostgaarde (een samenwerking tussen Confop B.V. en de door R&B Wonen opgerichte Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij Zeeland B.V.) Al snel waren zeven van de acht lager geprijsde woningen verkocht waarna eind augustus gestart werd met de bouw. Door de snelle bouwmethodiek in houtskeletbouw werden de woningen half december al opgeleverd. Van de twee levensloopbestendige woningen die meegebouwd zijn in de eerste fase is er nog één te koop. De twee levensloopbestendige woningen worden begin 2012 opgeleverd. 24 appartementen aan de Hogeweg, Yerseke In het voorjaar van 2011 zijn de appartementen opgeleverd aan de Hogeweg, het sluitstuk van de gebiedsontwikkeling in Yerseke-West. De appartementen waren bij oplevering allemaal verhuurd. De drie appartementen voor de vrije sector zijn toegewezen aan gegadigden met een inkomen boven de Als laatste dient nu de invulling van de commerciële plint nog afgebouwd te worden. De contracten met twee huurders zijn getekend. Voor één grote of twee kleinere units wordt nog een huurder gezocht. De uitvoering start begin 2012 en zal 3 maanden duren

16 In uitvoering zijnde projecten De Beukelaar s-gravenpolder 19 studio s met nevenruimten voor Stichting Siloah Masterplan fase 2 Ovezande 15 huurappartementen voor senioren 2 groepswoningen met ondersteunende ruimtes huisartsenpraktijk fysiotherapie Wozoco Lancaster Nieuwdorp 25 huurappartementen voor senioren zorginfraruimte fysiotherapie Oostgaarde s-gravenpolder 2 levensloopbestendige woningen CO 2 neutraal Heinkenszand 4 koopwoningen en 12 huurwoningen De Beukelaar, s-gravenpolder De bouw van een nieuwe voorziening voor cliënten van Stichting Siloah is bijna gereed. In januari 2012 wordt het project opgeleverd. Daarna keren enkele bewoners, die nu tijdelijk in De Boog wonen, terug naar de plek waar ze eerder woonden. De zorgcapaciteit van Siloah komt hiermee in s-gravenpolder op het gewenste niveau. Masterplan fase 2, Ovezande De herontwikkeling van de seniorenappartementen verloopt voorspoedig. Het project voorziet naast de appartementen ook in groepswoningen voor dementerende ouderen, zorginfrastructuur voor SVRZ, een huisartsenpraktijk en een ruimte voor fysiotherapie. Het complex zal half 2012 worden opgeleverd en gaat de naam Nieuw- Sande dragen. Lancaster, Nieuwdorp Met de bouw van een nieuw seniorencomplex is een start gemaakt met de invulling van het nieuwe bestemmingsplan Lancaster. Naast de seniorenappartementen zal het complex ook bestaan uit een zorginfrasteunpunt van SVRZ en een ruimte voor fysiotherapie. De huisartsen hebben besloten om naar andere huisvesting uit te kijken. In het ontwerp was met dat risico rekening gehouden. Daarom kunnen we de ruimte, die oorspronkelijk voor de huisartsen was bedoeld, benutten voor twee extra seniorenappartementen. Oostgaarde, s-gravenpolder De uitvoering van twee levensloopbestendige woningen verloopt voorspoedig. De woningen worden in januari opgeleverd. De nog onverkochte woning zal worden ingericht als modelwoning. Zie ook het project Oostgaarde onder opgeleverde projecten. CO 2 neutrale woningen, Heinkenszand Dit is een nieuwbouwproject dat helemaal past in ons jaarthema duurzaamheid. Naast de vier eengezinshoekwoningen in de koopsector omvat het project vier eengezinstussenwoningen en acht starterswoningen. Deze 12 woningen kunnen zowel gehuurd als gekocht worden. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door een subsidie van Agentschap.nl. De oplevering is medio 2012 gepland. Projecten in voorbereiding Dorpsstraat Heinkenszand jongerenappartementen commerciële plint Hoek Dorpsstraat/ Heinkenszand huur- en koop- Eendvogelstraat appartementen voor senioren 4 groepswoningen met ondersteunende ruimtes opticien Meerwaarde Waarde 12 seniorenappartementen dorpshuis, supermarkt en gymzaal Maria-Oord Hansweert herontwikkeling Zorgcentrum Maria-Oord Wozoco Rilland Rilland 3 groepswoningen, 45 seniorenappartementen Lancaster Nieuwdorp bouw- en woonrijp (grondexploitatie) maken grond Scheldekwartier Hansweert bouw- en woonrijp (grondexploitatie) maken grond Dorpsstraat 62-64, Heinkenszand De uitvoering van dit project van 10 jongerenwoningen en winkelruimte voor een bloemist en een bakker start begin Een project waarin R&B Wonen laat zien hoe dorpsvernieuwing vormgegeven kan worden. De bedoeling is het project eind 2012 op te leveren, zodat de bloemist en bakker hun intrek kunnen nemen en hun huidige pand gesloopt kan worden. Deze panden maken deel uit van het project aan de Dorpsstraat/Eendvogelstraat. Hoek Dorpsstraat / Eendvogelstraat, Heinkenszand De voormalige Emté-supermarkt is half 2011 gesloopt. Deze werkzaamheden zijn vooruitlopend op de ontwikkeling uitgevoerd om overlast zoveel als mogelijk te beperken. Het project wordt verder voorbereid, zodat de planologische procedure begin 2012 kan starten. Meerwaarde, Waarde De gemeenteraad van Reimerswaal keurde in 2011 businesscase van het project Meerwaarde goed. Inmiddels is gestart met de verdere uitwerking van het plan. Eind 2011 vond een selectie van een bouwkundig aannemer plaats. Maria-Oord, Hansweert In opdracht van Zorggroep Ter Weel wordt hard gewerkt aan de voorbereidingen voor de nieuwbouw van het reeds in Hansweert aanwezige zorgcentrum Maria-Oord. De ontwikkeling kent twee fases: de eerste fase betreft 36 zorgappartementen, de tweede fase omvat twee groepswoningen voor dementerende ouderen. Wozoco Rilland In Rilland wordt in samenwerking met Zorggroep Ter Weel gewerkt aan een nieuw woonzorgcentrum. Bij deze plannen is de herontwikkeling van de woningen van voorheen Stichting Huize De Vliedberg mede inbegrepen. Als eerste wordt de locatie ten oosten van het complex Oostkilhoek ontwikkeld. De totale ontwikkeling omvat drie groepswoningen voor dementerende ouderen, een ontmoetingsruimte en (circa) 45 seniorenappartementen

17 5.4. Onderhoud en wijzigingen/ verbeteringen aan woningen Aan onderhoud is in uitgegeven. Hiervan is geactiveerd, omdat die uitgaven een verlenging van de levensduur van de gerenoveerde woningen rechtvaardigen. Verhuis- en herinrichtingskostenregeling Na een gedwongen verhuizing naar een andere woning en na grondige renovatie van de huurwoning komt een huurder op grond van het sociaal plan in aanmerking voor een bijdrage in de noodzakelijk te maken kosten. R&B Wonen baseert de hoogte van de vergoeding op de ministeriële richtlijnen. Grootonderhoud In 2011 brachten we de werkzaamheden voor het planmatig onderhoud en groot onderhoud meer in lijn met ons ondernemingsplan We leggen het accent op cyclisch onderhoud en vergroten de keuzevrijheid van de bewoners. Als we onderdelen in de woning willen vervangen, zoals keuken, toilet of badkamer, dan heeft de huurder de vrijheid om wel of niet mee te doen. In vijftien woningen is grootonderhoud uitgevoerd bij mutatie. Daarnaast is in de volgende woningen complexgewijs grootondehoud uitgevoerd. Overzicht van de begrote en de gerealiseerde bedragen voor de verschillende soorten onderhoud: 4 woningen Dahlialaan 26 t/m 32 Yerseke Vernieuwen buitenkozijnen, voor- en achtergevel, goten, voegwerk, badkamer, toilet, keuken, elektra. Aanbrengen mechanische afzuiging. De investeringen in groot onderhoud zijn volgens planning uitgevoerd. Het verschil van 2,8 miljoen is te verklaren door de investeringen voor laaghangend fruit en energiebesparende maatregelen die pas in het tweede halfjaar van 2011 zijn gestart. Zie ook het stukje over Laaghangend fruit en energiebesparende maatregelen. 10 woningen Dahlialaan 49 t/m 67 Yerseke Vernieuwen buitenkozijnen, voor- en achtergevel, goten, voegwerk, badkamer, toilet, keuken, elektra. Aanbrengen mechanische afzuiging. Soort onderhoud Begroot gerealiseerd verschil Complexgewijs groot onderhoud Incidenteel groot onderhoud bij mutatie Planmatig onderhoud Klachtenonderhoud Mutatieonderhoud Serviceonderhoud riolering + goten Serviceonderhoud glasschades Totaal woningen Oosterguitestraat 17 t/m woningen v. Schengenstraat 8 t/m 26 4 woningen Fortrapastraat 4 t/m 10 Heinkenszand Heinkenszand s-gravenpolder Vernieuwen buitenkozijnen, voor- en achtergevel, goten, voegwerk, badkamer, toilet, keuken, elektra. Aanbrengen mechanische afzuiging. Vernieuwen buitenkozijnen, voor- en achtergevel, goten, voegwerk, badkamer, toilet, keuken, elektra. Aanbrengen mechanische afzuiging. Vernieuwen buitenkozijnen, voor- en achtergevel, goten, voegwerk, badkamer, toilet, keuken, elektra. Aanbrengen mechanische afzuiging. Klachten- & mutatieonderhoud Begroot 2011 Werkelijk 2011 Werkelijk woningen W. de Goedestraat 2 t/m 20 en 22 t/m 32 s-gravenpolder Vernieuwen buitenkozijnen, voor- en achtergevel, goten, voegwerk, badkamer, toilet, keuken, elektra. Aanbrengen mechanische afzuiging. Kosten mutatieopdrachten Aantal mutaties Kosten per mutatie opdracht Kosten klachten onderhoud Aantal klachten Kosten per klacht woningen Esdoornstraat 47 t/m woningen Robiniahof 2 t/m 34 s-gravenpolder s-gravenpolder Vernieuwen buitenkozijnen, gevelbeplating, balkon, badkamer, toilet en keuken. Vernieuwen buitenkozijnen, balkon, badkamer, toilet en keuken. 31 woningen Vinkehof 1 t/m 23 en 2 t/m 38 Heinkenszand Vernieuwen badkamer en toilet

18 Planmatig onderhoud Voor het planmatig onderhoud zijn in diverse kernen de volgende werkzaamheden uitgevoerd: Werkzaamheden planmatig onderhoud aantal woningen Vernieuwen CV ketels 123 Inspectie en schoonmaak CV-ketels Vervangen blokverwarming naar individuele ketels 20 Schilderen woningen incl. houtrot herstel 617 Vernieuwen keukens 93 Herstellen voegwerk woningen/bergingen 91 Vervangen asbesthoudende golfplaten bergingen 35 Doel KSF pi/norm norm voortgang 3.1 Duurzame woningen in duurzame kernen Flexibel bouwen Levensduur van geselecteerde nieuwbouw Levensduur nieuwbouw 50+ jaar Bij nieuwbouwprojecten wordt zoveel als mogelijk een vrij indeelbaar casco gerealiseerd om een 50+ levensduur te realiseren. Vanuit WSW-normering wordt gerekend met een exploitatieperiode van 50 jaar. Laaghangend fruit en energiebesparende maatregelen In 2011 intensiveerden wij diverse werkzaamheden. Onder laaghangend fruit verstaan we werkzaamheden die op korte termijn uitgevoerd kunnen worden en waarmee een groot deel van eerder uitgestelde onderhoud kan worden weggewerkt zonder al te veel overlast voor onze huurders. Het betreft vooral het vervangen van kozijnen, keukens en badkamers. Dankzij de duurzaamheidsmaatregelen en de uitvoering van het laaghangend fruit verbeterde de kwaliteit van onze woningen aanzienlijk. Bij elk project mogelijkheden nagaan om flexibele bouwvorm toe te passen, gekoppeld aan de kernenvisie Elk project Afweging flexibele bouwvorm wordt bij ieder project gemaakt. Hetzij door flexibel/ vrij indeelbaar te bouwen of door het gebouw geschikt te maken voor meerdere doelgroepen. Met de duurzaamheidsactie hebben we bij 294 huurders en bij 30 mutatiewoningen energiezuinige maatregelen uitgevoerd. Eerder hadden we 200 deelnemers als limiet gesteld. Een zeer geslaagd resultaat, met zeer tevreden huurders! Het extra comfort, de aantrekkelijke actievoorwaarden en de besparing op de energiekosten waren de meest aangevoerde motivaties om op het aanbod in te gaan. In de praktijk bleek overigens dat niet iedere duurzaamheidsmaatregel technisch uitvoerbaar was. Dit verschilt per woningtype. Bovendien kiest niet elke huurder voor het volledige pakket. Wij boden onze huurders volledige vrijheid in de keuze van dat pakket. De ervaringen van het afgelopen jaar nemen we mee in de volgende actie in Bij het laaghangende fruit hebben we het achterstallige onderhoud aan onze woningen aangepakt. De doelstelling is dat al onze woningen voldoen aan de door ons gestelde basiskwaliteit. Het merendeel van onze huurders reageert positief, maar er zijn ook veel oudere bewoners die tevreden zijn met de huidige voorziening, ook als die erg gedateerd is. In die situaties vervangen we de verouderde onderdelen pas als de woning na een huuropzegging vrijkomt

19 Doel KSF pi/norm norm voortgang Doel KSF pi/norm norm voortgang Energiezuinig Energieprestatie van bestaande voorraad in kaart (toekennen energielabel) op basis van quick scan Actieplan opwaardering energieprestatie bestaande woningen bij transformatie/ renovatie/planmatig onderhoud gekoppeld aan strategisch voorraadbeleid Hoge prioriteit woningen zijn direct aangepakt 2010 gereed 2010 gereed vanaf 2010 Alle woningen zijn voorzien van een definitief energielabel. Jaarlijks wordt een kwart van het bezit gecontroleerd op de juistheid van het toegekende label. Actieplan duurzaamheid is in 2011 opgestart. Beleid gekoppeld aan SVB. In 1e instantie aanpakken woningen met lagere energielabels. Actieplan laagfruit is in 2011 opgestart. Achterstallig onderhoud wordt hiermee ingehaald. 3.2 Duurzaamheid van het wonen is bevorderd Bewustzijn energiezuinig wonen bij huurders is vergroot Duurzaam materiaalgebruik Voorlichting t.a.v. energieverbruik van de woning Duurzaam materiaal is gebruikt Alle huurders zijn geïnformeerd over de betekenis van hun energielabel Programma van eisen gereed vanaf 2010 Alle huishoudens jaarlijks Duurzaam materiaalgebruik is integraal opgenomen in de programma s van eisen. PvE worden herijkt. Er wordt als pilot gewerkt aan een proef met bio-based renoveren. Dit houdt in dat we grondstoffen toepassen die een natuurlijke oorsprong hebben. Bij het uitreiken van de huurovereenkomst wordt de huurder geïnformeerd over het energielabel van de desbetreffende huurwoning. Algemene informatie is aan alle huurders verstrekt via Zeeland Woonkrant. Nieuwbouw conform geldende epc-norm in het bouwbesluit Nieuwbouw: CO 2 reductie conform convenant Aedes Vanaf 2010 Vanaf 2010 Wordt aan voldaan Wordt als uitgangspunt meegenomen in actieplan opwaardering. Doelstelling is in 10 jaar tenminste Leveranciers zijn zich bewust van energie en dragen beleid mee uit Opgenomen in algemene voorwaarden vanaf 2010 Begin 2012 wordt een nieuw aanbestedingsbeleid vastgesteld aan de hand van de ervaringen die we met een tijdelijke regeling in 2011 opdeden. 20% reductie in CO 2 uitstoot

20 Doel KSF pi/norm norm voortgang Huishoudens krijgen Huurders kunnen Werkgroep Energiezuinigheid is de mogelijkheid tot inzicht gebruik maken van de duurzaamheid gestimuleerd in het individueel website/meter vanaf inventariseert energieverbruik 2011 het aanbod van beschikbare websites /meters. Samen met Delta wordt de slimme meter in de woningen aangebracht. Stimuleringsmaatregelen Plan beschikbaar in Communicatieplan duurzaamheid 2011 duurzaamheid en actieplan zijn 2011 vastgesteld. 3.3 R&B Wonen is duurzaam Duurzaam bewust werken Eigen gebouw optimaliseren Optimaliseren duurzaam werken Duurzaamheid toegepast in nieuw kantoor Paragraaf in elk afdelingsplan Het nieuwe kantoor is uitgevoerd met verschillende energiezuinige maatregelen. Luchtwarmtepomp voor koeling, WTW en zonnepanelen. Duurzaam werken wordt een onderdeel van het bovenbeschreven communicatieplan duurzaamheid. 6. Bieden van dienstverlening op maat Wonen en zorg Wij hechten grote waarde aan de beschikbaarheid en betaalbaarheid van wonen in en om complexen met goed georganiseerde zorg en welzijnsactiviteiten. Senioren en mensen met een functiebeperking vormen daarbij de doelgroep. Gesprekken en bijeenkomsten met belanghouders, professionele partners, medewerkers en in het bijzonder de huurdersvereniging zorgden in 2011 tot het oprichten van een klus- en servicedienst. Deze dienst maakt het mogelijk om ouderen langer zelfstandig te laten wonen in de huidige woning. Dit is met het oog op de toekomst, waarin we verwachten dat de vergrijzing in ons werkgebied zal toenemen, een extra service voor onze huurders. In 2011 meldden zich 92 huurders aan als lid Samenwerkingspartners R&B Wonen onderhoudt met alle zorgaanbieders contacten om betrouwbare en betaalbare zorgconcepten aan haar klanten te kunnen aanbieden. Ons accent ligt op de huisvesting, bij de partners op het aanbieden van passende zorg. Wij werken met de volgende zorginstellingen samen: SVRZ, verpleeghuiszorg voor groepswonen in Heinkenszand, s-gravenpolder, s-heerenhoek, Lewedorp en Ovezande; Zorggroep Ter Weel, zorgpartner en verpleeghuisplaatsen in Kruiningen en op termijn in Yerseke; andersoortige (thuis)zorg en huismeesterfunctie in Krabbendijke; Stichting Siloah zorgt, vanuit reformatorische achtergrond, voor mensen met een (soms meervoudige) handicap; deconcentratie van gezinsvervangend tehuis; Stichting t GORS, verleent geïndiceerde zorg en diensten, op alle levensgebieden, aan kinderen, adolescenten en volwassen met een verstandelijke en/of lichamelijke functiebeperking; Stichting KIO, dagbesteding en logeerfaciliteit voor meervoudig gehandicapten, een particulier initiatief; Stichting Philadelphia Zorg Zeeland, ontwikkelen van wonen en begeleiding voor jongeren met een handicap; Allévo Thuiszorg; leveren van (geïndiceerde) thuiszorg onder meer aan huurders van diverse woonvormen Bijzondere doelgroepen Vergunninghouders In het kader van de taakstelling vergunninghouders hebben wij voldoende woningen beschikbaar gesteld aan de gemeenten Borsele en Reimerswaal. Beide gemeenten halen hun doelstellingen niet. De oorzaak hiervan ligt in het feit dat vergunninghouders vrij zijn om een woning te accepteren. Zij weigeren vaak woningen in kleine kernen. Dak- en thuislozen en nieuwe kans We onderhouden goede contacten met de Stichting Maatschappelijk Werk en Welzijn Oosterschelderegio en Emergis om op passende momenten en op geschikte locaties een oplossing te bieden voor huisvesting van cliënten. Arbeidsmigranten en job-join-huizen In 2011 startten we samen met de gemeente Borsele een pilot met als doel arbeidsmigranten kleinschalig te huisvesten in onze bestaande woningvoorraad. Met werkgevers, die hoofdhuurder worden, maken we afspraken over de huisvesting van een groep van vier arbeidsmigranten in één woning. We spreken in dit geval van job-join-huizen, waarbij job staat voor arbeid/werk en join voor gezamenlijk in een woning wonen en aan onze maatschappij deelnemen. Inmiddels verhuren we op deze wijze één woning in de kern s-heerenhoek. In 2012 volgen we deze pilot nauwlettend. Als de proef succesvol is, willen we in elke kern enkele job-join-huizen verhuren. Cliëntgestuurd Netwerk De woningcorporaties in de Oosterschelderegio startten samen met Stichting Maatschappelijk werk en Welzijn Oosterschelderegio (SMWO), Emergis en Allévo het project Cliëntgestuurd Netwerk. Dit project richt zich er op dat mensen die hulp en ondersteuning nodig hebben, die ook krijgen. Het project richt zich vooral op die mensen die de weg naar hulpen dienstverleners niet vinden. Dat kan zijn omdat ze de regie over hun eigen leven kwijt zijn, of omdat ze door hun gedrag geen plek hebben in de maatschappij. Het project startte in 2009 en werd op 30 juni 2011 afgesloten met een werkconferentie. Tijdens die werkconferentie is een samenwerkingsconvenant ondertekend waarin de verschillende samenwerkingspartners vastlegden dat ze de uitkomsten en aanbevelingen uit de projectfase verder gaan ontwikkelen en uit gaan voeren