Leefbaarheid en veiligheid

Transcriptie

1 13 Leefbaarheid en veiligheid De mate waarin de woonomgeving als leefbaar en veilig wordt ervaren heeft invloed op hoe mensen zich voelen in de stad en op de mate waarin ze deelnemen aan en deelhebben in de samenleving. Hoe mensen met elkaar omgaan in de buurt is hierin een belangrijk onderdeel. Dit hangt samen met de plek waar men woont. Leefbaarheid, sociale cohesie en veiligheid zijn de centrale thema s in dit hoofdstuk.

2 134 De Staat van de Stad Amsterdam IX Kernpunten Leefbaarheid Amsterdammers geven een rapportcijfer 7,5 aan hun buurt. De tevredenheid is toegenomen in een aantal wijken in West en Oost en in de Nieuwe Pijp. Bewoners van de Burgwallen Oude Zijde en de Nieuwmarktbuurt zijn minder tevreden over hun buurt dan voorgaande jaren. Bewoners van Centrum-West geven vaker aan dat de buurt achteruit gaat en in verschillende wijken in Centrum is men minder vaak positief over de toekomstige ontwikkeling. De tevredenheid over het beheer van de openbare ruimte neemt in het algemeen niet meer toe. In Zuidoost zet de stijgende trend wel door. Amsterdammers zijn tevreden over stedelijke voorzieningen als het openbaar vervoer (7,7) en het winkelaanbod (7,3). Het horeca-aanbod wordt met een 7,0 beoordeeld, beter dan in 2013 (6,8). Amsterdammers zijn niet zo tevreden over de fietsparkeervoorzieningen in hun buurt, zij geven hier een rapportcijfer 5,8 voor. Rust maakt een buurt aantrekkelijk vinden bewoners, ook in grootstedelijke woonmilieus. De stad is drukker geworden, vooral in het Centrum ervaren bewoners meer overlast van verkeersdrukte en parkeren. Op uitgaansplekken ervaren bewoners veel overlast van horeca. Amsterdammers hebben minder contact met hun buurtgenoten dan voorheen. De burencontacten nemen het sterkst af in Centrum. In Zuidoost nemen de contacten juist toe. Het vertrouwen in elkaar en de sociale cohesie blijven wel op peil. Veiligheid Volgens de veiligheidsindex is het grootste deel van de Amsterdamse buurten veiliger geworden sinds Het aantal gepleegde misdrijven door zowel jongeren als volwassenen in Amsterdam neemt af. Personen in de Top600 plegen minder High Impact delicten dan voordat ze in deze aanpak zaten. In het Wallengebied komt de meeste personenoverlast voor. Verloedering komt het vaakst voor in Volewijck. De gemeente wil straatintimidatie strafbaar stellen. Ruim de helft van de Amsterdamse vrouwen geeft aan te maken hebben gehad met straatintimidatie. Sinds 2014 is het aantal meldingen bij de Treiteraanpak toegenomen. In januari 2017 zijn er 33 lopende treiterzaken. Reizigers geven gemiddeld een 7,6 als rapportcijfer voor de veiligheid in het Amsterdamse openbaar vervoer. De meeste overlast die zij in het openbaar vervoer ervaren wordt veroorzaakt door mobiel bellen. Vier procent van de Amsterdammers voelde zich in 2016 vaak onveilig in de eigen buurt. In dit hoofdstuk komen aspecten van leefbaarheid en veiligheid aan de orde. Hoe denken bewoners over hun woonomgeving, hoe leven ze samen met buurtgenoten, ervaren ze overlast? De veiligheid in de stad wordt bekeken vanuit criminaliteitscijfers, bestrijding van criminaliteit, ervaren overlast en onveiligheidsgevoelens. Wonen, leefbaarheid en samenleven Tevredenheid met de buurt blijft toenemen Gemiddeld geven Amsterdammers hun buurt een 7,5 als rapportcijfer. De tevredenheid over de buurt neemt sinds 2001, de eerste keer dat dit gemeten werd, gestaag toe. In 2001 gaven bewoners nog een 6,9 aan hun buurt. In de regio Amsterdam (inclusief de stad Amsterdam) 1 geven bewoners gemiddeld een 7,6 aan hun buurt, iets meer dan gemiddeld in Amsterdam (afb. 13.1). De hoogste rapportcijfers zijn voor Beemster en Landsmeer, gevolgd door Amsterdam-Centrum, Ouderkerk aan de Amstel en Waterland (alle afgerond een 8,1). Het minst tevreden met hun buurt zijn bewoners van Amsterdam Nieuw-West (6,7) en Zaanstad-Zuidoost (6,8). 2 Afbeelding 13.2 laat de buurttevredenheid zien op het niveau van de wijken van Amsterdam. In een aantal stadsdelen loopt de waardering voor de buurt sterk uiteen. Zo bestaat Noord uit wijken met een zeer hoge buurttevredenheid (Waterland, de Dijken) en een lage buurttevredenheid (Oud-Noord, Waterlandpleinbuurt, Banne Buiksloot en Buikslotermeer). In de stadsdelen West en Oost is al over een langere periode sprake van een stijging in de buurttevredenheid. De meeste wijken waar de tevredenheid in de periode toenam, liggen dan ook in deze stadsdelen. In West waren dat: Van Galenbuurt (van 6,8 naar 7,4); Hoofdweg e.o. (van 6,9 naar 7,3); en in Oost: Indische buurt Oost (van 6,7 naar 7,3); Oosterparkbuurt (van 7,3 naar 7,8). Daarnaast nam ook de waardering toe in de Nieuwe Pijp in Zuid (van 7,9 naar 8,1). Een afname is er te zien in wijken in Centrum: Burgwallen-Oude Zijde (van 7,6 naar 6,8); Nieuwmarkt/Lastage (van 8,2 naar 7,9); Dit is een nieuwe trend, in voorgaande jaren was de tevredenheid hier meer stabiel. De recente trend lijkt te maken te hebben met de toegenomen drukte in de binnenstad. Een andere opvallende daler is Slotermeer Noordoost in stadsdeel Nieuw-West (van 6,5 naar 6,1), een wijk waar de buurt al geen hoog rapportcijfer ontving.

3 13 Leefbaarheid en veiligheid 135 Afb Tevredenheid met de buurt in de regio, 2015 (rapportcijfer) waardering buurt rapportcijfer lager dan 7,0 7,0-7,5 7,5-7,8 7,8-8,1 8,1 en hoger bron: Stadsregio/Wonen in de regio Amsterdam 2015 Afb Tevredenheid met de buurt, 2015 (rapportcijfer) tot 6,5 6,5-7,0 7,0-7,5 7,5-8,0 8,0 en hoger bron: afd. Wonen/Wonen in Amsterdam 2015 Verwachte ontwikkeling van de buurt minder positief in Centrum In de regel geldt dat in buurten waar men positief is over de buurt, men ook positief is over de verwachte ontwikkeling van de buurt. Er zijn echter ook buurten waar men een relatief laag rapportcijfer geeft en toch relatief positief is over de toekomst (afb. 13.3). Gebieden waar men relatief positief over toekomstige

4 136 De Staat van de Stad Amsterdam IX Afb Verschil tussen het rapportcijfer voor de buurt en de verwachte ontwikkeling van de buurt per wijk, 2015 geen data zeer negatief negatief neutraal positief zeer positief bron: afd. Wonen/Wonen in Amsterdam 2015 Afb Ervaren ontwikkeling buurt in afgelopen jaar, 2016 (procenten) Centrum Oost Noord Nieuw-West West Zuid Zuidoost Centrum-West Centrum-Oost De Aker, Sloten en Nieuw Sloten Geuzenveld-Slotermeer-Sloterdijken Slotervaart Osdorp Gaasperdam/Driemond Bijlmer-Oost Bijlmer-Centrum Noord-Oost Noord-West Oud-Noord Watergraafsmeer IJburg/Zeeburgereiland Indische Buurt/Oostelijk Havengebied Oud-Oost Oud-Zuid Buitenveldert/Zuidas De Pijp/Rivierenbuurt Westerpark Oud-West/De Baarsjes Bos en Lommer Amsterdam % vooruit achteruit gelijk gebleven weet niet ontwikkelingen is liggen in West (Bos en Lommer, De Baarsjes) en in Oost (Transvaalbuurt, Indische buurt). Buurten waar men daarin relatief minder vertrouwen heeft zijn te vinden aan de randen van de stad. Vaak gaat het om wat oudere nieuwbouwgebieden: De Aker, Nieuw-Sloten, De Eendracht in Nieuw-West en Oostzanerwerf en Kadoelen in Noord. Nieuw ten opzichte van voorgaande metingen is dat men ook in het Centrum van de stad weinig positief is over de toekomst van de buurt. Uit de voorgaande paragraaf bleek al dat de Burgwallen Oude Zijde en Nieuwmarkt/Lastage zijn gedaald in waardering, maar hieruit blijkt dat ook voor andere Centrum-wijken de buurttevredenheid onder druk staat. De volgende paragrafen zullen dieper ingaan op de mogelijke oorzaken van deze verandering. Een andere opvallende wijk is de Prinses Irenebuurt, een laagbouwwijk in Zuid. Hier is men ook weinig positief over de toekomstige ontwikkelingen. De ontwikkelingen rond de Zuidas, pal naast deze buurt, spelen hier mogelijk een rol in. Ervaren recente ontwikkeling van de buurt In de Staat van de Stad-enquête wordt gevraagd naar de ontwikkeling van de buurt in het afgelopen jaar. Ruim dertig procent van de Amsterdammers geeft aan dat hun buurt er het afgelopen jaar op vooruit is gegaan, 18% ziet een achteruitgang. De rest ziet geen verandering (43%) of weet het niet (9%), afb In vergelijking met 2014 is er een iets grotere groep die vooruitgang ziet, in 2014 lag dit aandeel op 27%, maar ook een iets grotere groep die achteruitgang ziet (in 2014: 16%).

5 13 Leefbaarheid en veiligheid 137 Afb Meest genoemde woonmilieus per wijk, 2015 landelijk woonwijk rustig stedelijk gevarieerd wonen-winkels-werken grootstedelijk bron: afd. Wonen/Wonen in Amsterdam 2015 Deze gegevens zijn niet beschikbaar op wijkniveau, maar kunnen wel uitgesplitst worden naar de 22 gebieden. De meest opvallende verschuiving is te zien in Centrum-West: in 2014 vond 10% van de bewoners dat de buurt was achteruitgegaan, in 2016 is dit toegenomen tot 34%. Andere gebieden waar men vaak achteruitgang ervaart zijn Geuzenveld-Slotermeer (35%) en Noord-West (30%). In beide gevallen was dit ook in 2014 gaande. Gebieden waar men weinig achteruitgang ervaart, zijn te vinden in de stadsdelen West, Zuid en Oost. Men ervaart hier vooruitgang, of ziet de toestand meer als stabiel. Karakterisering buurten: rust meest gewaardeerd In de vragenlijst Wonen in Amsterdam 2015 is gevraagd hoe bewoners hun buurt karakteriseren. Hierbij kregen zij negen woonmilieus voorgelegd: Grootstedelijk: centrum van een grote stad met veel winkels, horeca- en uitgaansgelegenheden, bedrijven en kantoren; Rustig stedelijk: een omgeving waar vooral gewoond wordt, nabij het centrum Wonen-werken-winkels: appartement dichtbij (winkel) centrum in de wijk; Gevarieerd: historisch gevarieerde laagbouw in of bij het centrum van een stad of dorp; Woonwijk: eengezinswoning in een wijk waar vooral gewoond wordt; Ruim wonen: een wijk met woningen op ruime kavels en veel ruimte tussen de woningen; Landelijk: wonen in het landelijk gebied met weinig woningen; Recreatief: met veel ruimte tussen de recreatieve voorzieningen als golfbaan, water of bos. De meeste Amsterdammers vinden dat ze in een buurt wonen die het meest wordt gekarakteriseerd door een menging aan wonen, winkels en werken (29%), gevolgd door een rustig stedelijk woonmilieu (27%). In afb is het meest genoemde woonmilieu per gebied weergegeven. De gebieden in en rond het centrum worden door velen als grootstedelijk gekarakteriseerd. Ten zuiden en ten noorden van dit grootstedelijke gebied vinden bewoners hun buurt

6 138 De Staat van de Stad Amsterdam IX Afb Wat maakt uw buurt aantrekkelijk? Tien meest genoemde termen, per woonmilieu (procenten) winkels openbaar vervoer rust voorzieningen stad mensen gezellig groen ruim landelijk % grootstedelijk wonen-winkels-werken gevarieerd rustig stedelijk woonwijk landelijk bron: afd. Wonen/Wonen in Amsterdam 2015 Afb Beoordeling van het beheer van de openbare ruimte, (rapportcijfers) 7,0 % 6,5 6,0 5,5 In dezelfde vragenlijst is aan bewoners gevraagd wat zij aantrekkelijk vinden aan hun woonbuurt. De aanwezigheid van winkels en andere voorzieningen worden veel gewaardeerd in de meer stedelijke woonmilieus (afb. 13.6). Ook de mensen en gezelligheid worden meer genoemd in stedelijke dan in landelijke woonmilieus. In de meer landelijke woonmilieus staat ruimte en het groen meer centraal. In alle woonmilieus wordt de rust als aantrekkelijk aspect genoemd. Ook bewoners die hun buurt grootstedelijk vinden, waarderen alsnog de rust in hun buurt. Leefbaarheid: fysiek en sociaal Leefbaarheid heeft zowel een fysieke als een sociale kant. Hieronder wordt eerst ingegaan op de fysieke aspecten van leefbaarheid: het beheer van de openbare ruimte en de voorzieningen. Vervolgens wordt ingegaan op de sociale kant. Hoe tevreden Amsterdammers met hun buurt zijn hangt sterk samen met hun waardering van de sociale omgang in de buurt. Hoe beter de sociale omgang, des te hoger de leefbaarheid. Het gaat dan over omgang met elkaar, sfeer en vertrouwen. Beoordeling van het beheer van de openbare ruimte niet verder toegenomen De leefbaarheid in de stad is de afgelopen tien jaar sterk verbeterd. Een onderdeel hiervan is het beheer van de openbare ruimte. De tevredenheid over het beheer is in de periode dan ook toegenomen. In 2015 nam de tevredenheid niet verder toe, maar bleef gelijk aan Het onderhoud aan straten en stoepen kreeg in 2015 een rapportcijfer 6,6, het schoonhouden een 6,4. 4 In de afgelopen jaren kwam het beheer van de openbare ruimte veelvuldig in het lokale nieuws. 5 Er zijn zorgen dat het beheer niet op peil blijft, bijvoorbeeld door de toegenomen drukte en bezuinigingen in de stadsdelen. Dat de tevredenheid niet meer is toegenomen, hangt wellicht samen met deze zorgen. 5, schoonhouden straten en stoepen schoonhouden groenvoorzieningen schoonhouden speelvoorzieningen onderhoud straten en stoepen onderhoud groenvoorzieningen onderhoud speelvoorzieningen bron: afd. Wonen/Wonen in Amsterdam In stadsdeel Zuidoost bleef de tevredenheid over het beheer van de openbare ruimte wel stijgen. Het schoonhouden van straten en stoepen ging bijvoorbeeld van een 6,4 in 2013 naar een 6,6 in 2015; het onderhoud van straten en stoepen steeg in deze periode van een 6,5 naar een 6,8. In andere stadsdelen bleef de tevredenheid over het beheer stabiel. eerder rustig stedelijk. Ten westen en oosten ligt de nadruk meer op een gemengd milieu met wonen, winkels en werken. De nieuwbouwgebieden uit de jaren zeventig en tachtig worden vaak als woonwijk gekarakteriseerd. Twee woonmilieus die weinig voorkomen in Amsterdam, landelijk en gevarieerd, zijn te vinden in Noord. Noord biedt daarmee de meeste verschillende woonmilieus, alleen grootstedelijk wonen is hier nog weinig te vinden. In de regio rond Amsterdam geven bewoners vaak aan in een woonwijk te wonen, met name in de voormalige groeikernen (Almere, Purmerend, Haarlemmermeer) wordt dit vaak genoemd. Amsterdammers zijn weinig tevreden over fietsparkeren Amsterdammers zijn te spreken over het aanbod van stedelijke voorzieningen zoals het openbaar vervoer (een 7,7) en winkels (7,3) in de buurt. Het cijfer over het aanbod aan horeca is een 7,0; twee tienden hoger dan in In alle stadsdelen nam de tevredenheid over het aanbod aan horeca toe, behalve in Centrum waar de tevredenheid al zeer hoog is (8,3). Amsterdammers zijn weinig tevreden over de parkeervoorzieningen (6,4). Dit is al enige jaren stabiel. In 2015 is voor het eerst gevraagd wat bewoners vinden van het aanbod aan fietsparkeergelegen heden

7 13 Leefbaarheid en veiligheid 139 Afb Tevredenheid over fietsparkeren in de buurt, 2015 (rapportcijfers) geen data lager dan 5,0 5,0-5,5 5,5-6,0 6,0-6,5 6,5 en meer bron: afd. Wonen/Wonen in Amsterdam 2015 in de buurt. Met een 5,8 gemiddeld zijn Amsterdammers weinig te spreken over het fietsparkeren in de buurt. Met name in dichtbebouwde gebieden in Centrum, Zuid en West geeft men hier lage rapportcijfers voor (afb. 13.8). 6 Ervaren overlast in de buurt in Centrum toegenomen De stad is drukker geworden de laatste jaren, er wonen meer mensen in Amsterdam, er komen meer toeristen naar de stad en de werkgelegenheid is eveneens aangetrokken. Dit uit zich in een toename van overlast van verkeersdrukte in de stad. Voor het totaal van Amsterdam is deze toename nog gering (van een rapportcijfer 7,1 naar een 7,0; hoe lager hoe meer overlast), maar in Centrum is de toename groot (van 6,9 naar 6,6; hoe lager hoe meer overlast). De toename aan overlast van verkeer is er vooral in gebieden waar de overlast al groot was; drukke gebieden zijn dus drukker geworden. Het gaat dan om bijvoorbeeld de Wallen, Nieuwmarktbuurt en de Oude Pijp. Ook de ervaren overlast van parkeren laat een dergelijk patroon zien (van 6,8 naar 6,7 voor de hele stad en van 6,5 naar 6,2 in Centrum). Een ander thema dat vaak genoemd wordt als het over drukte gaat, is de horeca in de stad. In het algemeen ervaren Amsterdammers weinig overlast van horeca. Gemiddeld wordt deze overlast met een 7,8 beoordeeld (hoe hoger, hoe minder overlast). De overlast nam wel iets toe (7,9 in 2013), zowel in het Centrum als daarbuiten. Overlast van horeca is vaak zeer lokaal, afb laat de overlast op buurtniveau zien. De overlast van horeca speelt vooral op de Wallen, de Nieuwmarktbuurt en rond het Rembrandt- en Leidseplein. Buiten het Centrum speelt de overlast van horeca vooral langs de Weesperzijde, in delen van de Pijp en in de Houthavens. Enige overlast is er ook in delen van Oud-West, in de Indische buurt rond de Javastraat en in het Oostelijk Havengebied bij de Veemkade. Afname contact buurtgenoten Iets meer dan de helft van de Amsterdammers (51%) geeft aan wekelijks contact te hebben met de buren. Dit is gelijk aan 2014 (51%) en lager dan in 2012 (59%). Bij de vorige meting was het de vraag of het om een structurele afname ging, op basis van deze meting lijkt het contact zich te stabiliseren op een lager niveau. De afname is het meest opvallend in Centrum, in 2012 gaf hier nog ruim 60% aan regelmatig contact te hebben met de buren, in 2016 is dit afgenomen tot iets meer dan 40% (zie afb ). Ook in stadsdeel Zuid en Noord is er een dalende trend. In West, Nieuw-West en Oost is het patroon minder duidelijk. In stadsdeel Zuidoost daarentegen neemt het burencontact toe, in 2012 lag het wekelijks contact nog op 55%, in 2016 op 62%. Het is daarmee het hoogst van alle stadsdelen. Zestien procent van de Amsterdammers geeft aan zelden of nooit contact met de buren te hebben. Het zijn vaker alleenwonenden die zelden tot nooit contact hebben met buren (20%). Bij gezinnen met kinderen komt dit veel minder vaak voor (10%), zij hebben in het algemeen veel contact met buren (69% tenminste 1x per week ). Andere kenmerken

8 140 De Staat van de Stad Amsterdam IX Afb Overlast van verkeersdrukte, 2015 en toename (rapportcijfers) geen data zeer weinig overlast (7,5 en hoger) weinig overlast (7,0 7,5) enige overlast (6,5 7,0) veel overlast (6,0 6,5) zeer veel overlast (lager dan 6,0) grote afname afname nihiele afname nihiele toename toename grote toename bron: afd. Wonen/Wonen in Amsterdam Afb Overlast van horeca, 2015 (rapportcijfers) geen data geen overlast (8,0 en hoger) zeer weinig overlast (7,5 8,0) weinig overlast (7,0 7,5) enige overlast (6,5 7,0) veel overlast (4,9 6,5) 1 ) wanneer er in de buurt te weinig respondenten waren voor een betrouwbaar rapportcijfer, bron: afd. Wonen/Wonenin Amsterdam 2015 is het gemiddelde van de wijk genomen.

9 13 Leefbaarheid en veiligheid 141 als leeftijd, de plek waar men woont en migratieachtergrond hebben veel minder invloed op het hebben van contact met de buren. Amsterdammers hebben meer contact met directe buren dan met andere buurtgenoten. Zo geeft 24% aan wekelijks contact te hebben met anderen in de buurt (tegenover 51% met buren). Dit is lager dan in 2012 en 2014 (beide jaren 28%). Nadat in 2014 een afname is geconstateerd voor het contact met buren, zien we in deze meting nu ook een afname in het contact met andere buurtgenoten. Ook hiervoor geldt dat het vooral gezinnen met kinderen zijn die vaak wekelijks contact hebben met buurtgenoten (35%). Herkomst maakt hier wel uit, vooral Amsterdammers van Marokkaanse herkomst hebben veel contact met anderen in de buurt: 46% geeft aan wekelijks contact te hebben met andere buurtgenoten dan de directe buren. Van de Amsterdammers geeft 37% aan zelden tot nooit contact te hebben met andere buurtgenoten, dit is iets meer dan in 2014 (33%). Meesten vinden dat buurtbewoners met verschillende achtergronden goed met elkaar omgaan Zes van de tien (60%) Amsterdammers vinden dat buurtgenoten met verschillende etnische of culturele achtergronden goed tot zeer goed met elkaar omgaan. Dit is nagenoeg gelijk aan 2014 (62%). Bijna een kwart (23%) vindt de omgang matig en 7% vindt de omgang tussen buurtgenoten (zeer) slecht gaan. In de meeste gebieden vindt de meerderheid dat de omgang met elkaar goed verloopt. Dit geldt niet op IJburg/Zeeburgereiland (47%), Geuzenveld- Slotermeer (47%) en Osdorp (46%), daar vindt men de omgang vaak matig verlopen (28%-36%). En in Geuzenveld-Slotermeer en Osdorp vindt men de omgang relatief vaak (zeer) slecht (respectievelijk 22% en 16%). Ook in Gaasperdam-Driemond is een relatief grote groep die de omgang slecht vindt gaan (15%). Over het algemeen zijn Amsterdammers met een niet-westerse migratieachtergrond positiever over de omgang met buurtgenoten van verschillende herkomst: 65% vindt de omgang (zeer) goed tegenover 58% onder Amsterdammers van Nederlandse herkomst. Dit komt overeen met Vertrouwen in buurtgenoten redelijk groot Het vertrouwen in buurtgenoten is redelijk groot: 81% van de Amsterdammers geeft aan dat zij redelijk tot veel vertrouwen hebben in hun buurtgenoten. Ook in 2012 en 2014 was dit het geval (81% en 80% redelijk/veel vertrouwen). Ondanks de afname van contact met buren en buurtgenoten, blijft het vertrouwen in elkaar wel op peil. Het vertrouwen in buurtgenoten hangt wel samen met de burencontacten die men heeft: hoe meer frequent contact, hoe meer vertrouwen buurtbewoners in elkaar hebben. Dit verband is sterker dan tussen de beoordeling over hoe men met elkaar omgaat en het vertrouwen. Sociale cohesie stabiel De ervaren sociale cohesie wordt bepaald aan de hand van de volgende zes stellingen. Afb Wekelijks contact met de buren, 2012, 2014 en 2016 (procenten) % Centrum West Nieuw-West Zuid Oost Noord De mensen in deze buurt kennen elkaar nauwelijks. De mensen in deze buurt gaan op een prettige manier met elkaar om. Ik woon in een (gezellige) buurt waar veel saamhorigheid is. Ik voel me thuis bij de mensen die in deze buurt wonen. Ik heb veel contact met mijn directe buren. Ik ben tevreden met de bevolkingssamenstelling van deze buurt. Hieruit volgt een schaal die loopt van 0 tot en met 10. Hoe hoger de score, des te meer sociale cohesie Zuidoost Amsterdam Afb Beoordeling van de omgang tussen buurtgenoten met een verschillende etnische of culturele achtergrond, naar 22 gebieden, 2016 (procenten) Oost Noord Zuid West Centrum Zuidoost Nieuw-West Bijlmer-Centrum Bijlmer-Oost Gaasperdam/Driemond Centrum-West Centrum-Oost Bos en Lommer Westerpark Oud-West/De Baarsjes Buitenveldert/Zuidas De Pijp/Rivierenbuurt Oud-Zuid Noord-West Noord-Oost Oud-Noord Watergraafsmeer Oud-Oost Indische B./Oostelijk Havengebied IJburg/Zeeburgereiland Slotervaart De Aker, Sloten en Nieuw Sloten Geuzenveld-Slotermeer-Sloterdijken Osdorp Amsterdam % (zeer) goed matig (zeer) slecht weet niet

10 142 De Staat van de Stad Amsterdam IX Afb Ervaren sociale cohesie per stadsdeel, 2012, 2014 en ,6 6,4 6,2 6,0 5,8 5,6 5,4 5,2 5,0 % Centrum West Nieuw-West Zuid wordt er in de buurt ervaren. In 2016 haalde Amsterdam gemiddeld een 6,1. Dit is gelijk aan 2012 en 2014 (respectievelijke 6,2 en 6,1). Ook de sociale cohesie wordt dus niet aangetast door de minder frequente burencontacten. Gezinnen met kinderen ervaren meer cohesie (6,6), evenals mensen met een niet-westerse migratieachtergrond (6,3). Ook leeftijd en inkomen spelen een rol: hoe ouder en hoe rijker mensen zijn, hoe meer cohesie zij ervaren. In Nieuw-West is de ervaren cohesie lager dan elders in de stad, maar deze verbetert langzaamaan. In 2016 komt de score uit op een 5,8. In Centrum, en in mindere mate in West, lijkt er een daling te zijn van de ervaren cohesie. In de andere stadsdelen is het beeld meer diffuus (afb ). Veiligheid Oost Noord Zuidoost Amsterdam Veiligheidsindex Met de Amsterdamse veiligheidsindex wordt de veiligheid in de politie Eenheid Amsterdam 7 in kaart gebracht. Het doel van de index is een zo betrouwbaar mogelijk beeld te schetsen van sociale veiligheidsaspecten en soorten criminaliteit die de buurtveiligheid kunnen aantasten. 8 Uit beschikbare politiecijfers en enquêtegegevens (de Veiligheidsmonitor Amsterdam Amstelland, jaarlijks afgenomen onder ongeveer inwoners van de regio) zijn de meest relevante indicatoren geselecteerd die een relatie hebben met buurtveiligheid. De veiligheidsindex is het gemiddelde van drie deelindexen: de criminaliteitsindex (politiecijfers en enquêtecijfers), de overlastindex (politiecijfers en enquêtecijfers) en de onveiligheidsbelevingsindex (enquêtecijfers). Het regiogemiddelde in 2014 vormt het ijkpunt van de vernieuwde veiligheidsindex (index=100) waarbij geldt: hoe hoger de index, hoe onveiliger en hoe lager de index, hoe veiliger. Op deze manier is te zien hoe buurten zich verhouden tot elkaar en hoe buurten zich ontwikkelen over langere tijd. 9 Op afbeeldingen 13.14a en 13.14b is te zien hoe de buurtveiligheid van Amsterdamse buurten zich in 2014 en in augustus 2016 verhield tot het regiogemiddelde van Tussen 2014 en augustus 2016 is de index in 53 van de 87 Amsterdamse buurten gedaald, wat betekent dat het in deze buurten veiliger is geworden. In drie buurten bleef de index gelijk, in 31 buurten steeg de index. In augustus 2016 zijn de Burgwallen-Nieuwe Zijde (index=194), Burgwallen- Oude Zijde (169) en de Weteringschans (138) volgens de index het meest onveilig. De meest veilige buurten zijn Driemond (50), Buitenveldert-West/Station (66) en Willemspark (68). De sterkste verbetering in de buurtveiligheid tussen 2014 en augustus 2016 is te zien in Nellestein, waar de index daalde van 120 naar 89. Criminaliteit Aantal geregistreerde misdrijven in Amsterdam gedaald In 2016 werden door de politie Eenheid Amsterdam minder misdrijven geregistreerd in Amsterdam Afb a Veiligheidsindex 2014 Afb b Veiligheidsindex augustus 2016 zeer veilig zeer onveilig bron: OIS/Veiligheidsindex Amsterdam-Amstelland

11 13 Leefbaarheid en veiligheid 143 Afb Aangiftebereidheid, (procenten) totaal % % geweldsdelicten vermogensdelicten % % vandalisme Nederland Amsterdam bron: CBS dan in 2015: delicten in 2016 tegenover in 2015, een afname van 4%. 10 Door een aantal wijzigingen in systemen en bronnen is het niet mogelijk om de cijfers van 2015 en 2016 te vergelijken met eerdere jaren. In absolute aantallen is tussen 2015 en 2016 vooral een afname in zakkenrollerij ( 1.337), diefstal van (brom- en snor- en gewone) fietsen ( 1.130), diefstal uit of vanaf motorvoertuigen ( 807) en woninginbraak ( 784) te zien. Relatief gezien namen diefstallen van, uit en vanaf vaartuigen het sterkst af met 29% van 305 naar 216. De sterkste absolute toename van delicten is te zien bij overige vermogensdelicten (+186) maar relatief gezien is dit een stijging van 1%. De grootste relatieve stijgingen van delicten zijn er voor openlijk geweld (+12%, naar 272) en huisvredebreuk (+11%, naar 265). 11 Aangiftebereidheid licht afgenomen Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft vanaf 2012 op basis van de Veiligheidsmonitor de aangiftebereidheid van traditionele criminaliteit (vermogensdelicten, geweldsdelicten en vernieling) berekend voor heel Nederland als ook voor de politie Eenheid Amsterdam. 12 Van een aangifte is sprake wanneer respondenten die aangeven in de afgelopen 12 maanden slachtoffer te zijn geweest van een delict dit via internet bij de politie hebben gemeld of een proces-verbaal of een ander document hebben ondertekend. De aangiftebereidheid voor het totaal van alle drie de vormen van traditionele criminaliteit is in de regio Amsterdam in 2016 lager dan gemiddeld in Nederland (20% tegenover 25%) (afb.13.15). Ook bij de uitsplitsingen van deze drie soorten criminaliteit is een lagere aangiftebereidheid in de regio Amsterdam te zien dan in heel Nederland. Daarnaast zien we in 2016 voor alle delictsoorten een afname van twee tot vijf procentpunten in de aangiftebereidheid ten opzichte van 2012, zowel landelijk als in de regio Amsterdam (behalve voor vandalisme in de regio Amsterdam). Jeugd- en volwassenencriminaliteit dalen De criminaliteit in Amsterdam is afgenomen en dat zien we ook terug bij verdachten onder jongeren en volwassenen. Bij een kwart van de geregistreerde misdrijven in Amsterdam is een verdachte bekend. Voor deze misdrijven is het mogelijk een uitsplitsing te maken naar verschillende leeftijdsgroepen van verdachten. In 2016 zijn er misdrijven (geregistreerd en met een bekende verdachte) gepleegd waarvan jongeren in de leeftijd van jaar verdacht worden (afb ). 13 Dat is 10% minder dan in 2015, toen er misdrijven gepleegd werden door deze leeftijdsgroep. Door volwassenen van 25 jaar en ouder werden misdrijven gepleegd in 2016, dat is een afname van 7% ten opzichte van Deze afnames zien we in elk stadsdeel terug. Zowel jongeren als volwassenen plegen het vaakst misdrijven in stadsdeel Centrum. Ongeveer een derde van alle misdrijven vond in dit stadsdeel plaats.

12 144 De Staat van de Stad Amsterdam IX Afb Aantal misdrijven (geregistreerd en met bekende verdachte) gepleegd door verdachte jongeren en volwassenen in Amsterdam, naar stadsdeel waar het plaatsvond, 2015 en jaar jaar 25-plus 25-plus Centrum West (incl. Westpoort) Nieuw-West Zuid Oost Noord Zuidoost onbekend Amsterdam bron: BVH/Politie Amsterdam-Amstelland/bewerking OIS Afb High Impact Crimes gepleegd door jongeren en volwassenen, jongeren volwassenen mishandeling bedreiging zedenmisdrijf moord, doodslag diefstal/inbraak woning openlijk geweld (persoon) straatroof overval bron: Politie Amsterdam-Amstelland/bewerking OIS Op De Wallen vond de meeste criminaliteit plaats, gevolgd door De Bijlmer. Onder High Impact Crime (HIC) worden vormen van criminaliteit verstaan die het slachtoffer persoonlijk raken, zoals geweld of woninginbraak. Misdrijven die vallen onder High Volume Crime (HVC) komen veel voor en raken het slachtoffer in mindere mate, zoals auto- en winkeldiefstallen. Misdrijven in Amsterdam worden door zowel Amsterdammers gepleegd als door inwoners van andere gemeenten. Daarnaast kan een misdrijf door één persoon gepleegd worden, maar ook door meerdere personen. Van alle gepleegde misdrijven is gekeken bij hoeveel van deze misdrijven minstens één Amsterdamse verdachte betrokken was. Van alle misdrijven in 2016 waar jongeren verdacht van worden, was bij 64% minimaal één Amsterdammer betrokken. Onder volwassenen is dit 60%. Misdrijven in stadsdeel Centrum worden relatief vaak door niet-amsterdammers gepleegd, dat was in 2015 ook het geval. Een kwart van de misdrijven betrof High Impact Crime (HIC). Jongeren werden verdacht van HIC-delicten, volwassenen van HIC-delicten (afb ). Onder jongeren zijn deze vormen van criminaliteit met 12% afgenomen ten opzichte van 2015, onder volwassenen met 11%. De meeste High Impact Crimes bestonden uit mishandeling en bedreiging. Ongeveer een derde van de misdrijven betrof High Volume Crime, meestal ging het om winkeldiefstal. Bij High Impact Crimes zijn vaker verdachte Amsterdammers betrokken dan bij High Volume Crimes. Minder jeugdige verdachten In 2016 was 2,8% van alle jongeren in Amsterdam verdacht van een misdrijf, dat is minder dan in 2015 (3,2%). Van alle volwassenen in Amsterdam was 1,2% verdacht van een misdrijf, in 2015 was dat 1,3%. In de stadsdelen Zuidoost en Noord wonen relatief de meeste verdachten, in de stadsdelen Centrum en Zuid de minste. De jeugdcriminaliteit daalt harder dan de volwassenencriminaliteit. Dit is een trend die landelijk ook zichtbaar is. 14 Het is niet duidelijk hoe dit precies komt, maar er zijn wel meerdere mogelijke verklaringen voor te geven. Genoemd worden bijvoorbeeld Afb a Jeugdige verdachten (12-24 jaar) per wijk, 2016 Afb b Volwassen verdachten (25 jaar e.o.) per wijk, 2016 weinig jeugdige verdachten redelijk weinig jeugdige verdachten redelijk veel jeugdige verdachten veel jeugdige verdachten weinig volwassen verdachten redelijk weinig volwassen verdachten redelijk veel volwassen verdachten veel volwassen verdachten bron: BVH/Politie Amsterdam-Amstelland/bewerking OIS

13 13 Leefbaarheid en veiligheid 145 minder alcoholgebruik onder jongeren, meer betrokkenheid bij school en minder voortijdig schoolverlaters, meer tevredenheid met het leven en meer internetgebruik waardoor minder jongeren op straat rondhangen. 15 Toch is het niet met zekerheid te zeggen dat de dalende jeugdcriminaliteit in werkelijkheid zo sterk daalt als uit politieregistraties blijkt. Zelfrapportagecijfers onder jongeren laten een minder sterke daling zien. 16 Hier zijn verschillende verklaringen voor, zoals veranderingen in de automatiseringssystemen bij de politie, maar ook een verschuiving naar onlinecriminaliteit. Politiecijfers bieden weinig informatie over het aantal jeugdige verdachten van online criminaliteit. Door de manier waarop delicten in de systemen van de politie worden geregistreerd, blijft waarschijnlijk een deel van de onlinedelicten verborgen doordat zij in politiesystemen als offlinecriminaliteit worden opgenomen. Dit komt doordat het bij gedigitaliseerde delicten om traditionele delicten gaat waarbij ICT het middel is geweest. Daarnaast weten slachtoffers vaak niet dat zij slachtoffer zijn van onlinecriminaliteit. Slachtoffers melden ook niet alle ondervonden delicten en niet alle delicten worden gesignaleerd. 17 Ongeveer een derde wordt jaarlijks bekend bij de politie, bijvoorbeeld door aangiften, meldingen of signaleringen van de politie zelf. De meldings- en aangiftebereid van onlinecriminaliteit ligt nog lager. 18 Bestrijding van criminaliteit De gemeente zet verschillende middelen in om diverse vormen van criminaliteit en overlast in de stad tegen te gaan. Twee voorbeelden daarvan zijn de persoonsgerichte Top1000-aanpak en het Binnenstad Offensief waarin juist een bepaald gebied centraal staat. Beide aanpakken worden hieronder toegelicht. Top600-personen recidiveren minder Om criminaliteit aan te pakken, bestaat er sinds 2011 een Top600-aanpak en sinds 2015 een Top400- aanpak, samen ook wel Top1000 genoemd. Het doel van de Top600-aanpak is om personen die verantwoordelijk zijn voor relatief veel High Impact-delicten uit de criminaliteit te krijgen, een verbetering van het perspectief op een langdurige gedragsverandering en het voorkomen van instroom van broertjes of zusjes. Ruim dertig organisaties werken met elkaar samen om een combinatie van de juiste straf en zorg te bieden aan deze Top600-personen. De Top400- aanpak hanteert dezelfde werkwijze als de Top600- aanpak, maar is vooral gericht op jongeren die nog niet zo vaak in contact zijn geweest met de politie als de Top600-personen maar waarover wel zorgen bestaan: Top400-personen zijn potentiële doorgroeiers naar de Top600. Om te kijken of de High Impact Crime daalt, wordt naar het recidivecijfer gekeken. Dit is het verschil tussen alle gedagvaarde zaken en strafbeschikkingen van Top600-personen door het Openbaar Ministerie voor en nadat zij (minimaal een jaar) onder regie van de Top600 vallen. 19 Er wordt dus bekeken of Top600- personen bijvoorbeeld minder vaak voor de rechter verschijnen voor High Impact Crime dan voordat zij bij de Top600-aanpak in regie waren. Sinds de start van de Top600-aanpak in mei 2011 daalt de recidive jaarlijks in vergelijking met de periode voordat personen in regie kwamen. 20 In 2016 was specifiek voor HIC-delicten sprake van een daling van 61% (60% in 2015). De hoge HIC-recidivedaling is vooral toe te schrijven aan de (jaarlijks toenemende) groep uitstromers uit de Top600: zij lieten een recidivedaling van 82% zien (83% in 2015). Dit is logisch aangezien een daling in recidive tijdens regie de reden is dat deze personen konden uitstromen. Anderzijds houdt dit effect ook na afsluiting van hun regieperiode aan: ook na uitstroom recidiveren deze personen minder dan dat zij deden in een vergelijkbare periode voor regie. Dit zou erop kunnen duiden dat de Top600-aanpak een langdurig effect heeft. Echter ook voor de Top600-persoon die op dit moment nog in regie zijn, geldt een recidivevermindering van 36% voor een HIC delict (41% in 2015). Ook worden Top600-personen minder vaak aangehouden voor HIC-delicten dan voordat zij in de Top600 kwamen te staan; het totaal aantal aanhoudingen is in 2016 met 61% gedaald. Binnenstad Offensief ingezet om overlast en criminaliteit terug te dringen Door de drukte in de binnenstad neemt de overlast en criminaliteit hier ook toe. Om dit terug te dringen, is er een speciaal gezamenlijk handhavingsteam van de gemeente en de politie gestart dat opereert vanuit het Steunpunt Nieuwmarkt. Het team bestaat uit 140 handhavers en politieagenten. Zij kunnen 24 uur per dag en zeven dagen per week worden ingezet op plekken waar dit het hardste nodig is. Het team richt zich op het aanpakken van de grootste problemen, waaronder straatroof, zakkenrollerij, (nep)drugsdealers, overlast als gevolg van drukte en verkeersgedrag dat tot overlast leidt. Drie maanden na de start van het Binnenstad Offensief zijn er verbeteringen zichtbaar, maar is er nog geen sprake van een echte omslag. Dit blijkt uit een eerste meting van de gemeente. 21 Het aantal incidenten van zakkenrollerij en straatroof is gedaald, maar er is geen sprake van minder meldingen over overlast door personen en het aantal afvalmeldingen is gestegen. Middels een enquête is aan bewoners van de inzetgebieden gevraagd of zij vinden dat de criminaliteit is gedaald sinds de start van de aanpak. De helft van de ondervraagde bewoners (51%) zegt niet te kunnen inschatten of de criminaliteit is afgenomen. Dertig procent vindt dat de criminaliteit gelijk is gebleven, 14% vindt dat deze is afgenomen en 5% vindt het toegenomen. Overlast Veel personenoverlast in Wallengebied Eén van de drie deelindexen van de al besproken veiligheidsindex is de overlastindex. De overlastindex is het gemiddelde van de index personenoverlast en de index verloedering. Onder personenoverlast worden burenoverlast, geluidsoverlast, drugsoverlast, jeugdoverlast, overlast door dronken mensen op straat, op straat lastig gevallen worden en overlast van personen verstaan.

14 146 De Staat van de Stad Amsterdam IX Afb a Personenoverlast augustus 2016 Afb b Verloedering augustus 2016 weinig personenoverlast weinig verloedering veel personenoverlast veel verloedering bron: Veiligheidsindex Amsterdam-Amstelland In augustus 2016 zijn de buurten waar de meeste personenoverlast plaatsvindt de Burgwallen-Nieuwe zijde (index=511), Burgwallen- Oude Zijde (426) en de Weteringschans (251) (afbeelding 13.19). In alle drie de buurten is de personenoverlast toegenomen tussen 2014 en augustus 2016 (respectievelijk 473, 387 en 216 in 2014). De minste personenoverlast volgens de index is er in Driemond (28; 47 in 2014), Waterland (35; 27 in 2014) en Buitenveldert-Oost (51; 46 in 2014). Verloedering bevat bekladding van muren en/of gebouwen, vernieling, rommel op straat, hondenpoep op straat en het onderhoud van wegen, paden, pleintjes, perken, plantsoenen en parken. De meeste verloedering is er volgens de index van augustus 2016 in Volewijck (index=155), hoewel de verloedering daar wel is afgenomen tussen 2014 en augustus 2016 (178 in 2014). Hierop volgen Grachtengordel-Zuid (146) en het Overtoomse Veld (141), hier nam de verloedering Afb Slachtofferschap onder vrouwen van straatintimidatie naar soort en frequentie, 2016 (procenten) nagefloten nagesist nageroepen met seksuele opmerkingen nageroepen met beledigende opmerkingen agressief om seks gevraagd achternagelopen betast in het nauw gedreven % weet niet nooit 1 of 2 keer 3 tot 10 keer vaker bron: OIS toe (respectievelijk 141 en 130 in 2014). De minste verloedering is er in Buitenveldert West-Station (64), het Oostelijk Havengebied (78) en de Westindische Buurt (80). In alle drie deze buurten nam de verloedering af ten opzichte van 2014 (respectievelijk 73, 82 en 84 in 2014). Veel Amsterdamse vrouwen hebben straatintimidatie meegemaakt Voor de Gemeente Amsterdam is straatintimidatie ontoelaatbaar, iedereen moet zich overal in Amsterdam veilig kunnen voelen. De gemeente heeft hiervoor een plan van aanpak opgesteld met verschillende maatregelen om straatintimidatie tegen te gaan. 22 Eén van die maatregelen is het strafbaar stellen van straatintimidatie in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Ook landelijk zijn er plannen om straatintimidatie strafbaar te stellen. OIS heeft in kaart gebracht hoe vaak en waar in Amsterdam vrouwen te maken hebben gehad met straat intimidatie. Van ruim duizend ondervraagde Amsterdamse vrouwen geeft 59% in 2016 aan het laatste jaar te zijn geconfronteerd met één of meer vormen van straatintimidatie. 23 De meest voorkomende vorm van straatintimidatie is nafluiten: 43% zegt daarmee te maken te hebben gehad. Volgens 19% gebeurde dat één of twee keer, 15% zegt drie tot tien keer en 9% zegt zelfs vaker dan tien keer te zijn nagefloten. Ook nasissen, naroepen met seksu ele opmerkingen en naroepen met beledigende opmerkingen komt vaak voor. De overige vormen van straatintimidatie komen minder vaak voor. De meeste vrouwen die zeggen te zijn nagefloten, vonden dit niet of nauwelijks intimiderend. Een derde vond het een beetje intimiderend en 6% zeer intimiderend. Bij ernstige fysieke bedreigingen als betast worden of in het nauw gedreven worden vond nagenoeg iedereen dat zeer intimiderend. Straatintimidatie komt vooral voor onder jonge

15 13 Leefbaarheid en veiligheid 147 vrouwen. Van de vrouwen in de leeftijd van jaar zegt 83% hiermee te maken hebben gehad. Onder 50-plussers is dit 41%. Straatintimidatie vindt vooral plaats op plekken waar het vaak druk is vanwege verkeer, uitgaan, winkelen of ontspanning. Bestrijden van overlast Ook voor het tegengaan van overlast treft de gemeente verschillende maatregelen, zoals de Treiteraanpak, het uitreiken van verwijderingsbevelen en de pilot op het Rembrandtplein. Toename meldingen bij de Treiteraanpak In 2013 heeft de gemeente Amsterdam de Treiteraanpak geïnitieerd. Het doel van de Treiteraanpak is om met een aantal partners (politie, Amsterdamse woningbouwcorporaties, zorgpartners en het Openbaar Ministerie) intimidatie in de woonomgeving tegen te gaan. Onder intimidatie in de woonomgeving wordt herhaaldelijk wangedrag van één of meerdere personen tegen een of meerdere specifieke personen of huishoudens verstaan. 24 De overlast moet zich afspelen in de directe woon- of werkomgeving van het slachtoffer, de vermoedelijke dader is een directe omwonende of een persoon uit de buurt en het slachtofferschap moet onbetwist zijn. 25 Het gaat bij de Treiteraanpak om de meest ernstige vormen van buren- en jeugdoverlast, minder ernstige vormen van overlast vallen buiten de aanpak. Vaak gaat het, naast ernstige overlast, ook om bedreiging, vernieling van eigendommen en/of mishandeling. Doordat het wangedrag in de directe omgeving plaatsvindt, kan het slachtoffer de overlast niet ontwijken. Het slachtoffer staat dan ook centraal in de aanpak en het doel is om het slachtoffer zich weer veilig te laten voelen in de eigen woning en woonomgeving. Sinds de start van de aanpak in 2013 zijn er in totaal 444 meldingen van potentiële treiterzaken binnengekomen. 26 De afgelopen jaren neemt het aantal meldingen toe (afb ).Doordat de Treiteraanpak in 2013 is geïntroduceerd, is 2013 niet goed vergelijkbaar met de daaropvolgende jaren. Bij een relatief groot deel van de meldingen in dat eerste jaar (126 van de 153 meldingen, 82%) is vastgesteld dat er geen sprake was van een treiterzaak. In 2014 lag het aantal meldingen met 59 een stuk lager, in 2015 steeg dit aantal naar 99 en in 2016 kwamen er 133 meldingen binnen. Het aandeel van de meldingen dat volgens de criteria daadwerkelijk een treiterzaak is, bestaat uit lopende en afgesloten treiterzaken. In 2014 werd 19% van de meldingen beoordeeld als treiterzaak, in 2015 lag dat aandeel met 41% een stuk hoger. Op peildatum 1 januari 2017 was 23% van de meldingen uit 2016 een treiterzaak, maar is nog ruim één op de drie meldingen (36%) in onderzoek. Het totaal aantal lopende treiterzaken op 1 januari 2017 (ongeacht het jaar waarin de melding is binnengekomen) is 33. In de stadsdelen West en Zuid zijn de meeste lopende treiterzaken (beide 9), gevolgd door Nieuw-West en Zuidoost (beide 5). In Oost zijn 4 treiter zaken, in Noord is er één en in stadsdeel Centrum zijn er geen. Afb Meldingen van treiterzaken en vervolg ( ), peildatum 1 januari 2017 (absolute aantallen) (153 meldingen) lopende treiterzaak in onderzoek 2014 (59 meldingen) 2015 (99 meldingen) afgesloten treiterzaak geen treiterzaak (vastgesteld) bron: Regionale Veiligheidsrapportage Amsterdam-Amstelland 2016 Verwijderingsbevelen vooral in binnenstad uitgereikt Wanneer de openbare orde in bepaalde gebieden dusdanig verstoord is dat reguliere handhavingsmiddelen alleen niet voldoende zijn, kan de burgemeester deze als overlastgebied bestempelen. In deze overlastgebieden kan de politie namens de burgemeester een verwijderingsbevel opleggen aan overlast veroorzakende personen. Iemand die een dergelijk bevel opgelegd krijgt moet het gebied verlaten en mag daar voor een bepaalde periode niet meer komen. Er zijn drie soorten verwijderingsbevelen: een algemeen bevel, een dealerverbod en een uitgaansverwijderingsbevel. De algemene verwijderingsbevelen worden opgelegd in de daartoe aangewezen algemene overlastgebieden. Amsterdam heeft op dit moment drie algemene overlastgebieden: een deel van Centrum, een gebied in Zuidoost en een deel van Oost. Verschillende overlastgedragingen kunnen leiden tot een verwijderingsbevel van minimaal 24 uur en maximaal drie maanden, bijvoorbeeld samenscholen, bedelen of openlijk gebruik van harddrugs. Dealerverboden worden opgelegd in het dealeroverlastgebied in stadsdeel Centrum voor drugsgerelateerde overtredingen (zoals drugshandel) en hebben een duur van drie of zes maanden. Ook worden er uitgaansverwijderingsbevelen opgelegd in overlastgebieden met uitgaansgeweld: uitgaanspleinen (Leidseplein en Rembrandtplein) en het Arenapoortgebied. In deze gebieden kan men een verwijderingsbevel krijgen voor geweld en andere aan geweld gerelateerde delicten en overtredingen. De meeste verwijderingsbevelen worden uitgereikt in het algemene overlastgebied Centrum (afb ). 27 Het gaat hier vooral om 24-uurs verwijderingsbevelen, in 2016 werden er hiervan uitgereikt. In dit gebied kwamen in 2016 vooral veel incidenten van handel in nepdope en bedelen voor, dit waren ook belangrijke aanleidingen voor het uitreiken van de (133 meldingen)

16 148 De Staat van de Stad Amsterdam IX Rembrandtplein Leidseplein Afb Locatie uitgereikte 24-uurs verwijderingsbevelen overlastgebied Centrum, bevelen bevelen bevelen bevelen 200 > bevelen bron: BVI/politie/bewerking OIS 24-uurs verwijderingsbevelen. Bewoners in dit gebied ervaren vooral veel overlast van drugsgebruik of drugshandel en dronken mensen op straat. Afb Inschatting door omwonenden van de mate waarin agressief gedrag op of rond het plein voorkomt op de weekendavonden/nachten (procenten) 0-meting (n=116) 1-meting (n=102) 0-meting (n=212) 1-meting (n=169) % veel een beetje geen weet ik niet bron: OIS Pilot op Rembrandtplein ingezet om uitgaansgeweld en overlast terug te dringen Het Rembrandtplein en omgeving is een belangrijk uitgaansgebied in Amsterdam. Uitgaansgeweld en overlast zijn hier veelvoorkomende problemen. Om deze specifieke problemen aan te pakken is de Gemeente Amsterdam op 1 juli 2015 gestart met een pilot Gastvrije en veilige Amsterdamse uitgaanspleinen op het Rembrandtplein en Thorbeckeplein. De pilot bestaat uit meerdere maatregelen die het geweld en de overlast moeten terugdringen. Gedurende de pilot zijn er horecahosts op de pleinen en worden personeel en portiers beter opgeleid. Daarnaast wordt de openbare ruimte aangepast en wordt er gewerkt aan de branding van het uitgaansgebied. Als tegenprestatie kunnen horecaondernemers in aanmerking komen voor ruimere openingstijden op de vrijdag- en zaterdagnacht. Meer informatie over de pilot is te vinden op rembrandtplein. Om de effecten van de pilot te kunnen meten heeft OIS voor de start van de aanpak een 0-meting uitgevoerd naar de ervaringen van omwonenden, bezoekers, ondernemers en portiers. Een jaar na de start van de pilot heeft OIS een 1-meting uitgevoerd. 28 Om een vergelijking met het Rembrandtplein te kunnen maken, zijn ook omwonenden en bezoekers van het Leidseplein tijdens beide metingen gevraagd naar hun ervaringen. Uit deze metingen is een aantal resultaten naar voren gekomen die mogelijk een positief effect van de pilot op het Rembrandtplein laten zien. Zo vinden omwonenden dat er in de periode sinds de start van de pilot minder agressief gedrag voorkomt op en rond het plein. In dezelfde periode is er op het Leidseplein geen verandering waargenomen (afb.13.23). Andere resultaten laten zien dat omwonenden de veiligheid op het Rembrandtplein beter beoordelen en dat zij zich minder onprettig voelen op het plein. Wel ervaren zij nog veel overlast op het plein. De resultaten wijzen erop dat de pilot succesvol lijkt te zijn maar dat er meer tijd nodig is om duidelijkere resultaten te boeken. Tot nu toe zijn de effecten van de pilot vrijwel alleen bij de omwonenden zichtbaar. In de loop van 2017 worden de resultaten van de 2-meting bekend. Sinds 2016 kunnen omwonenden van het Rembrandtplein melding maken van de overlast via de speciaal daarvoor ontwikkelde meldingsapp. De melding komt dan direct terecht bij de handhavers zodat er snel ingegrepen kan worden. Ruim een derde van de geënquêteerde omwonenden die wel eens melding hebben gedaan van overlast, zegt dit via de meldingsapp te hebben gedaan. Uit registraties blijkt dat er 196 meldingen via deze app zijn gedaan in het tweede halfjaar van Via de website of telefonisch via zijn er 47 meldingen gedaan. 29 Veiligheid in het openbaar vervoer Het openbaar vervoer moet een veilige plaats zijn voor reizigers en personeel. De gemeente Amsterdam wil dat zij zich veilig voelen en dat de kans slachtoffer te worden van een delict klein is. Het veiligheidsteam openbaar vervoer probeert hier aan bij te dragen. In dit veiligheidsteam werken handhavers van de gemeente en politie samen. Het team mag onder andere vervoersbewijzen van reizigers controleren bij het uitstappen, preventief fouilleren en ingrijpen bij dreigende overlast. Of reizigers zich veilig voelen in het Amsterdamse openbaar vervoer wordt vanaf 2008 door OIS gemonitord. 30 Reizigers geven in 2016 gemiddeld een 7,6 als rapport cijfer voor de veiligheid in het Amsterdamse openbaar vervoer (afb ). Dat is hetzelfde als in 2015, maar hoger dan de rapportcijfers die in 2014