Staf Inwendige Ziekten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Staf Inwendige Ziekten"

Transcriptie

1 Staf Inwendige Ziekten Pulmonale revalidatie: waarom, met welke resultaten? Eric Derom Dienst Longziekten Universitair Ziekenhuis Gent

2 COPD Klachten: dyspnoe, hoesten, sputum, inspanningsintolerantie, deterioratie over jaren, exacerbaties, angst/depressie, cachexie Oorzaak: blootstelling aan schadelijke stoffen Pathologie: chronische luchtwegobstructie kleine luchtwegpathologie en parenchymdestructie Diagnose: niet (partieel) reversiebele obstructief gestoorde longfunctie Therapie: rookstop, vaccinaties, revalidatie bronchodilatatie (iedereen), inhalatiesteroiden (op indicatie)

3 ATS/ERS 2013 Definition of Pulmonary Rehabilitation a comprehensive intervention based on a thorough patient assessment followed by patient-tailored therapies including, but not limited to, exercise training, education, and behavior change, designed to improve the physical and psychological condition of people with chronic respiratory disease and to promote the long-term adherence of healthenhancing behaviors provided by a dedicated, interdisciplinary team, including physicians and other health care professionals individualized to the unique needs of the patient, based on initial and ongoing assessments, including disease severity, complexity, and comorbidities. ATS/ERS Guidelines 2013

4 BTS 2013 Definition of Pulmonary Rehabilitation Pulmonary rehabilitation can be defined as an interdisciplinary programme of care for patients with chronic respiratory impairment that is individually tailored and designed to optimise each patient s physical and social performance and autonomy Programmes comprise individualised exercise programmes and education BTS Guidelines 2013

5 Exercise Limiting Symptoms in Healthy and COPD (% of Total) 100% Fatigue 80% Dyspnea & Fatigue 60% Dyspnea 40% % % Healthy (n=320) COPD (n=97) Killian et al, Am Rev Respir Dis 1992; 146:

6 Distribution of 6MWD by GOLD stage (Eclipse) Spruit et al., Respiratory Medicine 2010; 104:

7 Identification of the Origin of Exercise-Limitation PaO2 PaCO2 D(A-a)O2 HR VE Borg D/F Cardiocirculatory limitation = < 15 mmhg > HRmax <75% MVV > 15 L/min VR F Ventilatory limitation /= < 15 mmhg < HRmax 75% MVV > 15 L/min VR D Pulmonary gas exchange = / > 15 mmhg < HRmax 75% MVV > 15 L/min VR D Peripheral limitation = = / < 15 mmhg < HRmax 75% MVV > 15 L/min VR F Psychogenic limitation = = < 15 mmhg <Hrmax 75% MVV > 15 L/min VR F KNGF-richtlijn Chronisch obstructieve longziekten 2008

8 Dyspnea and impaired exercise tolerance Assessment of lungfunction, dyspnea (MRC) and PA < 30 min/day FEV 1 50% pred MRC-score <1 FEV 1 50% pred MRC-score 1 FEV 1 < 50% pred MRC-score Advice: Improve PA Regular Sports Max. exercise test Multidisciplinary evaluation Wmax 70% pred. VO 2 max 80% pred. Wmax < 70% pred. VO 2 max < 80% pred. Advice: Improve PA Intake exercise program Multidisciplinary rehabilitation Individual exercise program Inpatient program Outpatient program Adapted sportactivities KNGF-richtlijn Chronisch obstructieve longziekten 2008

9 Oorzaken van Perifere Spierzwakte bij COPD Maltais et al, ATS/ERS Statement on Limb Muscle Dysfunction in COPD. Am J Respir Crit Care Med 2014

10 Physical Inactivity in Patients with COPD Minimal requirement Troosters et al, Respiratory Medicine 2010; 104:

11 Physical Inactivity in Patients with COPD Minimal requirement Troosters et al, Respiratory Medicine 2010; 104:

12 Physical activity and Hospitalization for Exacerbation of COPD Pitta et al. Chest 2006; 129:

13 Physical Activity and Hospitalization for Exacerbation of COPD Pitta et al. Chest 2006; 129:

14 Time to first admission Time to death J Garcia-Aymerich, Thorax 2006; 61:

15 (2016) (2015)

16

17 Pulmonary Rehabilitation Maximal Exercise Capacity McCarthy et al, Cochrane Database of Systematic Reviews 2015

18 6 min Walking Distance in COPD McCarthy et al, Cochrane Database of Systematic Reviews 2015

19 Pulmonary Rehabilitation after Exacerbation 6 min Walking Distance Puhan et al, Cochrane Database of Systematic Reviews 2016

20 Pulmonary Rehabilitation Dyspnea (CRDQ) MCID for CRDQ = 0.5 McCArthy et al, Cochrane Database of Systematic Reviews 2015

21 Extensiveness* of Rehabilitation Program after Exacerbation Dyspnea (CRDQ) * = number of completed exercise sessions, type, intensity and supervision of exercise training, and patient education Puhan et al, Cochrane Database of Systematic Reviews 2015

22 Pulmonary Rehabilitation Quality of life (SGRQ) McCarthy et al, Cochrane Database of Systematic Reviews 2015

23 Trial (Year) N Trough FEV 1 (L) SGRQ TDI FRC / IC (L) ET (s) Beeh (2015) Singh (2015) O Donnell (2015) Bateman (2013) Beeh (2014) Donohue (2013) Maltais (2014) Maltais (2014) vs Δ = Δ = TIO/OLO 5/5 µg vs. Placebo Δ = Δ = Δ = 2.1 Δ = vs / vs / / GLY/IND 110/50 µg vs. PLACEBO 2144 Δ = Δ = -3.0 Δ = Δ = / Δ = UMEC/VIL 62.5/25 µg vs. PLACEBO 1536 Δ = Δ = -5.5 Δ = / Δ / Δ ACL/FORM 400/12 µg vs. PLACEBO Δ = Δ = 60.0 Δ = 69.4 Δ = 21.9 D Urzo (2014) vs vs vs. 0.6 Singh (2014) 1729 Δ = vs vs. 1.2

24 Pulmonary Rehabilitation Hospital Readmission Puhan et al, Cochrane Database of Systematic Reviews 2015

25 Results at 1 Year of Outpatient Multidisciplinary Pulmonary Rehabilitation Controle (N = 101) Revalidatie (N = 99) opnames - respiratoir opnames - alle oorzaken opnameduur - respiratoir opnameduur - alle oorzaken Griffiths et al., Lancet 2000, 355:

26 Results at 1 Year of Outpatient Multidisciplinary Pulmonary Rehabilitation Controle (N = 101) Revalidatie (N = 99) consultatierespiratoir consultatie - alle oozaken thuisbezoek - respiratoir thuisbezoek - alle oorzaken Griffiths et al., Lancet 2000, 355:

27 Pulmonary Rehabilitation: Maximal Exercise Testing and Rehabilitation Predominantly cardiocirculatory limitation? Predominantly ventilatory limitation? Desaturation? Skeletal muscle weakness? Exercise tolerance enhanced by NIV No Yes Consider training with NIV Inspiratory muscle weakness Gas exchange impairment leads to ventilatory limitation Yes Hypogonadism Yes Constant work rate 70% Wmax Yes Consider testosterone supplements > 10 min < 10 min O 2 supplements Whole body endurance TR Whole body interval TR Add IMT Resistance training (NEMS)

28 Trainingsschema s 1. Duurtraining (fietsen, loopband) Bij patiënten met COPD I en II (cardiocirculatoir beperkt) 2. Intervaltraining (fietsen, loopband, trappen) Bij patiënten COPD III en IV die ventilatoir beperkt zijn en geen langdurige inspanning kunnen volhouden 3. Perifere spiertraining In het bijzonder bij spierzwakte: bovenste en onderste ledematen 4. Ademspiertraining In het bijzonder bij ademspierzwakte, dyspnoe, transplantkandidaat 5. Trainen onder zuurstof bij desaturatie, mogelijks ook nuttig bij niet desaturende patiënten Trainen onder ventilatie (Bipap) Experimenteel (bij uitgesproken dyspnoe)

29

30

31

32

33

34

35

36

37 Andere Interventies 1. Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding 2. Psychosociale ondersteuning Angst en depressie 3. Vocational therapy (ergotherapy) Ventilatie (energiesparende) maatregelen bij ADL Pursed lip breathing Hulpmiddelen Activiteitspreiding 4. Nutritional intervention Obesitas en malnutritie

38 Does Exercise Training change Physical Activity in COPD? A systematic Review and Meta-Analysis 0.12 or 0.14 is equivalent to an increase of approximately 4.6 or 5.4 min of walking per day, following the intervention Li Whye Cindy Ng et al., Chronic Respiratory Disease 2012; 9: 17 26

39

40 Physical Activity is Increased by a 12-Week Semiautomated Telecoaching Programme in COPD Patients: 343 COPD patients (A-D) Intervention telecoaching intervention group vs. usual care group automated coaching by displaying an activity goal (number of steps) and feedback on a daily basis Outcome measurements number of steps per day over 3 months time in moderate intense physical activity (MPA) walking time movement intensity Demeyer H, et al. Thorax 2017;72:

41 Physical Activity is Increased by a 12-Week Semiautomated Telecoaching Programme in COPD Δ = (971 to 1965) Δ = (6.1 to 14.7) Demeyer H, et al. Thorax 2017;72:

42 Physical Activity is Increased by a 12-Week Semiautomated Telecoaching Programme in COPD Demeyer H, et al. Thorax 2017;72:

43 REVALIDATIE BIJ RESPIRATOIRE PATIENTEN CRITERIA VOOR INCLUSIE EN TERUGBETALING Pulmonale Revalidatie K30 (bidisciplinair) FEV 1 < 60% pred. Pulmonale Revalidatie K20-K15 Algemene monodisciplinaire revalidatie

44 CONVENTIE RESPIRATOIRE REVALIDATIE MET RIZIV CRITERIA VOOR INCLUSIE EN TERUGBETALING ESW < 50% of TL,CO < 50% en 2 van de volgende criteria ademspierkracht < 70% quadricepskracht < 70% maximale belasting (fiets) < 90 Watt 6 min. wandelafstand < 70% CRDQ-score < 100 of < 20 voor dimensie dyspnoe

45 CONVENTIE RESPIRATOIRE REVALIDATIE MET RIZIV Practical Modalities Multidisciplinair longarts-revalidatie-arts kinesitherapeut ergotherapeut diëtist/voedingsdeskundige psycholoog sociaal assistent

46 Pulmonary Rehabiltation Organisation In-hospital more expensive indicated if transportation problems or severe deconditioning Out-patient acceptable prize and good outcome At home results less impressive lack of multidisciplinary program no group effect indicated for post-rehabilitation program

47 Besluit 1. Klachten van COPD blijven vaak persisteren, ondanks rookstop en medicatie 2. Graad van inspanning wordt bij patiënten met COPD niet uitsluitend door pulmonale factoren bepaald 3. Inactiviteit van COPD patiënten komt voor vanaf stadium I en is uitgesproken na exacerbaties 4. Pulmonale revalidatie heeft een bewezen gunstig effect op het inspanningsvermogen, dyspnoe, levenskwaliteit, heropnames na exacerbaties en medische consumptie

Respiratoire revalidatie.

Respiratoire revalidatie. Respiratoire revalidatie Iris.coosemans@uzleuven.be Inactiviteit bij COPD Pitta, AJRCCM 2005 Gevolgen van inactiviteit COPD Ventilatoire noden Flow limitatie Air Trapping Hyperinflatie Dyspnoe Deconditionering

Nadere informatie

Pulmonale revalidatie. Dr. Gert-Jan Smets Dienst Pneumologie Heilig Hartziekenhuis Mol

Pulmonale revalidatie. Dr. Gert-Jan Smets Dienst Pneumologie Heilig Hartziekenhuis Mol Pulmonale revalidatie Dr. Gert-Jan Smets Dienst Pneumologie Heilig Hartziekenhuis Mol Inhoudstabel Introductie Definitie pulmonale revalidatie Waarom pulmonale revalidatie te overwegen? Wie komt er in

Nadere informatie

Respiratoire revalidatie. Inhoud. Respiratoire revalidatie definitie. Dr. Maurice Sillen Fysiotherapeut, coördinator CIRO netwerk

Respiratoire revalidatie. Inhoud. Respiratoire revalidatie definitie. Dr. Maurice Sillen Fysiotherapeut, coördinator CIRO netwerk Respiratoire revalidatie Dr. Maurice Sillen Fysiotherapeut, coördinator CIRO netwerk 22-04-2017, Ademhalingstechnieken en respiratoire revalidatie Anno 2017 Inhoud Respiratoire revalidatie: definitie en

Nadere informatie

Beweegprogramma s voor COPD. Mirjam Verhoef fysiotherapeut Voorzitter Netwerk Fysiotherapie COPD Utrecht

Beweegprogramma s voor COPD. Mirjam Verhoef fysiotherapeut Voorzitter Netwerk Fysiotherapie COPD Utrecht Beweegprogramma s voor COPD Mirjam Verhoef fysiotherapeut Voorzitter Netwerk Fysiotherapie COPD Utrecht Belang fysieke activiteit? Healthy GOLD I&II GOLD III GOLD IV 1 9 8 Controls (3) GOLDII (27) 9 GOLD

Nadere informatie

COPD revalidatie: minder hard trainen met meer resultaat.

COPD revalidatie: minder hard trainen met meer resultaat. COPD revalidatie: minder hard trainen met meer resultaat. De noodzaak van herstel van patiënten met ernstige COPD tijdens longrevalidatie Dr Peter Klijn, Klinisch inspanningsfysioloog en Drs Ir Eline bij

Nadere informatie

Respiratoire Revalidatie : Overwegingen bij selectie van patienten. Wim Janssens MD, PhD COPD en respiratoire revalidatie UZ-Gasthuisberg Leuven

Respiratoire Revalidatie : Overwegingen bij selectie van patienten. Wim Janssens MD, PhD COPD en respiratoire revalidatie UZ-Gasthuisberg Leuven Respiratoire Revalidatie : Overwegingen bij selectie van patienten Wim Janssens MD, PhD COPD en respiratoire revalidatie UZ-Gasthuisberg Leuven Inleiding Waarom respiratoire revalidatie Definitie van respiratoire

Nadere informatie

Longrevalidatie in de keten. 27 mei 2016 I.Kok, longarts

Longrevalidatie in de keten. 27 mei 2016 I.Kok, longarts Longrevalidatie in de keten 27 mei 2016 I.Kok, longarts Zorgstandaard COPD Trap 1: Anamnese & eerste analyse voor fysiologische parameters, klachten, beperkingen dagelijks leven en kwaliteit van leven

Nadere informatie

Werkconferentie overlap Hartfalen en COPD. 30 Juni 2017

Werkconferentie overlap Hartfalen en COPD. 30 Juni 2017 Werkconferentie overlap Hartfalen en COPD 30 Juni 2017 Drs. Emiel Rolink Dr. Frits Franssen Werkconferentie overlap Hartfalen en COPD Aanleiding voor de werkconferentie 2016 Multidisciplinaire werkgroep

Nadere informatie

Longziekten en respiratoire revalidatie. Prof Dr W. Janssens

Longziekten en respiratoire revalidatie. Prof Dr W. Janssens Longziekten en respiratoire revalidatie Prof Dr W. Janssens Definitie Respiratoire revalidatie is gericht op patienten met chronische longaandoeningen met klachten en gereduceerde activiteiten van het

Nadere informatie

Niet-lineair geperiodiseerde inspanningstraining bij patiënten met ernstige COPD.

Niet-lineair geperiodiseerde inspanningstraining bij patiënten met ernstige COPD. Niet-lineair geperiodiseerde inspanningstraining bij patiënten met ernstige COPD. Dr Peter Klijn Klinisch inspanningsfysioloog Onderzoekscoordinator Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Voor COPD-patiënten. Beroepsopdracht Hogeschool van Amsterdam Opleiding fysiotherapie. Namen:

Voor COPD-patiënten. Beroepsopdracht Hogeschool van Amsterdam Opleiding fysiotherapie. Namen: Voor COPD-patiënten Beroepsopdracht Hogeschool van Amsterdam Opleiding fysiotherapie Namen: Anna Keijsers Suzanne Poelgeest Paola Ramirez Bedoya Datum: 24 januari 2008 Periode BO: 5 november 2007 24 januari

Nadere informatie

DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX

DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX Wim Janssens Long- en revalidatiearts UZ Leuven BVP-SBP meeting 1 december 2018 Risk factors for COPD Smoking Passive smoking Occupational exposure airpollution

Nadere informatie

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten 1. is alleen effectief als er sprake is van hypercapnie 2. is alleen effectief als door de NIV de CO 2 daalt 3. als aan beide (1 en 2) wordt voldaan 4. is nooit

Nadere informatie

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,

Nadere informatie

Gedrag en gezondheid

Gedrag en gezondheid Gedrag en gezondheid Schroeder, S.A. Effect of healthy lifestyle Willett (2002). Science, 296, p696. BACKGROUND: Self-management interventions improve various outcomes for many chronic diseases. The definite

Nadere informatie

Vallei (V)Lucht, thema: Samen in de Lucht september 2012 Ellen Toet Fysiotherapeut / Docent COPD NPI

Vallei (V)Lucht, thema: Samen in de Lucht september 2012 Ellen Toet Fysiotherapeut / Docent COPD NPI Vallei (V)Lucht, thema: Samen in de Lucht september 2012 Ellen Toet Fysiotherapeut / Docent COPD NPI Fysiotherapie en Astma/COPD Leerdoelen : 1. Inzicht fysiotherapeutische behandelmogelijkheden 2. Principes

Nadere informatie

Nutritional Risk Screening (NRS 2002)

Nutritional Risk Screening (NRS 2002) Nutritional Risk Screening (NRS 2002) Bron: Kondrup, J., Rasmussen, H. H., Hamberg, O., Stanga, Z., & ad hoc ESPEN Working Group (2003). Nutritional Risk Screening (NRS 2002): a new method based on an

Nadere informatie

Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth

Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth Manon krabbenborg, Sandra Boersma, Marielle Beijersbergen & Judith Wolf s.boersma@elg.umcn.nl Homeless youth in the Netherlands Latest estimate:

Nadere informatie

Longrevalidatie van eerste tot derde lijn. Capita Selecta. Dynamische Hyperinflatie & Zuurstof toediening. bij Inspanning

Longrevalidatie van eerste tot derde lijn. Capita Selecta. Dynamische Hyperinflatie & Zuurstof toediening. bij Inspanning Longrevalidatie van eerste tot derde lijn Capita Selecta Dynamische Hyperinflatie & Zuurstof toediening bij Inspanning Heideheuvel 27 mei 2016 Ton van Keimpema, longarts capitum selectum Dynamische hyperinflatie

Nadere informatie

Mythe: Zuurstof is gevaarlijk bij COPD

Mythe: Zuurstof is gevaarlijk bij COPD Mythe: Zuurstof is gevaarlijk bij COPD Dr Leo Heunks longarts-intensivist afd intensive care April, 211 Programma Regulatie van de ademhaling Effect O2 tijdens AE-COPD Oorzaken hypercapnie tijdens AE-COPD

Nadere informatie

Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit

Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 1 Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 2 Structure of the presentation - What is intercultural mediation through the internet? - Why

Nadere informatie

SUMMARY chapter 2 chapter 3 chapters 4 and 5

SUMMARY chapter 2 chapter 3 chapters 4 and 5 Summary 181 182 Summary SUMMARY Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is characterized by a persistent airflow limitation that is usually progressive and associated with an enhanced inflammatory

Nadere informatie

Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment

Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment British Medical Journal 2012; 345: e7642. Erik Bischoff, huisarts

Nadere informatie

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal

Nadere informatie

Zelfmanagement van COPD exacerbaties (longaanval)

Zelfmanagement van COPD exacerbaties (longaanval) COPD Zelfmanagement van COPD exacerbaties (longaanval) Dr. Jaap Trappenburg Multiple choice A. Het grootste deel van onze COPD patiënten weet WEL wat een exacerbatie is. B. Het grootste deel van onze COPD

Nadere informatie

NVZF Jaarcongres 2011 Inspanningstesten en hun klinische betekenis bij COPD

NVZF Jaarcongres 2011 Inspanningstesten en hun klinische betekenis bij COPD NVZF Jaarcongres 2011 Inspanningstesten en hun klinische betekenis bij COPD dr. A.J. van t Hul Schoondonck-centrum voor Longrevalidatie Brabantlaan 1 4817 JW Breda 076-533 14 54 a.vanthul@rcbreda.nl Basis

Nadere informatie

COPD en Comorbiditeit

COPD en Comorbiditeit COPD en Comorbiditeit Christiaan Meek Paul de Vries Machinist lv Comorbiditeit en COPD Welke comorbiditeit levert voor u problemen op bij diagnostiek en begeleiding COPD? 1 Comorbiditeit en COPD Welke

Nadere informatie

Fysiotherapie en COPD

Fysiotherapie en COPD Fysiotherapie en COPD FysioCompany Strikkers, de Rooij & Jongmans Lid COPD expert groep Fysio ompany samenwerkende fysiotherapeuten Fysiotherapie en COPD Leerdoelen deze avond: 1. Inzicht fysiotherapeutische

Nadere informatie

GET UP AND GET MOVING! Sta op en kom in beweging!

GET UP AND GET MOVING! Sta op en kom in beweging! GET UP AND GET MOVING! Sta op en kom in beweging! Longrevalidatie behandeling bij chronische longziekte November 2018 Jan-Willem Kroon, AIOS longziekten @jwkroon Eline bij de Vaate, Longarts @drpien Wat

Nadere informatie

Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew

Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew FLU TORI Paramaribo, 23 february 2018 ???? Fysieke Activiteit, Fitheid en Risicofactoren voor Hart en Vaatziekten

Nadere informatie

Fysieke training bij. COPD-patiënten

Fysieke training bij. COPD-patiënten 4 RICHTLIJNEN Fysieke training bij COPD-patiënten Richtlijn van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie Cees P. van der Schans lector Transparante Zorgverlening, Hanzehogeschool Groningen,

Nadere informatie

Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie

Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie COPD in de huisartspraktijk Marc Decramer Diensthoofd Pneumologie UZ Gasthuisberg 31 mei 2012 Vrouw 59 jaar Geschiedenis 40 pakjaren gerookt progressief

Nadere informatie

Ademspiertraining: (Inspiratory Muscle Training IMT)

Ademspiertraining: (Inspiratory Muscle Training IMT) Ademspiertraining: (Inspiratory Muscle Training IMT) Meer Lucht, Betere Prestaties.. @trainjelongen Agenda Ademspiertraining; Korte uitleg & ffecten Wetenschappelijk onderzoek Toepassing, Training, Periodisering

Nadere informatie

Samen naar topzorg! Joep Teijink

Samen naar topzorg! Joep Teijink Samen naar topzorg! Joep Teijink Samen naar topzorg! Wat is topzorg? Wat maakt ons een sterk netwerk? Hoe kunnen we ons netwerk nog beter maken? Etalagebenen in de media Wat maakt ons een sterk netwerk?

Nadere informatie

Het meten van beperkende factoren bij COPD een praktische kennismaking

Het meten van beperkende factoren bij COPD een praktische kennismaking Het meten van beperkende factoren bij COPD een praktische kennismaking Peter Willemsen Ziekenhuis Rivierenland Tiel De Lage Korn, Buren Inhoud Huiswerkopdracht Beperkende factoren bij gezonden Beperkende

Nadere informatie

Ervaringen met verwijstraject COPD in de 2e lijn met patiëntprofiel via NCSI en een digitaal individueel zorgplan.

Ervaringen met verwijstraject COPD in de 2e lijn met patiëntprofiel via NCSI en een digitaal individueel zorgplan. Ervaringen met verwijstraject COPD in de 2e lijn met patiëntprofiel via NCSI en een digitaal individueel zorgplan. Jiska Snoeck-Stroband & Jacob Sont Kwaliteit van Zorg Instituut / Medische Besliskunde

Nadere informatie

Respiratoire revalidatie

Respiratoire revalidatie Respiratoire revalidatie BRONKHORSTCOLLOQUIUM 20-22/11/2014 Dr. Haenebalcke Christel Dienst Longziekten AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV Casus dhr. M. J., 60 jaar 30 pakjaren gerookt, rookstop sinds 2006

Nadere informatie

Zelfmanagement bij hart-en vaatpatiënten. Heleen Westland, RN, MSc

Zelfmanagement bij hart-en vaatpatiënten. Heleen Westland, RN, MSc Zelfmanagement bij hart-en vaatpatiënten Heleen Westland, RN, MSc Zelfmanagement is hot! Maar Waar hebben we het eigenlijk over? Wat is zelfmanagement? Tijd voor actie Hoeymans et al. RIVM Nationaal Kompas

Nadere informatie

Gezond. Inhoud. Gezond. Gezond. Het metenvan beperkendefactorenbijcopd een praktische kennismaking. Peter Willemsen

Gezond. Inhoud. Gezond. Gezond. Het metenvan beperkendefactorenbijcopd een praktische kennismaking. Peter Willemsen Het metenvan beperkendefactorenbij een praktische kennismaking Peter Willemsen Ziekenhuis Rivierenland Tiel De Lage Korn, Buren Inhoud Huiswerkopdracht Beperkende factoren bij gezonden Beperkende factoren

Nadere informatie

Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid

Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid Wat is fysieke activiteit? Een door skeletspieren geproduceerde beweging (dynamisch) en/of houding (statisch) die gepaard gaat met een toename

Nadere informatie

Transmurale werkafspraken

Transmurale werkafspraken Silvia Hiep GHO-GO COPD terugkomdag Transmurale werkafspraken verwijs en terugverwijsbeleid Programma Inleiding Verwijscriteria volgens de LAN / SLA Casuïstiek Discussie 2 1 Definitie volgens NHG standaard

Nadere informatie

Diabetes en longziekten

Diabetes en longziekten Diabetes en longziekten Chronisch obstructief longlijden (COPD) Richard Dekhuijzen UMC St Radboud, Nijmegen richard.dekhuijzen@gmail.com Wat is COPD? Chronisch Obstructief Longlijden (COPD) is een verzamelnaam

Nadere informatie

The community hospital (Buurtziekenhuis) Acute care for older persons in the community

The community hospital (Buurtziekenhuis) Acute care for older persons in the community The community hospital (Buurtziekenhuis) Acute care for older persons in the community Bianca Buurman, RN, PhD, Professor of Acute Geriatric Care AMC & HvA Deze link openen om te laten zien Link youtube:

Nadere informatie

METEN VAN LONGVOLUMES. klinisch belang. Dr. C. Haenebalcke AZ St. Jan campus Brugge 21 april 2012

METEN VAN LONGVOLUMES. klinisch belang. Dr. C. Haenebalcke AZ St. Jan campus Brugge 21 april 2012 METEN VAN LONGVOLUMES klinisch belang Dr. C. Haenebalcke AZ St. Jan campus Brugge 21 april 2012 LONGVOLUMES IC TLC VC VT ERV FRC RV FLOW-VOLUME LOOP: Normaal TLC IC VC VT ERV FRC Flow RV Sec. 0 Volume

Nadere informatie

Werkafspraken huisartsen longartsen Maasziekenhuis januari 2016

Werkafspraken huisartsen longartsen Maasziekenhuis januari 2016 Werkafspraken huisartsen longartsen Maasziekenhuis januari 2016 Inleiding: Deze regionale afspraak is een vernieuwde versie van de afspraken uit het handboek COPD gebaseerd op de zorgstandaard COPD 2013,

Nadere informatie

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD.

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Robbert Kerseboom Kaderhuisarts astma-copd De prevalentie van obesitas (BMI > 30 kg/m 2 ): (in 2012) 11 % bij mannen 14 % bij vrouwen. De prevalentie van COPD is 20/1000 Nederlanders KADERHUISARTS SCHAKEL

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Inspanningstraining bij ernstig COPD: minder hard trainen geeft meer effect. Dr. Peter Klijn Klinisch inspanningsfysioloog Bewegingswetenschapper Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling

Nadere informatie

Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen

Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen dr.ir. Jenny T. van der Steen VU medisch centrum, EMGO+ Instituut Afdeling Verpleeghuisgeneeskunde Definitie pneumonie bij onderzoek Definitie bepaalt

Nadere informatie

Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig. Start behandeling in het ziekenhuis. Na 1 dag naar huis. Na 2 dagen naar huis

Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig. Start behandeling in het ziekenhuis. Na 1 dag naar huis. Na 2 dagen naar huis Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig Start behandeling in het ziekenhuis Na 1 dag naar huis Na 2 dagen naar huis Na 5-7 dagen naar huis als de INR goed is Menno Huisman afdeling Interne

Nadere informatie

Orde in de heterogeniciteit van ouderen

Orde in de heterogeniciteit van ouderen Orde in de heterogeniciteit van ouderen 1 First an axis for Frailty 80 jaar 90 jaar Why Frailty? Biological age is a poor reflection of the ageing process in elderly Ageing Ageing Ageing Intervention is

Nadere informatie

De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing

De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing Jaap K. Sont, associate professor Afdeling Medische Besliskunde Leids Universitair Medisch Centrum j.k.sont@lumc.nl

Nadere informatie

Disclosure belangen Dyllis van Dijk

Disclosure belangen Dyllis van Dijk Disclosure belangen Dyllis van Dijk (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Geen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)

Nadere informatie

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller

Nadere informatie

Van Activiteit naar Kwaliteit van Bewegen

Van Activiteit naar Kwaliteit van Bewegen Van Activiteit naar Kwaliteit van Bewegen Activiteiten Monitoring is Hot Kenneth Meijer Vakgroep Bewegingswetenschappen Maastricht University Medical Centre Kenneth.meijer@bw.unimaas.nl VROEER Negatieve

Nadere informatie

Gerandomiseerde pros pectieve

Gerandomiseerde pros pectieve Gerandomiseerde prospectieve p studie naar klinische resultaten en kosteneffectiviteit van een interdisciplinair en transmuraal COPD managementprogramma Carel van Wetering INLEIDING Bij jpatiënten met

Nadere informatie

Disclosure belangen Dyllis van Dijk

Disclosure belangen Dyllis van Dijk Disclosure belangen Dyllis van Dijk (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding

Nadere informatie

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers

Nadere informatie

Pijnrevalidatie: De stand van zaken. Jeanine Verbunt

Pijnrevalidatie: De stand van zaken. Jeanine Verbunt Pijnrevalidatie: De stand van zaken Jeanine Verbunt Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Financiering onderzoek Bedrijfsnamen ZonMW

Nadere informatie

LONGREVALIDATIE. IN DE BEHANDELING VAN chronisch longfalen

LONGREVALIDATIE. IN DE BEHANDELING VAN chronisch longfalen LONGREVALIDATIE IN DE BEHANDELING VAN chronisch longfalen 5 februari 2018 D. De Vries, longarts Merem Behandelcentra Agenda COPD: definitie / etiologie / pathofysiologie Diagnostiek en behandeling van

Nadere informatie

Een transmuraal ketenzorgmodel voor COPD;

Een transmuraal ketenzorgmodel voor COPD; Een transmuraal ketenzorgmodel voor COPD; COPD-net Utrecht, 15 januari 2015 dr. A.J. (Alex) van t Hul, programmadirecteur Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder Voor

Nadere informatie

Fysiotherapie & Longfibrose. Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014

Fysiotherapie & Longfibrose. Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014 Fysiotherapie & Longfibrose Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014 Inhoud presentatie Belang van bewegen (algemeen) Bewegen bij acute en chronische ziekte Literatuur

Nadere informatie

Integrale gezondheid van de COPD patiënt. Jasmijn van Campen, longarts MC Haaglanden Tessa Nizet, longarts Hagaziekenhuis

Integrale gezondheid van de COPD patiënt. Jasmijn van Campen, longarts MC Haaglanden Tessa Nizet, longarts Hagaziekenhuis Integrale gezondheid van de COPD patiënt Jasmijn van Campen, longarts MC Haaglanden Tessa Nizet, longarts Hagaziekenhuis Sleutel tot goede zorg Sleutelelementen Integrale gezondheidstoestand Mobiliteit

Nadere informatie

Kanker en Sport. To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem

Kanker en Sport. To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem Kanker en Sport To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem Kanker en Sport Inleiding Kanker en Sport Effecten van bewegen,

Nadere informatie

Evidence based medicine proof oefentherapie voor lage rugpijn Prof. Dr. Ulrike Van Daele Vakgroep Movant opleiding Revaki

Evidence based medicine proof oefentherapie voor lage rugpijn Prof. Dr. Ulrike Van Daele Vakgroep Movant opleiding Revaki 24 oktober 2015 Evidence based medicine proof oefentherapie voor lage rugpijn Prof. Dr. Ulrike Van Daele Vakgroep Movant opleiding Revaki 2 Lifetime prevalentie LRP: 84% Prevalentie chronische LRP: 23%

Nadere informatie

Adequaat zuurstofgebruik in verschillende pathologieën, inclusief palliatie. Medische aspecten van BiPAP bij acuut respiratoir falen

Adequaat zuurstofgebruik in verschillende pathologieën, inclusief palliatie. Medische aspecten van BiPAP bij acuut respiratoir falen Adequaat zuurstofgebruik in verschillende pathologieën, inclusief palliatie Medische aspecten van BiPAP bij acuut respiratoir falen B. Buyse Dienst Longziekten Centrum voor Slaapmonitoring en Thuisventilatie

Nadere informatie

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief Fysieke activiteiten; nieuwe inzichten en innovaties in de revalidatie. nothing to declare 52 jaar, status na icva mei 2014 Thuiswonend Goede cognitie Lopen: FAC 4 Couch potato: overdag veelal inactief

Nadere informatie

Meten van explosiviteit bij top indoor balteamsporters. H.T.D. van der Does, MSc. Dr. M.S. Brink S.H. Doeven, MSc. Dr. K.A.P.M.

Meten van explosiviteit bij top indoor balteamsporters. H.T.D. van der Does, MSc. Dr. M.S. Brink S.H. Doeven, MSc. Dr. K.A.P.M. Meten van explosiviteit bij top indoor balteamsporters H.T.D. van der Does, MSc. Dr. M.S. Brink S.H. Doeven, MSc. Dr. K.A.P.M. Lemmink Indoor Balteamsporten karakteristieken Volleybal explosieve bewegingen:

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Effectiveness of case management in the reduction of COPD re-admissions: results of a pilot study Annelies E. van Eeden, Ingrid van de Poll, Gertrud van Vulpen, Tim Roldaan, Wies Wagenaar, Melinde Boland,

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Longrevalidatie

Patiënteninformatie. Longrevalidatie Patiënteninformatie Longrevalidatie Inhoud Inleiding... 2 Algemene informatie... 2 Voor wie is dit programma bedoeld?... 2 Waarom is bewegen zo belangrijk?... 2 Inhoud van de revalidatie... 4 Doelstellingen...

Nadere informatie

Inhoud. Redactie 11. Auteurs 12. Voorwoord 16. Inleiding 18

Inhoud. Redactie 11. Auteurs 12. Voorwoord 16. Inleiding 18 Inhoud Redactie 11 Auteurs 12 Voorwoord 16 Inleiding 18 1 Spirometrie in de cardiorespiratoire revalidatie 22 Thomas Malfait en Eric Derom Inleiding 22 Longvolumes 24 Volumestroom (flow) of debiet 29 Piekstroommetingen

Nadere informatie

Patiëntenparticipatie in

Patiëntenparticipatie in Patiëntenparticipatie in Europees perspectief Marleen Kaatee Oprichter & voorzitter Patiëntenparticipatie in Europa: 1. PSC Patients Europe 2. EMA 3. ERNs, European Reference Networks Noodzaak: internationaal

Nadere informatie

Beroepsziekten te lijf met de RI&E!

Beroepsziekten te lijf met de RI&E! Beroepsziekten te lijf met de RI&E! + Dr. Paul Kuijer, p.p.kuijer@amc.uva.nl Coronel Instituut voor Arbeid & Gezondheid, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Polikliniek Mens & Arbeid Beroepsziekte?

Nadere informatie

PROMs vanuit perspec1ef zorgverleners

PROMs vanuit perspec1ef zorgverleners PROMs vanuit perspec1ef zorgverleners Workshop Hoe gebruik je een PROM in de prak1jk? Utrecht, 24 juni 2016 dr. A.J. (Alex) van t Hul, programmadirecteur COPDnet COPDnet: wat is het? COPDnet ontwikkelt

Nadere informatie

het dopaminerge beloningssysteem

het dopaminerge beloningssysteem het dopaminerge beloningssysteem 27/05/2016 51 mesolimbic DA system lekker eten zorgt voor DA afgifte 27/05/2016 52 Bassareo and Di Chiara, 1997 palatable food and dopamine why would some people overeat

Nadere informatie

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50 De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and

Nadere informatie

TRANSPLANTOUX Getransplanteerden en de magie van de Mont Ventoux

TRANSPLANTOUX Getransplanteerden en de magie van de Mont Ventoux TRANSPLANTOUX Getransplanteerden en de magie van de Mont Ventoux Evi Masschelein Raphael Somers info@transplantoux.be Verloop uiteenzetting Transplantoux: de doelstellingen Ervaringen van een getransplanteerde

Nadere informatie

To ventilate or not to ventilate, that s the question

To ventilate or not to ventilate, that s the question To ventilate or not to ventilate, that s the question Prof Jan Bakker Afdelingshoofd Intensive Care Volwassenen jan.bakker@erasmusmc.nl VRAAG Opname op Intensive Care? JA Kan ik nog niet zeggen Doet opname

Nadere informatie

EVALUATIE REGIONALE TRANSMURALE AFSPRAKEN COPD

EVALUATIE REGIONALE TRANSMURALE AFSPRAKEN COPD EVALUATIE REGIONALE TRANSMURALE AFSPRAKEN COPD Mari-Liis Päeva Begeleiders: dr. I. Looijmans, A. Borgdorff, prof. dr. N. de Wit Stageperiode P6 P7 2017 Inhoud Regionale transmurale afspraken (RTA) RTA

Nadere informatie

Mogelijkheden-beperkingen van E-health november 13

Mogelijkheden-beperkingen van E-health november 13 Zorg op afstand: de (on)mogelijkheden van ehealth Dr. Jaap Trappenburg Stelling 1 Technologie en zorg op afstand hebben de toekomst november 2013 1 21th century mantra E-health should be part of our thinking'

Nadere informatie

Kwaliteit van leven bij COPD

Kwaliteit van leven bij COPD Kwaliteit van leven bij COPD Wat bespreekt u met uw longarts? M.J. Rijneveld, longarts Langeland Ziekenhuis Wat gaan we bespreken? Wat is COPD? Wat is kwaliteit van leven? Wat is palliatieve zorg? Symptomen

Nadere informatie

Pre- en postoperatieve begeleiding in de praktijk

Pre- en postoperatieve begeleiding in de praktijk Pre- en postoperatieve begeleiding in de praktijk Buik- en thoraxchirurgie Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede Utrecht, 16 december 2011 Inhoud presentatie Preoperatieve

Nadere informatie

Populatie Management COPD Leuven. Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven

Populatie Management COPD Leuven. Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven Populatie Management COPD Leuven Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven COPD: definitie volgens GOLD Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is a common, preventable and treatable

Nadere informatie

Is screening bij longkanker zinvol?

Is screening bij longkanker zinvol? Is screening bij longkanker zinvol? Dr. Karl Govaert 1 LUNG CANCER Leading cause of cancer-related death among men and women in US Second leading cause of cancer in US 75% present with advanced local or

Nadere informatie

Hoe is het revalidatie zorggebied op dit moment vormgegeven. Innovaties in de revalidatiezorg. Nieuwe vormen van revalidatie.

Hoe is het revalidatie zorggebied op dit moment vormgegeven. Innovaties in de revalidatiezorg. Nieuwe vormen van revalidatie. Inleiding in de revalidatiegeneeskunde 2011. Hoe is het revalidatie zorggebied op dit moment vormgegeven. De rol van de zorgverzekeraars. Innovaties in de revalidatiezorg. Wat is multidisciplinair. Pijnrevalidatie.

Nadere informatie

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers

Nadere informatie

Even Voorstellen. 22-3-2010. COPD en longrevalidatie / longreactivatie. Fonny Heijerman Fysiotherapeut, (sport)fysiotherapeut

Even Voorstellen. 22-3-2010. COPD en longrevalidatie / longreactivatie. Fonny Heijerman Fysiotherapeut, (sport)fysiotherapeut COPD en longrevalidatie / longreactivatie. Even Voorstellen. Fonny Heijerman Fysiotherapeut, (sport)fysiotherapeut Hoe werkt het in de praktijk - Aanmelding - Intake/nulmeting/baseline meeting - Longrevalidatie

Nadere informatie

(F)ACT-LVB: wat levert het op?

(F)ACT-LVB: wat levert het op? (F)ACT-LVB: wat levert het op? Festival forensische zorg 2019 Laura Neijmeijer Opzet Ontwikkeling van (F)ACT LVB Kenmerken van (F)ACT LVB (F)ACT LVB in internationaal perspectief Promotieonderzoek en deelstudies

Nadere informatie

Moeilijk behandelbaar astma

Moeilijk behandelbaar astma Moeilijk behandelbaar astma En de rol van het alfabet... Disclosure belangen P.J.Honkoop (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden

CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 25 november 2008 Nederlandse samenvatting door TIER op 5 juli 2011 Onderwijsondersteunende

Nadere informatie

Osteoporosis in Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Summary

Osteoporosis in Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Summary Summary Osteoporosis in Chronic Obstructive Pulmonary Disease Summary Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is characterised by persistent airflow limitation associated with an enhanced chronic

Nadere informatie

Management van COPD exacerbaties. Dr. Jaap Trappenburg

Management van COPD exacerbaties. Dr. Jaap Trappenburg Management van COPD exacerbaties Dr. Jaap Trappenburg Multiple choice A. Het grootste deel van onze COPD patiënten weet WEL wat een exacerbatie is. B. Het grootste deel van onze COPD patiënten weet NIET

Nadere informatie

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A.

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A. Bent u gemotiveerd? Een Experimenteel Onderzoek naar de Invloed van een op het Transtheoretisch Model Gebaseerde Interventie op de Compliance bij de Fysiotherapeutische Behandeling van Psychiatrische Patiënten

Nadere informatie

Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten. Willem Looijaard

Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten. Willem Looijaard Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten Willem Looijaard Disclosures Baxter Fresenius-Kabi 2 Dhr. X. Datum Spier 13 / 03 156,7 cm 2 21 / 03 154,2 cm 2 31 / 03 146,8 cm 2 05 / 04 136,3 cm 2 20

Nadere informatie

Introduction Henk Schwietert

Introduction Henk Schwietert Introduction Henk Schwietert Evalan develops, markets and sells services that use remote monitoring and telemetry solutions. Our Company Evalan develops hard- and software to support these services: mobile

Nadere informatie

Usability evaluation of a guideline implementation systym for cardiac rehabilitation: Think aloud study

Usability evaluation of a guideline implementation systym for cardiac rehabilitation: Think aloud study Usability evaluation of a guideline implementation systym for cardiac rehabilitation: Think aloud study Mariëtte VAN ENGEN-VERHEUL, Linda PEUTE, Ellen KILSDONK, Niels PEEK, Monique JASPERS Mariëtte van

Nadere informatie

Nurse versus physician-led care for the management of asthma

Nurse versus physician-led care for the management of asthma TRAM onderzoek Nurse versus physician-led care for the management of asthma Maarten C Kuethe1, Anja A P H Vaessen-Verberne1, Roy G Elbers2, Wim MC Van Aalderen3 1. Paediatrics, AMPHIA Hospital, Breda,

Nadere informatie

COPD Pneumologie. Patiënteninformatie

COPD Pneumologie. Patiënteninformatie COPD Pneumologie Patiënteninformatie Inhoudstafel 1. Inleiding... 3 1.1. Definitie... 3 1.2. Klachten bij COPD... 3 1.3. Onderzoeken... 4 1.4. Behandeling... 4 2. Contact... 6 3. Notities... 7 Deze publicatie

Nadere informatie

Is valpreventie kosteneffectief?

Is valpreventie kosteneffectief? Is valpreventie kosteneffectief? Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be Maart 2014 1 Reactie van de overheden op de crisis Jaarlijkse

Nadere informatie

Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods

Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods Evaluation of Measurement Uncertainty using Adaptive Monte Carlo Methods Gerd Wübbeler, Peter M. Harris, Maurice G. Cox, Clemens Elster ) Physikalisch-Technische Bundesanstalt (PTB) ) National Physical

Nadere informatie

17-1-2013. De ontwikkeling van de ziektelastmeter Behandelalgoritme / computer programma Het onderzoek

17-1-2013. De ontwikkeling van de ziektelastmeter Behandelalgoritme / computer programma Het onderzoek Patiënt-empowerment; het individueel zorgplan en de ziektelastmeter bij COPD Onno van Schayck CAHAG 7e conferentie Utrecht, 24 januari 2013 Inhoud De ontwikkeling van de ziektelastmeter Behandelalgoritme

Nadere informatie