Vallei (V)Lucht, thema: Samen in de Lucht september 2012 Ellen Toet Fysiotherapeut / Docent COPD NPI

Transcriptie

1 Vallei (V)Lucht, thema: Samen in de Lucht september 2012 Ellen Toet Fysiotherapeut / Docent COPD NPI

2 Fysiotherapie en Astma/COPD Leerdoelen : 1. Inzicht fysiotherapeutische behandelmogelijkheden 2. Principes van revalidatie en beweegprogramma s 3. Samenwerking tussen zorgverleners in GV Samen in de lucht 2

3 Obstructieve longziekten Astma meestal jonge leeftijd reversibel aanvalsgewijs COPD Longemfyseem/ Chron. Bronchitis na 40 jarige leeftijd irreversibel altijd aanwezig Samen in de lucht 3

4 CHRONIC BRONCHITIS EMPHYSEMA Obstructive Lung Disease Gosselink, Expertmeeting febr ASTHMA Samen in de lucht 4

5 COPD Belang van diagnostiek: patiënten melden zich laat bij huisarts ernst van de ziekte wordt onderschat snel beleid vertraagt ontwikkeling van de ziekte Samen in de lucht 5

6 Wanneer spirometrie? Kortademig: progressief, persistent / bij inspanning / door patiënt als ademnood omschreven Chronisch hoesten (soms niet productief) Chronische sputumproductie Voorgeschiedenis van roken, beroepsmatige blootstelling aan schadelijke chemicaliën Zorgstandaard COPD Troosters et al Samen in de lucht 6

7 Diagnose stelling COPD Spirometrie vaststellen: FEV1 en Tiffenau (FEV1/FVC) (flow /volume curve + reversibiliteitstest) 1. afwezigheid reversibiliteit na bronchusverwijding 2. niet bereiken van normale longfunctie, ook niet na bronchusverwijding. Ketenrichtlijn CBO 2005 Samen in de lucht 7

8 Diagnose (vervolg) BODE index: BMI Obstructie Dyspneu Exercise (beweging) Andere maat dan de spirometrie, meet de mortaliteitskans. Index heeft meerwaarde bij ernstiger COPD (GOLD III en IV) Samen in de lucht 8

9 GOLD indeling Prevalentie COPD: 28 % 54% 15% 3% Behandelmogelijkheden COPD 9

10 Co morbiditeit Linker ventrikelfalen / Hartfalen Diabetes Mellitus type II Pulmonale Hypertensie Longkanker Kyfose / Scoliose Longembolie (aanvalsgewijze dyspneu) Extreem gewichtsverlies Samen in de lucht 10

11 Therapie algemeen Stoppen met roken Zelfmanagement met educatie en instructie Medicamenteus (luchtwegverwijding + ontsteking) Sputum expectoratie Trainingsprogramma s Voeding Combinaties van bovenstaande Longvolume reductie operatie/ longtransplantatie Ketenrichtlijn CBO 2005 Samen in de lucht 11

12 COPD in richtlijnen KNGF Richtlijn 1998 Ketenzorgrichtlijn multidisciplinair 2005 Nederlandse Huisartsen Standaard NHG 2007 LESA COPD 2007 Nieuwe KNGF richtlijn COPD 2008 Zorgstandaard COPD 2009 Samen in de lucht 12

13 Patiënt met COPD Weinig fysiek actief Mucusretentie en herhaalde infecties van de longen Kortademig bij inspanning Afgenomen inspanningsvermogen Weinig kennis over ziekte en zelfmanagement Samen in de lucht 13

14 Inactivity and mortality in COPD Mortality (RR) Very low: mainly sitting work no activity during leisure time Low: Less than 2h/week light physical activity High Moderate Low Very Low Garcia-Aymerich Thorax 2006 years Samen in de lucht 14

15 (In)activity in COPD Healthy GOLD I&II GOLD III GOLD IV Controls (30) GOLD I (9) GOLDII (27) GOLD III (24) GOLD IV (10) Time (min) Walking Pitta F, AJRCCM Steps (n) Troosters ERS 2007 Samen in de lucht 15

16 Weinig fysiek actief Stimuleren actieve levensstijl Nederlandse Norm Gezond Bewegen matig intensief bewegen voor 30 min. dagelijks voor 5 van de 7 dagen in de week Matig fysieke activiteit elke dag Bijv. elke dag wandelen (40 60% van piekzuurstof consumptie) Samen in de lucht 16

17 TIMING Increase awareness for inactivity and deconditioning in the early phase of the disease Early start of exercise and muscle training during/after an acute exacerbation or critical illness Follow-up after rehabilitation Samen in de lucht 17

18 Mucusklaring Samen in de lucht 18

19 Mucusklaring Hoesten niet effectief dan indicatie voor FT Oorzaak: onjuiste techniek / luchtwegcollaps Leren hoesten / huffen Ademhalingsoefeningen Educatie Evt. Houdingsdrainage / Flutter / PEP / percussie of vibratie Samen in de lucht 19

20 Afgenomen Inspanningsvermogen Psychogeen + motivatie longen + luchtwegen Hart en bloedsomloop Ademspieren Arm- en beenspieren Gosselink, Expertmeeting febr Samen in de lucht 20

21 hurry bending uphill uphill talking stairs stairs walking walking carrying house gardening bathing Troosters et al. Am.J.Respir.Crit.Care Med., 159, A459, 1999.

22 Respiratoire Revalidatie Multi disciplinaire interventie Symptoom reductie (dyspneu hoesten) Verbetering functionele status Verhoging participatie in ADL (QoL) Kosten beheersen door systemische consequenties te stabiliseren of om te keren Behandelmogelijkheden COPD 22

23 Samen in de lucht 23

24 Samen in de lucht 24

25 Cardio circulatoir Duurtraining Doel: Verbeteren van het aerobe inspanningsvermogen Meer dagelijkse activiteiten op een relatief lagere intensiteit. Loopband / fietsergometer BORG + Saturatie!! Samen in de lucht 25

26 Cardio circulatoir Benodigd: Gezondheidstatus patiënt (multi morbiditeit) Inspanningstest Intensiteit: 70% van piekbelasting 10á20 min. Samen in de lucht 26

27 Ventilatoir Respiratoire spierzwakte Hyperinflatie (Inspiratoire ) spierkracht training Houding Rollator Pursed Lip Breathing Voeding Samen in de lucht 27

28 Ventilatoir Hypoxemie / Hypercapnie tijdens inspanning? Duurtraining Intervaltraining (evt. zuurstofsupplement) BORG + Saturatie!! Samen in de lucht 28

29 Ventilatoir Benodigd: Inspanningstest Inspiratoire spierkrachtmeting met monddrukmeter Intensiteit: 30 50% 2xdaags 15 min. Threshold training Samen in de lucht 29

30 Zuurstof transport in longen Hypoxemie / Hypercapnie tijdens inspanning Duurtraining Intervaltraining Intensiteit: 70% van piekbelasting interval % verhouding 1:2 (insp./rust) BORG + Saturatie!! Samen in de lucht 30

31 Zuurstoftransport Benodigd: Diffusiemeting (Spirometrie) Inspanningstest (Desaturatie tijdens inspanning) Samen in de lucht 31

32 Perifere Spierkracht Spierkrachttraining met weerstanden Spierkrachttraining middels duur of intervaltraining Intensiteit: 60 80% van 1 RM 2á3 sets 8á12 herhalingen Samen in de lucht 32

33 200 QF (% pred.) cm 2 80 cm 2 0 Normals COPD

34 Spierkracht Benodigd: Spierkrachtmeters: + JAMAR (handknijpkracht) + MicroFET (perifere spierkracht) Bio impedantiemeter: meten vetvrije massa Samen in de lucht 34

35 Psyche motivatie Streefdoelen van de patiënt achterhalen (Motivational interviewing) Lotgenotencontact in groepstherapie Betrekken familie in de educatie Samen in de lucht 35

36 HOSPITALIZATION Control n = 41 Rehabilitation n = 40 p Hospital admissions Days spent in hospital 2.2 ± ± ± ± Griffiths et al. Lancet 355: ,

37 Cost/benefit of pulmonary rehabilitation Cost/qualy ( ) Hip surgery CABG B-blokker HT Haemodialysis Rehabilitation QALY: quality adjusted life year, added number of life years (life expectancy) multiplied by adjusted quality of life for these remaining life years: 0 (= death) / 1 (=perfect health) Cost-utility analysis: the additional costs required to generate one year of perfect health Griffiths et al Thorax

38 Nazorg Gezondheidsvoorlichting: Ziekte inzicht Stimulering tot actieve levensstijl (movemonitor, apps?) Zelfmanagement Regelmatige check ups tijdens de nazorg vergroten de motivatie om gezonde levensstijl vast te houden Samen in de lucht 38

39 Beweegprogramma s Definitie: Verantwoorde trainingsprogramma s voor mensen met een chronische aandoening Doel: Fitheid verbeteren of Geboekte effecten na een revalidatie behouden Beweegprogramma COPD 39

40 Beweegprogramma s Mono disciplinair Aandacht voor specifieke doelstellingen Begeleid door specifiek opgeleide fysiotherapeut Complementair deel in de zorg Gericht op (secundaire) preventie bij patienten met COPD Als nazorgprogramma na een revalidatietraject Start in het milde stadium (GOLD 1) Beweegprogramma COPD 40

41 Beweegprogramma s Waarom beweegprogramma s: COPD is een sterk groeiend probleem Er zijn in verhouding beperkte middelen Transmurale zorgstructuur Beweegprogramma COPD 41

42 Wanneer instroom in programma Alle GOLD stadia (Longfunctie) MRC score > 2 Afgenomen fysieke activiteit < 30 minuten/dag Beweegprogramma COPD 42

43 Beweegprogramma COPD KNGF richtlijn COPD

44 Beweegprogramma s Alle in de therapie besproken modaliteiten gelden ook in de beweegprogramma s Waarom maximaal inspanningsonderzoek? Objectiveren inspanningsprobleem Bepalen van de beperkende factoren Evaluatie risico van inspanningstraining Bepalen trainingsintensiteit Beweegprogramma COPD 44

45 Scholing COPD is een complex systemische aandoening met veel variabele parameters in diagnostiek en therapie. Dus: Specifieke scholing op het gebied van COPD Cursus COPD en Astma Beweegprogramma COPD Beweegprogramma COPD 45

46 Samenwerking In de eerste lijn: Gericht op GOLD 1+2 (> 80% van alle patiënten met COPD) Kennis op niveau = post HBO (eisen aansluiting netwerk COPD) Ontwikkelen producten (ketenzorg), KIS, klapper ROH GV Aansluiting bij het regio netwerk (Samen voor COPD) Samenwerking COPD 46

47 Samenwerking met andere disciplines (LESA): huisarts, POH, fysiotherapeut, diëtist, ergotherapeut Volg richtlijnen en standaarden Blijf enthousiast de praktijk is weerbarstig! Blijf het overleg zoeken Uiteindelijk grotere patiënttevredenheid Samenwerking COPD 47

48 Samenwerking Financieringsstructuur: huidig: via individuele declaratie zorgverzekeraar (ook groepen)/ abonnementen consulttarief huisarts/ DBC COPD: geen fysiotherapie! toekomst: functionele bekostiging aan de hand van zorgstandaarden voor (multidisciplinaire?) zorggroepen Samenwerking COPD 48

49 Stellingen: 1. Alleen ernstige COPD patiënten hebben baat bij revalidatie. 2. Het maakt niet uit wat iemand doet, als ze maar iets doen aan bewegen. Met dank aan Prof.dr. Gosselink voor het beschikbaar stellen van diverse dia s Evaluatie 49