Informatie over de somnologie modules

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Informatie over de somnologie modules"

Transcriptie

1 Informatie over de somnologie modules Somnologie module A Scoren slaapstadia / MSLT / MWT Theorie (90 min.) - Uitleg van de slaapstoornissen Insomnie, Hypersomnie, Parasomnieen en Circadiane ritme stoornissen. - Elektrodes, afleidingen, filters. - Scoring slaapstadia AASM regels. - Scoring arousals AASM regels. Praktijk (90 min.) - Hands-on workshop met polysomnografie scoringen. Cursisten kunnen individueel of in een groepje van twee personen oefenen met geanonimiseerde PSG s onder begeleiding van ervaren KNF-laboranten/somnotechnologen (ESRS). - Zelfstandig kunnen scoren van de slaapstadia en arousals volgens de laatste versie van de AASM regels. - Juiste plaatsing van de elektroden. - Filter instellingen kunnen toepassen. - Inzicht in slaapstoornissen en de daarbij behorende kenmerken in het polysomnogram. Somnologie module B Scoren Respiratie en Bewegingen Theorie (90 min) - Uitleg van de Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen en Slaapgerelateerde bewegingsstoornissen. - Scoring ademhalingsevents. - Scoring Leg movements, periodic leg movements, rhythmic movement disorders.

2 Praktijk (90 min) - Hands-on workshop met polysomnografie scoringen. Cursisten kunnen individueel of in een groepje van twee personen oefenen met geanonimiseerde PSG s onder begeleiding van ervaren KNF-laboranten/somnotechnologen(ESRS)/osas-consulenten. - Zelfstandig kunnen scoren van de respiratie en bewegingen volgens de laatste versie van de AASM regels. - Juiste plaatsing van de ademhalingssensoren en EMG sensoren. - Inzicht in slaapstoornissen en de daarbij behorende kenmerken in het polysomnogram. Somnologie module C Inleiding slaapstoornissen volgens ICSD-3 (Vormt samen met Interpretatie polysomnografie en rapportage module C, totale duur 180 min.) De 2 presentaties in module C worden gegeven door een neuroloog/somnoloog, physian assistent/somnoloog en KNF-laborant/somnotechnoloog (ESRS). Theorie (60 min) - Uitleg slaapstoornissen Insomnie, Hypersomnie, Circadiane ritme stoornissen, Parasomnieen, Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen, Slaapgerelateerde bewegingsstoornissen. - Kliniek en anamnese van de bovengenoemde slaapstoornissen. - Interpretatie en onderscheiden van de verschillende diagnostische categorieën slaapstoornissen en de bijbehorende onderverdelingen. Praktijk (30 min) Workshop video- en PSG voorbeelden en plenaire bespreking. - Meer inzicht in de verschillende slaapstoornissen en zelfstandig de diagnostische onderverdelingen binnen elke afzonderlijke slaapstoornis kunnen onderscheiden. - Het kunnen herkennen van de klinische verschijnselen bij de bijbehorende slaapstoornis.

3 Somnologie module C Interpretatie polysomnografie en rapportage (Vormt samen met Inleiding slaapstoornissen volgens ICSD-3 module C, totale duur 180 min.) Theorie (60 min.) - Uitleg parameters Polysomnografie. - Uitleg hypnogram bij verschillende slaapstoornissen. - Elektrodes, afleidingen, filters. - Eenvoudige uitleg scoring slaapstadia arousals, apneu s en beenbewegingen AASM regels. Praktijk (30 min.) - Workshop met plenaire polysomnografie scoring en interpretatie verschillende PSG rapporten. - Zelfstandig slaapstoornissen kunnen herkennen en interpreteren aan de hand van PSG rapportages. - Inzicht in slaapstoornissen en de daarbij behorende kenmerken in het polysomnogram. - Het herkennen van de slaapstadia. - Het herkennen en kunnen toepassen van parameters uit de PSG rapportage. Somnologie module D Behandeling OSAS i.c.m. PLMD (Vormt samen met Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen Casuïstiek module D, totale duur 180 min.) De 2 presentaties in module D worden gegeven door een klinisch psycholoog/somnoloog/osas-consulent en KNF-laborant/somnotechnoloog/osasconsulent (ESRS). Theorie (60 min.) - Effect van OSAS op hormoonhuishouding en vegetatief zenuwstelsel en daaropvolgend hyperarousal. Dit verstoort de slaap maar kan ook tot andere fysiologische effecten leiden.- Onderliggende fysiologische mechanismen van PLMD. - Effecten van medicatie op PLMD.

4 - Circadiane effecten van PLMD. - Waarom een behandeling van OSAS met een APAP averechts kan werken. Praktijk (30 min) - Workshop waarbij aan de hand van verschillende PSG voorbeelden de interactie tussen OSAS en PLMD wordt besproken. - Inzicht in effect van OSAS op hormoonhuishouding en vegetatief zenuwstelsel en hierdoor de slaapkwaliteit verstoort. - Kennis van voornaamste klachten van PLMD. - Effecten van medicatie op PLMD. - Mogelijke interactie tussen PAP en PLMD begrijpen. - Deze interactie op een PSG kunnen herkennen. Somnologie module D Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen Casuïstiek (Vormt samen met Behandeling OSAS i.c.m. PLMD module D, totale duur 180 min.) - Interactieve workshop waarbij verschillende casussen gezamenlijk worden doorlopen vanaf de presentatie van een klacht tot en met een succesvolle behandeling. - Belangrijkste klachten die wijzen op een mogelijke ademhalingsgerelateerde slaapstoornis. - Bepalen van een differentiaal diagnose. - Aanvullend onderzoek. - Types behandelingen: CPAP/BPAP, MRA, UPPP. - Het handmatig titreren van de druk bij een ademhalingsgerelateerde slaapstoornis. - Wanneer is een behandeling succesvol of niet en de daarbij behorende opties.

5 - Klachten die differentiaal diagnostisch wijzen op een ademhalingsgerelateerde slaapstoornis weten te herkennen. - Op basis van de klachten de voornaamste mogelijkheden voor aanvullend lichamelijk onderzoek weten ( PSG, CO2-meting, slaapendoscopie). - Belangrijkste parameters voor een ademhalingsgerelateerde slaapstoornis kunnen interpreteren (AHI, DOI, CO2, ademhalingsfrequentie). - Verschillende behandelingen voor ademhalingsgerelateerde slaapstoornissen in de praktijk leren kennen (CPAP/BPAP, MRA, UPPP). - Leren wanneer een behandeling (CPAP/BPAP, MRA, UPPP) effectief is of faalt en vervolgens weten welke vervolgstappen men kan overwegen. Bovenstaande Somnologie modules worden gegeven volgens AASM 2.4 en ICSD-3.

Onderwerpen. Slaapstoornissen. ICSD-2 hoofdcategorieën. De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde. Slaap & Slaapgeneeskunde

Onderwerpen. Slaapstoornissen. ICSD-2 hoofdcategorieën. De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde. Slaap & Slaapgeneeskunde Onderwerpen Basiscursus slaapgeneeskunde 24 maart 2011 De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde Slaap & Slaapgeneeskunde Slaapdiagnostiek Do s en don ts. Nanny Duis, Physician Assistant Centrum

Nadere informatie

Slaaplabo: indicaties, methodiek en outcome

Slaaplabo: indicaties, methodiek en outcome Slaaplabo: indicaties, methodiek en outcome Stijn Verhulst Slaapcentrum voor Kinderen Universitair Ziekenhuis Antwerpen Overzicht Indicaties Methodiek Outcome 2 1 Overzicht Methodiek Indicaties Outcome

Nadere informatie

Alles over slaap. Presentatie NVAB 11 juni Reinier de Groot, longarts-somnoloog

Alles over slaap. Presentatie NVAB 11 juni Reinier de Groot, longarts-somnoloog Alles over slaap Presentatie NVAB 11 juni 2018 Reinier de Groot, longarts-somnoloog Disclosures Geen Nederlands Slaap Instituut Focuskliniek diagnostiek en behandeling slaapstoornissen De grootste slaapkliniek

Nadere informatie

Het belang van goede slaap voor het psychisch welzijn: oorzaken en gevolgen van slaapstoornissen in de psychiatrie

Het belang van goede slaap voor het psychisch welzijn: oorzaken en gevolgen van slaapstoornissen in de psychiatrie Het belang van goede slaap voor het psychisch welzijn: oorzaken en gevolgen van slaapstoornissen in de psychiatrie Prof. dr. Marike Lancel / psycholoog & somnoloog / GGZ Drenthe & RuG Onderwerpen slaaponderzoek,

Nadere informatie

Scoring van slaap en ademhaling. EEG: AASM-beplakking. Scoring van slaap. EOG-specificaties. EMG kin-specificaties.

Scoring van slaap en ademhaling. EEG: AASM-beplakking. Scoring van slaap. EOG-specificaties. EMG kin-specificaties. Scoring van slaap en ademhaling Scoring van slaap en ademhaling Bertram Hoondert / Erik Jansen KNF-Laborant Scoring van slaap Sensoren en analyses Indelen van de slaap Scoring van ademhaling Sensoren en

Nadere informatie

TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN

TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN DR. STEPHANIE HÖDL Centrum voor Neurofysiologische Monitoring Universitair Ziekenhuis Gent SLAAPSTADIA POLYSOMNOGRAFISCHE - REGISTRATIE Monitoring

Nadere informatie

nee nee nee nee ja ja ja Nee nee ja nee nee ja ja nee ja ja nee Patiënt met slaperigheid overdag 1. Verdenking narcolepsie 12. Overige slaapst.

nee nee nee nee ja ja ja Nee nee ja nee nee ja ja nee ja ja nee Patiënt met slaperigheid overdag 1. Verdenking narcolepsie 12. Overige slaapst. Patiënt met slaperigheid overdag 1. Disclaimer 1 januari 2015 De Richtlijnen van de afdeling Neurologie Erasmus MC zijn met zorg samengesteld op basis van de stand van de wetenschap ten tijde van het vaststellen

Nadere informatie

Slaapcursus der Lage Landen Deel 2 voor laboranten

Slaapcursus der Lage Landen Deel 2 voor laboranten Slaapcursus der Lage Landen Deel 2 voor laboranten Donderdag 10 maart 2016 9.00: Opening en presentatie van het programma W. De Backer (Antwerpen), J. Verbraecken (Antwerpen) 9.15-9.45: Slaap/Waak-ritmestoornissen

Nadere informatie

Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen

Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen Marcel Smits, neuroloog-somnoloog 1,2 1: Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede Multidisciplinair expertise centrum voor slaapwaak stoornissen

Nadere informatie

Slaapapneu in de praktijk. Jeffrey Benistant, MCs.

Slaapapneu in de praktijk. Jeffrey Benistant, MCs. Slaapapneu in de praktijk Jeffrey Benistant, MCs. Over mij Technische Geneeskunde 2008-2016 Afgestudeerd MST, Longgeneeskunde, Sleep Apnoea Detection Using Small & Cheap Sensors Medeoprichter & werkzaam

Nadere informatie

Dr.Al de Weerd Slaapcentrum SEIN Zwolle-Groningen adweerd@sein.nl

Dr.Al de Weerd Slaapcentrum SEIN Zwolle-Groningen adweerd@sein.nl Slaap/waakstoornissen Diagnose; rol van polygrafie; overzicht van aandoeningen; impact op dagelijks leven en werk Dr.Al de Weerd Slaapcentrum SEIN Zwolle-Groningen adweerd@sein.nl Wat gebeurt er in de

Nadere informatie

Termen en afkortingen i.v.m. apneu en osas

Termen en afkortingen i.v.m. apneu en osas Termen en afkortingen i.v.m. apneu en osas A abdominale beweging ablatie activator adipositas AHI adrenaline ADSM AASM AI anamnese amnesia apneu arousal auto-pap B bipap beweging van de buik. zie ook polysomnografie

Nadere informatie

Obstructief slaapapneu syndroom (OSAS)

Obstructief slaapapneu syndroom (OSAS) Obstructief slaapapneu syndroom (OSAS) Bij u is (mogelijk) sprake van een obstructief slaapapneu syndroom (OSAS). In deze folder staat informatie over de aandoening OSAS, mogelijke oorzaken van OSAS, onderzoek

Nadere informatie

Periodieke beenbewegingen in de slaap

Periodieke beenbewegingen in de slaap Periodieke beenbewegingen in de slaap Periodieke beenbewegingen in de slaap (Periodic limb movement disorder (PLMD)) is een slaapstoornis. Tijdens de slaap treden schokkende bewegingen op in de benen.

Nadere informatie

Periodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD)

Periodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD) Periodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1160 Wat zijn periodieke beenbewegingen van de slaap? Bij periodic limb movement

Nadere informatie

Rusteloze benen restless legs syndrome (RLS)

Rusteloze benen restless legs syndrome (RLS) Rusteloze benen restless legs syndrome (RLS) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1159 Wat zijn rusteloze benen? Het rusteloze benen syndroom (ofwel restless legs syndrome, afgekort RLS) is een

Nadere informatie

Slaapapneusyndroom (SAS)

Slaapapneusyndroom (SAS) Slaapapneusyndroom (SAS) Slaapcentrum Locatie Pasteurlaan Oosterhout Inleiding In deze folder vindt u informatie over het slaapapneusyndroom (SAS). U leest wat slaapapneu precies betekent en wat de meest

Nadere informatie

Periodieke beenbewegingen van de slaap

Periodieke beenbewegingen van de slaap Periodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Wat zijn periodieke beenbewegingen van de slaap? Bij periodic

Nadere informatie

Rusteloze benen. restless legs syndrome (RLS) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Rusteloze benen. restless legs syndrome (RLS) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Rusteloze benen restless legs syndrome (RLS) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Wat zijn rusteloze benen? Het rusteloze benen syndroom (ofwel restless legs syndrome, afgekort

Nadere informatie

De invloed van psychofarmaca op de slaap. Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe

De invloed van psychofarmaca op de slaap. Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe De invloed van psychofarmaca op de slaap Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen De invloed van psychofarmaca op de slaap Onderwerpen:

Nadere informatie

Obesitas Hypertensie Cardiovasculair risico Diabetes mellitus II

Obesitas Hypertensie Cardiovasculair risico Diabetes mellitus II Obesitas Hypertensie Cardiovasculair risico Diabetes mellitus II Patiënt: Al jaren niet fit overdag. Kan daarom zijn werk als manager van supermarkt niet meer aan. Zit nu thuis en is in overleg met bedrijfsarts

Nadere informatie

slaapstoornissen bij ADHD: Biologische klok en andere oorzaken

slaapstoornissen bij ADHD: Biologische klok en andere oorzaken slaapstoornissen bij ADHD: Biologische klok en andere oorzaken Marcel Smits neuroloog - somnoloog Multidisciplinair expertise centrum voor slaap en chronobiologie Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede Disclosure

Nadere informatie

OSA en diabetes. Wake 2/3 of life. Inleiding. Slaap is een basale behoefte. NREM Sleep ~80% of night. Prof. Dr. Dries Testelmans

OSA en diabetes. Wake 2/3 of life. Inleiding. Slaap is een basale behoefte. NREM Sleep ~80% of night. Prof. Dr. Dries Testelmans OSA en diabetes Prof. Dr. Dries Testelmans Diabetessymposium 2016 Inleiding Slaap is een basale behoefte Wake 2/3 of life NREM Sleep ~80% of night REM Sleep ~20% of night 1 Inleiding Slaap is een basale

Nadere informatie

AZ Colloquia 2 april 2019

AZ Colloquia 2 april 2019 Een praktische aanpak van hypersomnie AZ Colloquia 2 april 2019 Dr. Kristof Verhoeven, Neuroloog-Somnoloog Hypersomnie vs Vermoeidheid Hypersomnie (of EDS) o = onmogelijkheid om zich wakker te houden tijdens

Nadere informatie

MSLT-onderzoek. Multiple Sleep Latency Test onderzoek

MSLT-onderzoek. Multiple Sleep Latency Test onderzoek MSLT-onderzoek Multiple Sleep Latency Test onderzoek Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft een afspraak voor een MSLT-onderzoek op: dag. Het onderzoek vindt

Nadere informatie

M.S.L.T.-onderzoek. Multiple Sleep Latency Test onderzoek

M.S.L.T.-onderzoek. Multiple Sleep Latency Test onderzoek M.S.L.T.-onderzoek Multiple Sleep Latency Test onderzoek Inleiding U heeft een afspraak voor een M.S.L.T.-onderzoek op: dag. Het onderzoek vindt plaats op het Slaaplaboratorium, locatie Zwijndrecht. Dit

Nadere informatie

SLAAPSTOORNISSEN: Hoe pakken wij dat aan? Prof. Dr. J. Verbraecken Dienst Longziekten en Slaapcentrum Universitair Ziekenhuis Antwerpen

SLAAPSTOORNISSEN: Hoe pakken wij dat aan? Prof. Dr. J. Verbraecken Dienst Longziekten en Slaapcentrum Universitair Ziekenhuis Antwerpen SLAAPSTOORNISSEN: Hoe pakken wij dat aan? Prof. Dr. J. Verbraecken Dienst Longziekten en Slaapcentrum Universitair Ziekenhuis Antwerpen Slaapstoornissen Psychofysiol. insomie Paradoxale insomnie Inadequate

Nadere informatie

SLAAPMAKEND. Workshop Slaap en Persoonlijke effectiviteit NVAB

SLAAPMAKEND. Workshop Slaap en Persoonlijke effectiviteit NVAB Workshop Slaap en Persoonlijke effectiviteit NVAB 11-06-2018 Slaapquiz: 1) Je hersenen rusten tijdens je slaap 2) Sommige mensen dromen nooit tijdens hun slaap

Nadere informatie

AHI OK Patiënt niet Wat nu?

AHI OK Patiënt niet Wat nu? AHI OK Patiënt niet Wat nu Mw. dr. Hennie Janssen, longarts & somnoloog Kempenhaeghe Centrum voor Slaapgeneeskunde Waar komen onze Apneu patiënten vandaan AHI OK Patiënt niet Wat nu normaal 1 Hersenactiviteit

Nadere informatie

SLAAP- & SNURKCENTRUM FRANCISCUS GASTHUIS

SLAAP- & SNURKCENTRUM FRANCISCUS GASTHUIS SLAAP- & SNURKCENTRUM FRANCISCUS GASTHUIS Inhoudsopgave ALGEMEEN... 3 Centrale intake... 3 Zelftest... 3 SLAAPSTOORNISSEN... 4 Snurken... 4 Slaapapneu syndroom (ademstops)... 5 1. Obstructief slaapapneu

Nadere informatie

Inleiding. Registreren en scoren van ademhalingsevents volgens AASM. Nasale flow. Sensoren PSG. Druksensor. Nasale flow

Inleiding. Registreren en scoren van ademhalingsevents volgens AASM. Nasale flow. Sensoren PSG. Druksensor. Nasale flow Inleiding Registreren en scoren van ademhalingsevents volgens AASM De regels en de dagelijkse praktijk Bertram Hoondert, KNF laborant Sensoren Apneus Hypopneus RERA s Arousals Cheyne Stokes Sensoren PSG

Nadere informatie

Slaap-waak ritmestoornissen. Slaapstoornissen algemeen. B8 Geslapen maar niet uitgerust; wakker worden! Hersenletselcongres

Slaap-waak ritmestoornissen. Slaapstoornissen algemeen. B8 Geslapen maar niet uitgerust; wakker worden! Hersenletselcongres B8 Geslapen maar niet uitgerust; Slaap-waakritme stoornissen bij NAH en de gevolgen voor hersenletsel (potentiële) belangenverstrengeling De betrokken relaties bij dit project zijn: Sponsoring of onderzoeksgeld:

Nadere informatie

Gevolgen van slaaptekort: studies bij volwassenen

Gevolgen van slaaptekort: studies bij volwassenen Gevolgen van slaaptekort: studies bij volwassenen slaperigheid overdag - microslaapjes concentratiemoeilijkheden, geheugenproblemen Professioneel: verminderde prestaties ongevallen (werk, verkeer, thuis,

Nadere informatie

Slapeloosheid: de Do s and Don ts van een waakprobleem

Slapeloosheid: de Do s and Don ts van een waakprobleem Slapeloosheid: de Do s and Don ts van een waakprobleem Aisha Cortoos Klinisch Psycholoog - Psychotherapeut Doctor in de Psychologie Dept. Pneumologie - Slaapeenheid inhoudstafel 1. Let s talk about sleep

Nadere informatie

Centrum voor Slaapstoornissen Algemene informatie

Centrum voor Slaapstoornissen Algemene informatie Centrum voor Slaapstoornissen Algemene informatie 2 Inleiding In deze folder vindt u informatie over het Centrum voor Slaapstoornissen. Het is van belang deze informatie goed te lezen, zodat u goed voorbereid

Nadere informatie

Slapeloosheid (Insomnia)

Slapeloosheid (Insomnia) Slaap Waak Centrum Slapeloosheid (Insomnia) Afspraak op het Slaap Waak Centrum Een slaapprobleem of een slaapgerelateerd probleem heeft vaak een brede aanpak nodig. In het Slaap Waak Centrum werken wij

Nadere informatie

Epilepsie en verstandelijke beperking: van alle kanten bekeken

Epilepsie en verstandelijke beperking: van alle kanten bekeken Epilepsie en verstandelijke beperking: van alle kanten bekeken. 20.03.2018 Workshop 5 Verstandelijke beperking, epilepsie en slaap: de kip of het ei? Inhoudsopgave Deel I Achtergrond van slaap en slaapproblemen

Nadere informatie

Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling

Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Het interactieve brein in slaap 12-10-2012 Slaapstoornissen

Nadere informatie

Chronische insomnie: niet altijd psychofysiologisch

Chronische insomnie: niet altijd psychofysiologisch Chronische insomnie: niet altijd psychofysiologisch Nicole E. Neerings-Verberkmoes, Monique H.M. Vlak, Lonneke M.L. de Lau en Hans L. Hamburger + Gerelateerd artikel Ned Tijdschr Geneeskd. 2014;158:A7770

Nadere informatie

SLAAP/WAAK STOORNISSEN ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

SLAAP/WAAK STOORNISSEN ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN INTERLINE SLAAP/WAAK STOORNISSEN Concept dd 22 mei 2007 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkgroep slaap / waakstoornissen bestaat uit: Namens slaapteam

Nadere informatie

Etalagestage in Kempenhaeghe voor AIOS neurologie

Etalagestage in Kempenhaeghe voor AIOS neurologie KANSEN VOOR PROFESSIONALS Etalagestage in Kempenhaeghe voor AIOS neurologie Kempenhaeghe (circa 550 bedden, 786 fte, 1100 medewerkers) is een ambitieus expertisecentrum in epileptologie en slaapgeneeskunde.

Nadere informatie

Slaapproblemen en het ouder wordende brein. Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag

Slaapproblemen en het ouder wordende brein. Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag Slaapproblemen en het ouder wordende brein Julia van den Berg Onderzoeker Parnassia, divisie 55+ Den Haag 4 oktober 2012, Current Biology Oktober 2012: Archives of General Psychiatry 28 september 2012:

Nadere informatie

Polikliniek slaapapneu syndroom en snurken

Polikliniek slaapapneu syndroom en snurken Polikliniek slaapapneu syndroom en snurken Ziekenhuis Gelderse Vallei U bent door uw huisarts of specialist verwezen naar de polikliniek voor slaapapneu syndroom en snurken. Hard snurken kan een hinderlijk

Nadere informatie

Minicursus OSAS. Een kennismaking met de diagnostiek en de behandeling van OSAS. Hoofdkantoor Olympus Nederland Zoeterwoude. DATUM Vrijdag 1 mei 2015

Minicursus OSAS. Een kennismaking met de diagnostiek en de behandeling van OSAS. Hoofdkantoor Olympus Nederland Zoeterwoude. DATUM Vrijdag 1 mei 2015 Minicursus OSAS Een kennismaking met de diagnostiek en de behandeling van OSAS DATUM Vrijdag 1 mei 2015 LOCATIE Hoofdkantoor Olympus Nederland Zoeterwoude Minicursus OSAS De afdeling KNO van het organiseert

Nadere informatie

SLAAP- & SNURKCENTRUM SFG ROTTERDAM

SLAAP- & SNURKCENTRUM SFG ROTTERDAM SLAAP- & SNURKCENTRUM SFG ROTTERDAM 17131 Inhoudsopgave ALGEMEEN...3 Inleiding...3 Centrale intake...3 Behandelproces...4 Behandelprogramma...4 SLAAPSTOORNISSEN...5 Snurken...5 Oorzaken...5 Voorkomen...5

Nadere informatie

Slaaponderzoek / Polysomnografie. Slaappoli Longgeneeskunde

Slaaponderzoek / Polysomnografie. Slaappoli Longgeneeskunde Slaaponderzoek / Polysomnografie Slaappoli Longgeneeskunde Inleiding Mensen slapen een groot deel van hun leven. Een goede nachtrust lijkt vanzelfsprekend. Toch zijn er in Nederland naar schatting meer

Nadere informatie

Nadere informatie behorende bij de keuze- of differentiatiestage Epilepsie

Nadere informatie behorende bij de keuze- of differentiatiestage Epilepsie Algemene gegevens Nadere informatie behorende bij de keuze- of differentiatiestage Epilepsie In het Academisch Centrum voor Epileptologie zetten Kempenhaeghe en Maastricht UMC+ hun gezamenlijke expertise

Nadere informatie

Klinisch slaaponderzoek. Afdeling Longfunctie

Klinisch slaaponderzoek. Afdeling Longfunctie Klinisch slaaponderzoek Afdeling Longfunctie Inleiding Binnenkort wordt er bij u een slaaponderzoek verricht. In deze brochure leest u informatie over het onderzoek en hoe u zich hierop kunt voorbereiden.

Nadere informatie

OSAS up to date congress

OSAS up to date congress OSAS up to date congress Arnhem, 30 mei 2017 Dirk Pevernagie, MD, PhD Sleep Medicine Centre Kempenhaeghe, Heeze, NL Dpt. Internal Medicine, Faculty of Medicine and Health Sciences, UGent, BE Agenda OSA

Nadere informatie

Slaap. - Je zal er maar wakker van liggen. SPV regiobijeenkomst Noord Holland West. Nynke Storm, psychiater

Slaap. - Je zal er maar wakker van liggen. SPV regiobijeenkomst Noord Holland West. Nynke Storm, psychiater Slaap - Je zal er maar wakker van liggen Nynke Storm, psychiater SPV regiobijeenkomst Noord Holland West 1 Welkom 2 Opbouw Belang van aandacht voor slaap Welke slaapstoornissen zijn er? Dynamiek tussen

Nadere informatie

Vrouw, 75 jaar, blanco voorgeschiedenis. Uit bed gevallen, hoofd tegen nachtkastje. Fors bloedende hoofdwond. Werd wakker van de val.

Vrouw, 75 jaar, blanco voorgeschiedenis. Uit bed gevallen, hoofd tegen nachtkastje. Fors bloedende hoofdwond. Werd wakker van de val. Vrouw, 75 jaar, blanco voorgeschiedenis. Uit bed gevallen, hoofd tegen nachtkastje. Fors bloedende hoofdwond. Werd wakker van de val. Amnesie-, misselijkheid-, braken-, hoofdpijn thv hoofdwond. Sinds

Nadere informatie

3/10/2013. Snurken en obstructief slaap apnea (OSA) en de bijdragen van slaapendoscopie. Slaapgerelateerde Ademhalingsstoornissen

3/10/2013. Snurken en obstructief slaap apnea (OSA) en de bijdragen van slaapendoscopie. Slaapgerelateerde Ademhalingsstoornissen Snurken en obstructief slaap apnea (OSA) en de bijdragen van slaapendoscopie Prof. Dr. Olivier Vanderveken Dienst NKO, Hoofd en Halsheelkunde UZA Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen UA Obesitas-Hypoventilatie

Nadere informatie

Slaapstoornissen: anamnese, kenmerken en diagnosen. Nicole Neerings Physician Assistant, somnoloog Amsterdam Slaap Centrum

Slaapstoornissen: anamnese, kenmerken en diagnosen. Nicole Neerings Physician Assistant, somnoloog Amsterdam Slaap Centrum Slaapstoornissen: anamnese, kenmerken en diagnosen Regiobijeenkomst NH-W V&VN-SPV 19 okt 2017 Nicole Neerings Physician Assistant, somnoloog Amsterdam Slaap Centrum Gevolgen van slecht of te kort slaap.

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Hoofdbonken.

Kinderneurologie.eu. Hoofdbonken. Hoofdbonken Wat is hoofdbonken? Hoofdbonken is een bewegingsstoornis tijdens de slaap waarbij voornamelijk kinderen tijdens het inslapen of midden in de nacht met hun hoofd tegen de bedrand aanbonken.

Nadere informatie

Slaap: een korte introductie

Slaap: een korte introductie Slaap: een korte introductie weetje De eerste minuten na het ontwaken functioneren ons hersenen minder dan bij mensen die stomdronken zijn, bij sommige mensen duurt dit tot 4 uur Tassi & Muzet, 2000; Tassi

Nadere informatie

KLINISCHE NEUROFYSIOLOGIE. Polysomnografie ONDERZOEK

KLINISCHE NEUROFYSIOLOGIE. Polysomnografie ONDERZOEK KLINISCHE NEUROFYSIOLOGIE Polysomnografie ONDERZOEK U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. U komt voor het volgende onderzoek: o PSG ambulant o PSG ambulant gedurende 24 uur o PSG klinisch

Nadere informatie

Slaap, slaapproblemen en

Slaap, slaapproblemen en Slaap, slaapproblemen en slaapstoornissen T.J. Tacke, neuroloog en somnoloog 1 T. J. (Theo) Tacke, neuroloog en somnoloog medisch adviseur 1989-2018 Almelo / Hengelo Nederlands Slaap Instituut 2016 - Amersfoort

Nadere informatie

Wat is de oorzaak van een REM sleep behaviour disorder? Niet precies bekend De oorzaak van een REM sleep behaviour disorder is niet precies bekend.

Wat is de oorzaak van een REM sleep behaviour disorder? Niet precies bekend De oorzaak van een REM sleep behaviour disorder is niet precies bekend. REM sleep behaviour disorder Wat is een REM sleep behaviour disorder? Een REM sleep behaviour disorder is een slaapstoornis waarbij de spieren van kinderen en volwassen tijdens het dromen in de REM-slaap

Nadere informatie

Slaapklinieken Vragenlijst TOELICHTING. TNS Nipo

Slaapklinieken Vragenlijst TOELICHTING. TNS Nipo Vragenlijst Slaapklinieken 2016 TOELICHTING Algemeen ApneuVereniging verricht sinds 2004 jaarlijks een groot onderzoek naar de stand van zaken van diagnose en behandeling van slaapapneu in Nederland. Op

Nadere informatie

Slaaptherapie: cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid

Slaaptherapie: cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid Slaaptherapie: cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid Dr. Ingrid Verbeek & Drs. Merijn van de Laar Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe, Heeze CENTRUM VOOR SLAAPGENEESKUNDE 1 Quizzzzz

Nadere informatie

Training in het gebruik, de scoring en interpretatie van de ADOS

Training in het gebruik, de scoring en interpretatie van de ADOS Training in het gebruik, de scoring en interpretatie van de ADOS ADOS-training Karakter organiseert een training in het gebruik, de scoring en interpretatie van de ADOS. Wat is ADOS? Het Autisme Diagnostisch

Nadere informatie

Obstructieve Slaapapneusyndroom en Werk

Obstructieve Slaapapneusyndroom en Werk Richtlijn Advisering en begeleiding door de bedrijfsarts bij het Obstructieve Slaapapneusyndroom en Werk NVAB. Richtlijn OSAS. Utrecht, 2012 Pagina 1 Colofon NVAB, 2012 Uitgave NVAB Kwaliteitsbureau NVAB

Nadere informatie

Informatie voor patiënten Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde. Alle kennis. Alle aandacht.

Informatie voor patiënten Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde. Alle kennis. Alle aandacht. Informatie voor patiënten Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde Alle kennis. Alle aandacht. Gespecialiseerd in slaapstoornissen Het Centrum voor Slaapgeneeskunde van Kempenhaeghe is het grootste

Nadere informatie

Slaaponderzoek. Polysomnografie

Slaaponderzoek. Polysomnografie Slaaponderzoek Polysomnografie et ingt u m imelda omr zorg Inhoud Inleiding Het slaappatroon en slaapstoornissen Polysomnografie Wat wordt er gemeten? De nacht Resultaten 2 3 4 6 7 8 9 Inleiding Welkom

Nadere informatie

Slaaponderzoek (polysomnografie)

Slaaponderzoek (polysomnografie) Slaaponderzoek (polysomnografie) Neurologie Beter voor elkaar 2 Binnenkort wordt u in ons ziekenhuis verwacht voor een slaaponderzoek (polysomnografie), hiervoor wordt u een nacht in het ziekenhuis opgenomen.

Nadere informatie

1 Slaapstoornissen. Dr. S. Overeem, R. Hauzer en dr. T.W. Rentmeester. 1.1 Inleiding

1 Slaapstoornissen. Dr. S. Overeem, R. Hauzer en dr. T.W. Rentmeester. 1.1 Inleiding 1 Slaapstoornissen Dr. S. Overeem, R. Hauzer en dr. T.W. Rentmeester 1.1 Inleiding Hoewel de precieze functie van slaap nog steeds een mysterie blijft, is het wel duidelijk dat het een proces van levensbelang

Nadere informatie

Slaaponderzoek. Afdeling Longfunctie C

Slaaponderzoek. Afdeling Longfunctie C Slaaponderzoek Afdeling Longfunctie Inhoud Inleiding... 3 Waarom een slaaponderzoek?... 3 Opname... 3 Voorbereiding thuis... 4 Dag van opname... 4 Slaaponderzoek (stap voor stap)... 4 Ochtend na het onderzoek...

Nadere informatie

Rusteloze benen. Slaap Waak Centrum

Rusteloze benen. Slaap Waak Centrum Slaap Waak Centrum Rusteloze benen Afspraak op het Slaap Waak Centrum Een slaapprobleem of een slaapgerelateerd probleem heeft vaak een brede aanpak nodig. In het Slaap Waak Centrum werken wij daarom met

Nadere informatie

SLAAPPROBLEMATIEK BINNEN UW ORGANISATIE

SLAAPPROBLEMATIEK BINNEN UW ORGANISATIE SLAAPPROBLEMATIEK BINNEN UW ORGANISATIE Slechte slaap schaadt Verlaag het verzuim van werknemers door middel van een directe en innovatieve aanpak van slaapstoornissen. Mede mogelijk gemaakt door UW VERZUIM

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij neurologische ziekten. Monique Vlak Neuroloog/somnoloog Slaap en Waak Centrum MCH-Bronovo m.vlak@mchaaglanden.

Slaapstoornissen bij neurologische ziekten. Monique Vlak Neuroloog/somnoloog Slaap en Waak Centrum MCH-Bronovo m.vlak@mchaaglanden. Slaapstoornissen bij neurologische ziekten Monique Vlak Neuroloog/somnoloog Slaap en Waak Centrum MCH-Bronovo m.vlak@mchaaglanden.nl Slaap bij patiënten met een neurologische ziekte is dat anders? NEE!

Nadere informatie

SLAAP 2017 PROGRAMMA DONDERDAG 30 NOVEMBER

SLAAP 2017 PROGRAMMA DONDERDAG 30 NOVEMBER SLAAP 2017 PROGRAMMA DONDERDAG 30 NOVEMBER 09.00-09.30 Markgraaf 1 Meet the expert: Basaal slaaponderzoek Meet the expert: respiratoire slaapgeneeskunde Meet the expert: Neurologische slaapgeneeskunde

Nadere informatie

Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde

Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde Informatie voor patiënten Wegwijs in het Centrum voor Slaapgeneeskunde Gespecialiseerd in slaapstoornissen Het Centrum voor Slaapgeneeskunde van Kempenhaeghe is het grootste multidisciplinaire slaapcentrum

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Periodic limb movement disorder

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Periodic limb movement disorder Periodic limb movement disorder Wat is een periodic limb movement disorder? Een periodic limb movement disorder is een aandoening waarbij kinderen s nachts de benen regelmatig bewegen, waardoor ze telkens

Nadere informatie

Dr. E. J. de Bruin. Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam

Dr. E. J. de Bruin. Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam Dr. E. J. de Bruin Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam E.J.deBruin@UvA.nl Doelen Enig inzicht in slaapregulatie Hoe insomnia en verlate

Nadere informatie

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

INFO. Slaap-Waakcentrum SEIN. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde INFO Slaap-Waakcentrum SEIN Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde 1. Slaap-Waakcentrum SEIN SLAAP-WAAKCENTRUM Deze brochure is bedoeld om u te informeren over het Slaap-Waakcentrum van Stichting

Nadere informatie

Slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking

Slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking Slaapstoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking Slaapproblemen komen veel voor bij mensen met een verstandelijke beperking maar ze worden vaak niet herkend. Veelal kunnen deze mensen hun slaapprobleem

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. OSAS zorgcoach. rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. OSAS zorgcoach. rkz.nl Patiënteninformatie OSAS zorgcoach rkz.nl Wat doet de OSAS zorg coach? Deze folder geeft informatie over de taken en begeleiding van de OSAS Zorg Coach. Wat kan zij betekenen voor patiënten die aandoening

Nadere informatie

Slaaponderzoek RESEARCH CENTER. Polysomnografie +32 (0)

Slaaponderzoek RESEARCH CENTER. Polysomnografie +32 (0) Slaaponderzoek Polysomnografie AN! A RESEARCH CENTER +32 (0) 11 31 65 28 Iinde.buntinx@anima-alken.be www.animaresearch.com Wat betekent polysomnografie? Polysomnografie betekent Iefterlijk het registreren

Nadere informatie

STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN

STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN Herkennen en behandelen van slaapstoornissen bij ouderen. STAP 1: Screenen op slaapstoornis (kruis aan). 1a. Ervaart u problemen met slapen? 1b Heeft u de afgelopen

Nadere informatie

Slaapstoornissen 18 > BijZijn-XL nr ZIEKTEBEELDEN

Slaapstoornissen 18 > BijZijn-XL nr ZIEKTEBEELDEN 18 > Slaapstoornissen Een chronische slaapstoornis draagt bij aan het ontstaan of voortbestaan van vele ziekten, zoals stemmings- en angststoornissen, hart- en vaatziekten en aandoeningen van het immuunsysteem.

Nadere informatie

Het slaapcentrum voor kinderen

Het slaapcentrum voor kinderen Het slaapcentrum voor kinderen Informatie voor patiënten F0749-4310 mei 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam

Nadere informatie

Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS)

Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) Bij het obstructief slaapapneusyndroom ontspannen de spieren tijdens de slaap zodanig, dat de tong en zachte delen in de keel de ademhaling blokkeren. Dit gebeurt s nachts minimaal vijf keer per uur. Doordat

Nadere informatie

Welkom bij het Slaap Waak Centrum

Welkom bij het Slaap Waak Centrum Welkom bij het Slaap Waak Centrum Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2014 pavo 1085 Inleiding Binnenkort heeft u een afspraak bij het Slaap Waak Centrum van het Albert Schweitzer ziekenhuis. In deze folder

Nadere informatie

Welkom bij het Slaapwaakcentrum

Welkom bij het Slaapwaakcentrum Welkom bij het Slaapwaakcentrum Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Binnenkort heeft u een afspraak bij het Slaapwaakcentrum van het Albert Schweitzer ziekenhuis.

Nadere informatie

Het slaapcentrum voor kinderen

Het slaapcentrum voor kinderen Het slaapcentrum voor kinderen Kinderen met slaapproblemen kunnen voor onderzoek en behandeling terecht bij het slaapcentrum van Haaglanden Medisch Centrum (HMC) Westeinde. Er is een speciaal behandelteam

Nadere informatie

Obstructief slaapapneu syndroom OSAS

Obstructief slaapapneu syndroom OSAS Obstructief slaapapneu syndroom OSAS Amsterdam WaakSlaapCentrum INLEIDING Bij u is (mogelijk) sprake van een obstructief slaapapneu syndroom (OSAS). In deze folder kunt u informatie lezen over de aandoening

Nadere informatie

JGZ RICHTLIJN GEZONDE SLAAP EN SLAAPPROBLEMEN BIJ KINDEREN

JGZ RICHTLIJN GEZONDE SLAAP EN SLAAPPROBLEMEN BIJ KINDEREN JGZ RICHTLIJN GEZONDE SLAAP EN SLAAPPROBLEMEN BIJ KINDEREN Preventie, signalering, diagnostiek en interventie bij slaapproblemen in de JGZ Eline Vlasblom en Bregje van Sleuwen DEEL 1 (1,5 UUR) Praktijktest

Nadere informatie

Slapeloosheid. Ysbrand D. Van Der Werf. Afd. Anatomie & Neurowetenschappen VU medisch centrum

Slapeloosheid. Ysbrand D. Van Der Werf. Afd. Anatomie & Neurowetenschappen VU medisch centrum Slapeloosheid Ysbrand D. Van Der Werf Afd. Anatomie & Neurowetenschappen VU medisch centrum Yd.vanderwerf@vumc.nl - Specifieke houding - Verminderde reactie - Inactiviteit - Omkeerbaar - Comfort Wat is

Nadere informatie

SLAAP/WAAK STOORNISSEN CASUSSCHETSEN

SLAAP/WAAK STOORNISSEN CASUSSCHETSEN INTERLINE SLAAP/WAAK STOORNISSEN CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Concept 22 mei 2007 Mevrouw Vannacht, 37 jaar. Zij is nooit een erg goede slaper geweest. De laatste 6 maanden gaat het steeds slechter. Zij

Nadere informatie

Praktische handleiding longfunctietesten

Praktische handleiding longfunctietesten Praktische handleiding longfunctietesten Praktische handleiding longfunctietesten Redactie: Dr. Y.F Heijdra, longarts Dr. H.A.C. van Helvoort, klinisch fysioloog Auteurs: Drs. J.D.C. Hannink, arts-onderzoeker

Nadere informatie

Klinische Neurofysiologie POLYSOMNOGRAFIE MSLT

Klinische Neurofysiologie POLYSOMNOGRAFIE MSLT Klinische Neurofysiologie POLYSOMNOGRAFIE MSLT POLYSOMNOGRAFIE In overleg met uw arts heeft u besloten om een polysomnografie te laten verrichten. Bij dit onderzoek wordt tijdens de slaap gemeten: - Hersenactiviteit

Nadere informatie

SLAAP 2017 PROGRAMMA DONDERDAG 30 NOVEMBER

SLAAP 2017 PROGRAMMA DONDERDAG 30 NOVEMBER SLAAP 2017 PROGRAMMA DONDERDAG 30 NOVEMBER 09.00-09.30 Markgraaf 1 Meet the expert: Basaal slaaponderzoek Meet the expert: respiratoire slaapgeneeskunde Meet the expert: Neurologische slaapgeneeskunde

Nadere informatie

Patiëntgerichtheid bij patiënten met obstructief slaapapneesyndroom. Dr. Sophie Muyldermans

Patiëntgerichtheid bij patiënten met obstructief slaapapneesyndroom. Dr. Sophie Muyldermans Patiëntgerichtheid bij patiënten met obstructief slaapapneesyndroom Dr. Sophie Muyldermans Mr Peeters 49 jaar, 180 cm, 114 kg (BMI 35) MVG: aht, knie-ingreep, tonsillectomie R/ Amlor 5 Havenarbeider Snurkt

Nadere informatie

Slaaptherapie: Cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid. Dr. Ingrid Verbeek & drs. Merijn van de Laar

Slaaptherapie: Cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid. Dr. Ingrid Verbeek & drs. Merijn van de Laar UGent CSG Slaaptherapie: Cognitieve gedragstherapie bij langdurige slapeloosheid Dr. Ingrid Verbeek & drs. Merijn van de Laar 08-11-2012 CENTRUM VOOR SLAAPGENEESKUNDE 1 Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe

Nadere informatie

huisartsennascholing 10 sept 2013

huisartsennascholing 10 sept 2013 huisartsennascholing 10 sept 2013 -polyneuropathie -restless legs syndrome Joost van Oostrom Afdeling Neurologie Rijnstate Programma (2x) WAAROM moeten we hier iets over weten WAT moeten we hierover weten

Nadere informatie

DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering

DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering Ontpillen: met CGT-insomnie gezonder leven,beter slapen DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering en Ondersteuning Kwaliteitsbeleid Marjolein van Schijndel BSc en Masja Duyn- Dolleman Huisartsenpraktijken

Nadere informatie

SLAAP & SLAAPSTOORNISSEN SLAAPSTOORNISSEN. Leerboek

SLAAP & SLAAPSTOORNISSEN SLAAPSTOORNISSEN. Leerboek Bertien Buyse (B ) is longarts en verantwoordelijke van het Slaapcentrum UZ Leuven en vice-president van de BASS. Hans Hamburger (NL ) is neuroloog en verantwoordelijke van het Slaapcentrum Slotervaartziekenhuis

Nadere informatie

R.I.Z.I.V. Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering

R.I.Z.I.V. Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering R.I.Z.I.V. Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering Geneeskundige Verzorging Omzendbrief VI nr 2016/388 van 22 december 2016 370/1949 Van toepassing vanaf 1 november 2016 tot 31 december

Nadere informatie

1.1 Ontwikkelingspsychopathologie Opbouw van het boek Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25

1.1 Ontwikkelingspsychopathologie Opbouw van het boek Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25 Inhoudsopgave 1 Introductie 17 1.1 Ontwikkelingspsychopathologie 17 1.2 Opbouw van het boek 20 1.3 Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25 2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 27

Nadere informatie

Overmatige slaperigheid overdag

Overmatige slaperigheid overdag Overmatige slaperigheid overdag Diagnose en behandeling van hypersomnie Iedereen is overdag wel eens moe en dommelt op een rustig moment wel eens in slaap. Wie lijdt aan hypersomnie kampt echter dagelijks

Nadere informatie