Praktische handleiding longfunctietesten

Transcriptie

1 Praktische handleiding longfunctietesten

2

3 Praktische handleiding longfunctietesten Redactie: Dr. Y.F Heijdra, longarts Dr. H.A.C. van Helvoort, klinisch fysioloog Auteurs: Drs. J.D.C. Hannink, arts-onderzoeker Drs. J.H.G.M. van Haren-Willems, longarts Dr. H.W.H. van Hees, onderzoeker Dr. L.M.A. Heunks, longarts-intensivist Redacteuren en auteurs zijn allen werkzaam aan het UMC St Radboud te Nijmegen Houten 2010

4 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN NUR 870/871 Ontwerp omslag: A-Graphics Design, Anita Amptmeijer, Apeldoorn Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Cross Media Solutions Ten Brink, Alphen aan den Rijn Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

5 Inhoud 9Voorwoord Spirometrie; dynamische longvolumina Inleiding Indicaties Uitvoering Aanvaardbaarheid en herhaalbaarheid Voordelen van het blazen van een flowvolumecurve Fouten en artefacten Normale patronen Luchtwegobstructie Hoge luchtwegobstructie Restrictie Dynamische hyperinflatie Determinanten van de inspiratoire en expiratoire flowvolumecurve Reversibiliteit Praktijkvoorbeelden Literatuur Statische longvolumina Inleiding Het meten van statische longvolumina Stikstof uitwasmethode Helium inwasmethode Lichaamsplethysmografie Betekenis van RV en TLC Betekenis van FRC Praktijkvoorbeelden Literatuur 41

6 6 Longfunctietesten 3 42 Diffusie Inleiding Uitleg van Tlco-test Interpretatie van de test Praktijkvoorbeelden Literatuur Bronchiale hyperreactiviteit Inleiding Directe bronchiale provocatie Indirecte bronchiale provocatie Praktijkvoorbeelden Literatuur Arteriële bloedgasanalyse Inleiding Techniek Arteriële zuurstofspanning en zuurstofsaturatie Pulsoxymeters Stoornissen in het zuur-base-evenwicht Respiratoire acidose Respiratoire alkalose Metabole acidose Metabole alkalose Interpretatie van bloedgassen Praktijkvoorbeelden Literatuur Hyperventilatie Definitie Pathofysiologie Diagnostiek van hyperventilatie Anamnese en observatie Longfunctieonderzoek Provocatietest CO 2 -responscurve Bloedgasanalyse Apneutijd Praktijkvoorbeelden Literatuur 81

7 Inhoud Spierkracht Ademhalingsspieren Monddrukken VC in zittende versus VC in liggende houding Transdiafragmale druk Vermoeidheid van de ademhalingsspieren Perifere spieren Praktijkvoorbeelden Literatuur Zes-minutenlooptest Literatuur Fietsergometrie Inleiding Indicaties algemeen Indicaties arteriële lijn Onderzoeksprotocol Contra-indicaties en indicaties voor voortijdige afbreking onderzoek Normale waarden Interpretatie uitslagen Praktijkvoorbeeld Literatuur Polysomnografie Inleiding Indicatie voor polysomnografie Beschrijving van het polysomnografisch onderzoek Ziektebeelden Obstructieveslaapapneusyndroom (OSAS) Centraleslaapapneusyndroom (CSAS) Obesitashypoventilatiesyndroom (OHS) Upper airway resistance Periodic leg movement disorder (PLMD) Hartritmestoornissen Definities Praktijkvoorbeeld Literatuur 118

8 8 Longfunctietesten Operabiliteit van patiënten met longkanker Algemene risicofactoren Aanbevelingen Risico s op invaliditeit na operatie Praktijkvoorbeelden Literatuur Register 127

9 Voorwoord Longfunctieonderzoek wordt verricht om informatie te krijgen over de fysiologische consequenties van longziekten. Het helpt de clinicus om samen met de anamnese, het lichamelijk onderzoek en eventuele aanvullende onderzoeken een diagnose te stellen. Het wordt tevens gebruikt om onderscheid te maken tussen pulmonale en cardiale oorzaken van dyspneu. Longfunctietesten variëren van eenvoudig onderzoek zoals spirometrie, dat in de huisartsenpraktijk kan worden uitgevoerd, tot uitgebreid inspanningsonderzoek zoals alleen mogelijk is in een longfunctielaboratorium. Het uitvoeren en interpreteren van deze testen wordt door velen als ingewikkeld ervaren. In dit handboekje willen wij de nadruk leggen op de praktische zaken van deze testen. Hoe worden ze uitgevoerd en hoe kunnen ze worden geïnterpreteerd? Welke differentiaaldiagnose kan overwogen worden? Aan het einde van elk hoofdstuk zullen praktijkvoorbeelden gepresenteerd worden aan de hand waarvan het hoofdstuk direct een praktische toepassing krijgt. De fysiologische achtergrond van de testen zal slechts summier besproken worden. Daarvoor verwijzen we naar de vele handboeken die beschikbaar zijn. Dr. Yvonne Heijdra Dr. Hanneke van Helvoort