Jaarverslag Stichting Arbeidsmarkt- en Opleidingsfonds Rijksoverheid

Transcriptie

1 Jaarverslag 2006 Stichting Arbeidsmarkt- en Opleidingsfonds Rijksoverheid Vastgesteld door het bestuur 24 april 2007

2 Inhoudsopgave Jaarverslag 1. Inleiding 2. Hoofdlijnen van het beleid 3. Activiteiten A. Eigen activiteiten B. Subsidies C. Communicatie Voor meer informatie Bezoekadres Lange Voorhout EA Den Haag Postadres Postbus CN Den Haag Tel Fax

3 1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag over 2006 van het Arbeidsmarkt- en Opleidingsfonds voor de sector Rijk (A+O fonds Rijk). Het A+O fonds Rijk is een stichting bestuurd door werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers en heeft tot doel vernieuwende activiteiten op het gebied van de arbeidsmarkt, werkgelegenheid en scholing binnen de sector Rijk te stimuleren. Het A+O fonds Rijk stimuleert activiteiten die er voor zorgen dat rijksambtenaren kunnen beschikken over een topconditie op de interne en externe arbeidsmarkt, dat zij realistische loopbaanwensen kunnen ontwikkelen, dat de werkgever steeds kan beschikken over voldoende, gekwalificeerde, gemotiveerde medewerkers en dat het personeelsbestand evenwichtig is samengesteld, waarbij diversiteit een belangrijk aspect is. De doelgroep van het fonds bestaat uit het personeel en de organisaties die onder de reikwijdte van het Sectoroverleg Rijkspersoneel (SOR) vallen. Het fonds kan op verzoek van een zelfstandig bestuursorgaan dan wel een publiekrechtelijke of privaatrechtelijke stichting besluiten de organisatie te laten vallen onder de werkzaamheden van het fonds. Het bestuur van het A+O fonds Rijk stelt jaarlijks een beleidsplan op met de uitgangspunten en prioriteiten voor de besteding van de middelen. Het beleidsplan sluit zo veel mogelijk aan bij de actuele ontwikkelingen binnen de sector Rijk. In dit jaarverslag komen de hoofdlijnen van het beleid naar voren. Vervolgens worden de activiteiten beschreven die het fonds in 2006 heeft ondernomen en waarvoor subsidie is toegekend. 3

4 2. Hoofdlijnen van het beleid In 2006 is het vijfjaarlijkse evaluatieonderzoek over het A+O fonds Rijk uitgebracht. De vraagstelling van het onderzoek spitste zich toe op de vraag hoe de beleidsomslag die in 2004 in gang is gezet zich verhoudt tot de interne organisatie van het A+O fonds en welke verbeteringen mogelijk zijn om de beleidsomslag te versterken. De conclusie van het rapport is dat het A+O fonds Rijk op de goede weg is om deze beleidsomslag op een goede manier inhoud te geven. Eén van de aanbevelingen uit de evaluatie was om een beleidskader voor de activiteiten van het A+O fonds Rijk te ontwikkelen. In de discussie over het rapport benadrukte het bestuur het belang van meer samenhang en afstemming in arbeidsmarktbeleid in verschillende gremia. Vanuit deze gedachte heeft het bestuur ervoor gekozen het in ontwikkeling zijnde arbeidsmarktconvenant van het SOR als richtsnoer voor het A+O fonds Rijk te laten dienen. Daarnaast heeft het bestuur besloten de aanbevolen ambassadeursrol op zich te nemen en de bestuursvergaderingen te gebruiken als ontwikkelplatform voor beleid. Binnen het beleidskader van het A+O fonds Rijk kunnen voor de activiteiten drie hoofdlijnen worden onderscheiden: Eigen activiteiten die aansluiten bij het door sociale partners in het Sectoroverleg Rijkspersoneel geformuleerde beleid; Subsidies beschikbaar stellen voor arbeidsmarktprojecten en werkervaringsplaatsen uit het veld; Het verzamelen, ontwikkelen en beschikbaar stellen van kennis. 2.1 De eigen activiteiten De activiteiten die het fonds op eigen initiatief startte passen binnen de volgende thema s: Employabiliteit/ Mobiliteit; Arbeidsmarkt en scholing; Leeftijdsbewust personeelsbeleid; Diversiteit; Arbeidsomstandigheden. Employabiliteit/ Mobiliteit Het regelmatig wisselen van functie of werkomgeving is voor de meeste medewerkers bij het Rijk van groot belang om kwalitatief goed werk te leveren en om plezier in het werk te houden. Daarvoor is nodig dat medewerkers in topconditie komen om daadwerkelijk loopbaanstappen te kunnen maken. Dit is uiteraard ook in het belang van de werkgever. In 2006 was het bevorderen van de employabiliteit en mobiliteit van medewerkers bij het Rijk speerpunt van de eigen activiteiten van het A+O fonds Rijk. Arbeidsmarkt en scholing Op grond van de arbeidsmarktprognoses wordt verwacht dat de doelgroepen waar de Rijksdienst zich op richt (mensen met een mbo, hbo en wo opleidingsniveau) de komende jaren steeds schaarser worden. Zelfs indien de Rijksdienst de komende jaren 20% zou bezuinigen en de medewerkers langer moeten doorwerken, wordt een vervangingsvraag verwacht van minimaal arbeidsplaatsen per jaar. Tegelijkertijd wordt er een aanzienlijke werkloosheid voorzien onder mensen met alleen basisonderwijs en vmbo. Deze mensen zullen waarschijnlijk graag bij de sector Rijk willen werken. Deze knelpunten op het terrein arbeidsmarkt en scholing waren 4

5 voor het A+O fonds Rijk aanleiding om in 2006 activiteiten met betrekking tot deze knelpunten op te zetten. Leeftijdsbewust personeelsbeleid In 2020 zal Nederland 6,7 miljoen 50-plussers tellen, een groei van 40% vergeleken met het huidige aantal. Tegelijkertijd ontgroent Nederland en neemt de instroom van jongeren op de arbeidsmarkt af. Voor de werknemers betekent dit dat zij langer door moeten werken. De werknemer zal in de latere fase van zijn loopbaan nog steeds uitgedaagd willen worden in een interessante baan waarbij hij zijn kwaliteiten kan inzetten. Werkgevers die hun capaciteit en kwaliteit willen waarborgen zullen naast het rekruteren van jongeren actief moeten inzetten op het behoud van oudere werknemers. De verwachting is dat in 2016 bijna een derde van het Rijkspersoneel bestaat uit medewerkers van 55 jaar en ouder, als we ervan uitgaan dat ambtenaren doorwerken tot 65 jaar. Het was in 2006 belangrijk voor het A+O fonds Rijk om al in te spelen op deze ontwikkelingen. Diversiteit Het Rijk heeft belang bij een divers samengesteld personeelsbestand om de burgers zo goed mogelijk te kunnen bedienen. Bovendien bevordert diversiteit de creativiteit van de organisatie. Met name in hogere functies zijn vrouwen en allochtonen ondervertegenwoordigd bij het Rijk. Het A+O fonds Rijk is in 2006 een aantal activiteiten gestart gericht op de culturele diversiteit in de personeelssamenstelling van het Rijk. Als gevolg van de ontgroening, vergrijzing en verkleuring zal de Rijksoverheid allochtone medewerkers in de toekomst hard nodig hebben, zeker ook op de hogere functies. Arbeidsomstandigheden In 2004 heeft het Rijk het Arbo+convenant afgesloten om langdurig verzuim in de sector verder te verminderen. In 2005 en 2006 heeft het A+O fonds financieel bijgedragen aan projecten die in het kader van het Arbo+convenant werden uitgevoerd. Enkele projecten die zijn ondersteund zijn het project Herinrichting keten preventie, verzuimbegeleiding en reïntegratie van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, het project Opschudmoment na 1 jaar van de Belastingdienst en Het kan ook anders van LNV. Het A+O fonds heeft aansluitend op het Arbo+convenant in 2006 activiteiten op arbo-gebied ontwikkeld. 2.2 Subsidieverlening De tweede lijn voor de activiteiten van het fonds vormen de projecten uit het veld. In 2006 werd een deel van de middelen van het fonds beschikbaar gesteld voor subsidiëring van projecten uit het veld. Voor de subsidieaanvragen golden twee categorieën: arbeidsmarktprojecten werkervaringsplaatsen Arbeidsmarktprojecten Doel van de subsidieverlening voor arbeidsmarktprojecten is vernieuwingen te bevorderen en activiteiten te stimuleren die buiten de gebaande paden gaan. Het moet gaan om activiteiten op het gebied van arbeidsmarkt-, werkgelegenheids- of scholingsbeleid. Belangrijk criterium voor deze aanvragen is dat het project een aanvulling is op de werkgeverstaak, dat wil zeggen dat het geen activiteiten zijn die gerekend worden tot de reguliere bedrijfsvoering. 5

6 De resultaten van het project moeten zo veel mogelijk overdraagbaar zijn naar andere onderdelen van de sector. De aanvrager geeft aan welke onderdelen van het project overdraagbaar zijn en hoe deze overdracht kan plaatsvinden. Daarnaast is vereist dat het project wordt geëvalueerd. De subsidieaanvraag moet voorzien in een evaluatie, waarbij getoetst wordt in hoeverre de doelstellingen van het project zijn bereikt en waarin wordt onderzocht tot welke leereffecten het project heeft geleid. Het evaluatierapport wordt ter beschikking gesteld aan het A+O fonds Rijk. Werkervaringsplaatsen Werkervaringsplaatsen hebben tot doel zwakkere groepen op de arbeidsmarkt werkervaring te laten opdoen bij de sector Rijk. Voorwaarde om in aanmerking te komen voor subsidie was in 2006 dat deelnemers aan een werkervaringsproject minimaal zes maanden geregistreerd staan als werkloos werkzoekend bij het Centrum voor Werk en Inkomen of een status hebben die hiermee is gelijkgesteld. Voor de subsidiëring van loonkosten gold in 2006 een maximumbedrag van en voor scholingskosten per deelnemer. Deelnemers aan een werkervaringsproject dienen minimaal zes maanden geregistreerd te staan als werkloos werkzoekend bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI). Daarnaast kunnen ook arbeidsgehandicapten, vluchtelingen, nieuwkomers en herintreders deelnemen. 2.3 Kennisontwikkeling en kennisverspreiding Door de hiervoor genoemde lijnen (eigen projecten en subsidieverlening) bouwt het fonds geleidelijk meer en meer deskundigheid op over de ontwikkelingen op het gebied van de arbeidsmarkt, de werkgelegenheid en de scholing in de sector. Om deze kennisontwikkeling te versterken kunnen verschillende instrumenten worden ingezet. Een goed contact met de sector op verschillende niveaus (P&O, werkvloer, management, sociale partners) vormt de basis van de kennisontwikkeling op dit terrein. Het fonds volgt echter niet alleen de ontwikkelingen, maar spoort actief naar nieuwe trends, knelpunten en mogelijke oplossingen op. Om een gedegen inzicht in de sector te krijgen kan het fonds gesignaleerde ontwikkelingen op arbeidsmarktgebied nader laten onderzoeken en analyseren. Ook het SOR kan het fonds verzoeken studie te maken van bepaalde relevante thema s. Deze rol van het A+O fonds Rijk staat los van de taak die BZK c.q. het OC-EC HRM heeft om kennis en expertise over de arbeidsmarkt van de sector Rijk te verzamelen en beschikbaar te stellen. De rol van het A+O fonds ligt met name op het verzamelen en verspreiden van kennis op het gebied van arbeidsmarktvraagstukken in aanvulling op hetgeen BZK of OC-EC doet. 6

7 3. Activiteiten A. Eigen activiteiten Employability/ Mobiliteit Vervolgonderzoek doorstroompaden veiligheidsfuncties Het A+O fonds Rijk heeft in 2005 onderzoek laten doen naar mogelijke loopbaanpaden voor veiligheidsfuncties op mbo-niveau in de collectieve sector. Conclusie van het onderzoek doorstroompaden veiligheidsfuncties was dat er op papier voor de veiligheidsfuncties potentiële doorstroomfuncties waren aan te wijzen in andere veiligheidsorganisaties binnen de collectieve sector. In de praktijk bestonden echter verschillende belemmeringen die ervoor zorgden dat er weinig doorstroom was, zoals selectie-eisen, arbeidsvoorwaarden en rechtspositie. In 2006 is een vervolgonderzoek in gang gezet. Het vervolgonderzoek richtte zich op de doorstroommogelijkheden van Penitentiair Inrichtingwerkers (PIW ers) van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) op MBO-niveau naar functies op mbo+ niveau. Het onderzoeksbureau zocht naar functies met een combinatie van veiligheid en zorg. Er zijn doorstroommogelijkheden gevonden binnen DJI zelf, de sector Rijk, de veiligheidsector en de zorg- en welzijnsector. Zo zou een PIW er kunnen doorstromen naar functies zoals medewerker arbeid en zorg/behandelinrichtingswerker en groepsleider bij de sectoren Justitiële Jeugdinrichtingen en Ter Beschikkingstelling. Binnen de sector Rijk is er verwantschap met functies bij de Raad voor de Kinderbescherming. Uit het onderzoek blijkt verder dat functies bij de AIVD en de Douane voor PIW ers weinig doorgroeiperspectief bieden. In de veiligheidssector zijn er wel kansen op doorstroom bij Politie en Defensie. In de sector Zorg en Welzijn bevinden zich meerdere doorgroeimogelijkheden. Het betreft functies in de begeleiding van licht verstandelijk gehandicapten met gedragsproblematiek, maatschappelijke opvang en jongerenwerk. Het onderzoeksbureau gaf als aanbevelingen mee aan DJI om op regionaal niveau in contact te treden met andere branches, zoals de zorg en welzijnsector. In deze sectoren is weinig bekend over de organisatie en de inhoud van het werk bij DJI. Ook worden de mogelijkheden van eerder verworven competenties (EVC) nog onvoldoende benut. De erkenning van eerder verworven competenties zou de doorstroom naar andere branches kunnen versoepelen. Daarnaast kunnen detachering- en uitwisselingsconstructies er voor zorgen dat PIW ers meer bekend raken met hun mogelijkheden buiten DJI. Proeftuin DJI Als tweede vervolgactiviteit op het onderzoek doorstroompaden veiligheidsfuncties is medio 2005 het project Proeftuin DJI ingezet. Het doel van het project is tien medewerkers in een veiligheidsfunctie bij DJI professioneel te begeleiden bij de doorstroom naar een functie die volgens het onderzoek passend is. Daarnaast wil DJI leren van de ervaringen met het omgaan met belemmeringen. Ter voorbereiding op de Proeftuin zijn bij de deelnemende locaties werkconferenties gehouden om de medewerkers te informeren over het project. De belangrijkste conclusies uit deze werkconferenties zijn dat medewerkers gemotiveerd zijn om mobiel te worden, maar niet goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden en dat ze graag ondersteuning hebben bij het onderzoeken van de mogelijkheden. De Proeftuin DJI sluit op deze wensen van de deelnemers aan. De uitvoering van het project heeft een doorloop naar

8 Pilot doorstroompaden P-Direkt In de pilot is verkend welke doorstroommogelijkheden er bestaan voor medewerkers bij de personeels- en salarisadministratie, die te maken krijgen met de gevolgen van de invoering van P-Direkt. P-Direkt is het Shared Service Center HRM voor Personeelsregistratie en Salarisadministratie van het Rijk, waarbij de personeelsregistratie en administratie van het gehele Rijk wordt ondergebracht bij één instantie. Hoewel de oprichting van P-Direkt aanzienlijke vertraging heeft opgelopen, kon de pilot toch doorgang vinden, zij het met minder deelnemers dan beoogd. In de pilot is gebruik gemaakt van een digitaal matchingsinstrument genaamd Da Vinci. Het instrument werkt met op competentieniveau gestandaardiseerde cv's, waardoor de match tussen cv s en vacatures loopbaanpaden op kan leveren in onverwachte delen van de arbeidsmarkt. Vervolgens worden op individueel niveau de loopbaanmogelijkheden nader uitgewerkt. Het project heeft geresulteerd in de beschrijving van een aantal potentiële doorstroommogelijkheden voor medewerkers personeel- en salarisadministratie op mbo niveau. Naast de reguliere doorstroommogelijkheden voor deze medewerkers op het terrein van personeelszaken zijn alternatieve loopbaanpaden genoemd, zoals functies in de commerciële arbeidsbemiddeling (intercedent en recruiter) en functies in de klantenservice (medewerker klachten en schikkingen, medewerker persoonlijke dienstverlening). Alternatieve loopbaanpaden brengen met zich mee dat de medewerker bereid moet zijn aanvullende opleidingen te volgen. Loopbaanpaden BiDoc-medewerkers De bibliotheek- en documentatieafdeling (BiDoc) is bij veel ministeries in beweging en dat heeft gevolgen voor de medewerkers. Op de BiDoc-afdelingen werken zij vaak al lange tijd in dezelfde functie. Het project heeft als doel BiDoc-medewerkers bewust te maken van hun kansen op de arbeidsmarkt. Met behulp van de tool Da Vinci zijn de competenties van de functies assistent bibliotheekmedewerker, bibliotheekmedewerker en informatiespecialist gematcht met competenties van openstaande vacatures. Er hebben honderd medewerkers, afkomstig van 14 verschillende rijksonderdelen, deelgenomen aan het project. Het project bestaat uit een collectieve analyse en een individuele analyse. De belangrijkste conclusie van het project is dat het in beeld brengen van doorstroompaden met behulp van Da Vinci op individueel niveau mogelijk is, maar dat het beschrijven van loopbaanpaden voor een groep medewerkers lastig is. De uitkomsten van de collectieve analyse zijn betrekkelijk algemeen geformuleerd en geven slechts een richting aan wat in de toekomst mogelijke doorstroomfuncties voor de groep medewerkers zijn. Daarnaast geeft de collectieve analyse weinig inzicht in een eventuele ontwikkelingsrichting voor deelnemers en vergt het veel tijd en energie om te komen tot de mogelijke doorstoomfuncties. Als afsluiting van het project zijn de deelnemers opnieuw benaderd met de vraag of ze acties hebben ondernomen als gevolg van het project en hoe ze op dit moment aankijken tegen hun eigen loopbaanmogelijkheden. De belangrijkste conclusies uit deze evaluatie zijn dat de medewerkers de uitkomst van het onderzoek bevestigend vinden en dat met name de persoonlijke aandacht als positief is ervaren. Kruisbestuiving Het A+O fonds Rijk heeft voor het onderzoeken van doorstroommogelijkheden van Bidoc 8

9 medewerkers en voor de PIW ers gebruik gemaakt van twee verschillende onderzoeksmethodes. De ene is een geautomatiseerde methode, de andere is een methode waarbij de organisatorische context wordt geanalyseerd. Op voorstel van het bestuur is een vorm van kruisbestuiving tot stand gebracht tussen deze twee methodes. Beide opdrachtnemers zijn met elkaar in contact gebracht om nadere informatie uit te wisselen. Geconcludeerd is dat de gebruikte werkwijze, waarbij de organisatorische context wordt geanalyseerd de werkwijze bij de Bidoc-medewerkers, de Da Vinci aanpak, versterkt. Andersom is van versterking geen sprake geweest. Vervolgonderzoek mobiliteit raadsonderzoeker Bij de Raad voor de Kinderbescherming werken ongeveer 1000 raadsonderzoekers die advies geven aan de rechtelijke macht over rechtszaken waarbij minderjarigen zijn betrokken. Het is een specialistische functie van waaruit weinig door- en uitstroom plaatsvindt. Dit probleem is aangekaart door de groepsondernemingsraad van de Raad voor de Kinderbescherming. In samenwerking met de Raad voor de Kinderbescherming heeft het A+O fonds Rijk in 2005 onderzoek laten doen naar de mobiliteit van de medewerkers met de functie raadsonderzoeker. De onderzoeksvraag luidde: Is er sprake van fuikfunctieproblematiek in de functies van het primair proces? Zo ja, wat houdt deze problematiek in en welke oplossingen zijn hiervoor mogelijk? De conclusie van het rapport is dat de mogelijkheden om door te stromen naar functies buiten de Raad zeker niet slecht zijn, maar dat binnen de Raad de doorstroommogelijkheden beperkt zijn. In 2006 is een vervolgonderzoek gestart. Het onderzoek moet resulteren in een rapport waarin de (externe) doorstroommogelijkheden van de functies van raadsonderzoeker en van coördinator taakstraffen zijn beschreven. De rapportage moet daarnaast praktische tips opleveren die kunnen leiden tot de vorming van een regionaal netwerk. Hiermee wordt bedoeld dat een samenwerkingsverband tussen verschillende organisaties tot stand wordt gebracht, waarbinnen uitwisseling van medewerkers mogelijk is. Naar verwachting zal het eindrapport in het voorjaar van 2007 gereed zijn. Katalysator mobiliteitsbank De mobiliteitsbank is een digitale databank voor de rijksoverheid met onder meer vacatures en cv s en maakt onderdeel uit van de site Doel van dit project is het gebruik van de mobiliteitsbank te bevorderen. Dit gebeurt door succesvolle matches tot stand te brengen met behulp van de mobiliteitsbank en daaraan bekendheid te geven. Vanaf september 2005 zijn medewerkers van de ministeries LNV, V&W, Justitie en het Expertisecentrum Loopbaanontwikkeling en Mobiliteit met de matching aan de slag gegaan. De matching kwam erg moeilijk tot stand. Volgens de deelnemende ministeries zijn hiervoor verschillende redenen aan te voeren. Veel cv s van kandidaten zijn incompleet of (gedeeltelijk) anoniem ingevuld. Daardoor waren onvoldoende gegevens beschikbaar om een match te realiseren. Verder waren er in de projectperiode vanwege vacaturestops weinig vacatures beschikbaar. Tenslotte ondervonden de matchers hinder van technische problemen in het werken met de mobiliteitsbank. Ter afronding van het project laat het A+O fonds Rijk een onderzoek uitvoeren naar de belemmeringen in het gebruik van de mobiliteitsbank. Naar verwachting zal het eindrapport in het voorjaar 2007 gereed zijn. 9

10 Arbeidsmarkt en scholing Onderzoek werkervaringsplaatsen Het A+O fonds Rijk subsidieert werkervaringsplaatsen en heeft in 2006 onderzoek laten doen naar het optimale subsidiebedrag voor werkervaringsplaatsen. De centrale vraag van het onderzoek was in welke mate het huidige subsidiebedrag voldoende aantrekkelijk is en welke effecten een verlaging of verhoging van het bedrag zal hebben op het aantal werkervaringsplaatsen. Daarnaast heeft het onderzoek een beeld gegeven van mogelijke knelpunten bij de uitvoering van de werkervaringsplaatsen. Geconcludeerd werd dat het bedrag aan loonkostensubsidie ( ) als een goede stimulans werkt om werkervaringsplaatsen voor langdurig werklozen in te zetten. Naar verwachting zou een verhoging van het bedrag leiden tot de inzet van hoger ingeschaalde deelnemers. Ook werd geconcludeerd dat het scholingsbudget wordt onderbenut. Weinig aanvragers zetten scholing in op het versterken van individuele competenties. Het bestuur heeft een aantal aanbevelingen uit het onderzoek overgenomen. Deze aanbevelingen zijn vervolgens verwerkt in de subsidievoorwaarden voor Het betreft de volgende aanbevelingen: Het huidige subsidiebedrag voor loonkostensubsidie blijft gehandhaafd; Om in aanmerking te komen voor subsidie voor loonkosten moet de aanvrager uiterlijk zes maanden na indiensttreding van de deelnemer een ontwikkelingsplan voor de deelnemer indienen bij het A+O fonds. De aanvrager kan daarnaast de kosten voor scholing en begeleiding die deel uitmaken van het plan voor maximaal gesubsidieerd krijgen. Jongeren zijn gelijkgesteld aan de doelgroep langdurig werklozen. Evaluatie Jongeren aan het werk! Het project Jongeren aan het werk! speelde in op het kabinetsbesluit om extra leerwerkplekken, de zogenaamde jeugdbanen voor jongeren, te creëren. De doelstelling voor de sector Rijk was 850 jeugdbanen te realiseren in een periode van drie jaar. Het A+O fonds Rijk bood geplaatste jongeren kosteloos een intensief begeleidings- en loopbaantraject aan. Het begeleidings- en loopbaantraject bereidde de jongeren beter voor op de arbeidsmarkt na hun werkervaringsperiode bij het Rijk. Ook konden ze gemotiveerd raken om weer terug te gaan naar school. Daarnaast was er een workshop voor de interne begeleiders van de jongeren. Een reïntegratiebureau met een ruime ervaring in het begeleiden van jonge werklozen heeft beide trajecten uitgevoerd. In totaal hebben 19 kandidaten en zes begeleiders deelgenomen. Na afloop is het project geëvalueerd. Het project heeft veel minder deelnemers gehad dan verwacht. Aspecten die hierbij een rol speelden waren de politieke context, de tijdsdruk, de grootte en complexiteit van de betrokken organisaties. Het project hing nauw samen met de taakstelling die ministeries kregen opgelegd voor het plan van aanpak jeugdwerkloosheid. Deze taakstelling kon op weinig sympathie rekenen bij de ministeries, omdat deze zich slecht verhield met de andere belangrijke taakstelling om flink te krimpen op het gebied van personeel. Daarnaast is er door tijdsdruk onvoldoende ruimte gecreëerd om een gedegen inventarisatie van de politieke, sociale en juridische context op te zetten. Verder bleek dat ondanks de steun van de contactpersonen bij P&O voor het project, de bekendheid en het draagvlak binnen de ministeries 10

11 op de werkvloer onvoldoende was. De jongeren die wel hebben deelgenomen waren erg tevreden over de persoonlijke begeleiding. Van de 14 jongeren die het traject hebben afgerond zijn 12 jongeren aan het werk, waarvan 5 in een nieuwe baan. Coaching vmbo-leerlingen Het A+O fonds Rijk startte in september 2005 het project Coaching vmbo-leerlingen. In het project coachen medewerkers uit de sector Rijk en vakbondmedewerkers een leerling op het terrein van beroepskeuze en de keuze voor een vervolgopleiding. De coaches krijgen een training en er is een handleiding voor ze ontwikkeld. Daarnaast is er professionele ondersteuning door een mentor van de betrokken school. Er wordt gezorgd voor een zorgvuldige match tussen de jongere en de coach. Met het project laat de sector Rijk zijn maatschappelijke betrokkenheid zien. Coaching biedt de mogelijkheid om bekendheid te geven aan de sector Rijk onder de groep die gecoacht wordt. Het project is gestart in het schooljaar 2005/ Deelnemers hebben leerlingen gecoacht van scholen uit Den Haag en omstreken. Naar aanleiding van een positieve evaluatie is besloten het project nogmaals uit te voeren tijdens het schooljaar 2006/2007. In dit schooljaar zijn 150 coaches betrokken bij het project en acht scholen in Den Haag en omstreken, Utrecht en Heerlen. Zowel coaches, scholen als leerlingen zijn enthousiast over het project. Niet alle leerlingen krijgen vanuit hun omgeving voldoende ondersteuning bij de keuzes waar ze voor staan. Zij geven aan profijt te hebben van een coach. Iemand die met hen praat over loopbaankeuzes, meedenkt en helpt bij het vinden van een stageplek. Meedoen aan het project heeft ook de coaches veel opgeleverd. Ze begrijpen beter de belevingswereld van jongeren. Ook hun beeldvorming over het vmbo is in positieve zin bijgesteld. Duale trajecten en EVC Leer je Rijk Doel van het project Leer je Rijk is de loopbaanmogelijkheden van medewerkers te vergroten door het kwalificatieniveau te verhogen. Het gaat om het realiseren van minimaal 1000 extra duale trajecten (leerwerktrajecten) en 2500 extra EVC-procedures (Erkenning Verworven Competenties) in de sector Rijk. Dit project is een onderdeel van de intentieverklaring die de sector Rijk heeft afgesloten op initiatief van de gezamenlijke projectdirectie Leren & Werken van de ministeries van SZW en OCW. De eerste fase van het project is gestart in Het A+O fonds Rijk heeft een plan van aanpak uitgewerkt en vijf (onderdelen van) ministeries hebben een intentieverklaring ondertekend om een aantal EVC en/of duale trajecten te realiseren. Het gaat om de Belastingdienst, DJI, OCW, SZW en PWAA (Project wegwerken archiefachterstanden). De Projectdirectie Leren & Werken heeft verwachtingen gewekt over subsidiemogelijkheden voor het project Leer je Rijk. In 2006 is daarom tot twee maal toe een subsidieaanvraag ingediend. Helaas zijn deze aanvragen beide keren afgewezen. Dit heeft tot vertraging bij de uitvoering van het project geleid. In 2007 worden gesprekken gevoerd met andere (onderdelen van) ministeries over deelname en wordt de uitvoering ter hand genomen. Pilot Stimulering Medezeggenschap In 2006 is een pilot op het terrein van de medezeggenschap met de ministeries van LNV, VROM, VWS en V&W afgerond. De pilot had tot doel het deelnemen aan de medezeggenschap aantrekkelijker te maken. De uitwerking vond plaats langs twee lijnen: enerzijds het wegnemen van barrières in de loopbaanontwikkeling door het bieden van extra faciliteiten aan OR-leden en anderzijds bewustwording van de medezeggenschap onder het management en potentiële OR 11

12 leden. Het project heeft een groot aantal producten opgeleverd, zoals een handreiking assessment en medezeggenschap, een brochure competenties medezeggenschap en een module middenmanagement en medezeggenschap. Deze producten moeten ertoe bijdragen dat deelnemen aan de medezeggenschap aantrekkelijker wordt dan wel dat de bewustwording over medezeggenschap toeneemt. In 2006 is de digitale productencatalogus geopend door minister Remkes van Binnenlandse Zaken en Jan Willem Dieten, voorzitter van het A+O fonds Rijk, in het kader van de verspreiding van de verschillende producten in de sector. Daarnaast zijn er presentaties gegeven aan ondernemingsraden van diverse ministerieonderdelen over de totstandkoming en het gebruik van deze producten. In 2006 is ook een werkgroep ingesteld die tot doel heeft adviezen uit te brengen over de borging van de resultaten. In 2007 worden ondernemingsraden uitgenodigd om de productencatalogus verder uit te breiden en zal ook het gebruik van de producten verder worden gestimuleerd. Leeftijdsbewust personeelsbeleid Fair Play for older workers Het Europese programma Fair Play for older workers wil met leeftijdsbewust organisatie- en personeelsbeleid de deelname van oudere werknemers aan het arbeidsproces bevorderen. Het A+O fonds Rijk bundelt de deelname van de Nederlandse sector Rijk aan het programma. Zo kunnen verschillende ministeries deelnemen aan de pilots van Fair Play om ervaring op te doen met leeftijdsbewust personeelsbeleid. Er namen in 2006 negen (onderdelen van) ministeries deel aan het project: Ministerie van AZ, Ministerie van Financiën (Kerndepartement), Belastingdienst regio Oost en regio Rijnmond, Inspectie Verkeer en Waterstaat, Ministerie van LNV, Ministerie van OCW, Inspectie Werk en Inkomen, afdeling Toezicht UWV, Secretariaat Huurcommissies (Ministerie VROM) en de Raad voor de Kinderbescherming. De Fair Play-adviseurs brachten samen met een ministerie de knelpunten binnen de organisatie in kaart. Zij verkenden de mogelijkheden voor beleidsontwikkeling of -verbetering en begeleiden de implementatie daarvan actief. Het doel is om het leeftijdsbewust personeelsbeleid te integreren met het bestaande beleid en de reeds ontwikkelde instrumenten. Het advies en de begeleiding van Fair Play werden voor elk ministerie op maat gemaakt. Een voorbeeld is de pilot bij het ministerie van Financiën. Bij Financiën zijn verschillende instrumenten toegepast die vanuit Fair Play beschikbaar waren. Met behulp van de leeftijdsaudit is de leeftijdsopbouw van het ministerie onder de loep genomen. Ook is een analyse van het ziekteverzuim naar leeftijd gemaakt en is het aspect leeftijd meegenomen in de verwerking van de resultaten uit het medewerkertevredenheidsonderzoek. Een tweede instrument, de agedriver, is gebruikt om inzicht te verkrijgen in sterke en zwakke punten van de organisatie op het gebied van leeftijdsbewust beleid. De agedriver is een methode om vast te stellen of het thema leeftijd een geïntegreerd onderdeel vormt van het personeels- en organisatiebeleid en geeft de belangrijkste vervolgacties weer voor verdere verbeteringen. 12

13 Diversiteit Onderzoek exit redenen allochtonen De gegroeide instroom van allochtonen gaat op de meeste ministeries gepaard met een eveneens groeiende uitstroom van allochtonen. In de arbeidsvoorwaardenovereenkomst sector Rijk over 2005/2006 is afgesproken onderzoek te doen naar de redenen voor uitstroom onder allochtonen bij de sector Rijk. Er zijn vragenlijsten verstuurd en er zijn exit interviews gehouden onder allochtone en autochtone medewerkers. De rapportage wordt eind 2007 verwacht. Op basis van de resultaten zullen CAO-partijen afspraken maken over deskundigheidsbevordering en begeleiding van zowel allochtone als autochtone medewerkers. Diversiteit en coaching Binnen de sector Rijk is veel aandacht voor het thema diversiteit en dan met name culturele diversiteit. Uit contacten met ministeries is gebleken dat medewerkers met een biculturele achtergrond bij de rijksoverheid coachvragen hebben die specifiek samenhangen met hun biculturele achtergrond. Daarom is gestart met het project Diversiteit en Coaching. De doelstelling van het project is het bijdragen aan het (makkelijker) omgaan met diversiteit op de werkvloer. Door bij coaching aandacht te hebben voor culturele diversiteit kan dit onderwerp binnen de organisatie beter bespreekbaar worden. Er wordt in dit project voor gekozen het thema diversiteit te integreren in coachtrajecten op ministeries. Dit kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door aandacht te besteden aan het onderwerp in de opleidingsmodules voor coaches, of door themadagen te organiseren waarbij het onderwerp diversiteit centraal staat. In 2006 is gestart met de voorbereidingen en in 2007 zal verder uitvoering gegeven worden aan dit project. Inventarisatie Diversiteit Binnen de sector Rijk zijn de afgelopen jaren veel activiteiten ondernomen die erop gericht waren de vertegenwoordiging van bepaalde groepen in het personeelsbestand te vergroten. Dit beleid is onder andere gericht op het vergroten van het aandeel vrouwen in hogere functies, het vergroten van de etnische diversiteit en het stimuleren van levensfasebewust personeelsbeleid. Om op dit gebied meer samenhang aan te brengen ontwikkelt het Rijk een integraal diversiteitsbeleid. Binnen de ontwikkeling van het integrale diversiteitsbeleid bestaat behoefte aan een inventarisatie van relevante bevindingen op het brede terrein van diversiteitsbeleid. Het A+O fonds Rijk heeft in 2006 het initiatief genomen tot deze inventarisatie. De inventarisatie zal bestaan uit een overzicht van relevante bevindingen uit de (internationale) literatuur en andere bronnen voor het voeren van diversiteitsbeleid. Daarbij gaat het om alle relevante bevindingen die kunnen bijdragen aan het vergroten van de diversiteit in het personeelsbestand van de sector Rijk. Naast een rapport zal het onderzoek ook een database opleveren. Een database heeft als voordeel dat de resultaten overzichtelijk kunnen worden weergegeven en ook doorzocht kunnen worden. Het eindrapport en de database zullen in de loop van 2007 worden opgeleverd. 13

14 Arbeidsomstandigheden Onderzoek werkdrukmaatregelen In 2005 is gestart met een onderzoek onder instellingen van vier sectoren, waaronder de sector Rijk, naar effecten van werkdrukmaatregelen. Doel van het onderzoek is kennis te verzamelen over werkdrukmaatregelen die succesvol zijn gebleken en over de omstandigheden die daarbij een rol spelen. De uitkomsten van het onderzoek en good practices worden verspreid binnen de sector. Het onderzoek bestaat uit een schriftelijke enquête die onder arbocoördinatoren van 11 ministeries is verspreid. Op basis van de hieruit verkregen gegevens worden in vervolg hierop diepergaande interviews bij een aantal dienstonderdelen gehouden. De rapportage met de uitkomsten van het onderzoek wordt in de loop van 2007 verwacht. 14

15 B. Subsidies In 2006 werd een deel van de middelen van het fonds beschikbaar gesteld voor subsidiëring van arbeidsmarktprojecten en werkervaringsplaatsen. Er is in 2006 voor zes arbeidsmarktprojecten subsidie toegekend. Hieronder worden ook twee in 2006 afgeronde gesubsidieerde projecten beschreven. Wegwerken archiefachterstanden, Ministerie van OCW Bij het ministerie van OCW krijgen jeugdwerklozen de kans werkervaring op te doen. Een dag in de week volgen zij een opleiding, de andere vier dagen bewerken ze materialen in het archief van OCW. De Centrale Archiefdienst en het Nationaal Archief zijn bij het project betrokken. Er wordt aan 12 jeugdwerklozen een werk- en leerplaats aangeboden. Het A+O fonds Rijk heeft het ministerie van OCW subsidie toegekend voor de scholing van deze 12 jeugdwerklozen. Intervisie bij de directie Primair Onderwijs, Ministerie van OCW De manier van werken bij de directie Primair Onderwijs van het ministerie van OCW is de laatste jaren sterk veranderd. In plaats van het voorbereiden van regelgeving richt de directie zich nu meer op het overleg met het veld en het voeren van regie over beleidsprocessen. Projectmatig werken en efficiënt vergaderen treden meer op de voorgrond. Het samen bespreken van de nieuwe uitdagingen helpt de medewerkers bij de omslag naar deze andere manier van werken. In de dagelijkse praktijk is weinig ruimte voor reflectie op de nieuwe situatie, terwijl daar wel behoefte aan is. Daarom is op initiatief van de OR een intervisiegroep gestart. Het A+O fonds Rijk heeft het ministerie van OCW subsidie toegekend voor het inhuren van een extern bureau voor intervisiebegeleiding. Opzet Kennis Netwerk Agressie, Belastingdienst Toenemende agressie is een probleem voor de medewerkers van de Unit Toezicht Auto van de Belastingdienst. Zij voeren controles uit voor de motorrijtuigenbelasting. Om beter met agressie om te kunnen gaan, volgen de medewerkers een training. Tegelijk krijgt een aantal leidinggevenden een opleiding tot agressiecoach. Samen met de contactpersonen van Politie, Douane, RDW en Gemeenten zetten zij een kennisnetwerk agressie op en organiseren zij een gezamenlijke trainingsdag. Acteurs laten daar op basis van voorbeelden uit de praktijk zien, hoe met agressie om te gaan. Het A+O fonds Rijk heeft de Belastingdienst subsidie toegekend voor de training van de medewerkers en de leidinggevenden. Experiment anders werven, ministerie van Financiën In Experiment anders werven stelt Financiën een allochtone recruiter aan die academici met een andere culturele achtergrond werft voor een baan bij het ministerie. Deze recruiter boort andere netwerken aan dan de traditionele, bijvoorbeeld allochtone studentenverenigingen. Daarnaast wordt onder andere op banenmarkten en carrièrebeurzen contact gezocht met de doelgroep. De doelgroep wordt uitgenodigd op het ministerie om de sfeer te proeven. Het A+O fonds Rijk heeft het ministerie van Financien subsidie toegekend voor de aangetrokken recruiter. Voorwaarde is dat de ervaringen uit het project voor de hele sector beschikbaar komen. Etnische diversiteit, ministerie van SZW In het kader van het diversiteitsbeleid heeft het ministerie van SZW een aantal activiteiten uitgevoerd. Er zijn vijf bijeenkomsten georganiseerd, waarbij medewerkers op een ludieke manier 15

16 kennis konden maken met andere culturen. Het ministerie heeft ook haar vacaturebeleid onder de loep genomen. Verder wordt er een boekje ontwikkeld met voorbeelden van diversiteitbeleid bij SZW. Het A+O fonds Rijk heeft het ministerie van SZW subsidie toegekend voor deze activiteiten. Peer2Peer Het project Peer2Peer draait om het op gelijke voet uitwisselen van expertise tussen de publieke en private sector. Hierdoor kan de professionaliteit van ambtenaren worden vergroot. De ambtenaren voeren een consultancy-opdracht uit in de private of semipublieke sector. In Peer2Peer werken het ministerie van BZK, Randstad, ABVAKABO/FNV en de Baak samen. Via het netwerk van BZK en ABVAKABO worden deelnemers gezocht. Zij krijgen training in het ontdekken van de eigen kracht, personal branding, netwerken en adviesvaardigheden. Tijdens de opdracht krijgen de deelnemers advies van een coach en eventueel van een inhoudelijke expert. Het A+O fonds Rijk heeft het ministerie van BZK subsidie toegekend voor een deel van de kosten van het project. Afgerond project Ik schrijf mij in dus ik ga Het project Ik schrijf mij in dus ik ga was een project van de Rechtbank Rotterdam. Elk jaar werden veel opleidingen geannuleerd of kwamen ingeschreven deelnemers niet opdagen. Dit leidde tot hoge annuleringskosten en minder kennisverrijking bij de medewerkers dan gewenst. Het doel van het project was om zowel op korte termijn als op langere termijn een lager percentage annuleringen en no shows te realiseren en de eigen verantwoordelijkheid van de medewerkers voor hun persoonlijke ontwikkeling te verhogen. Na een onderzoek bleek onder andere dat er onvoldoende samenhang was tussen werkzaamheden en beleid. Het opleidingsbeleid was aanbodgestuurd en opleidingsplannen ontbraken. Dit heeft geleid tot het opstellen van meer vraaggestuurde opleidingsplannen, waarbij de samenwerking met de medewerker centraal stond. Uiteindelijk is het annuleringspercentage gedaald tot 5%. Afgerond project Mixed Het project Mixed was een project van de Belastingdienst. Bij de overheid worden hogere managementfuncties voornamelijk ingevuld door mannen. Om de doorstroom van vrouwen naar dit niveau te bevorderen, werd het project Mixed in het leven geroepen. Bij de Belastingdienst kregen acht vrouwen de kans een managementfunctie uit te proberen. Het bleek dat vrouwen vaak eerst bewezen willen zien dat ze iets kunnen. Ook kiezen ze graag voor zekerheid. Mixed moest de laatste twijfel wegnemen, en was dus alleen voor vrouwen die nog een duwtje in de rug konden gebruiken. Via Mixed kregen acht vrouwen gedurende zeven maanden intervisietraining, persoonlijke coaching en een mentor. Tegelijkertijd brachten ze het geleerde een half jaar in praktijk. Uiteindelijk zijn vijf deelnemers doorgestroomd naar een functie in het hoger management. 16

17 Werkervaringsplaatsen Er is in 2006 voor aan subsidie toegekend voor werkervaringsplaatsen. Hieronder volgt een overzicht van in 2006 uitgekeerde subsidie voor werkervaringsplaatsen. Organisatie Dienstonderdeel Deelnemers Subsidietoekenning Belastingdienst Zuid West Belastingdienst Oost Brabant Belastingdienst Douane Zuid Belastingdienst Douane Noord Belastingdienst Kantoor Maastricht Belastingdienst Rivierenland Belastingdienst Zuidwest Ministerie van SZW Directie PO Ministerie van Buitenlandse Zaken HDPO Ministerie van Justitie OM Zwolle-Lelystad Totaal Internationale Solidariteit Zimbabwe In de arbeidsvoorwaardenovereenkomst 2005/2006 voor de sector Rijk is afgesproken om over te gaan tot subsidiering van projecten die bijdragen aan de opbouw of versterking van een onafhankelijke en democratische vakbeweging in een nader af te spreken land. In 2006 heeft het A+O fonds Rijk subsidie beschikbaar gesteld voor het project Internationale Solidariteit. Dit project bestaat voor het grootste deel uit trainingen voor kaderleden (shop stewards) van verschillende vakbonden in Zimbabwe. De ABVAKABO coördineert dit project namens de gezamenlijke bonden. 17

18 C. Communicatie De koerswijziging van het A+O fonds Rijk was in 2005 aanleiding om het communicatiebeleid en de communicatiemiddelen, zoals de website en de nieuwsbrief te herzien. In 2006 is het A+O fonds Rijk volop bezig geweest de communicatie verder te verbeteren zoals in 2005 in gang gezet. Er zijn in 2006 drie nieuwsbrieven uitgebracht. In de nieuwsbrieven worden projecten van het fonds nader belicht, met name door middel van het interviewen van medewerkers van de Rijksoverheid die hebben deelgenomen aan deze projecten. Daarnaast worden andere relevante zaken, zoals subsidiemogelijkheden nader toegelicht. De website van het A+O fonds Rijk wordt voortdurend voorzien van nieuwe informatie. De website is in eerste instantie bij uitstek het communicatiemiddel om actuele informatie over bijvoorbeeld bijeenkomsten en nieuwe producten te geven. Voor het weergeven van projectbeschrijvingen is gebruik gemaakt van de thema-indeling uit het beleidsplan. In 2006 is in het kader van kennisdeling een rondetafelbijeenkomst over resultaatgericht werken bij de rijksoverheid georganiseerd. Deelnemers van verschillende ministeries en externen wisselden van gedachten over manieren om resultaatgericht werken op de werkvloer te bevorderen. Er kwamen ook praktijkvoorbeelden aan bod, waaronder de Zuiderzeelijn van het ministerie van Verkeer en Waterstaat en het project Sturen op resultaat en ontwikkeling van het ministerie van BZK. 18

19 Bijlage Algemeen bestuur Werknemersvertegenwoordigers dhr. J.W.A. Dieten (ABVAKABO FNV), voorzitter; dhr. A.M.G. Lohman (CNV Publieke Zaak), per 25 september 2006 mw. S.Y. Dijxhoorn; dhr. P.J.F. Wulms (AC); dhr. W.B.M. Treu (CMHF), plv. voorzitter. Plaatsvervangers werknemersvertegenwoordigers dhr. G.A. van Velthuijsen (ABVAKABO FNV); dhr. R.G.W. Dael (CNV Publieke Zaak); mw. M. Wendt (AC); dhr. J.S. Hut (CMHF). Werkgeversvertegenwoordigers mw. V.J.A. Frinking (Ministerie van BZK), secretaris/penningmeester; dhr. P.J. Ierschot (Ministerie van Justitie); dhr. P.W.M. Bots (Belastingdienst); dhr. L.D.P. Lombaers (Ministerie van BZK). Plaatsvervangers werkgeversvertegenwoordigers dhr. P. van der Parre (Ministerie van BZK); dhr. J.M. Haringman (Ministerie van Justitie); dhr. M.J.K. van Butselaar (Belastingdienst); dhr. A.J.F.M. Warffemius (Ministerie van BZK). Dagelijks bestuur dhr. J.W.A. Dieten (ABVAKABO FNV); mw. V.J.A. Frinking (Ministerie van BZK). Bureau A+O fonds Rijk Ambtelijk secretaris: Hanna Fisscher Plv. ambtelijk secretaris: Inge Jansen 19