WORKSHOP CONGRES JEUGD IN ONDERZOEK

Transcriptie

1

2 Workshop ADHD EN DRUK GEDRAG: DWARSE DENKWIJZEN OVER DE BESTE ZORG Sanne te Meerman & Maruschka Sluiter

3 Gemeentehuis Groenegat Zorg inkopen voor drukke kinderen met (vermoedelijk) ADHD Cara-care versus Drukennietstuk

4 Uw eerste hulp bij ADHD!! Door: Drs. Sanne te Meerman

5 Wat is ADHD? Is er altijd hulp nodig bij ADHD? Welke hulp is het beste bij ADHD?

6 Wat is ADHD? ADHD is een neurobiologische hersenstoornis Een neurodevelopmental disorder ADHD veroorzaakt hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratieproblemen Stoornis van de remfunctie

7 Oorzaken van ADHD

8 ADHD is erfelijk aangestuurd Tweelingstudies wijzen uit: ADHD is voor 60-80% erfelijk. De betrokkenheid van o.a. het DRD4-gen is in meta-studies bevestigd Door erfelijke aansturing Dopamine waarschijnlijk te snel opgenomen.

9 Is er altijd hulp nodig bij ADHD? Zweedse gevangenis: 40% van de gevangen heeft ADHD Nederlands onderzoek heeft aangetoond: Van ruim 100 mannen veroordeeld voor huiselijk geweld, 50% naast ADHD ook verslavingsproblemen en 30% een persoonlijkheidsstoornis. Ernstige beloop, geen licht probleem dat geen behandeling nodig heeft!!

10 Behandeling Methylphenidaat remt de heropname van dopamine in de synaps. (Ritalin, Concerta). Bij ADHD relatief tekort aan dopamine en noradrenaline. Dextro-amfetamine stimuleert afgifte dopamine

11 Behandeling Kan het zonder medicijnen? Medicijnen zijn het meest effectief voor de symptomen van ADHD.

12 Bedankt voor uw aandacht!

13 Drukennietstuk ADHD hersenstoornis ADHD = sociaal construct In the ADHD Social Construct Theory the idea is that ADD and ADHD are not biological or psychiatric disorders, but can be better explained by environmental causes or even the personality type of the person. Maatschappij bepalend

14

15 Gevolgen classificeren Negatief stempel: Mij mankeert iets = stigmatiserend Oorzaak in het individu: die kan zich gaan voelen en gedragen naar zo n ziektelabel Oplossing in het individu: kind verantwoordelijk en onderbelichting relationele en maatschappelijke factoren Walker et al. (2008) Sayal et al. (2010) Ben-Zeev et al. (2010)

16 Behandeling Kind niet behandelen alsof het een ziekte heeft kijk naar de omgeving! Maatschappij en directe omgeving: Armoede en achterstand bestrijden Sport betaalbaar en beschikbaar maken Investeren in buitenspeelruimte Veeleisende normen aanpassen Focus op talenten van kinderen Pleiten voor tolerantie van verschillen Bewustmaking burgers Investeren in onderwijs en leerkrachten Ouders versterken Et cetera

17 En nu? Bij welke zorgorganisatie moet de Commissie Jeugdzorg van de gemeente haar zorg inkopen? Cara-care versus Drukennietstuk

18 Stelling 1 ADHD veroorzaakt hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratieproblemen

19 ADHD veroorzaakt hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratieproblemen Naming versus Explaining Hij is druk en ongeconcentreerd en dat noemen we ADHD Hij is druk en ongeconcentreerd door zijn ADHD

20 ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder Aandachtsproblemen (5/6 vd 9) heeft vaak moeite de aandacht bij taken of spel te houden wordt vaak gemakkelijk afgeleid door externe prikkels lijkt vaak niet te luisteren als hij/zij direct aangesproken wordt Impulsiviteit en hyperactiviteit (5/6 vd 9) gooit het antwoord er vaak al uit voordat de vragen afgemaakt zijn heeft vaak moeite op zijn/haar beurt te wachten beweegt vaak onrustig met handen of voeten is vaak in de weer of draaft maar door Voor het 12 e levensjaar Op 2 of meer terreinen Beperkingen in het schoolse en sociale functioneren!

21 ADHD = een naam, een definitie BOGSAT diagnose Menselijke beslissingen -> hersenonderzoek

22 Stelling 2 Mensen met ADHD hebben afwijkende hersenen (kleinere hersendelen, minder dopamine)

23 Een kind met ADHD is door een tekort aan dopamine niet in staat om de belangrijke boodschappen te selecteren uit de stroom van informatie waarmee de hersenen Ik heb ADHD worden bestookt. Ik leerde van de dokter, dat dat Ook zien de hersenen van iemand met ADHD er iets anders uit. een Speciale stoornis gebieden isin je hersenen zijn dan wat kleiner dan normaal en je hersenen werken ook wat anders. Ik ben ermee geboren, 't is een stofje dat ik mis En daardoor ben ik vaak veel te Het is gebleken dat de neurotransmitters dopamine en noradrenaline in verminderde hoeveelheid voorkomen in het voorste gedeelte wild van en de hersenen veel te van druk ADHDpatiënten, de prefontaalkwabben.

24 Nieuwsbericht Radboud Nijmegen ADHD op vijf plekken in de hersenen zichtbaar Datum bericht: 16 februari 2017 Bij mensen met ADHD zijn vijf hersengebieden kleiner dan bij mensen zonder ADHD. De verschillen zijn het duidelijkst bij kinderen en minder groot bij volwassenen. Dit blijkt uit de grootste neuro-imaging studie tot nu toe bij mensen met ADHD. De gevonden verschillen kunnen de vertraagde hersenontwikkeling verklaren die karakteristiek is voor deze aandachtsstoornis. Het onderzoek is uitgevoerd onder leiding van Barbara Franke van het Radboudumc en op 16 februari gepubliceerd in Lancet Psychiatry.

25 Cohen s d: -.19: verwaarloosbaar effect 95% 95% overlap! ADHD: N = 1713 geen ADHD: N = 1529

26 Qiu et al., Am. J. Psychiatry, 2009

27 Hersenverschillen ADHD Dopamine Kleinere hersenen/ hersendelen Minder doorbloeding GROEPSGEMIDDELDEN!! Die voor verreweg de meeste individuen niet gelden

28 Stelling 3 Inmiddels weten we dat ADHD voor 60-80% in de genen zit

29 ADHD is voor 70 % genetisch bepaald en dus grotendeels aangeboren. Erfelijkheid speelt de belangrijkste rol en het is dus niet verwonderlijk dat je vaak hoort dat ADHD in de familie zit. Richtlijn ADHD bij volwassenen (2015): ADHD is in hoge mate erfelijk. Dit is aangetoond in zowel tweeling-, adoptie-, als familieonderzoek. Onderzoek bij monozygote tweelingen heeft aangetoond dat 30 genetische factoren verantwoordelijk zijn voor 60-80% van de variantie voor ADHD. Significante associaties werden geïdentificeerd voor verschillende kandidaatgenen, waaronder DAT1, DRD4, DRD5, 5HTT, HTR1B en SNAP25.. Uit erfelijkheidsonderzoek blijkt dat ADHD voor ongeveer 70% erfelijk bepaald is ADHD is voor 76% toe te schrijven aan genen Tweelingstudies hebben uitgewezen dat de erfelijkheid (het aandeel van genetische factoren in het ontstaan van een stoornis) ± 80% bedraagt. De invloed van erfelijkheid bij ADHD is vergelijkbaar met de invloed van erfelijkheid op de lichaamslengte, zo n 80%. Genen bepalen dus voor een belangrijk deel of ADHD zich bij een kind zal ontwikkelen of niet. Die genen hebben invloed op de hersenontwikkeling.

30 Tweelingstudies: 70-80% Moleculaire studies: <10%

31 Vaak worden eerst de hoge percentages uit tweelingstudies genoemd, waarna een indrukwekkende opsomming van bij ADHD betrokken genen volgt: TPH-2, SLC6A4, CHRNA4 and GRIN2A. Dit wekt de suggestie dat bekend is dat deze genen ADHD verklaren, terwijl ze in werkelijkheid heel zwak geassocieerd zijn met ADHD. Sanne te Meerman, promovendus Orthopedagogiek RuG

32 Stelling 4 ADHD is een sociaal construct

33 Stelling 5 Een label is stigmatiserend

34 Stelling 6 ADHD is een opvoedingsprobleem

35 Stelling 7 Wanneer een kind gediagnosticeerd is met ADHD is het belangrijk dat hij hiervoor medicatie krijgt

36 Medicatie? Effecten? Bijwerkingen? Lange termijn? - Alleen tijdelijk (hooguit 2 jaar) onderdrukken ongewenst gedrag - Sociaal en schools functioneren verbetert niet - Bijkomende problemen worden niet voorkomen - Bij langdurig gebruik wel groeivertraging - Risico hart- en vaatproblemen Rapport Gezondheidsraad 2014 MTA study 2017 Hennissen, L. & Adduce Consortium (2017)

37 Stelling 8 Een diagnose ADHD is nodig om te bepalen welke behandeling je in kunt zetten

38 Drukennietstuk Stepped diagnosis + Stepped care Licht waar het kan, zwaar waar het moet Stepped diagnosis: Pas classificeren als behandeling zonder classificerend label onvoldoende helpt Stepped care: Voorlichting, oudertraining en leerkrachttraining als eerste stappen in de behandeling

39 En nu? Bij welke zorgorganisatie moet de Commissie Jeugdzorg van de gemeente haar zorg inkopen? Cara-care versus Drukennietstuk

40 Bedankt voor uw deelname!

41 Referenties ADHD Health (2018). ADHD Social Construct Theory. Geraadpleegd op 16 mei 2018 van Baughman Jr, F. A. (2006). The ADHD fraud: How psychiatry makes" patients" of normal children. Trafford Publishing. Ben-Zeev, D., Young, M. A., & Corrigan, P. W. (2010). DSM-V and the stigma of mental illness. Journal of Mental Health, 19(4), Collective Evolution (2016). ADHD is a fake disorder says neurologist-turned-author. Geraadpleegd van First, M. B., A. Frances, and H. A. Pincus. "DSM-IV-TR guidebook: The essential companion to the diagnostic and statistical manual of mental disorders, text revision." (2004). Gezondheidsraad (2014). Gezondheidsraad. ADHD: medicatie en maatschappij. Den Haag; publicatienr. 2014/19. ISBN

42 Referenties Hennissen, L., Bakker, M. J., Banaschewski, T., Carucci, S., Coghill, D., Danckaerts, M.,... & Nagy, P. (2017). Cardiovascular effects of stimulant and non-stimulant medication for children and adolescents with ADHD: a systematic review and meta-analysis of trials of methylphenidate, amphetamines and atomoxetine. CNS drugs, 31(3), Hoogman, M., Bralten, J., Hibar, D. P., Mennes, M., Zwiers, M. P., Schweren, L. S.,... & de Zeeuw, P. (2017). Subcortical brain volume differences in participants with attention deficit hyperactivity disorder in children and adults: a cross-sectional mega-analysis. The Lancet Psychiatry, 4(4), Keizer, B. (2017, 26 mei). Het idee dat psychische problemen neurologisch van aard zijn is een misvatting. Trouw. Geraadpleegd van Kooij, S., and S. Otten-Pablos. "Hypersapiens." Praktische gids voor mensen met ADHD. Houten: Unieboek/Het Spectrum (2013). Saul, R. (2014). ADHD does not exist: The truth about attention deficit and hyperactivity disorder. New York: Harper Wave.

43 Referenties Sayal, K., Owen, V., White, K., Merrell, C., Tymms, P., & Taylor, E. (2010). Impact of early school-based screening and intervention programs for ADHD on children's outcomes and access to services: follow-up of a school-based trial at age 10 years. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 164(5), Swanson, J. M., Arnold, L. E., Molina, B. S., Sibley, M. H., Hechtman, L. T., Hinshaw, S. P.,... & Nichols, Q. (2017). Young adult outcomes in the follow up of the multimodal treatment study of attention deficit/hyperactivity disorder: symptom persistence, source discrepancy, and height suppression. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 58(6), Timimi, S., & Taylor, E. (2004). ADHD is best understood as a cultural construct. The British Journal of Psychiatry, 184(1), 8-9. Verhaeghe, P. (2008). ADHD wordt een levensstijl. WELISWAAR (BRUSSEL), (84), Verhaeghe, P. (2011). Niet iedere moeilijkheid is een stoornis. CVZ MAGAZINE, 14(3), Verhaeghe, P. (2009, 6 september). ADHD is boerenbedrog. VPRO Boeken. VPRO Walker, J. S., Coleman, D., Lee, J., Squire, P. N., & Friesen, B. J. (2008). Children's stigmatization of childhood depression and ADHD: magnitude and demographic variation in a national sample. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 47(8),