Psychische stoornissen en de beperkte houdbaarheid van diagnostische etiketten

Transcriptie

1 Psychische stoornissen en de beperkte houdbaarheid van diagnostische etiketten Frits Boer emeritus hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie Logacom Kenniscongres 11 december 2012

2 Psychische stoornissen en de beperkte houdbaarheid van diagnostische etiketten Frits Boer emeritus hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie Logacom Kenniscongres 11 december 2012

3 Psychische stoornissen Ouders of leerkrachten hebben last van of zijn bezorgd over - het gedrag, of - de ontwikkeling van het kind

4 Psychische stoornissen Ouders of leerkrachten rapporteren deze lastige of zorgelijke verschijnselen: symptomen

5 Psychische stoornissen Symptomen die vaak samen worden gezien, worden gegroepeerd tot syndromen. Indien van syndroom de oorzaak en het beloop bekend zijn, spreken we van ziekte.

6 Psychische stoornissen Symptomen: Hoge koorts, hoesten, verkoudheid en rode ogen Witte vlekjes met een rode stip aan de binnenkant van de wangen Vlekken op het gezicht, in de nek en de hals Na verloop van tijd een bijna egaal rode huid Samen: Syndroom Oorzaak: paramyxovirus uit geslacht Morbillivirus Syndroom + oorzaak = ziekte (Mazelen)

7 Psychische stoornissen In psychiatrie nog geen ziektes bekend Alle stoornissen zijn syndromen Het zijn afgesproken combinaties van symptomen, maar later zal blijken dat sommige combinaties niet kloppen

8 Drie diagnostische groepen Emotionele stoornissen Gedragsstoornissen Angststoornissen Ontwikkelingsstoornissen Stemmingsstoornissen Obsessievecompulsieve stoornissen Somatoforme stoornissen Gedragststoornissen Oppositioneel opstandige gedragsstoornis ADHD Spraak/taalstoornissen Leesstoornis Autisme spectrum stoornissen

9 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

10 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

11 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd ADHD Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

12 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

13 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd ASS Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

14 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

15 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Angststoornis Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

16 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

17 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Dwang Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

18 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

19 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd OCD autisme subtype Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

20 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

21 Een jongen van tien Speels, afleidbaar Kan op school slecht stilzitten Eenzelvig Wordt geplaagd door leeftijdgenoten als nerd Gewoon te speels? Buikpijn op schooldagen en piekeren de nacht ervoor Laat gaan spreken, maar kon toen snel hele stukken van reclameteksten herhalen Moet letters tellen van woorden in boek, waardoor hij niet opschiet met schoolwerk Kent alle automerken en vraagt aan onbekende als eerste wat voor auto hij heeft

22 Een jongen van tien Classificeren in de (kinder- en jeugd)psychiatrie: The Blind Men and the Elephant John Godfrey Saxe ( )

23 The Blind Men and the Elephant

24 The Blind Men and the Elephant

25 The Blind Men and the Elephant

26 The Blind Men and the Elephant

27 The Blind Men and the Elephant

28 The Blind Men and the Elephant

29 The Blind Men and the Elephant

30 The Blind Men and the Elephant

31 Er zijn altijd drukke kinderen geweest

32 Er zijn altijd drukke kinderen geweest

33 Er zijn altijd drukke kinderen geweest

34 En hoe werden zij genoemd? 1968 DSM II : Hyperkinetic Reaction of Childhood 1980 DSM III : Attention Deficit Disorder + or Hyperactivity 1987 DSM-III-R : Attention Deficit-Hyperactivity Disorder 1994 DSM-IV Attention-Deficit / Hyperactivity Disorder

35 En hoe werden zij genoemd? 1935 Child Psychiatry by Leo Kanner Chapter XXIX The Muscular System - General Motor Unrest Chapter XXXIII Thinking Difficulties - Lack of Attention; Lack of Concentration

36 2008

37 1985

38 1985

39

40 Attention Deficit Disorder +/- Hyperactivity (ADD +/- H) < 12 jaar: 1 à 2% In volwassenheid: meestal verdwenen

41 Attention Deficit Disorder +/- Hyperactivity (ADD +/- H) < 12 jaar: 1 à 2% In volwassenheid: meestal verdwenen Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD) <12 jaar: 5% In volwassenheid: nog bij 10-40% van de ADHD-kinderen

42 Attention Deficit Disorder +/- Hyperactivity (ADD +/- H) < 12 jaar: 1 à 2% In volwassenheid: meestal verdwenen Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD) <12 jaar: 5% In volwassenheid: nog bij 10-40% van de ADHD-kinderen Autisme Prevalentie: 4 à 5 per IQ: 12% normaal

43 Attention Deficit Disorder +/- Hyperactivity (ADD +/- H) < 12 jaar: 1 à 2% In volwassenheid: meestal verdwenen Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD) <12 jaar: 5% In volwassenheid: nog bij 10-40% van de ADHD-kinderen Autisme Prevalentie: 4 à 5 per IQ: 12% normaal Autism Spectre Disorders Prevalentie: 0,3 à 1 per 100 IQ: 30% normaal

44 Epidemie?

45 Diagnose: ja of nee? Nee, als het alleen maar een stigma is Ja, als het helpt goed onderzoek te doen Nee, als het normaliteit medicaliseert Nee, als het overbodige farmacotherapie met zich brengt Ja, als het ouders en kind iets zinvols vertelt over de problemen van het kind

46 Diagnose: ja of nee? Is een drukke jongen: Pietje Bel of ADHD-er? Is de filosoof Sören Kierkegaard een vreemde snuiter of een man met de stoornis van Asperger?

47 Diagnose: ja of nee? Ja, Nee *) wanneer het ouders en kind moet helpen toegang te krijgen tot goed onderwijs of een persoonsgebonden budget (* doorhalen wat niet van toepassing is

48 Diagnose: ja of nee? Bedenk: Stoornissen in de psychiatrie zijn geen ziekten, maar syndromen Syndroom is werkhypothese Syndroom afhankelijk bril onderzoeker Diagnose is beperkt houdbaar!

49 Dank voor uw aandacht