Fact sheet. Horeca in Amsterdam: minder cafés, meer restaurants. Amsterdam grootste horecacentrum van Nederland. nummer 2 maart 2005

Transcriptie

1 Fact sheet nummer 2 maart 2005 Horeca in Amsterdam: minder cafés, meer restaurants De oer-hollandse snackbar en het traditionele café zijn steeds minder in trek. Landelijk is hun aantal de laatste tien jaar met tien procent afgenomen, terwijl restaurants juist in opkomst zijn. Behalve met de veranderende smaak van het uitgaanspubliek is de horeca de laatste jaren ook hard geconfronteerd met de economische ontwikkelingen. De prijsstijgingen die ongeveer tegelijkertijd met de invoering van de euro werden doorgevoerd, zijn niet in goede aarde gevallen. Bovendien zorgt de economische recessie ervoor dat de consument minder te besteden heeft. Het zijn met name dorpscafés die op dit moment moeite hebben het hoofd boven water te houden, maar de meeste cafés verdwijnen in de steden. In deze fact sheet wordt gekeken hoe de samenstelling van de Amsterdamse horeca zich de laatste jaren heeft ontwikkeld in vergelijking met de rest van het land. Horecagelegenheden in Amsterdam, Amsterdam grootste horecacentrum van Nederland Amsterdam is verreweg het grootste uitgaansgebied in Nederland. Zo zijn 10% van de cafés in Nederland, 10% van alle restaurants, een derde van de coffeeshops en 8% van alle cafetaria s in de hoofdstad gevestigd. In totaal gaat het om horecagelegenheden. Dit is een stijging van 75% ten opzichte van de zestiger jaren. Het aantal hotels, restaurants en cafés per Amsterdammers is in dezelfde periode verdubbeld van 26 naar 53. Begin jaren negentig bereikte het aantal horecagelegenheden met haar hoogtepunt. Daarna is het aantal geleidelijk teruggelopen. In totaal zijn er 23 horecagelegenheden (0,6%) minder dan tien jaar geleden. De landelijke afname is met 1,4% ruim twee keer zo sterk ( ). De situatie in Amsterdam lijkt stabiel, maar de verschillen per

2 2 branche en stadsdeel zijn groot. Verreweg de meeste horeca is gevestigd in het centrum van de stad, op afstand gevolgd door de aangrenzende stadsdelen. In Nieuw West is het aantal horecagelegenheden nog weer beduidend lager. De laatste tien jaar is het aantal gelegenheden in de meeste stadsdelen gedaald. Procentueel gezien is deze afname in Amsterdam- Centrum en Westerpark met 1,5% het laagst en in Oost/Watergraafsmeer en Oud-West met 7% het sterkst. Aan de rand van de stad neemt het aantal horecagelegenheden toe. In Osdorp, Zeeburg en Zuideramstel zijn er vooral restaurants bijgekomen, terwijl in Slotervaart de meeste nieuwe gelegenheden snackbars zijn. Minder vestigingen, maar meer werkgelegenheid Ondanks de lichte daling van het aantal horecagelegenheden, is de werkgelegenheid in de sector met 40% gestegen. In 1994 nam de branche 4,7% (16.152) van alle banen in Amsterdam voor haar rekening. Door schaalvergroting en strengere controles op zwartwerken door de Belastingdienst werken er op dit moment officieel personen minimaal 12 uur per week in de Amsterdamse horeca. Dat is 5,5% van de totale werkgelegenheid in de stad. De nieuw ontstane werkgelegenheid bevindt zich voor het grootste deel (59%) in Amsterdam-Centrum en alleen in De Baarsjes en Oud-West is de werkgelegenheid in de horeca de laatste tien jaar licht teruggelopen. Meest voorkomende type horeca per stadsdeel en het totaal aantal horecagelegenheden, 2004 Voor alle soorten horeca geldt dat deze verreweg het vaakst zijn gevestigd in het centrum van Amsterdam en minder vaak voorkomen hoe verder je daar vandaan gaat. Per stadsdeel verschilt echter wel welk type horeca het meest voorkomt. In steeds meer stadsdelen beginnen de restaurants te overheersen: in Amsterdam Oud Zuid, Oost/Watergraafsmeer, Zuideramstel en Zeeburg was tien jaar geleden het café nog de meest voorkomende horecavorm en in Osdorp moet de snackbar nu zijn eerste plaats met het restaurant delen. De horeca is ook belangrijk voor de Amsterdamse arbeidsmarkt vanwege de laagdrempeligheid. Zo gaat het bijvoorbeeld om een jonge bedrijfstak. Naar schatting heeft één van de vijf werkende jongeren tussen de 18 en 24 jaar een baantje in de horeca. Onder 25-plussers ligt dit percentage nog maar op ruim 5%. Verder biedt de branche veel werk aan lager opgeleiden. Ongeveer 45% van de werknemers heeft maximaal mavo en 42% van de banen wordt vervuld door mensen met een middelbare opleiding. Ook is de horeca goed toegankelijk voor allochtonen: vier van de tien werkzame personen is niet van Nederlandse afkomst. Een ander opvallend

3 Mutaties in vestigingen en arbeidsplaatsen in de horeca, 2004 ten opzichte van kenmerk is dat de sector 20% van alle kleine baantjes van minder dan 12 uur per week verzorgt in Amsterdam. Aantal cafés daalt sneller dan gemiddeld Amsterdam telt kroegen. Terwijl in Nederland per inwoners gemiddeld 7 cafés staan, zijn dit er in Amsterdam 17 en in het centrum van de stad zelfs 83. In dit stadsdeel staat ruim de helft (53%) van alle Amsterdamse kroegen. Net als in de rest van het land daalt het aantal cafés in Amsterdam sinds halverwege de jaren negentig. Deze afname is met 19% zelfs sterker dan gemiddeld (17%) en wordt alleen overtroffen in Het Gooi en Vechtstreek, Delfzijl en Haarlem. Binnen Amsterdam vormen de stadsdelen Amsterdam-Noord, Osdorp en Slotervaart een uitzondering doordat in alledrie tegenwoordig twee cafés meer zijn gevestigd dan tien jaar geleden. In de overige stadsdelen is het aantal cafés gedaald. De meeste cafés verdwenen uit Amsterdam-Centrum (132; 17%) en Amsterdam Oud Zuid (61; 19%). Procentueel gezien is de afname echter het sterkst in Geuzenveld- Slotermeer, waar 44% (7) van de cafés verdween. Cafés naar medewerkers in Amsterdam, 1994 en 2004 Het zijn vooral de kleine (buurt)cafés die verdwijnen. Van alle Amsterdamse cafés wordt in 2004 nog maar een kwart (26%) gerund door één persoon, tegenover 38% in Bijna een derde van de cafés heeft nu meer dan drie medewerkers, terwijl dit in 1994 nog 18% was. In plaats van mensen in 1994, werken er nu (+37%) mensen in één van de Amsterdamse cafés. Meer en meer verschillende restaurants Voor ongeveer elk café dat sluit, komt er een restaurant terug in de stad. Terwijl er 297 cafés minder zijn dan in 1994, zijn er 337 restaurants bijgekomen. Het aantal restaurants en cafés is hiermee nagenoeg gelijk geworden (respectievelijk en 1.252) en het ziet er naar uit dat restaurants op zeer korte termijn de meest

4 Restaurants naar soort keuken in Amsterdam, Bron: Restaurantgids van Amsterdam (1975), Culinaire speurder (1988), Amsterdam op zak (1993) en Restaurantgids Dinnersite (2004) voorkomende horecavorm in Amsterdam zullen zijn. De branche groeide de afgelopen tien jaar met 27%. In dezelfde periode is de werkgelegenheid met bijna driekwart (72%) gestegen en werken er in personen in restaurants in Amsterdam. Een derde van de nieuwe restaurants heeft zich gevestigd in het centrum. Van de andere stadsdelen hebben Amsterdam Oud Zuid (67) en Oost/Watergraafsmeer (34) er de meeste restaurants bij gekregen. Geuzenveld-Slotermeer en Zuidoost zijn de enige stadsdelen waar het aantal restaurants is afgenomen (beide met 1). Veel van de nieuwe restaurants vallen onder de categorie eetcafé. De laatste 20 jaar is hun aantal ongeveer verviervoudigd tot 166 in In de tachtiger jaren stijgt de variëteit in de restaurants in Amsterdam enorm. Zo openen in die tijd de eerste Mexicaanse en Thaise restaurants hun deuren en maakt Amsterdam voor het eerst kennis met bijvoorbeeld de Libanese of Peruviaanse keuken. De Chinees is dan nog steeds het verreweg meest voorkomende type restaurant, maar hun aantal neemt aan het einde van de jaren 80 wel voor het eerst af. Het is pas sinds kort dat de Chinezen hun eerste plaats af hebben moeten staan. De laatste tien jaar zijn er steeds meer restaurants gekomen die niet gespecialiseerd zijn in één bepaalde keuken. Deze zogenaamde internationale restaurants zijn tegenwoordig het sterkst vertegenwoordigd in Amsterdam, gevolgd door de Italianen. Ondanks de daling van het aantal Chinese restaurants, blijft Aziatisch eten geliefd. Zowel het aantal Thaise, Indiase, Japanse als Indonesische restaurants is de laatste tien jaar sterk gegroeid (respectievelijk 82%, 66%, 71% en 29%). Ook de keukens van de grootste etnische groepen in Amsterdam nemen in populariteit toe. De Turkse restaurants zijn aan een tweede ronde begonnen. Toen na de zeventiger jaren de Turkse restaurants, toen nog vaak met buikdanseres, minder populair werden, stapten veel Turken over op Italiaanse pizza s. De Turkse restaurants komen nu echter weer terug en ook de Turkse pizza staat steeds vaker op het menu bij de pizzeria. Marokkaanse restaurants komen pas de laatste jaren echt in beeld. Volgens de restaurantsite iens.nl biedt een beetje uitgaansgebied in Amsterdam de keus uit zo n 24 verschillende soorten restaurants. Dit geldt bijvoorbeeld voor De Pijp, het Rembrandtplein en de Jordaan. In de stadsdelen Zuidoost en Zeeburg is de keuze met negen keukens het meest beperkt. Op dezelfde site scoort in Rotterdam de wijk Scheepvaartkwartier het hoogst met 22 soorten eetgelegenheden.

5 Steeds minder snackbars Het aantal snackbars in Amsterdam is de laatste tien jaar 16% gedaald tot 687 in Dit is een iets sterkere daling dan in heel Nederland (-15%). Ook voor deze horecavoorziening geldt weer dat deze het meest voorkomt in het centrum. Verder kan men in Oud-West en Amsterdam Oud Zuid op relatief veel plaatsen terecht voor een snack. In deze stadsdelen staan respectievelijk 13 en 11 cafetaria s per inwoners. Dit is twee keer zoveel als het landelijk gemiddelde (5,6). In de westelijke tuinsteden en Zeeburg zijn de minste cafetaria s te vinden. Alleen in Osdorp en Slotervaart nam het aantal cafetaria s de afgelopen tien jaar toe. De meeste cafetaria s verdwenen uit Oost/Watergraafsmeer en Amsterdam-Noord. Alleen geen coffeeshop in Zuidoost Een uitgaansgelegenheid die nergens ter wereld zo veel voorkomt als in Amsterdam is de coffeeshop. In 1972 opende de eerste haar deuren en begin jaren negentig waren er naar schatting 550 in de hoofdstad gevestigd. Om deze snelgroeiende branche te beheersen en de overlast te beperken, zijn in 1991 landelijk een aantal criteria voor coffeeshops opgesteld en hebben de gemeenten gaandeweg meer mogelijkheden gekregen een eigen coffeeshopbeleid te voeren. Dit heeft er toe geleid dat het aantal coffeeshops in Amsterdam meer dan gehalveerd is tot 249 in De afname sinds 1998 bedraagt 17%. Landelijk is het aantal coffeeshops sinds 1997 twee keer zo snel teruggelopen (36% tot 754). Het aantal coffeeshops kan niet worden uitgebreid, tenzij er ergens onvoldoende zijn om in de vraag naar softdrugs te voorzien. Om deze reden komt er binnenkort weer een coffeeshop in Zuidoost dat op dit moment het enige stadsdeel is zonder coffeeshop. In de stad zijn in de negentiger jaren drie gebieden aangewezen waar overconcentraties van coffeeshops voorkomen. Het gaat om een aantal straten in het centrum, de Gerard Doubuurt en de Javastraat. Het uitsterfbeleid in deze gebieden heeft er onder andere toe geleid dat sinds 1996 het aantal coffeeshops in de Gerard Doubuurt is gedaald van 24 naar 8. 5 Coffeeshops per stadsdeel, Bron: OOV

6 6 Amerikaans lunchen Amerikaanse bagel op het menu hebben staan. Een vrij nieuw fenomeen in de horeca is Deze moderne lunchplekken beperken zich niet de opkomst van ketens die gespecialiseerd zijn tot het centrum, maar duiken op in wijken waar in koffie en lunchrooms die vooral de veel welgestelden wonen. Koffie- en/of bagelketens in Amsterdam Colofon Weesperstraat VN Amsterdam Telefoon Fax Auteur: Lieselotte Bicknese