Fact sheet. Winkelaanbod in Amsterdam tussen 1996 en 2003

Transcriptie

1 Fact sheet nummer 2 augustus 24 Winkelaanbod in Amsterdam tussen 1996 en 23 In 22 had Amsterdam ruim 5.5 winkels. Hoewel sinds 1996 het winkelareaal in vierkante meters met 16% toenam, daalde het aantal vestigingen met 8%. Het aantal winkels met dagelijkse goederen daalde zelfs met 17%. Ook landelijk is deze dalende tendens zichtbaar. In stadsdeel Amsterdam-Centrum bleef het winkelaanbod vrijwel constant, in tegenstelling tot het aantal winkels in de rest van de stad ( 16%). De naoorlogse stadsdelen zagen een groei van 3%. De grotere winkelcentra buiten de ring A1 worden met het rapportcijfer 7 het best beoordeeld door de Amsterdammers. Deze fact sheet behandelt de ontwikkelingen in de samenstelling en spreiding van het winkelaanbod in Amsterdam in de periode Ontwikkelingen in het winkelaanbod in Amsterdam, % Amsterdam Stadsdeel Centrum Stad binnen ring A1 Stad buiten ring A1 Totaal winkelaanbod Dagelijks winkelaanbod Niet-dagelijks winkelaanbod Huidig winkelaanbod In 22 waren in Amsterdam winkels. Van deze winkels is 28% gespecialiseerd in dagelijkse goederen, ofwel voedings- en genotmiddelen. De overige 72% van de detaillisten verkoopt nietdagelijkse goederen. Veruit de meeste winkels (1.725) zijn te vinden in stadsdeel Amsterdam- Centrum, gevolgd door Amsterdam Oud Zuid (981). Stadsdeel Amsterdam-Centrum kent een zeer hoog percentage niet-dagelijks winkelaanbod (83%). De stadsdelen Westerpark, Bos en Lommer en Zeeburg hebben juist een relatief laag aandeel niet-dagelijkse goederen. Het aandeel filiaalbedrijven, winkels die behoren tot een keten dan wel winkels die bij een samenwerkingsverband zijn aangesloten, is met 36% lager in het gebied binnen de ring A1 (met uitzondering van de stadsdelen Amsterdam-Centrum en Amsterdam-Noord) dan buiten de ring A1 (48%).

2 Winkels en winkels per 1. inwoners per stadsdeel, 1996 en Fact sheet pagina Winkels Winkels per 1. inwoners Amsterdam-Centrum Amsterdam Oud Zuid Oud-West Oost/Watergraafsmeer Zuideramstel Amsterdam-Noord Zuidoost De Baarsjes Osdorp Westerpark Bos en Lommer Geuzenveld-Slotermeer Slotervaart Zeeburg Winkels 1996 Winkels 22 Winkels per 1. inwoners 1996 Winkels per 1. inwoners 22 De voorkeur van ketenbedrijven gaat uit naar relatief grote winkelpanden. In Amsterdam maakt 4% van de winkels deel uit van een keten. Amsterdam heeft 84. m 2 winkelvloeroppervlak. 1 Zo gemeten bestaat 18% uit dagelijks en 82% uit niet-dagelijks winkelaanbod. Het gemiddeld vloeroppervlak per winkel bedraagt 167 m 2. Door de stedenbouwkundige opzet ligt in de oudere stadsdelen het gemiddeld vloeroppervlak met 128 m 2 aanzienlijk lager dan in de naoorlogse stadsdelen (287 m 2 ). Winkels met dagelijkse goederen hebben gemiddeld minder ruimte tot hun beschikking (149 m 2 ) dan winkels met niet-dagelijkse goederen (171 m 2 ). Het aandeel niet-dagelijks winkelaanbod in winkelmeters van de stadsdelen binnen de ring A1 is met 76% lager dan de stadsdelen buiten de ring A1 (81%). Per 1. inwoners zijn gemiddeld 75 winkels beschikbaar, waarvan 21 met een dagelijks aanbod en 54 met een niet-dagelijks aanbod. Zowel voor het dagelijks als niet-dagelijks winkelaanbod zijn per 1. inwoners wederom de meeste winkels in stadsdeel Amsterdam-Centrum aanwezig, respectievelijk 38 en 18 winkels. De spreiding van het dagelijks winkelaanbod laat een ruimtelijke differentiatie zien: de grootste concentraties bevinden zich in het gebied binnen de ring A1, terwijl de meest stadsdelen aan de gemeentegrens een lager aantal food-winkels kennen. Stadsdelen met een winkelcentrum op stadsdeelniveau hebben met gemiddeld 44 winkels een ruimer niet-dagelijks winkelaanbod dan de 31 winkels in de overige stadsdelen. Winkelgebieden in Amsterdam De winkelstructuur van Amsterdam kenmerkt zich door een opbouw in drie delen. Kenmerkend voor elk van deze delen is dat er naast de omvang in vierkante meters een specifieke branchemix en specialisatie van de winkels bestaat. Het kernwinkelgebied van stadsdeel Amsterdam-Centrum met (inter)nationale uitstraling en toeristisch-recreatieve functie. Dit zijn globaal de winkelgebieden Nieuwendijk, Kalverstraat en Leidsestraat met een uitloop naar de P.C. Hooftstraat in Amsterdam Oud Zuid. De winkels karakteriseren zich door een grote diversiteit en specialisatie. De winkelfunctie is sterk gemengd met horeca, amusement en dienstverlening. Een zestal grote winkelgebieden (stadsdeelwinkelcentra), die ook consumenten van buiten het directe verzorgingsgebied aantrekken. Het betreffen de winkelcentra met regionale uitstraling Boven t IJ en de Amsterdamse

3 3Fact sheet pagina De winkelgebieden van Amsterdam Westpoort Klaprozenweg Boven t IJ Kernwinkelgebied Kinkerstraat/Bilderdijkstraat Osdorpplein Ferdinand Bolstraat Schinkel Gelderlandplein Amstel I Kernwinkelgebied/binnenstad Winkelcentrum met regionale functie Groot winkelcentrum/stadsdeelcentrum Winkelcentrum/stadsdeelcentrum Perifere detailhandelslocatie Grootschalige detailhandelslocatie Amsterdamse Poort Arenaboulevard Poort en vier winkelcentra met een groot aanbod van niet-dagelijkse goederen, namelijk Osdorpplein, Gelderlandplein, Kinkerstraat en Ferdinand Bolstraat. De twee laatste winkelgebieden staan echter onder druk. Het zijn oude winkelstraten die matige parkeergelegenheid hebben. Door hun langgerektheid is de bewinkeling verspreid, waardoor een sterke differentiatie in de kwaliteit van het winkelaanbod bestaat. Overige winkelgebieden; dit zijn wijk- en buurtwinkelcentra voor de dagelijkse boodschappen. Tevens ontstonden in de detailhandel nieuwe ontwikkelingen die bijdroegen aan een sterker gedifferentieerd winkelaanbod. Perifere en Grootschalige Detailhandelsvestigingen (PDV en GDV) 2. Amsterdam telt vier grotere PDV-locaties, namelijk de Klaprozenweg (Amsterdam-Noord), Schinkel (Amsterdam Oud Zuid), Amstel I (Oost/ Watergraafsmeer) en Westpoort. Westpoort is het recentst ontwikkeld als PDV-locatie. De PDV-branche concentreert zich op het meubelsegment. In 2 heeft Amsterdam met de Arenaboulevard een eerste stap gezet met de ontwikkeling van grootschalige detailhandel. De meeste winkels behoren tot het thema wonen en zijn gevestigd in de Villa Arena, een woonmall. Traffic Centra: dit zijn winkelgebieden op en rond knooppunten die profiteren van passagiersstromen en gericht zijn op het gemak voor de reiziger. In Amsterdam zijn deze traffic centra met name ontstaan op de grotere intercity stations. Waardering winkelgebieden Het functioneren van winkelvoorzieningen hangt samen met de waardering die consumenten hebben voor verschillende aspecten van een winkelgebied. De grootste differentiatie in de waardering geldt de parkeergelegenheid. Deze krijgt in winkelgebieden buiten de ring gemiddeld het rapportcijfer 7,3. Amsterdammers waarderen het parkeren bij de grote naoorlogse winkelcentra het meest (7,5). Winkelgebieden binnen de ring A1 daarentegen scoren met gemiddeld een 5,2 voor de parkeervoorzieningen vrij matig. Het parkeren in de oudere stadsdeelcentra de Kinkerstraat en Ferdinand Bolstraat wordt met een 4,3 nog lager gewaardeerd. Ook Stadsdeel Amsterdam-Centrum krijgt een slechte beoordeling voor de geboden parkeermogelijkheden. Veel bezoekers zijn echter toeristen en dagjesmensen, voor wie de parkeergelegenheid minder van belang is.

4 Waardering winkelgebieden naar type winkelgebied, 22 Parkeren 4 Fact sheet pagina Keuze non-food Keuze food Aankleding en inrichting Gemiddeld Kernwinkelgebied Centrum Stadsdeelcentra binnen ring A1 Buurt- en wijkwinkelcentra Stadsdeelcentra buiten ring A1 Amsterdam De grote winkelcentra buiten de ring A1 worden door Amsterdammers met gemiddeld een 7 het best beoordeeld. Ook de winkelgebieden binnen de ring A1 worden over een reeks van aspecten vrij goed beoordeeld, met uitzondering van de parkeervoorzieningen. In overeenstemming met de hoeveelheid winkels met niet-dagelijkse goederen, is de waardering voor de keuzemogelijkheden in het niet-dagelijks winkelaanbod hoger in het kernwinkelgebied van stadsdeel Amsterdam-Centrum (7,2) en de stadsdeelcentra (6,9) dan in de buurt- en wijkwinkelgebieden (5,8). Ontwikkelingen in het aantal winkels per buurtcombinatie, Buiten beschouwing Toename >2% Toename 5% - 2% Continuïteit 5% - 5% Afname 5% - 2% Afname >2%

5 5Fact sheet pagina Ontwikkelingen in het aantal zelfstandige winkels en filiaalbedrijven per type winkelgebied, % Kernwinkelgebied Centrum Stadsdeelwinkelcentra Buurt- en wijkwinkelcentra Totaal winkels Zelfstandige winkels Filiaalbedrijven Ontwikkelingen in het winkelaanbod van Het aantal winkels in Amsterdam is tussen 1996 en 23 met 8% afgenomen, van tot winkels. Met name stadsdelen in de 19e eeuwse en vroeg 2e eeuwse gordel ten westen van de binnenstad zagen in deze periode een afnemend winkelaanbod: Westerpark (32%), Bos en Lommer (21%), De Baarsjes (19%) en Oud-West (15%). De stadsdelen binnen de ring A1 als geheel laten een daling van het aantal winkels van 16% zien; stadsdeel Amsterdam-Centrum daarentegen heeft met een daling van slechts 2% een vrijwel constant blijvend winkelaanbod. Stadsdeel Amsterdam-Centrum en stadsdeel Amsterdam Oud Zuid (Museumkwartier) kennen daarnaast als enig stadsdelen het toeristisch regime: de zondagopenstelling. Door thematisering van de detailhandel ontstonden in de Binnenstad enkele deelwinkelgebieden met een eigen sfeer en aantrekkingskracht, zoals de Negen Straatjes en de Spiegelgracht. De naoorlogse stadsdelen laten een groeiend winkelaanbod zien (3%): Osdorp (17%), Zuidoost (13%) en Zeeburg (3%). Hier zijn bestaande winkelcentra uitgebreid (zoals het Osdorpplein) en nieuwe winkelcentra gerealiseerd (zoals de Arenaboulevard en Brazilië). Het beschikbare aantal winkels per 1. inwoners daalt relatief sterker (1%) dan de absolute daling van 8%. De oorzaak is een afname in het totaal aantal winkels in combinatie met winkelaanbod bij nieuwbouwlocaties (zoals het KNSM-eiland en de Aker) dat klein is in verhouding tot het aantal mensen dat daar woont. Dagelijks en niet-dagelijks winkelaanbod naar branche Het aantal winkels in de dagelijkse sector daalde sinds 1996 met 17%. Het betreft met name de voedingspeciaalzaken, zoals slagerijen, kaaswinkels en groente- en fruitzaken. Het aantal supermarkten bleef met een daling van 2% vrijwel constant. Amsterdammers besteden driekwart van het budget voor de dagelijkse boodschappen bij de supermarkt. De van oudsher sterk vertegenwoordigde (traditionele) speciaalzaken zien hun positie ten opzichte van supermarktformules verzwakken. Het aantal zelfstandige winkels met dagelijkse producten in de buurt- en wijkwinkelgebieden nam het sterkst af (23%). Delicatessenwinkels, zoals traiteurs, laten daarentegen wel een groei zien (18%). Momenteel bevindt 65% van deze winkels zich in de stadsdelen Amsterdam-Centrum en Amsterdam Oud Zuid. Ook het niet-dagelijks winkelaanbod laat een daling zien met 4%. Dit zijn met name de boeken-, tijdschriften- en tabakswinkels (19%) en de kleding en modezaken (7%). De telecommunicatiebranche groeit daarentegen met 13%. Dit zijn winkels van mobiele telefoonproviders en belwinkels. Het aandeel van filiaalbedrijven is toegenomen van 36% tot 4%. De oorzaak ligt niet een toename van het aantal winkels dat tot een formule behoort (2%), maar in een daling van het zelfstandig ondernemerschap (13%). In de stadsdeelwinkelcentra groeide het aantal filiaalbedrijven met gemiddeld 4%. De groei van het aantal filiaalbedrijven is met name te danken aan drogisterijformules en telefoonwinkels.

6 Ontwikkelingen in het winkelaanbod van buurt- en wijkwinkelgebieden, Fact sheet pagina Dagelijks winkelaanbod Zelfstandige winkels Niet-dagelijks winkelaanbod Filiaalbedrijven Buurt- en wijkwinkelgebieden onder druk De ontwikkelingen vanaf 1996 wijzen in de richting van het verdwijnen van de traditionele zelfstandige winkels die van oudsher gevestigd zijn in de buurt- en wijkwinkelcentra. De sterkste afname in het winkelaanbod (1%) concentreert zich dan ook hier. Het aantal leegstaande winkelpanden is met 3,3% eveneens hoger dan in de stadsdeelwinkelcentra (3%) en het kernwinkelgebied (1,5%). De buurt- en wijkcentra staan als gevolg van draagvlakvermindering door een lagere woningbezetting en grotere mobiliteit van de consumenten steeds meer onder druk, terwijl het winkelaanbod bij winkelcentra van een hogere orde (stadsdeelwinkelcentra) wel uitgebreid is (1%). Evident is echter dat de relatieve positie van buurt- en wijkwinkelcentra verslechtert ten opzichte van de grotere winkelgebieden in Amsterdam. Colofon Weesperstraat VN Amsterdam Telefoon Fax algemeen@os.amsterdam.nl Geraadpleegde bronnen: Dienst Onderzoek en Statistiek (23) Rapport Winkelaanbod in Amsterdam. Beleid, overzicht en dynamiek. Dienst Onderzoek en Statistiek (22) Winkelen en detailhandel. Uitkomsten consumentenenquête Dienst Economische Zaken (21) Detailhandel in balans. Auteur: Elise Bos Eyssen 1 Winkelvloeroppervlak = verkoopvloeroppervlak (v.v.o.) = de door het publiek betreedbare ruimte 2 PDV is detailhandel die vanwege de aard van de branche op perifere locaties uitgevoerd mag worden, dan wel detailhandel waarvan is aangetoond dat deze ruimtelijk niet inpasbaar is in bestaande winkelgebieden. GDV zijn winkels met een vloeroppervlak >15m 2.