Meerkunners in de klas Professionaliseringsprogramma Zuidoost 7 oktober Annerose Groot
Startactiviteit Kom zo dicht mogelijk bij 84 met deze getallen: 2, 3, 6 en 8. Gebruik alle getallen slechts één keer. Verzin zoveel mogelijk overeenkomsten tussen een kleerhanger en een koekoeksklok. 12-10-2015 www.hetabc.nl 2
Vooroordelen? Vooroordelenspel 12-10-2015 www.hetabc.nl 3
Opzet serie Vier bijeenkomsten die een brede basis bieden omtrent de leerlingen op school die meer aankunnen dan het reguliere lesprogramma hen biedt (de zogenaamde meerkunners). 1. de kenmerken en risico s van deze specifieke groep leerlingen. Welk gedrag laten zij zien in de klas? Wat zijn onderpresteerders en wat kun je daarmee doen? 2. Meer verdieping. Type meerkunners en het begrip mindset. 3. Praktisch ingericht: werkvormen en materialen. Compacten van de reguliere lesstof en goede vormen van verbreden en verdiepen (verrijken). 4. De sociaal-emotionele kant en een eerste aanzet tot het opzetten van een plusklas /beleid op school.
Veel voorkomende kenmerken Vroege spraak- taalontwikkeling Vaak jong een grote woordenschat en maakt langere zinnen Brede belangstelling Breed geïnteresseerd Honger naar kennis Wil het naadje van de kous weten Goed geheugen Ook goed in toepassen van geleerde kennis Maakt snelle denkstappen Minder herhaling nodig Intense beleving Situaties en ervaringen komen meer binnen
Veel voorkomende kenmerken Opvallend gevoel voor humor Begrijpt de grapjes van de leerkracht wél Sterk rechtvaardigheidsgevoel Niet alleen bij zichzelf, maar ook bij anderen Kritisch naar zichzelf en anderen Risico op ontwikkelen van faalangst, moeite met samenwerken Scherp waarnemingsvermogen Ook gevoelig voor authenticiteit van leerkracht/ouder Denkt buiten de reguliere kaders ( out of the box ) Als dit niet gestimuleerd wordt, verdwijnt dit 12-10-2015 www.hetabc.nl 6
Veel voorkomende kenmerken kleuters 0 tot 2 jaar Peuter Kleuter Alertheid Praten met lettergrepen (vroeg) of direct foutloos praten (laat) Hooggevoeligheid Snelle motorische ontwikkeling Wil geprikkeld worden Snel begrip voor gesproken taal Legt vroeg relatie tussen oorzaak en gevolg Kent veel begrippen en tegenstellingen Interesse in levensbeschouwelijke zaken Begrijpt meervoudige opdrachten en voert deze uit Vertoont angsten die bij oudere kinderen horen Sterk geheugen Vraagt veel en vraagt door Grote belangstelling Maken grote denk- en leerstappen Sterk probleemoplossend vermogen en creatieve oplossingen Oude kennis integreren met reeds opgedane kennis Taalvaardig en kunnen spelen met taal (taalgrapjes) Doorzettingsvermogen Perfectionistisch Kan op motorisch vlak opvallen 12-10-2015 www.hetabc.nl 8
Andere manier van denken? www.hetabc.nl 9 12-10-2015
Veel voorkomende kenmerken Neem een leerling (meerkunner) in je hoofd Schrijf voor jezelf op waarom je denkt dat dit kind een meerkunner is / was Kun je een voorbeeld geven van kenmerken waar dat uit blijkt / bleek 12-10-2015 www.hetabc.nl 10
Mogelijke risico s Last van veel denken Piekeren, doordenken, moeite met inslapen Sociaal isolement Minder aansluiting klasgenoten Kans op onderpresteren Aanpassingsgedrag of gedragsproblematiek Demotivatie om te leren Met risico tot schooluitval
Mogelijke risico s Denk nog eens aan de leerling van net: Waren of zijn de risico s aanwezig? Waar uit / uitte zich dit in?
Intelligentiescores
Criteria 1. Groot ontwikkelingspotentieel 2. Sterk creërend (denk)vermogen 3. Gedrevenheid
Triadisch model Renzulli/Mönks Motiverend / belemmerende factoren
Onderpresteerders Kenmerken (SLO) Grote en uitzonderlijke kennis Grote interesse Afnemende schoolprestaties Positief thuiswerk Grote verbeelding Hoge mate van sensitiviteit Negatief gedrag Haperende sociaal emotionele ontwikkeling Geringe hersenkrakersgerichtheid Negatieve houding 12-10-2015 www.hetabc.nl 16
Onderpresteren 1. Relatief 2. Absoluut Mogelijke oorzaken: Perfectionisme / Faalangst Aanpassingsgedrag Sociaal emotionele problematiek Motivatieverlies?? 12-10-2015 www.hetabc.nl 17
Verschil slim en begaafd Intelligente/slimme leerling (Hoog)begaafde leerling Heeft veel antwoorden Is ervaren in het uit het hoofd leren Heeft vooral steeds nieuwe vragen Is een groot gisser (probeert af te leiden uit de context) Heeft goede en constructieve ideeën Heeft flitsende, gekke, onnozele en vreemde ideeën Werkt hard Beantwoordt (braaf?) de vragen Presteert bovengemiddeld tot goed in de klas Hangt rond en probeert uit / test uit Discussieert in detail, is kritisch, bewerkt stellingen Kan bovengemiddeld, maar ook gemiddeld of benedengemiddeld presteren
Verschil slim en begaafd Luistert met interesse Laat sterke gevoelens en opinies zien Leert gemakkelijk Weet het vaak al Begrijpt ideeën Ontwikkelt en bewerkt ideeën Geniet van leeftijdgenoten Prefereert vaak ouder gezelschap Begrijpt de bedoeling of betekenis Onderzoekt de toepassingen Maakt zijn werk af Start projecten Houdt van school Geniet van leren Is tevreden over eigen leren/kunnen Is hoogst zelfkritisch
Film Lianne Hoogeveen film hoogbegaafdheid https://www.leraar24.nl/video/198#tab=0
Rol van ouders als partner Welke rol spelen de ouders van het kind? Tips voor ouders: Geef positieve feedback, vooral gericht op de inzet en niet op het resultaat Leg je kind goed uit waarom iets moet of is zoals het is Ga samen met school in gesprek over welke mogelijkheden er zijn om het kind meer uit te dagen Kijk of er naast school nog mogelijkheden zijn om gelijkgestemden te ontmoeten Rem de ontwikkeling van je kind niet af en erken het in zijn voorlijkheid Accepteer dat je kind soms gelijk heeft of iets beter weet Bied je kind speelgoed of materiaal aan waar hij interesse in heeft Neem je kind mee naar de bibliotheek of de speelotheek Zorg ervoor dat je niet te veel, maar wel voldoende verwacht/eist van je kind
Leerkrachtvaardigheden Welke vaardigheden zijn volgens jullie van belang om uit meerkunners te halen wat er in zit? Hoe ga jij als leerkracht om met de motivatie of het gebrek ervan bij een leerling? 12-10-2015 www.hetabc.nl 22
Leerkrachtvaardigheden Positieve houding ten opzichte van (hoog)begaafdheid Actieve houding aannemen om de begaafdheid te signaleren en te erkennen Goed klassenmanagement Waardoor er in de organisatie ruimte ontstaat voor de begeleiding van de (hoog)begaafde leerling(en) (Zelf-)kritisch zijn Je eigen leerkrachtgedrag evalueren, toegeven als je iets niet weet, zelf leerdoelen stellen Flexibel opstellen Methoden los durven laten, kunnen compacten, lesstof kunnen aanpassen, inzetten van hogere orde denkvragen Coachen vanaf de zijlijn Leerling eigen verantwoordelijkheid geven, autonoom maken, strategieën aanleren Oprecht, open en betrokken zijn Hier zijn (hoog)begaafde leerlingen extra gevoelig voor Bieden van een uitdagende leeromgeving Zelf creatief durven zijn, stimuleren van snel en complex denken, voldoende en zinvol materiaal aanbieden Kunnen omgaan met ouders van (hoog)begaafde leerlingen (H)erkennen van mogelijke problematiek, omgaan met kritisch betrokken ouders. 12-10-2015 www.hetabc.nl 23
Testen? Vóór Tegen 1. Bijkomende problematiek 2. Vermoedens van onderpresteren 3. Fysieke klachten 1. Uit nieuwsgierigheid 2. Als claim voor hogere prestaties 3. Bij een harmonische ontwikkeling 4. Verschillen tussen gedrag school vs. thuis Voordelen 1. Objectief 2. Gestandaardiseerd 3. Uitsluiten van factoren 4. Prestatieprofiel Nadelen 1. Momentopname 2. Tijdrovend 3. Kostbaar 4. Vereist specialist
Hulpmiddelen bij signaleren Overdracht PSZ/KDV/voorschool: Kindvolgsysteem, warme overdracht ouders, intakegesprek (voorbeeld hulpvragen in map) (Vroeg)signalering: - Vroegsignalering peuters (MIND, WSNS Veghel) - Signaleringslijst kleuters (eerste 6 wkn) (F. Oldersma, de Starter) - KIJK! (Ontwikkelingsvolgsysteem, uitgeverij Bazalt) - SIDI protocol (Uitgeverij Eduforce) - Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH) (van Gerven & Drent, uitgeverij van Gorcum) www.hetabc.nl 25 12-10-2015
Literatuur Professioneel omgaan met hoogbegaafde leerlingen in het basisonderwijs; Eleonoor van Gerven, Sylvia Drent Handboek hoogbegaafdheid; Eleonoor van Gerven De 7 uitdagingen; Tijl Koenderink Is het voor een cijfer? Tijl Koenderink Youtube: Tijl Koenderink Knap lastig? Folkert Oldersma, Heidi Rubingh www.hetabc.nl 26 12-10-2015
Dank voor jullie aandacht! Mail agroot@hetabc.nl Twitter @Hoogbegaafd_ABC 12-10-2015 www.hetabc.nl 27