HOOG- EN MEERBEGAAFDENBELEID OP C.B.S. DE ARK

Transcriptie

1 HOOG- EN MEERBEGAAFDENBELEID OP C.B.S. DE ARK CBS De Ark Gedupeteerdenlaan AX Zwolle

2 Inleiding De afgelopen jaren zijn we steeds meer categorieën leerlingen die extra zorg nodig hebben, gaan onderscheiden. Door onze steeds groeiende kennis gaan we steeds meer beseffen dat hoog- en meerbegaafde kinderen tot bijzondere prestaties kunnen komen, mits we hen op een adequate manier onderwijs bieden en begeleiden. Op De Ark hebben we gekozen voor moderne leermethoden en werkvormen, die adaptief onderwijs mogelijk maken. Binnen onze groepen zijn veel mogelijkheden voor leerlingen die meer aankunnen gecreëerd. Zij krijgen extra uitdaging door verdiepende opdrachten of extra werk op een hoger niveau. Daarnaast werken we met projectgroepen voor meerbegaafde kinderen en Eurekagroepen voor hoogbegaafde kinderen. 1 Signalering meer- en hoogbegaafde kinderen In de bijlage staat beschreven wat, in grote lijnen, het verschil is tussen meer- en hoogbegaafde kinderen. A. Signalering groep 1 en 2 Bij binnenkomst intakegesprek met ouders met bijbehorende vragenlijst. Didactische informatie door het maken van toetsen uit het leerlingvolgsysteem. Gesprek voeren met ouders Observatie van het kind door de leerkracht. Signaleringslijst (zie bijlage) B. Signaleringsmethoden groep 3 t/m 8 Didactische informatie door het maken van toetsen uit het leerlingvolgsysteem : kinderen die op rekenen, begrijpend lezen en woordenschat A scores halen en op methodetoetsen gem. 8,5 of hoger halen. Gesprek voeren met ouders Observatie van het kind door de leerkracht. Signaleringslijst (zie bijlage) Leerlingen die een jaar of meer voorsprong hebben op hun didactische leeftijd op één of meer vakgebieden. NSCCT voor hoogbegaafde kinderen > 120 C. Signaleren van onderpresteerders Relatieve onderpresteerders: leerlingen die scoren alsof ze een gemiddelde leerling zijn, zij presteren dus voortdurend onder hun eigen niveau. Absolute onderpresteerders: Hoogbegaafde leerlingen die onder het niveau van de gemiddelde leerling scoren. Gesprek voeren met ouders over het algemeen functioneren van het kind in de thuissituatie. Signaleringslijst voor eventuele onderpresteerders invullen. Gesprek met het kind.

3 2. Diagnostiek A. In welke situaties is verder diagnostisch onderzoek noodzakelijk? Bij handelingsverlegenheid. Welke procedure volgen we? Leerkracht beschrijft algemene indruk van de leerling o Leer- en persoonlijkheidseigenschappen o Beschikt de leerling over voldoende werk- en leerstrategieën? o Prestatie/motivatie o Perfectionisme o Hoe is het sociaal functioneren van de leerling? o Hoe is het zelfbeeld van de leerling en is de leerling faalangstig? o Is er op dit moment sprake van onderpresteren? o Leerkracht vult signaleringslijst in (zie bijlage Ouders vullen signaleringslijst in (zie bijlage) Ouders omschrijven algemene indruk van de leerling o Zijn er in de (voorschoolse) ontwikkeling signalen te vinden die duiden op een ontwikkelingsvoorsprong? o Is er een discrepantie in het functioneren van het kind op school en in de thuissituatie? o Komt hoogbegaafdheid voor bij andere leden van het gezin? Didactisch onderzoek; Cito-toetsen doortoetsen zolang ze een hoge A-score halen Onderpresteerders eventueel mondeling toetsen afnemen Soms : psychodiagnostisch onderzoek bij vervroegde doorstroming of bij twijfel over de oorzaak van problemen; Intelligentieonderzoek ( evt. Onderzoek naar de motorische ontwikkeling, concentratie, persoonlijkheidsfactoren en de sociaal-emotionele ontwikkeling )

4 3. Begeleiden Kinderen die op een vakgebied meer aanbod nodig hebben, vormen bij ons op school de plusgroep. De samenstelling van de plusgroep kan verschillen per vakgebied; Rekenen, Spelling, Aardrijkskunde. Hoog- en meerbegaafde kinderen en/ of kinderen, vormen de projectgroep. Kinderen van wie wij verwachten dat ze hoogbegaafd zijn, vormen bij ons de Eurekagroep (vanaf groep 4) Leerstof verdiepen en verbreden (dus: indikken en versnellen) Opdrachten die aansluiten bij het hogere ontwikkelingsniveau van het kind Aansluiten bij brede ontwikkeling Materiaal op hoger ontwikkelingsniveau Grotere leerstappen A. Hoe passen we de reguliere leerstof aan? Indikken: herhalingsstof indikken (b.v. van 2 lessen 1 maken) nieuwe stof verkorten. Verdieping: Gaat dieper in op onderwerpen binnen reguliere leerstof. Verbreding: Aanvulling op kerndoelen. Gaat in op onderwerpen buiten reguliere leerstof. Om dit te kunnen realiseren maken we gebruik van compacten om de volgende redenen: o Leerling heeft minder behoefte aan instructie o Leerling heeft nauwelijks behoefte aan herhalingsstof o Leerling kan toe met veel minder oefenstof o Leerling kan grotere leerstappen nemen o Leerling heeft een hoog werktempo Richtlijn om te compacten - 50% tot 75% van de oefenstof weglaten - 75% tot 100% van herhalingstof weglaten - verrijkingsstof die meer van hetzelfde biedt weglaten B. Vaststelling van plusgroep- project- en Eurekagroepen Tijdens groepsbespreking n.a.v. bovengenoemde signalering. Leerkracht bewaakt of de leerling in de juiste subgroep zit of dat het nodig is om (incidenteel) met een andere subgroep mee te doen. Na de overgang gaan plusgroepen en projectgroepen door zoals ze in de laatste groepsbespreking zijn vastgesteld. C. Organisatie van het te maken pluswerk Algemeen over Pluswerk: Let op werkhouding, kwaliteit, kwantiteit en werkverzorging. De resultaten van het pluswerk worden op het rapport geschreven bij de opmerkingen. Voor alle leerlingen, dus ook voor plusleerlingen, is het belangrijk om aan de instructielessen of leerkrachtgebonden lessen mee te doen: van nieuwe onderwerpen ongeveer moeten ze ongeveer 50% meedoen en van al eerder behandelde onderdelen ongeveer 25%. Toetsen: vanwege de praktische haalbaarheid: achteraf. Bij uitval zijn er altijd nog de herhalingslessen; De zelfstandige lessen zijn uiteraard ook in te plannen in de weektaak; We beperken ons tot max. 3 subgroepen in de klas (daarnaast is er ook vaak nog een individuele leerling met een eigen programma, zoals de rug en Brugzak l.l. )

5 We houden de plusleerlingen zoveel mogelijk als groep bij elkaar; Plus- en project- en Eurekagroepen staan aangegeven op het groepshandelingsplan. Het streven moet zijn dat plus- en projectwerk dezelfde aandacht krijgt en waarde heeft als regulier werk. Plusgroep rekenen: Deze plusgroep werkt volgens de methode vanaf groep 6 met de 3 ster opdrachten. In de groepen 3 t/m 5 bepaalt de leerkracht wat sterke rekenaars wel of niet maken. Daarnaast krijgen ze pluswerk. Voor het pluswerk streeft de leerkracht naar 1 moment in de week voor instructie en/of feedback D. Extra rekenstof 1. Plusleerlingen rekenen werken in eerste instantie niet verder in de methode, maar krijgen ander uitdagend werk op rekenwerk gebied Tijdens de weektaak kunnen kinderen 2 taken per keer doen (via het routeboekje) In de volgende weektaak hebben ze dan tijd voor pluswerk. 2. Verbredings- en/of verdiepingsstof uit de methode. 3. Leerstof speciaal ontwikkeld voor hoogbegaafde leerlingen zoals Somplex, Bolleboos, Somplextra, Kien. 4. Leerstof ontwikkeld voor de groep betere leerlingen zoals de Plustaken. 5. Leerstof die geen deel uitmaakt van de reguliere methoden en bij hoogbegaafde lln. eerder kan worden aangeboden dan bij de door de uitgever beoogde doelgroep, waardoor het materiaal interessant wordt voor hoogbegaafde lln. Praktische eisen: Leerling kan zelfstandig aan de slag Vraagt weinig voorbereiding van de leerkracht Geschikt voor gebruik in de groep Geeft richtlijnen voor beoordeling E. Projectgroep Er worden projectgroepen gevormd. Daarin zitten kinderen van de paralelgroepen bij elkaar. Het zal hier gaan om rond de 8 kinderen uit verschillende groepen. Buiten de groep krijgen zij 1x per week 30/40 min. instructie/feedback van een leerkracht met als bijzondere taak: het begeleiden van de projectgroep. Daarbij hoort ook het uitzoeken van geschikte projecten. Naast deze tijd moeten kinderen in de groep ook minimaal 1 keer per week 30/40 min. tijd kunnen besteden aan het projectwerk Daarvoor kan b.v. weektaaktijd gebruikt worden. Aan de orde komen dan extra vakken of onderwerpen die normaal gesproken geen onderdeel vormen van het reguliere leerstofaanbod op een basisschool. Dit moeten zoveel mogelijk open opdrachten zijn, waarbij een beroep wordt gedaan op het creatief denken en handelen. Voorbeelden hiervan zijn: Kinheim en andere projecten, computeropdrachten zoals webquest.

6 Eurekagroep Voor kinderen waar we het vermoeden hebben van hoogbegaafdheid, wordt voor een ander aanbod gezorgd. Zij vormen de Eurekagroep. Voor groep 4 t/m 8 zijn er de zgn. Eurekalessen. Zij hebben leerstof nodig die: Een beroep doet op creativiteit Open opdrachten Hoog abstractieniveau Hoge mate van complexiteit Meerwaarde biedt ten opzichte van reguliere stof Een onderzoekende houding stimuleert Een beroep doet op zelfstandigheid Een reflectieve houding uitlokt Interactie uitlokt Voor groep 4 t/m 6 wordt hierin samen gewerkt met De Ichtus. Voor groep 7 en 8 is dit een serie verrijkingslessen op het V.O. Die worden door een vakleerkracht uit het V.O. gegeven. De volgende vakken worden o.a. aangeboden: Wiskunde, Italiaans, Drama, Natuurkunde Filosofie. Of deze kinderen, naast de Eurekakalessen, ook de projectlessen volgen, bekijken we per kind.

7 4.Versnelling A.Hoe gaan we om met versnelling? Met versnelling bedoelen we het bekorten van de basisschoolperiode. Leerlingen kunnen vervroegd naar groep 3 gaan, twee groepen in één leerjaar doen of een groep overslaan en vervolgens vervroegd naar het Voortgezet Onderwijs gaan. B. Wanneer versnelling overwegen? 1. Sociaal-emotionele redenen. Wanneer een leerling niet echt op z n plek is in zijn huidige groep, er sterke aanwijzingen zijn dat het kind zich beter thuis voelt tussen oudere kinderen én dat het kind in sociaal-emotioneel opzicht verder is als leeftijdsgenoten. 2. Uit een intelligentietest is hoogbegaafdheid gebleken / er is overduidelijk sprake van hoogbegaafdheid. 3. Wanneer een leerling over de hele breedte een grote didactische voorsprong heeft van een jaar of meer. C. Hoe verloopt de besluitvormingsprocedure? Signalering door ouders en/of leerkracht Gesprek met IB-er en/of leerlingbegeleider over mogelijke vervolgstappen: Toetsing tot de limiet Gerichte observatie in de groep Gesprek met het kind Experimenteel aanbieden van verrijkingsstof Afname: Signaleringslijst (zie bijlage) Afname Intelligentieonderzoek Welke partijen zijn bij deze beslissing betrokken en wie neemt de beslissing. Dit gebeurt in een gesprek met: de huidige groepsleerkracht toekomstige groepsleerkracht intern begeleider ouders (leerling) schoolbegeleider. Uiteindelijk wordt door bovengenoemde in goed overleg de beslissing genomen. D. Aandachtspunten bij de realisatie: Moeten er aanpassingen in de leerstof worden verzorgd? Hoe wordt de leerling voorbereid op de overstap? (min. 6 weken) Hoe wordt de leerkracht begeleid en ondersteund. Alert zijn op hiaten Aandacht voor sociaal-emotionele ontwikkeling De leerling moet na een aantal maanden in de eerste of tweede leerlijn zitten in de nieuwe groep.

8 5 Verslaglegging In het groepshandelingsplan staat beschreven: o Situatiebeschrijving/ ontwikkelingsbehoeften per subgroep o Doelstellingen op korte en lange termijn o Plan van aanpak o Evaluatie en conclusie In de verslaglegging in Parnassys wordt per kind vastgelegd hoe de voortgang verloopt. Hiervoor schrijven de begeleiders van de project- en Eurekagroep 2 keer per jaar een evaluatieverslag/beoordelingslijst en sturen dat naar de leerkracht. De leerkracht is verantwoordelijk voor de overdracht richting ouders en het vastleggen in Parnassys (map -> notitie-> leerlingenjournaal van dat schooljaar) In het rapport komt hierover iets geschreven door de leerkracht.

9 Geraadpleegde literatuur: Een doorgaande lijn voor hoogbegaafde leerlingen. Een praktische gids voor basisschoolbeleid. Tweede druk Eleanoor van Gerven en Sylvia Drent. Zicht op hoogbegaafdheid. Handboek voor leerkrachten in het basisonderwijs. Tweede druk Eleanoor van Gerven. Professioneel omgaan met hoogbegaafde leerlingen in het basisonderwijs. Tweede druk Sylvia Drent en Eleanoor van Gerven.

10 Bijlages Kenmerken van (hoog)begaafde kinderen Leereigenschappen Is snel van begrip Maakt grote denk- en leerstappen Beschikt over een goed geheugen Heeft een brede algemene interesse en kennis Beschikt over een groot probleemoplossend vermogen Is in staat verworven kennis toe te passen Is in staat nieuwe kennis te integreren met oude kennis Beschikt over een groot analytisch vermogen Persoonlijkheidseigenschappen Is taalvaardig en kan spelen met taal Komt met creatieve en originele oplossingen Is geestelijk vroegrijp Houdt van uitdagingen Beschikt over een groot doorzettingsvermogen Is op een gezonde manier perfectionistisch ingesteld Is veelal een intuïtieve denker Heeft behoefte aan een hoge mate van autonomie Beschikt over het vermogen tot (zelf)reflectie Is sociaal competent

11 Verschil tussen een intelligente leerling en een begaafde leerling Intelligente leerling Kent de antwoorden Is ervaren in het van buiten leren Is geïnteresseerd in objecten Is gefocust en oplettend in de klas Houdt van simpele logica Houdt van woorden Heeft goede ideeën Werkt hard Beantwoordt de vragen Presteert bovengemiddeld in de klas Hoort bij de top van de groep Luistert met interesse Leert gemakkelijk Heeft 6 à 8 herhalingen nodig voor meesterschap Begrijpt ideeën Geniet van leeftijdsgenoten Begrijpt de bedoeling of betekenis Maakt zijn werk af Kopieert nauwkeurig Houdt van school Technicus Is tevreden over eigen leren/ kunnen (Hoog)begaafde leerling Heeft altijd vragen Is een groot gisser (probeert af te leiden uit de context) Is een zeer nieuwsgierig onderzoeker Is diep mentaal en fysiek betrokken, soms afwezig hierdoor, wegdromend Drijft op complexiteit Gebruikt vaak ongewoon complex vocabulaire Heeft flitsende, gekke, onnozele en vreemde ideeën Hangt wat rond en probeert uit/ test uit Discussieert in detail, is kritisch, bewerkt stellingen Kan bovengemiddeld, maar ook gemiddeld of benedengemiddeld presteren Vaak een eenling Laat sterke gevoelens en opinies zien Weet het vaak al Meesterschap na 1 à 2 repetities Ontwikkelt en bewerkt ideeën Prefereert vaak ouder gezelschap Onderzoekt de toepassingen Start projecten Creëert nieuwe projecten Geniet van leren Uitvinder Is hoogst zelfkritisch

12 Checklist onderpresteren Niet alle kenmerken hoeven in dezelfde mate voor te komen, maar zijn wel goed dingen uit af te leiden. Hoe meer kenmerken aan een leerling toegekend kunnen worden, des te groter is de kans dat je te maken hebt met een onderpresterende leerling. Een onderpresterende leerling scoort zowel hoog op de positieve als de negatieve kenmerken. Leerlingen die alleen hoog scoren op de negatieve kenmerken hebben duidelijk een probleem, maar dit heeft niet te maken met onderpresteren. Positief Begrijpt en onthoudt moeilijke informatie wanneer het wel geïnteresseerd is. Leest veel of verzamelt in zijn vrije tijd op andere manieren veel informatie. Presteert significant beter op mondelinge dan op schriftelijke overhoringen. Kent veel feiten en heeft een grote algemene ontwikkeling. Komt goed uit de verf bij individueel onderwijs op maat. Is creatief en heeft een levendige verbeelding. Ontwikkeld thuis op eigen initiatief allerlei activiteiten. Heeft een brede belangstelling en vindt het leuk om dingen te onderzoeken. Is gevoelig Negatief Presteert op school redelijk tot slecht (soms alleen onder het eigen niveau). Heeft vaak zijn huiswerk niet af of slecht gemaakt. Is vaak ontevreden over zijn eigen prestatie. Heeft een hekel aan automatiseren. Vermijdt nieuwe leeractiviteiten uit angst om te mislukken. Heeft minderwaardigheidsgevoelens, kan wantrouwend of onverschillig zijn. Doet niet graag mee aan groepsactiviteiten, heeft het gevoel dat niemand hem mag. Is minder populair bij leeftijdsgenootjes. Zoekt vrienden onder gelijkgestemden. Doelen worden door het kind te hoog gekozen, zodat falen hieraan geweten kan worden. Is snel afgeleid en impulsief. Staat afwijzend of onverschillig tegenover school. Wil niet geholpen worden, wil zelfstandig zijn. Neemt geen verantwoordelijkheid voor zijn eigen daden of wijt mislukken aan anderen. Verzet zich tegen autoriteit.

13 Signaleringslijst Naam: Geb. datum: Leerkracht: Geef aan welke van de onderstaande uitspraken wel (=ja) dan niet (=nee) van toepassing zijn op de leerling. Invuldatum: Groep: ja nee ja nee Wanneer u het beslist niet weet of echt niet kunt kiezen, vult u niets in. 1. Is snel van begrip 13. Kan goed zelfstandig werken 2. Beschikt over een brede belangstelling, kan over veel 14. Beschikt over een prima concentratie dingen meepraten. 3. Heeft een hekel aan routinematig werk en herhalingsopdrachten. 4. Wil van alles weten en is volhardend in het doorvragen, met name in het stellen van waarom-vragen. 15. Is uit zichzelf voor het werk op school gemotiveerd 16. Is opgenomen in de klas / groep 5. Ziet verbanden die de meeste kinderen niet zien 6. Spreekt in goed opgebouwde zinnen en toont daarbij een rijke woordenschat. 7. Zegt, vraagt of maakt dingen die niet altijd door de andere kinderen begrepen worden. 17. Is behulpzaam t.o.v. medeleerlingen 18. Vraagt op een positieve manier aandacht van de leerkracht 19. Heeft het naar de zin op school 8. Komt met ongebruikelijke, oorspronkelijke oplossingen. 20. Toont in ruime mate zelfvertrouwen 9. Heeft een fijnzinnig gevoel 21. Stelt reële eisen aan zichzelf voor humor. 10. Is graag in zijn/haar eentje 22. Is een echte doorzetter met iets bezig. 11. Is vindingrijk 23. Behoort overwegend tot de 12. Beschikt over een rijke beste leerlingen 24. Blinkt in het bijzonder uit op fantasie een bepaald gebied Opmerkingen Zo ja, namelijk

14 Richtlijnen voor de beoordeling van de lijst signalering 14

15 15