OVER DE INVLQED VAN HET UITWASSEN MET AWOHOI, OP DE KATIONENBEZETTING EN DE ADSORPTIECAPACITEIT VAN ENKELE GRONDEN door I.. Fen Intern Rapport RIJP no. 356, 1975 R I J K S D I E N S T V O O R D E I J S S E L M E E R P O L D b R S
RI.JKSDIICNST VOOR IIE IJSSELMEERPOLDERS SMEDINGHUIS. 1.ELYSTAD OVER DE INVLOED VAN HET UIWASSEN MET ALCOHOL OP DE KATIONENBEZETTING EN I)E ADSOIIPTIECAPACITEIT VAN ENKELE GRONDEN INLEIDING D t ~ onderzoek slut aan op dat over storende zouten bj de be- palng van utw sselbare katonen n grond (Fen, 1969). Het s ut- gevoerd om na te gaan of er veranderngen optreden n de katonen- hezc ttlng en dc adsorptecapacte t van grond na u twassnn met alco- hol van rf:specteveljk de veldvochtge grond, de luchtdroge grond. ende metwater verzadgde grond. Zo ja, dan s de utgangstoestand vm de grond bepalend voor het nveau van de analyseresultaten. In dat geval s het wellcht wenseljk de utgangstoestand voor elke grond dezc;.lfde te doen zjn. Er zal dan moeten worden gekozen tussen 1uchtdroge grond en met water verzadgde grond. - ONDERZOEK EN RESULTATEN Het onderzoek s utgevoerd n 4 monsters met. sterk verschllende water- en zoutgehalten en een weng uteenlopende granulometrsche samenstellng (tabel 1). Van deze gronden zjn de gehalten aan ut- wsselba're katonen en de adsorptecapacte t bepaald na: A. Veldvochtge grond 16 uur roteren met alcohol 96%., Hern op Buchner trechter utwassen met alcohol 96% tot Cf-vrj. lltgewassen grond drogen b j 5 C (gebrukel jke methodel. 1%. Veldvnchtpr: grond op Rtlchner trechter utwassen met alcohol 8% rot C1-vr,. Utgewassen grond drogen bj 5 C. C. Veldvochtge grond drogen bj 5 C en herna n percolatebus utwassen met respecteveljk 1 ml (voor Ca en Mg) en 5 m l (voor K en Na) alcohol 8%. I): Veldvoclt.ge grond verzadgen met H Red. en na uur, 5 uur, en uur staan behandelen als onder R. Dc resultaten van dt onderzoek staan n tabel. Ter controle op het a1 of net neerslaan van katonen tjdens het utwassen met alcohol. zjn de gehalten aan katonen bepaald n het bodemvocht (van 17189 A) verkregendoor utpersen van' veldvochtge. grond...,.....- ~.
--. 3.... -. "-I...-. - -... en door utwassen van' veldvochtge grond volgens methode A. De resul- taten l1erv;tn z,n vermeld n tabel 3 Otwsselbarc katonen Monster 171RRR '~~45: B=<.; C= c.; SO -H =,848; S( )-tot.= 1,46%. 4 4.. De grond heval vr,jwel geen NaC1. Het gehalte aan utwsselbaar ' Kn s derllalve laag; ook de gehalteh aan utwsselbaar K en h4g zjn 11 et. hoog. Na de dverse behandelngen van de grond z jn daarom geen, grote verschuvngen n de ko~nplexbezettng te venvachten. Dt bljkt.. ook u 1. de onderzoekresultaten. utgezonderd de hogere waarde vdor K 1l.j methode C. Rj deze methode s de veldvochtge grond eerst gedroogd, waardcor de n het bodemvocht aanwezge zouten n gekrstall-..! seerde vorrn n de grond aanwezg zjn en dan moeljker zjn ut te.. wassen. Sulfaten bv. zjn n alcohol 8% zeer slecht oplosbaar. Dt geldt ook voor de overge monsters bj methode C. Il~j mctllode D wordan voor Mg en voor Na ets lagere waarden gevonden ; t.. v. A. Bj D s de grond eerst met water verzadgd en daarna met : alcohol u tgewassen. llet A-cjfer van de met water verzadgde grond was 71 tegen 45 van de vcldvochtgc grond. Waarschjnljk zjn herdoor b; 'D de oplosbare zo~ten beter (lt de grond verwjderd dan b.1 A. Overgens zjn deze vc~~sclrllo do katonenbezettnp feteljk te,gerng om concluses nan Lc vc!rbnden. j! Deze grond hevat voldoende NaCl om aande hand van het utwssel- bare Na een eventuele verschuvng van de gehalten aan katonen dude- ljker te kunnen constateren dan bj een grond met kengof geen NaC1.. Na het utwnssen van de veldvochtge grond op de BUchner trechter (8). wordt t.o. v. A een engszns hoger Ca-gehalte en een lager Mg- en Na- gehalte gevonden. Rljkbaar worden de oplosbare zouten bj A mnder "... - goed verwjderd dan bj B.
.,-..,..,.... 1 ~ -.-. Eventueel nog n de grond aanweg MgSO en ~a SO worden als CaSO4 4 4 gecorrgnerd, waardoor bj A een te laag u twsselbaar Ca-gehdlte wordt tterckend en een t.e hoog -M~- en Na-gehalte..letzelfde'geldt voor.me thode D t..v. A. Ook bj D een beter utwassen vande oplosbare zouten dan : hj A. hlonster 17189 A= 33; U= 6,6; C= 1,8; SO -11 -.154%; S( )-tot.=,71%. 4-4 Monster 17189 A A= 11; B=,8; C= 3,3; SO -H O=,36%; S(O )-tot.=,44%. 4 4 Ueze gronden waren reeds met water verzadgd. Methode D vervalt dus. Ilet ;~dsor~)tekompl&x van deze monsters kan n natuurljke toe- stand, pe7,en het. hoge NaC1-gehalte, met.na zjn verzadgd. Het u t- wssclbare (:a-gehalte s vrj laag. Bj methode A kan tjdens het schudden met alcohol eng sulfaat neerslaan, hetgeen bj B n mndere I mate llct geval zal zjn. U t de toepassng van de SO -correcte volgt! 4 dat bj B dan een hoger Ca-gehalte en een lager gehalte aan,6613 of '. meer ven de overge katonen wordt gevonden. Bj C bevatten de gronden; weer utgekrstallseerde zouten, de tjdens het utwassen van de gronden n de percolatebus net volledg worden verwjderd. Deze z,outen gaan n de percolat&evloestof geheel of gedeelteljk n op- ' lossng, waardoor na de SO -correcte een te laag Ca-gehalte en een. 4 te h6og gehalte aan BBn of meer van de over& katonen wordt berekend. ' In he t verleden s reeds aangetoond dat de adsorptecapactet zowel n nlet. alcohol utgewassen grond alsn net met alcohol ut- gewassen grond kan worden bepaald (~ofstee, 1955 en 1958). In bede gevallcn 7al cr slechts n u tzonderngsgevallen sprake z,jn van een toe Lc {,assert sulfaatcorrecta. Dt bljkt ook ut de resultaten van dt onderzoek. Bj het berekenen van de resultaten maakt het echter verschl of s utgegaan van natuurljke, gedroogde grond of van vooraf met alcohol utgewassen en daarna gedroogde grond. In het ene geval zjn cle n het bodemvocht aanwezge zouten n gekrstallseerde vorm n ~e grand aanwczg, n het andere geval zjn deze zouten reeds groten- deels ut de grond verwjderd. Bj de berekenng van de resultaten op
.................._... -. 1 C'.gron~l l;u d., vooral bj zoute grondcrl, aanzenl jke verschllo{! ' olllevercn. llerut valt bj de zoute gronden 17189 en 17189 A. ook h:t. -.. -..-.... vc rsct 1 tc verklarcn lussen de gehalten aan adsorptecapac tet van d{, method&n~ en H t..v. C. In derg.eljke gevallen moeten de resultaten, I t worden bcrekend op zoutvrje (NaC1-vrje) grond., Katonen n bodemvocht van 17189 A 1 ; f Dc opgeloste katonen zjll bepaald n bodelnvocht verkregen door u:t.-.ln:rscn van vuldvochtge grond en door utwassen met alcohol 96% van : vt* l~lvoclllgc grond volgens n~c thode 4. HeL alcohol~~ercolaat 1s gedes- L~IIC(:IYI met. II SO - HNO - HC1 (destructe kt HNO - I1 gaf een on- I 4 3 4 3! I o s l l d w n het verkrogerl extract de analysen net of j slccht utvot?rbaar waren). U t de resultaten (tabel 3) bljkt dat door; lct utwassen met alcohol net alle n het bodemvocht opgeloste zouten;.?. l~t le. grond worden verwjderd. en deel van deze zouten wbrdt on- 1 oplosbaar, slaat,neer en kan aldus aanledng geven- tot het aanbrengen, van onjuste SO -correctes bj de bepalng van de utwsselbare 4.'katotlen.. I CONC1.US IES,..a.v. cle bepalng van de utwssclbark katonen n grond, kann het :~lpen~con worden gesteld, dat na: 1. vc l(lvochtgc groncl 1, BUchner trechter utwassen met alcohol en I I V:LII (ICI (I Ig(?wnssc11 grond l,j 5 C (me lhode II), : vl!l<l\;ochtgc? grond verza(lgc>n m'l H ged. en na enge uren staan, be- handelen als ondcr 1 (methode D), hogere gehalten aan utwsselbaar. Cn cn vrjwel geljkc 'of.lagere gehalten aan de overge katonen worden ~evonden dan nn 'veldvochtge grond 16 uur roteren met alcohol 96% en herna op BUchner trechter utwassen met alcohol 96% (methode A; ge- Ilru kol,jhc methode). Het vooraf drogen van veldvochtge g;ond en de grond herna n een pcrcolatebus u twassen met alcohol 8% (methode C), kan een onvolledge, verwjderng van de oplosbare zouten (vooral sulfaten) tot gevolg hebben - en [lt kan aanledng zjn tot het vnden van onjuste gehalten aan' utwsse1hn1.e kntonen. Na toepassng van de sulfaatcorrecte kan het
(:a-gel~altc te laag worden berekend en de gehalten aan de overge kat- olren te troop. Als b,j cle t~palng van de adsorptecapactet n sterk zoute gronden s utgegaan van ne t met alcohol u tgewassen grond, -moeten de resul- tnrcr~ worden berekend op NaC1-vrje grond. Karnpen, novernber 1974. I.'en, II..1. 1969. Over storende zouten bj de bepalng van u.t- Hofstee,,J. Ilchards,!..A. (edtor') wsselbare katoner n grond. Intern rapport R.IJ.P., R 4989. 1955. Onderzoek naar het voorkomen van SO -onen n 4 het NaC1-percolaat bj de bepalng van de adsorptecapactet. Intern rapport R.IJ.P., R 386. 1958. On<t?rzoclc nnar de noodznkeljlched van het ver- wjderen van het bodsmvocht bj grondmonsters voor de bepalng van de adsorptecapacte t. Intern rapport R.IJ.P., R 984. 1954. Dagnoss and mprovement of salne and alkal sols. Ajrcul ture Handbook No. 6.
1 1 1 Illge gcgevens hetreffende de n gebruk genomen grondmonsters! 3 A* B* ' C* A' :, 11.. verzadgde grand Ionstr.~ -,Omschrjvng 1.-.. 171888 I L L -; ~ ~ kave MZ 15 44,7 C, C. 71,- ' 1'71889 1718I)O 17189A laag -; kwelstrook bj Knardjk (Kmp. /5) sl kvanper Wadden., rondom slkvanger Wadden 17,- 33,- 11,-,95 6,6.8.,56 1,s 3,3 18,- - - De.stoofdroge grond bevat n % ph CaCO 3 llumus E Slb Lutu~n SO -H 4 SO -tot..4 H O. KC1 171RXX 171KH1) 1718!)... 17189C)A 1), 3 11 - ', 14.6 15,O.9 798 6,7 5,1 46,O 57.4 49,9 39.3 3,3 34.4 33.1 5.3,84,66,154,36 1,46.7 :.r.,71,44 7.5 7, 7,6 7.8 6.9 6, ': 7,3 7.5. - u E A, E l )>el' 1 g stoofdroge grond, I< -= g NaCl $xr 1 g stoofdroge grond C - Nal:l Iwr. ter bode~nvocht \ vo~.z;~rr.de grond = na verzadgng met H, volgens Rchards, 1954. I',tbcl 3 tnt~ontrx> ~n h<,rlemvocht van monster 17189 A mval r lter Ile(ma1rl va Ca hlg K Na Som katonen perssap 18,3 73, 9.7 347,- 448,- u.asvloestof, 56.3 5. 33,- 396,- 11. a. h. -mans te r -. 1
b e 1,I! twssulhar<? katorren en adsorptecapnctet n grond na het op ver- s~:lli Lcnde manerun ut. dc grorld verwjdercn van de oplosbare zouten A. Veldvocht pc: grond 16 uur roteren met nlcohol 96% en herna op HUchner trechter utwassen met alcohol 96% tot C1-vrj. Utgewassen grond dro- Ron l1. 5 (: (gehrukel.jke methode). II. Vu l~lvoct~ Lgc ~t.o~~d 1, I+Uchne,. trecl~er u twussen met. alcol~ol 8%. Utgewassen grord drogen bj 5 C. C. Vcldvochtge grond drogen bj 5 C. Herna n percolatebus utwasseo met respecteveljk 1 1 (bj 5 g grond voor Ca en Mg) en 5 rnl (bj 1 g grond voor K en Na) alcohol 8%. D. Veldvochtge prond verzadgen met H ged, Na uur, 5 uur en uur st:aan behandelen als onder B...