Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn 2014-2015 KPB 1: Lesgeven en Stageverslag Cursuscode Cohort 2013: LGWKLG01P1 (bachelor); LGAKLG01P1 (associate) Cohort 2014: LGWKLG01P1 (bachelor); LGAKLG01P1 (associate) 1
Inhoudsopgave Inleiding 3 Werken aan competenties 3 Stageverslag 3 Persoonlijk activiteitenplan (PAP) 4 De uitwerking van drie lessen 4 Door de student ingevulde competentiemeter 4 Door de stagebegeleider ingevuld beoordelingsformulier van de stage 4 Bewijs van vereiste aantal uren stage en stageactiviteiten 4 Bijstellen van je PAP 4 Een literatuurlijst 4 Bijlage 1: Beoordelingsformulier van de stage 5 Bijlage 2: Beoordelingsformulier KPB 1: lesgeven 8 Bijlage 3: Format Persoonlijk Activiteitenplan 10 2
Inleiding In elke stageperiode staat een korte praktijkbeoordeling (KPB) centraal, hiermee maak je competent gedrag zichtbaar in een authentieke beroepssituatie. In een KPB staat een thema centraal, bovendien is de KPB gekoppeld aan bepaalde deelcompetenties uit het competentieprofiel. Richtlijnen en criteria voor alle stages zijn beschreven in het Stagebeleid 2014 2018 1. Voor deze KPB geldt dat je een stageverslag schrijft dat aan bepaalde voorwaarden moet voldoen. Deze zijn benoemd in het beoordelingsformulier en zijn voorwaardelijk voor het nakijken van de betreffende KPB. Van het stageverslag en de KPB maak je één PDF-document en deze plaats je in de inleveropdracht voor KPB 1. In deze KPB staat het leren lesgeven centraal. Met het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van onderwijs doorloop je het hele proces van lesgeven. De nadruk ligt hier op het stellen van leerdoelen, rekening houden met de beginsituatie van de leerlingen en het kiezen van een passende werkvorm. Maar ook jouw interactie met de leerlingen en het stimuleren van actief leren speelt hier al een belangrijke rol. Hieronder wordt toegelicht aan welke eisen het stageverslag moet voldoen. Werken aan competenties Binnen deze KPB werk je specifiek aan de volgende competentiegebieden 2 op beheersingsniveau 1: 1.2 Relatie tussen de leraar en de leerlingen 2.1 De leerlingen leren kennen 3.1 Onderwijs voorbereiden 3.2 Onderwijs uitvoeren 4.1 Leeromgeving inrichten 4.2 Planning maken 4.4. Organisatie afstemmen op de leerlingen 5.1 Samenwerken met collega s 6.1 Samenwerken met ouders 7.1 Een goed beeld hebben van de eigen competenties 7.2 Ontwikkelen van een eigen visie Stageverslag Het stageverslag bestaat uit de volgende onderdelen: Het persoonlijk activiteitenplan (PAP) De uitwerking van drie lessen De door de student ingevulde competentiemeter, aangevuld met door de stagebegeleider opgestelde aandachtspunten Het door de stagebegeleider ingevuld beoordelingsformulier van de stage Een bewijs van het vereiste aantal uren stage en stageactiviteiten Een bijgesteld PAP Een literatuurlijst. 1 Stagebeleid 2014-2018, geplaatst in Natschool (bij de informatiebronnen LGW). 2 De competentiegebieden zijn met bijbehorende gedragsindicatoren beschreven in Natschool (mijn competentieprofiel) 3
PAP In onderwijsperiode 1 ben je gestart met het maken van een PAP. Voor deze stage werk je je PAP verder uit met leerdoelen en studieactiviteiten gericht op 3 : het maken van een lesopzet het uitvoeren van de lessen de hierboven genoemde competentiegebieden (op beheersingsniveau 1) je eigen aandachtspunten Bij dit alles houd je rekening met de mogelijkheden die de stageverlenende school je biedt. Uitwerking van lessen Van drie lessen (dit kan variëren van een lesuur tot een aantal lesuren achter elkaar) is er: Een lesopzet waaruit blijkt hoe de les is voorbereid. De vorm van de lesopzet is niet voorgeschreven, maar de componenten van een lesvoorbereiding (Standaert, Troch, Peeters, & Piedfort, 2012) maken in ieder geval deel uit van de lesopzet. Persoonlijke leerdoelen (gericht op je eigen ontwikkeling) waar in deze les aandacht aan wordt besteed. Een lesverslag waarbij je de rubrieken gebruikt van het beoordelingsformulier voor lessen (zie bijlage 1; lesverloop, werkvorm, leermiddelen, lesorganisatie, relatie en evaluatie). In het lesverslag neem je ook de feedback van je stagebegeleider op. Een reflectie op één les waarin op basis van de lesopzet, je persoonlijke leerdoelen voor deze les en het lesverslag; conclusies worden getrokken. Competentiemeter Je beschrijft in de competentiemeter hoever je gevorderd bent in je competentieontwikkeling. In de competentiemeter ligt de nadruk op het in de praktijk zichtbare gedrag. Het voorblad van de competentiemeter geeft aan op welke wijze deze gebruikt kan worden. Bij iedere deelcompetentie geef je zelf een korte toelichting en verantwoord je dit met behulp van relevante literatuur. Vraag aan je de stagebegeleider om hierbij aan te tekenen welke aandachtspunten hij nog voor je heeft. Beoordelingsformulier van de stage Aan het einde van de stageperiode geeft de stagebegeleider een beoordelingsadvies aan de opleiding. Hiervoor wordt het beoordelingsformulier van de stage gebruikt 4. Vereist aantal uren stage en stageactiviteiten In je stageverslag neem je een overzicht, getekend door je stagebegeleider, op met: Aantal uren: Gedurende deze KPB heb je aantoonbaar 10 dagdelen van 4 uur stage gelopen of er is sprake van een aanstelling (waarbinnen les wordt gegeven) voor minimaal 0,2 FTE gedurende deze stageperiode. Stageactiviteiten: Je verzorgt minimaal 10 lesuren van 50 minuten. In je stageverslag geef je een overzicht van de 10 door jou verzorgde lessen (met paraaf van je stagebegeleider). Van deze lessen neem je drie complete uitwerkingen op in je stageverslag. Ook heb je 10 dagdelen van 4 uur beschikbaar voor de overige stageactiviteiten, bijvoorbeeld het voorbereiden en evalueren van lessen, reflecteren op je stageactiviteiten en het samenstellen van je stageverslag. Bijstellen van je PAP Stel op basis van al het voorgaande je PAP bij voor de volgende stageperiode. Literatuurlijst Voeg als laatste een literatuurlijst toe met de door jou geraadpleegde bronnen waar je in je verslag naar verwijst. 3 Maak gebruik van het format in bijlage 3 en van wat je geleerd hebt bij de cursus Lesgeven doe je zo. 4 Bijlage 1 en geplaatst in Natschool, bij de cursus van deze KPB. 4
BIJLAGE 1 Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn BEOORDELINGSFORMULIER STAGE totaalbeoordeling van de lesactiviteiten Student: Stage instelling: Stagebegeleider: Docentbegeleider: Studentnr.: Datum: Betreft onderwijskwartaal: Beoordeling door de stagebegeleider voor de lessen van dit onderwijskwartaal: (G = Goed / V = Voldoende / O = onvoldoende / nvt = niet van toepassing) Lesverloop G V O nvt Toelichting Begint de student met het scheppen van een belevingssituatie? Wordt de doelstelling van de les duidelijk geformuleerd? Is de doelstelling geformuleerd in termen van eindgedrag? Wordt de lesprocedure aan de leerlingen duidelijk gemaakt? Is er sprake van een zodanige tijdsplanning dat de gestelde doelen ook behaald kunnen worden? Wordt tijdens de les uitgegaan van praktijksituaties? Maakt de student gebruik van theoretische en/of praktische ervaringen van de leerling? Wordt aan het einde van de les getoetst of het doel is bereikt? Werkvorm G V O nvt Toelichting Zijn de gehanteerde didactische werkvormen aangepast aan het doel van de les? beginsituatie van de groep? Geeft de student de gelegenheid tot het stellen van vragen? 5
Is de wijze van vragen stellen van de student effectief? Gebruikt de student de reacties van de groep? Stimuleert de student interacties tussen leerlingen? Stimuleert de student de leerlingen om met elkaar antwoorden te vinden op gestelde vragen? D.w.z. : Activeert de student het denkproces van de leerlingen? Gebruikt de student verschillende werkvormen? Bevordert de student de zelfwerkzaamheid van de leerlingen? Leermiddelen G V O nvt Toelichting Kiest de student de juiste leermiddelen (incl. multimedia) in relatie tot: doel van de les gehanteerde werkvorm Worden de leermiddelen op effectieve wijze gebruikt? Worden de leermiddelen technisch juist toegepast? Hoe is het stemgebruik van de student wat betreft: tempo duidelijkheid articulatie intonatie voordracht creativiteit Lesorganisatie G V O nvt Toelichting Heeft de student het leslokaal in orde gemaakt voor de les? Opstelling en werkplekken Overzicht over de groep Benodigde materialen Gestructureerde lesopzet: Is de inhoudelijke volgorde van de les juist? Passend bij de doelen Passend bij de doelgroep Is de verhouding in tijd tussen inleiding/kern/instructie/oefening/toets goed? Beheerst de student de lesstof? Is de aangeboden informatie juist? Indien het een vaardigheidsles betreft: wordt de vaardigheid op juiste wijze gedemonstreerd? 6
Kan de student op effectieve wijze omgaan met onverwachte situaties tijdens de les? Hoe verloopt de organisatie van de oefensituatie? Relatie G V O nvt Toelichting Geeft de student tijdens de les duidelijk blijk van aandacht / interesse voor de leerlingen? Reageert de student effectief op het gedrag van de groep? Reageert de student effectief op het gedrag van individuele leerlingen? Toont de student een attitude van respect en empathie? Is de student in staat om op een verantwoorde wijze pedagogische maatregelen te treffen t.a.v. De groep Individuele leerlingen Evaluatie van de les G V O nvt Toelichting Productevaluatie: Toetst de student of de doelstellingen van de les zijn bereikt? Procesevaluatie: Evalueert de student m.b.t. de inhoud, de werkwijze en ev. andere punten? Procesevaluatie: Bespreekt de student met de leerlingen hun houding en gedrag tijdens de les Geeft de student de leerlingen de gelegenheid tot het geven van feedback op zijn wijze van lesgeven? (G = Goed / V = Voldoende / O = onvoldoende / nvt = niet van toepassing) 7
BIJLAGE 2 Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn KBP 1: Lesgeven Beoordelingsformulier Student: Studentnummer: Docent: Beoordeling: Datum: Cursuscode: Het verslag wordt ter inhoudelijke beoordeling in behandeling genomen mits het voldoet aan de onderstaande criteria: De onderdelen 1 t/m 7 moeten in orde zijn, wil er sprake kunnen zijn van een inhoudelijke beoordeling van het verslag. 1 Titelpagina Titel van het verslag Gegevens: naam, studentnummer, opleiding, opdrachtgever, begeleidend docent, datum 2 Inhoudsopgave Overzichtelijk en correct Pagina s zijn genummerd Hoofdstukken en paragrafen hebben relevante en korte titels 3 Literatuurlijst Voldoet aan APA-criteria Alleen/ alle literatuur waarnaar is verwezen wordt in de lijst genoemd 4 Bijlagen: Zijn relevant Volledig Hebben een titel Zijn doorlopend genummerd Zijn opgenomen in de inhoudsopgave 5 Lay-out Overzichtelijk Heldere opbouw in hoofdstukken en paragrafen Bladzijden genummerd Kop- en voetteksten zijn relevant 6 Als bijlage is opgenomen: Overzicht met vereiste aantal uren stage en vereiste aantal lessen. 7 Stijl / Spelling Spelling en zinsopbouw zijn correct Bij meer dan 15 fouten breekt de docent de beoordeling af. Ja / nee Toelichting 8
Inhoudelijke beoordeling van het stageverslag Beoordelingscriteria G / V / O Toelichting: Er is een PAP voor deze stageperiode met leerdoelen en studieactiviteiten. Criteria: Leerdoelen zijn SMART geformuleerd. Studieactiviteiten zijn gericht op: Kennisverwerving (theoretische verdieping) Verwerving van vaardigheden Ontwikkelen van attitude als leraar Uitwerking van 3 lessen, minimaal bestaande uit: Lesopzet (+ bijlagen en verantwoording keuzes) Persoonlijke leerdoelen Lesverslag waarin je beschrijft: o hoe de les is verlopen; o hoe je de werkvorm hebt uitgevoerd (+ verantwoording i.r.t. de leerdoelen); o welke leermiddelen je hebt gebruikt; o hoe je de les hebt georganiseerd; o hoe je de relatie met leerlingen bij aanvang en verloop van de les hebt aangepakt; o hoe je de les met leerlingen en zijn begeleider hebt geëvalueerd. Reflectie van je leerproces m.b.t. voorbereiding, uitvoering en evaluatie op één les volgens Korthagen of STARR. De ingevulde competentiemeter is opgenomen in het dossier. Per deelcompetentie: Geef je een korte toelichting waaruit blijkt in welke mate je de competentie beheerst; Dit kan met behulp van een korte situatieschets of een voorbeeld. Aandachtspunten die je hebt gekregen van de stagebegeleider voor verdere ontwikkeling van zijn competenties. Door de stagebegeleider ingevuld beoordelingsformulier. Overzicht met het aantal uren en stageactiviteiten. Bijgesteld PAP voor de volgende stageperiode.. 9
BIJLAGE 3 Format Persoonlijk Activiteitenplan (PAP) Dit is een voorbeeld! Ontwikkeldoel (POP) Subdoelen (POP) Ik ben in staat om na het volgen van lesgeven doe je zo een lesopzet te maken waarin ik leerdoelen voor de leerlingen kan formuleren (Competentie 3.1: onderwijs voorbereiden). Ik kan: o doelstellingen formuleren volgens de criteria uit Standaert en Troch (2012) o doelstellingen classificeren m.b.v. de taxonomie van Romiszowski. Activiteiten (PAP) Evaluatie Ik wil dit leren omdat ik: o lessen wil verzorgen waarin ik de geleerde theorie in de praktijk kan brengen; o door de juiste classificatie van het leerdoel het beginniveau van de leerling kan vaststellen. Dit helpt mij bij het kiezen van de juiste didactische werkvormen. 1. Oriëntatie op het ontwikkeldoel: o bestuderen van literatuur over leerdoelen en over de taxonomie van Romiszowski. o leerdoelen zoals die in studiehandleidingen van studenten worden gebruikt bestuderen en vergelijken met de criteria uit de literatuur. o mijn bevindingen bespreken met mijn stagebegeleider. 2. Uitvoering: o zelf leerdoelen formuleren voor mijn eigen lessen met in achtneming van de geldende criteria. o nagaan of de leerdoelen aan de criteria voldoen en dit bespreken met mijn stagbegeleider. 3. Reflectie op het geleerde Ik schrijf mijn reflectieverslag m.b.v. de reflectiecyclus van Korthagen. m.b.t. proces o Was mijn werkwijze voor het behalen van het leerdoel effectief? Waarom wel of niet? Hoe had ik het beter kunnen doen? o Efficiënt? Waarom wel of niet? Hoe had ik het beter kunnen doen? m.b.t. product o Heb ik mijn leerdoel behaald? Waar blijkt dat uit? o Ben ik in staat om leerdoelen te formuleren die voldoen aan de criteria voor leerdoelformulering volgens Standaert en Troch. o Ben ik in staat om mijn geformuleerde leerdoelen te beoordelen. Waar blijkt dat uit? o Ben ik in staat om leerdoelen te classificeren volgens de taxonomie van Romiszowski? Waar blijkt dat uit? Gewenste begeleiding: Gesprek over mijn bevindingen met mijn stagebegeleider. Gewenste Begeleiding: Mijn werkwijze bespreken met mijn stagebegeleider en vragen of zij nog tips heeft voor mijn werkwijze. Aan mijn stagebegeleider vragen of zij mijn geformuleerde leerdoelen beoordeelt aan de hand van de criteria uit Standaert en Troch. 10