Bouwstenen voor Burgerkracht Dag van de transities, 19 november 2014 Helga Koper en Lydia Sterrenberg
Even voorstellen: Platform 31 Wie zijn we? Een kennis- en netwerkorganisatie voor stedelijke en regionale ontwikkeling Wat doen we? Platform31 ondersteunt professionals en organisaties bij sociale, economische en ruimtelijke vraagstukken met praktijkgerichte kennis en relevante netwerken. Platform31 ontwikkelt samen met partners kennis in wetenschappelijk onderzoek, praktijkexperimenten en netwerken. We verspreiden deze kennis zowel breed in de vakwereld, als gericht in opleidingen, congressen en excursies. Waarom bestaan we? Steden, regio s, dorpen en wijken zijn continu in beweging. Professionals en organisaties moeten kunnen inspelen op nieuwe sociale, economische en ruimtelijke ontwikkelingen. De nieuwste kennis in huis en samenwerken met andere partijen zijn dan onmisbaar.
Draagkracht van de wijk
Andere rolverdeling Hoge lonen Globalisering, Dynamiek arbeidsmarkt ICT Social media Meer hoger opgeleiden Vergrijzing Immigratie Economische crisis, werkeloosheid gemeenschap markt Burgers en ondernemers die iets nieuws doen overheid adaptief netwerk governance overheid als tuinman Uit: NSOB Pop-up publieke waarden, 2013
Troonrede 2013 Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven en omgeving
Burgerkracht (een definitie) Het vermogen van burgers om meer eigen verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen leven, dat van anderen en voor de kwaliteit van de samenleving als geheel? Dekkende definitie?
Aansluiting professional -cliënt
Best Persons onderzoek zie: http://kks.verdus.nl/nieuwsitem.aspx?id=1496
Uitdaging
Begrippen WMO Begrip Kern Kernvraag Zelfregie Zelf bepalen Wat wil ik? Eigen kracht Zelf kunnen Wat kan ik? Zelfredzaamheid Zelfstandig mee kunnen doen Is compensatie nodig? Eigen verantwoordelijkheid Zelf moeten of mogen Wat moet of mag ik zelf doen? Bron: Movisie
3D Wmo 2015 Jeugdwet Participatiewet Eigen verantwoordelijkheid Zelfstandig leven en aan het maatschappelijk leven deelnemen. Ondersteuningsbehoeften zelf en met hulp uit het sociale netwerk oplossen Zorgen dat jeugdigen veilig en gezond opgroeien, hun talenten ontwikkelen en meedoen in de samenleving Problemen zelf of met hulp van het sociale netwerk oplossen Benutten van mogelijkheden en kansen om te werken in een reguliere baan of op een andere manier maatschappelijk relevante activiteiten te verrichten Eigen kracht Vermogen om de eigen zelfredzaamheid of participatie te verbeteren Vermogen tot opvoeden (ouders) / vermogen om talenten te ontwikkelen en mee te doen in de samenleving (jeugdigen) Vermogen om, al dan niet met begeleiding, te werken of op een andere manier van maatschappelijk nut te zijn Zelfredzaamheid De gemeente is pas aan zet bij onvoldoende collectieve zelfredzaamheid. Ondersteuning richt zich op meer zelfredzaamheid, participatie en zelfregie Bron: Movisie Zelfregie Eigen wensen en voorkeuren zijn richtinggevend voor het eigen leven en eventuele ondersteuning daarbinnen De gemeente is pas aan zet bij onvoldoende collectieve zelfredzaamheid. Ondersteuning richt zich op sociaal herstel en versterking van het (collectieve) probleemoplossend vermogen Eigen wensen en voorkeuren zijn richtinggevend voor de opvoeding- en leefsituatie en eventuele ondersteuning daarbinnen De gemeente is aan zet als iemand als gevolg van een beperking of andere belemmeringen niet zelf in zijn bestaan kan voorzien, aan het werk kan komen en/of zelfstandig kan werken (komt niet aan de orde)
Wat doen rond burgerkracht? Hulpvrager (persoon of huishouden) Collectief Burgerkracht rond concrete hulpvraag Zelfregie, eigen kracht en individuele zelfredzaamheid van hulpvrager Beoordelen van zelfredzaamheid en ondersteunen van zelfregie en zelfredzaamheid bv.keukentafelgesprek Collectieve zelfredzaamheid Ondersteunen van informele ondersteuning bv lotgenotengroep, EigenKracht groep Burgerkracht voor de publieke zaak Maatschappelijk nuttige activiteiten door hulpvrager om iets voor de samenleving terug te doen Ondersteunen van wederkerigheid (wederdienst of tegenprestatie) bv.geleid vrijwilligerswerk Initiatieven van een groep burgers in maatschappelijke noden te voorzien Op gang brengen en/of ondersteunen van initiatieven van burgercollectieven bv Actietool/BUUV
Wat werkt bij het ondersteunen van zelfregie? - Autonomie : gelijkwaardigheid cliënt en professional - Maatwerk: op de persoon toegesneden benadering - Reflectie op de eigen situatie: brengt eigenaarschap dichterbij - Aansluiten bij motivatie - Gericht zijn op positieve wensen en doelen: het draait om perspectief Bron: Movisie, met aanvulling NJI databank
Eigen kracht en contact: werkzame elementen - Krachten centraal, niet beperkingen of problemen - Werken aan zelfrespect en zelfwaardering - Gericht leren en vaardigheden trainen - Aanreiken van informatie en educatie - Leren op maat - Het netwerk betrekken - Bemiddeling (brug maken tussen cliënt en samenleving) Bron: Movisie, met aanvulling NJI databank
Wat werkt bij ondersteunen van mantelzorg? - Informeren, over bv. aanbod, ziekte.. - Bewustwording van de situatie (ook via lotgenotencontact) - Opdoen van vaardigheden (coping situatie, grenzen stellen ) - Samenwerken (van professionals en mantelzorger; in netwerk mantelzorger)
- - Wat werkt bij vrijwillige inzet en buurtontwikkeling? - Aansluiten bij eigen competenties, motivatie en wensen - Lokale aanpak vanwege herkenbaarheid en draagvlak - Persoonlijke benadering en aanpak voor het lokale netwerk (kom op de borrel!) Buurtontwikkeling: gewoon beginnen! - Proactief aangaan van contacten, persoonlijke contacten - Aansluiten bij behoeften en capaciteiten van bewoners - Meedoen laagdrempelig maken - Empowerment: versterken van vertrouwen en vaardigheden van bewoners - Samenwerking met andere partijen in de buurt
Van: Zorg kennen
Naar klant kennen: Zorg en Kracht
En omgeving kennen
Klant: Wederkerigheid
Klant: Maatschappelijk nuttige tegenprestatie Alex Corra(VU) Thomas Kampen(UvA-> UvU) http://kks.verdus.nl/upload/documents/artikel%20trouw%20- %20Werk%20geeft%20goed%20gevoel%20(Thomas%20Kampen).pdf Heb een duidelijk doel voor de MNT. Geef cliënten zeggenschap. Vraag het eerst gewoon aardig, formuleer het niet meteen in termen van plichten en dwang. Maak er geen (taak)straf van. Zie het als een volwaardig instrument. Hanteer consideratiemodel (erkenning)
Vrijwilligers gezocht!
Vrijwilligers. Evaluatie WMO & Kunnen we dat niet aan vrijwilligers overlaten? Vrijwilligers: vooral mensen tussen 35-64 actief en jong gepensioneerden Bepaalde leefstijlgroepen Kortdurende informele steun OK; langdurige lastiger Overbelasting van mantelzorgers (1 op 7 tot 8) Bij informele steun: match belangrijk Vraagverlegenheid Onvoldoende ondersteuning mensen met psychische problemen Onvoldoende belangenbehartiging voor bepaalde groepen Onvervulde randvoorwaarden (, personeel)
Vrijwilligers. Evaluatie WMO & Kunnen we dat niet aan vrijwilligers overlaten? Kansen Andere groepen vrijwilligers weten te interesseren. Goed aansluiten bij motivatie van vrijwilligers ----> Nieuwe vormen bv. ICT, sociale oplossingen: Kanteling in ontwikkeling Andere verwachtingen -> minder aanvragen, meer gebruik informele hulp voorafgaand aan formele hulp Ondersteuning van gemeenten draagt bij aan de redzaamheid en participatie van aanvragers en helpt mantelzorgers Meer samenwerking tussen gemeenten (expertise, capaciteit en kwaliteit)
Wat kunnen professionals doen? Professionals kunnen vrijwilligers het gevoel geven dat ze erbij horen en er toe doen. Professionals spelen een belangrijke rol bij het creëren van een goede sfeer en gezamenlijke teamgeest Professionals open en uitnodigend middels begeleiding en advies, maar nauwelijks gezamenlijk overleg. Let op: soms professionals ook afwachtend zelfs defensief (door vrijwilligersmoeheid, slechte ervaringen of angst voor verlies eigen baan) Professionals blijven nodig voor: organisatie en financiën, conflictbeheersing, het tegengaan uitsluiting binnen publieke voorzieningen (bridging), het waarborgen van continuïteit. (http://www.platform31.nl/publicaties/kunnen-we-dat-niet-aan-vrijwilligers-overlaten)
Burgers maken hun buurt (Denters, Tonkens, Verhoeven, Bakker) Bewoners hebben op enig moment iets van ondersteuning nodig van professionals of lokale overheid Drie rollen van professionals of lokale overheid: stimuleren/uitlokken, faciliteren, co-productie De gewenste rol kan veranderen in de loop der tijd ACTIE-instrument http://kks.verdus.nl/upload/documents/publicatie%20- %20Burgers%20maken%20hun%20buurt.pdf
ACTIETOOL: OMGAAN MET BURGERINITIATIEVEN ACTIE : Animo Motivaties en drijfveren van burgers om hun initiatief gestalte te geven. Contact Verbinding met buurtgenoten, organisaties in de buurt en instanties. Toerusting Middelen (geld of natura), tijd en vaardigheden waar de initiatiefnemers over beschikken. Inbedding De manier waarop organisaties zijn ingericht om burgerinitiatieven te ondersteunen. Empathie Het vermogen van professionals en hun organisaties om zich te verplaatsen in bewoners en adequaat in te spelen op hun wensen en verwachtingen.
Vraag 1: waar ben je actief/waar niet? Hulpvrager (persoon of huishouden) Collectief Burgerkracht rond concrete hulpvraag Zelfregie, eigen kracht en individuele zelfredzaamheid van hulpvrager Beoordelen van zelfredzaamheid en ondersteunen van zelfregie en zelfredzaamheid Collectieve zelfredzaamheid Ondersteunen van informele ondersteuning Burgerkracht voor de publieke zaak Maatschappelijk nuttige activiteiten door hulpvrager om iets voor de samenleving terug te doen Ondersteunen van wederkerigheid (wederdienst of tegenprestatie) Initiatieven van een groep burgers in maatschappelijke noden te voorzien Op gang brengen en/of ondersteunen van initiatieven van burgercollectieven
Groep In welk quadrant ligt voor jou of jouw organisatie de grootste opgave/uitdaging? Met welke elementen kun je morgen aan de slag Wat vind je het lastigst/waar worstel je mee? Ideeën?
Vragen /Opmerkingen Helga Koper: helga.koper@platform31.nl Lydia Sterrenberg: l.sterrenberg@planet.nl