Contactdagen STEPP vzw 15 oktober 2013 Nieuwe spelregels bij overheidsopdrachten Erik Van Eecke eve@ebp.be 02-894 56 21 Brussel Paris Amsterdam www.ebp.be www.mpfrance.info www.ebpnl.com Expert in overheidsopdrachten
Het wettelijke kader Nieuwe Belgische reglementering Rechtsbescherming Wet van 17 juni 2013 2
Basisprincipes overheidsopdrachten & behoorlijk bestuur Europese principes: o Non-discriminatie (andere EU-lidstaten) o Gelijkheid o Transparantie Mededinging Forfaitaire grondslag (vaste prijs) Proportionaliteit Betaling na uitvoering Belangenvermenging Belang van de administratie Patere legem quam ipse fecisti het bestuur dient zich te houden aan haar eigen spelregels 3
Welke stappen moet u ondernemen? 1. Behoeftebepaling 2. Eventuele prospectie met oog op budgettering 3. Opstellen begroting 4. Eventuele marktverkenning 5. Omschrijving van de opdracht 6. Kwalificatie van de opdracht als werk, levering of dienst 7. Waardebepaling 8. Keuze gunningswijze 9. Eventuele interne goedkeuring van de gunningswijze 10. Opstellen bestek Administratief gedeelte Contractueel gedeelte Technische bepalingen Offerteformulier Inventaris / Samenvattende opmeting 11. Eventuele goedkeuring bestek 12. Bekendmaking van de opdracht of raadpleging van ondernemingen 13. Ontvangst van de offerte 14. Onderzoek offertes 15. Ontwerp gunningsbeslissing 16. Eventuele goedkeuring gunningsbeslissing 17. Informatie 18. Motivatie 19. Eventuele vastlegging 20. Sluiting van de overeenkomst 21. Uitvoering 4
Uw opdracht als werk, levering OF dienst Wettelijke basis Artikel 3 van de Wet van 15 juni 2006 Lijst van werken bedoeld in bijlage 1 van de Wet van 15 juni 2006 Lijst van diensten bedoeld in bijlage 2 van de Wet van 15 juni 2006 Diensten: omzendbrief 2 december 1997 Belang kwalificatie Verschillende plaatsingsregels Verschillende uitvoeringsregels 5
Uw opdracht als werk, levering OF dienst Opdracht van werken: Resultaat van: o o o Een geheel van bouwwerkzaamheden Of wegenbouwkundige werken Met een economisch/technische functie tot doel Overeenkomst onder bezwarende titel (prestatie tegenprestatie) Tussen aannemer & aanbestedende overheid, met betrekking tot: o Hetzij uitvoering van werken o Hetzij zowel ontwerpen als het uitvoeren van werken opgenomen in bijlage 1 o Hetzij het laten uitvoeren met om het even welke middel, van werken om aan de behoefte van de overheid te voldoen 6
Uw opdracht als werk, levering OF dienst Opdracht van leveringen: Een andere overheidsopdracht dan een overheidsopdracht van werken Overeenkomst onder bezwarende titel (prestatie tegenprestatie) Tussen aanbestedende overheid en een leverancier Die betrekking heeft op o o Aankoop van producten Leasing, huur of huurkoop van producten, met of zonder koopoptie Het leveren van producten met in bijkomende orde plaatsing- en installatiewerkzaamheden, blijft een opdracht van leveringen Iedere overeenkomst met als finaliteit te beschikken over roerend goed 7
Uw opdracht als werk, levering OF dienst Opdrachten van diensten: Een andere overheidsopdracht dan een overheidsopdracht voor werken of leveringen Overeenkomst onder bezwarende titel Tussen dienstverlener & aanbestedende overheid Die betrekking heeft op het verlenen van de in bijlage II vermelde diensten Bijlage II A: prioritaire diensten Bijlage II B: niet-prioritaire diensten 8
Uw opdracht als werk, levering OF dienst Lijst bijlage II A: 9
Uw opdracht als werk, levering OF dienst Lijst bijlage II A: 10
Uw opdracht als werk, levering OF dienst Lijst bijlage II B : 11
De waardebepaling Belang van waardebepaling In functie van de begroting In functie van tekenbevoegdheden In functie van de drempelbedragen o Belgisch o 8.500 euro vroeger 5.500 euro o 30.000 euro vroeger 22.000 euro o 85.000 euro vroeger 67.000 euro o Europees o 200.000 euro (leveringen & diensten) o 5.000.000 euro (werken) 12
De waardebepaling Algemene principes Op basis van totale duur en waarde opdracht rekening houdende met Alle verplichte opties Alle percelen Alle herhalingen Alle gedeelten: vaste en voorwaardelijke Alle verlengingen Alle geplande opdrachten voor de duur van de raamovereenkomst of dynamisch aankoopsysteem Al het prijzengeld (winnaar) en vergoedingen (niet-winnaars) Men moet dus rekening houden met alle elementen die de waarde kunnen beïnvloeden 13
De gunningswijzes De basisgunningswijzes: Aanbesteding Offerteaanvraag Onderhandelingsprocedure Concurrentiedialoog Met verschillende gevolgen Aanbesteding: Offerteaanvraag: Onderhandelingsprocedure: Concurrentiedialoog: één criterium (prijs) meerdere criteria minimum één criterium meerdere criteria 14
De gunningswijzes Eenstaps-, tweestaps- of driestapsprocedures Procedures in 1 stap: openbaar o o o Open aanbesteding Open offerteaanvraag Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking Procedures in 2 stappen: beperkt o o o Beperkte aanbesteding Beperkte offerteaanvraag Onderhandelingsprocedure met bekendmaking Procedures in 3 stappen o Concurrentiedialoog Zelf te bepalen: o Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking 15
De onderhandelingsprocedures Artikel 26, 1: Onderhandeling ZONDER bekendmaking 1. Werken / Leveringen / Diensten: a) Goed te keuren uitgave niet hoger dan 85 000 euro excl. BTW b) Voorwerp van markt geheim of uitvoering gaat gepaard met bijzondere veiligheidsvoorschriften of ter bescherming van de fundamentele belangen van de staat c) Dringendheid Strikt noodzakelijk Niet mogelijk voor open of beperkte procedure of onderhandelingsprocedure met bekendmaking in dwingende spoed Onvoorzienbare gebeurtenissen Niet te wijten aan administratie d) Geen of geen geschikte aanvraag tot deelneming of offerte Naar aanleiding van open op beperkte procedure Oorspronkelijke voorwaarden mogen niet wezenlijk gewijzigd worden 16
De onderhandelingsprocedures Artikel 26, 1: Onderhandeling ZONDER bekendmaking 1. Werken / Leveringen / Diensten: e) Onregelmatige offertes of onaanvaardbare offertes (vroeger prijzen ) Na open of beperkte procedure of concurrentiedialoog bij Europese bekendmaking : raadpleging van alle inschrijvers die voldoen aan kwalitatieve selectie formeel regelmatige offertes oorspronkelijke voorwaarden opdracht NIET wezenlijk wijzigen Op Belgisch niveau : bijkomende raadpleging andere bekwame inschrijvers Verruiming mededinging Oorspronkelijke voorwaarden mogen niet wezenlijk gewijzigd worden f) Gunning is slechts mogelijk aan één bepaalde aannemer, leverancier of dienstverlener 17
De onderhandelingsprocedures Artikel 26, 1: Onderhandeling ZONDER bekendmaking 2. Werken / Diensten: a) Aanvullende werken of diensten Niet voorzien in oorspronkelijke opdracht Onvoorzienbare omstandigheden Noodzakelijk voor de uitvoering initiële opdracht Bedrag aanvullende werken mag niet hoger liggen dan 50% initiële waarde b) Herhaling soortgelijke werken of diensten Overeenstemmen met basisontwerp Herhaling dient voorzien te zijn in oorspronkelijke opdracht, geplaatst bij open of beperkte procedure Gunning herhalingsopdrachten moet gebeuren binnen de drie jaar na sluiting oorspronkelijke opdracht 18
De onderhandelingsprocedures Artikel 26, 1: Onderhandeling ZONDER bekendmaking 3. Leveringen: a) Onderzoek, studie, proefneming of ontwikkeling b) Aanvullende leveringen Bestemt door gedeeltelijke vernieuwing of uitbreiding van bestaande leveringen Verandering van leverancier doet onverenigbaarheden ontstaan Looptijd van deze opdrachten en nabestelling mogen de drie jaar niet overschrijden c) Aanvullende leveringen van dezelfde aard Onvoorziene omstandigheden Waarde aanvullende leveringen niet hoger dan 50% van de oorspronkelijke opdracht Samengevoegde bedrag alle opdrachten < Europese drempel d) Op de grondstoffenmarkt genoteerde en aangekochte leveringen e) Leveringen tegen bijzonder gunstige voorwaarden Stopzetting of faillissement 19
De onderhandelingsprocedures Artikel 26, 1: Onderhandeling ZONDER bekendmaking 4. Diensten: Ontwerpenwedstrijd Betrokken opdracht volgt op een ontwerpenwedstrijd Moet worden gegund aan de winnaar of winnaars van de wedstrijd 20
De onderhandelingsprocedures Artikel 26, 2: Onderhandeling MET bekendmaking 1. Werken, leveringen of diensten a) Onregelmatige offertes of onaanvaardbare offertes (vroeger prijzen ) Na open of beperkte procedure of concurrentiedialoog Oorspronkelijke voorwaarden mogen niet wezenlijk gewijzigd worden b) Onmogelijk op voorhand een globale prijs vast te stellen (leveringen) c) Gereserveerde opdrachten conform artikel 22 d) Geraamde waarde < 600 000 euro ebtw (Werken) of < 200 000 euro ebtw (leveringen en diensten) 2. Werken Onderzoek, proefneming of ontwikkeling 3. Diensten Onvoldoende nauwkeurige specificatie van de opdracht 4. Diensten Bijlage II B van de Wet 21
De onderhandelingsprocedures Belangrijke innovatie: vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking geen nieuwe procedure maar vorm van de onderhandelingsprocedure met bekendmaking georganiseerd in één enkele fase (in plaats van 2), zoals de open procedure doel: inkorting van de na te leven termijnen die normaal gelden bij OHMB enkel mogelijk < drempels Europese bekendmaking (wanneer voor werken toepassing wordt gemaakt van artikel 26, 2, 1, d, van de wet: beneden 600.000 euro) 22
Bijkomende mogelijkheden Aankoopcentrale/Opdrachtencentrale Raamovereenkomst Dynamisch aankoopsysteem Elektronische veiling Lijst van geselecteerden Kwalificatiesysteem 23
De publicatiedrempels De drempels Europees: o Leveringen en diensten bijlage 2A: 200 000 o Diensten bijlage 2 B: alleen gunning o Werken 5 000 000 euro Nationaal: o Werken, levering & diensten => in principe alles De vooraankondiging Europees: o Leveringen en diensten bijlage Europees en nationaal: o Leveringen (CPA) 750 000 euro o Diensten (bijlage 2A) 750 000 euro o Werken 5 000 000 euro 24
De publicatietermijnen: Europees Open procedures Standaard 52 kalenderdagen Bij vooraankondiging 36 / 22 kalenderdagen (elektronisch) Beperkte procedures Aanvraag tot deelneming 37 kalenderdagen Indien versneld 15 kalenderdagen (maar minimum 10, elektronisch) Offerte 40 kalenderdagen Indien vooraankondiging 22 kalenderdagen (maar minimum 10, indien versneld) Onderhandelingsprocedure met bekendmaking Aanvraag tot deelneming 37 kalenderdagen Indien versneld 15 kalenderdagen (maar minimum 10) Offerte Niet bepaald Concurrentiedialoog Aanvraag tot deelneming 37 kalenderdagen Rest: niets bepaald 25
De publicatietermijnen: Belgisch Open procedures Standaard 36 kalenderdagen Indien versneld en elektronisch 10 kalenderdagen Beperkte procedures Aanvraag tot deelneming 15 kalenderdagen Indien versneld en elektronisch 10 kalenderdagen Offerte 15 kalenderdagen Indien versneld en elektronisch 10 kalenderdagen Onderhandelingsprocedure met bekendmaking Aanvraag tot deelneming 15 kalenderdagen Indien versneld en elektronisch 10 kalenderdagen Offerte niet bepaald Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking Offerte 22 kalenderdagen Indien versneld en elektronisch 10 kalenderdagen 26
De kwalitatieve selectie: evaluatie onderneming Wettelijke basis Artikels 58 tot en met 79 van het KB van 15 juli 2011 Belangrijk onderscheid: Selectiecriteria meten de onderneming Gunningscriteria meten de waarde van de offerte Onderscheid tussen Toegangsrecht Uitsluitingscriteria Financieel & Economische draagkracht Technische bekwaamheid 27
De gunningscriteria: evaluatie offerte Opdrachten boven EU-drempel Principe: weging meedelen Uitzondering (dus motiveren): in dalende volgorde Passende vork... Opdrachten onder EU-drempel Ofwel, weging Ofwel, dalende volgorde Ofwel, gelijke waarde 28
Enkele belangrijke elementen in het bestek Inhoud Geen wettelijke basis op zich (slechts talrijke verwijzingen naar inhoud in verschillende artikels doorheen wetgeving) Geen wettelijke vormvereisten Zelfs gelijkaardige documenten (Cfr onderhandelingsprocedure) Omschrijving = Contractuele bepalingen van de opdracht = Bevat: Administratieve bepalingen Contractuele bepalingen Technisch bepalingen Offerteformulier Samenvattende opmeting (vroeger opmetingsstaat) / Inventaris 29
Enkele belangrijke elementen in het bestek Het begrip opdrachtdocumenten Betreft documenten op de opdracht toepasselijk (aankondiging, bestek, aanvullende documenten (type bestekken en elk ander document met specifieke voorwaarden) Betreft dus eerder documenten die uitgaan van de aanbestedende overheid Aanvraag tot deelneming en offerte maken hiervan geen deel uit (gaan uit van de inschrijver) 30
Enkele belangrijke elementen in het bestek Toepassingsgebied van de AUR (cfr huidige AAV) Opdrachtbedrag > 30 000 euro: KB volledig van toepassing 8 500 euro opdrachtbedrag < 30 000 euro: basisartikelen van toepassing (1 tot 9, 13, 17 en 18, 37 en 38, 44 tot 63, 67 tot 73, 78, 1, 84, 95, 127 en 160) Opdrachtbedrag < 8 500 euro: KB niet toepasselijk behalve andersluidende bepaling 31
Enkele belangrijke elementen in het bestek Basisartikelen: Artikels 1 9 Algemene bepalingen Artikel 13 Uitgesloten personen Artikels 17 en 18 Afzonderlijke opdrachten en vertrouwelijkheid Artikel 37 en 38 Wijziging van de opdracht en overdracht Artikels 44 tot 63 Actiemiddelen van de aanbestedende overheid Artikels 67 tot 73 Voorschotten derdenbeslag intrest onderbreking of vertraging korting wegens minderwaarde compensatie rechtsvorderingen Artikels 78, 1 Algemene arbeidsvoorwaarden, veiligheid en hygiëne Artikel 84 Aansprakelijkheid aannemer Artikel 95 Betalingen voor werken Artikel 127 Betalingen voor leveringen Artikel 160 Betalingen voor diensten 32
Enkele belangrijke elementen in het bestek Het begrip opdrachtdocumenten Nog steeds afwijkingen? Ja, voor zover de bijzondere eisen van de opdracht dit noodzakelijk maken Lijst moet worden opgenomen vooraan in bestek Motivering van afwijking van bepaalde artikels (zie volgende slide) Indien motivering ontbreekt in bestek, wordt afwijking voor nietgeschreven beschouwd Geen sanctionering indien er een door beide partijen ondertekende overeenkomst is 33
Enkele belangrijke elementen in het bestek o Art. 10: gebruik elektronische middelen o Art. 12: onderaannemers (kwalitatieve selectie) o Art. 13: onderaannemers (uitgesloten onderaannemers) o Art. 18: vertrouwelijkheid o Art. 25 30: borgtocht o Art. 44 63: actiemiddelen AO, klachten en verzoeken, incidenten, schorsing, verbreking o Art. 66: algemene betalingsvoorwaarden o Art. 68 73: betaling derdenverzet, intrest laattijdige betaling, onderbreking/vertraging uitvoering o Art. 78 81: voorwaarden personeel + organisatie bouwplaats, wijziging opdracht, spel VH (W) o Art. 84: aansprakelijkheid aannemer (W) o Art. 86: vertragingsboetes (W) o Art. 96: toepasselijke bepalingen promotieopdracht werken o Art. 123: vertragingsboetes (L) o Art. 154: vertragingsboetes (D) 34
Enkele belangrijke elementen in het bestek Prijsherzieningen Voortaan «verplicht» voor werken, leveringen en diensten Weerspiegelt de werkelijke kostprijsstructuur: objectieve en controleerbare parameters Indien niet mogelijk: gezondheidsindex, index van de consumptieprijzen of een andere passende indexformule De herzieningsformule moet geen vaste factor meer bevatten (artikel 57 van de wet van 30 maart 1976 betreffende de economische herstelmaatregelen zal dus niet meer toepasselijk zijn op de overheidsopdrachten) Niet van toepassing in geval van: Behoorlijk gemotiveerde afwijking Opdrachten <120.000 euro of met uitvoeringstermijn <120 werkdagen of 180 kalenderdagen 35
Enkele belangrijke elementen in het bestek Financiële zekerheden Borgtocht artikel 25 Geen borgtocht vereist voor: Leveringen en diensten waarvan uitvoeringstermijn niet langer is dan 45 dagen (voorheen: 30) Opdrachten van diensten categorie 3 (luchtvervoer), 4 (postvervoer), 18 (vervoer per spoor), 21 (juridische diensten), 24 (onderwijs) Opdrachten < 50 000 euro Bedrag borgtocht = 5% van het oorspronkelijk opdrachtbedrag Voor leveringen en diensten zonder totale prijs: 6 x geraamd maandelijks bedrag (tenzij anders bepaald in opdrachtdocumenten) 36
Enkele belangrijke elementen in het bestek Verbintenistermijn 90 dagen in plaats van 60, behoudens andersluidende bepaling (schrapping van de mogelijkheid voor de inschrijvers om, in geval van opdrachten voor leveringen of diensten, in bepaalde gevallen zelf de verbintenistermijn van hun offerte te bepalen) Mogelijkheid om een verlenging te vragen vóór het verstrijken van de termijn Verlenging van rechtswege met de duur van de eventuele wachttermijn 37
Indiening en opening offertes Indieningswijze kandidatuurstelling Artikel 51, KB van 15 juli 2011 Elke indiening moet individueel en schriftelijk of telefonisch zijn Kan per fax of elektronisch (niet in overeenstemming met artikel 52, 1) maar moet achteraf elektronisch (wel in overeenstemming met artikel 52, 1) of per brief worden bevestigd. Verzoek en termijn moeten in dat geval vermeld worden in aankondiging. Wordt aanvraag per telefoon ingediend, dan moet bevestiging elektronisch (wel in overeenstemming met artikel 52, 1) of per brief geschieden voor verstrijken termijn bepaald voor ontvangst Ondertekening door bevoegd of gemachtigd(e) perso(o)n(en 38
Indiening en opening offertes Indieningswijze offerte Artikel 51, 2 KB van 15 juli 2011 Elke indiening moet schriftelijk zijn Voor de ondertekening van de offerte worden dezelfde principes toegepast als voor de aanvragen tot deelneming Gebruik van elektronische middelen (artikel 52) Keuze tussen (te vermelden in opdrachtdocumenten) Verplichten Toestaan Verbieden Stand van zaken? 39
Indiening en opening offertes Indiening van de offerte Artikels 90 en 91, KB van 15 juli 2011 Offerte op papier wordt in definitief gesloten omslag gestoken met vermelding van: datum openingszitting, besteknummer of opdrachtvoorwerp (nieuw!) en eventueel perceelnummer. Wordt via postdienst of drager overgemaakt (vroeger per brief of per bode) Bij verzending via postdienst (niet per drager, incluis koerierdienst) enveloppe in tweede gesloten omslag met vermelding offerte. Wordt geadresseerd aan adres in opdrachtendocumenten. Offertes per drager moeten worden overgemaakt aan de door de aanbestedende overheid aangewezen persoon of in de offertebus worden gedeponeerd indien voorhanden (nieuw!) 40
Indiening en opening offertes Indiening van de offerte Artikels 90 en 91, KB van 15 juli 2011 Elke offerte moet bij de voorzitter toekomen alvorens hij de zitting opent. Laattijdige offertes worden ongeopend of geweigerd, welke ook de oorzaak is (nieuw!). Uitzondering die toelaat de offertes aangetekend 4 kalender dagen voor datum van opening te versturen blijft en voor zover de opdracht nog niet is gesloten. Opsplitsing tussen indiening en opening offertes verboden (verslag aan de koning) Betreffende wijziging of intrekking offertes voor opening van de offertes moet het voorwerp en de draagwijdte van de wijzigingen nauwkeurig worden vermeld. Niet meer op straffe van nietigheid (nieuw!). 41
Indiening en opening offertes Indiening van de offerte Artikels 92-94, KB van 15 juli 2011 De openingszitting vindt plaats in het lokaal en op datum en uur bepaald in opdrachtendocumenten en wordt geleid door een voorzitter bijgestaan door één of meerdere bijzitters (nieuw!) Chronologisch verloop 1. Voorafgaandelijk aan opening niet elektronische offertes plaatsen 2. Na toegang, overhandiging andere offertes. Bij beperkte procedures alleen betrokkenen firma s toegelaten (nieuw!) 3. Opening 4. Inzage offertes 5. Voorlezing : naam(handelsnaam), woonplaats (maatschappelijke zetel), intrekkingen. Bij aanbesteding wordt nu het totale offertebedrag (nieuw! : vroeger aangeboden prijzen), BTW inbegrepen (nieuw!), de varianten, de verplichte opties (nieuw!), kortingen (nieuw!) en toeslagen (nieuw!) voorgelezen (vroeger prijswijzigingen). 5. Parafering blad per blad van de offerte, belangrijk geachte bijlagen (voorzitter of bijzitter) en documenten tot wijziging en intrekking door voorzitter of bijzitter. Paraaf kan vervangen worden door ander authentificatiemiddel (stempel of naamstempel) (nieuw!). 6. Proces-verbaal openingszitting door de voorzitter 42
Uw beslissing: wat moet u doen? Gunning (standstill) Sluiting > EU-Drempel I + M + Standstill + V/S (60d) + SV (5jaar) + OVV (6mnd) + AS (6 mnd) 85.000 <... < EU-Drempel I + M (+ standstill) + V/S (60d) + SV (5jaar) 8.500 <... < 85.000 I (+ M) + V/S (60d) + SV (5jaar) 43
Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Contacteer Erik Van Eecke op 02-894 56 21of via eve@ebp.be Brussel Paris Amsterdam www.ebp.be www.mpfrance.info www.ebpnl.com Expert in overheidsopdrachten