Agendanummer: Datum raadsvergadering: Onderwerp: Kwaliteitsplan Beheer Openbare Ruimte Gevraagde Beslissing: Aan de gemeenteraad van Krimpen aan den IJssel Te besluiten om: 1. voor het gehele beheerareaal van de openbare ruimte van de gemeente (verharding, groen en meubilair) een integraal kwaliteitsniveau B (technisch en verzorging/reiniging) vast te stellen; 2. eenmaal per jaar het kwaliteitsniveau te evalueren; 3. de daadwerkelijke uitvoering van het beheer van de openbare ruimte te realiseren binnen de budgetten die zijn opgenomen in de meerjarenbegroting 2015-2018. Krimpen aan den IJssel, Inleiding In 2007 is het Kwaliteitsplan Openbare Ruimte vastgesteld. Daarin is vastgelegd welke (beeld)kwaliteit we in de openbare ruimte van Krimpen aan den IJssel nastreven. Concreet gaat het om de volgende onderdelen 1 : verharding (voet- en fietspaden, wegen); groen (bomen, beplanting); meubilair (openbare verlichting, banken, hekwerken, afvalbakken en speeltoestellen) reiniging c.q. verzorging (van verharding, groen en meubilair). Het kwaliteitsplan bevat de objectieve resultaatbeschrijving van het beheer en onderhoud in onze gemeente. Het is de basis voor het contracteren van aannemers (die het (meeste) werk uitvoeren), voor onze eigen uitvoerende medewerkers en voor de gemeentelijke toezichthouders. De afgelopen periode is er door financiële nood gedwongen op beheer en onderhoud van de openbare ruimte behoorlijk bezuinigd. Het leek ons daarom goed om terug te kijken op de periode 2007-2014. Wij hebben Antea gevraagd om een review uit te voeren. Dat heeft geleid tot bijgaande rapportage. 1 Voor riolering, watergangen en civiele kunstwerken is het kwaliteitsniveau in andere beleidsdocumenten vastgelegd. Ook de begraafplaatsen vallen buiten het bereik van het Kwaliteitsplan Beheer Openbare Ruimte.
In de rapportage worden conclusies getrokken en adviezen uitgebracht die ons ertoe hebben gebracht om u voor te stellen om nieuwe afgewogen keuzes te maken om ook in de toekomst aan bepaalde veiligheids- en kwaliteitsnormen te blijven voldoen. Ook stellen we voor om in de uitvoering nieuwe keuzes te maken, zoals de inzet van social return binnen contracten en het geven van ruimte aan burgerinitiatieven. Op die manier kunnen wij ook de komende jaren de openbare ruimte van Krimpen aan den IJssel schoon, heel en veilig houden. Beoogd effect Gefundeerde keuzes maken om een functionele en veilige openbare ruimte te waarborgen, die op een basis-kwaliteitsniveau wordt onderhouden. Korte toelichting De gemeente beheert de verharding, het groen en het meubilair in de openbare ruimte. Het beheer bestaat uit verzorgend onderhoud (reiniging) en technisch onderhoud zoals, herstraten, snoeien en herstel van schades. De vervangingswaarde van het totale areaal, oftewel de kosten die gemaakt moeten worden om het totale areaal nieuw aan te leggen, vertegenwoordigen een waarde van ruim 85 miljoen euro. De arealen zijn in de afgelopen jaren vrijwel gelijk gebleven. In 2007 is een kwaliteitskeuze gemaakt op basis van prioriteiten die in een aantal workshops met uw raad zijn gesteld. In 2012 is aangegeven dat de hoge(re) kwaliteitskeuze voor het centrumgebied, de woonzorggebieden en de hoofdwegen(structuur) financieel niet meer haalbaar is. Als gevolg van (noodzakelijke) bezuinigingen heeft uw raad vanaf 2009 lagere budgetten beschikbaar gesteld. In het kader van de kwaliteitskeuze hadden de budgetten voor verharding juist licht moeten stijgen. Het benodigde (jaarlijkse) extra budget is echter nooit volledig toegekend. Ook de middelen om grootschalig onderhoud (herstrating) te plegen zijn aanzienlijk afgenomen door lagere dotaties aan de onderhoudsvoorzieningen en een zekere temporisering van de herstratingsprojecten. De consequenties hiervan op de langere termijn zijn nog ongewis, maar in combinatie met de leeftijdsopbouw van het areaal is het zaak om dit goed te blijven volgen. Voor groen, meubilair en reiniging zijn de budgetten eveneens gedaald, maar dit is door gunstige contractonderhandelingen en uitstel van vervanging opgevangen. Twee keer per jaar voert een onafhankelijke partij een schouw uit om de ontwikkeling van het resultaat (objectief) te kunnen volgen. Gemiddeld is het resultaat in de periode 2008-2013 een 6,9. De kwaliteit van verharding scoort gemiddeld het laagst (6,7); die van verzorging gemiddeld het hoogst (7,1). De huidige kwaliteit scoort een fractie beter dan kwaliteitsniveau B in de CROW-systematiek. Daarnaast doen we mee aan het burgeronderzoek van Waar staat je gemeente. Dat levert (eens in de twee jaar) een subjectief waarderingscijfer op voor de staat van de openbare ruimte (groen, verharding, meubilair en reiniging) in onze gemeente. In 2014 heeft 60% of meer van de inwoners voor alle vier aspecten aangegeven tevreden te zijn over de kwaliteit. Over groen is men het minst tevreden. Ten opzichte van vergelijkbare gemeenten scoort onze gemeente gelijk of (een fractie) beter. Het aantal meldingen is in de jaren 2010-2013 vrijwel gelijk gebleven. De meeste meldingen gaan in al die jaren over defecte of beschadigde openbare verlichting. Opvallend is het relatief lage aantal meldingen over reiniging. 2
Argumenten 1.1 Kiezen voor een integraal kwaliteitsniveau B in de gehele gemeente Bij het opstellen van het eerste kwaliteitsplan openbare ruimte in 2007 stond de beeldkwaliteit centraal. In het nieuwe plan spreken we nog steeds over beeldkwaliteit, maar willen wij ons vooral richten op gewenste effecten. De functionaliteit en de veiligheid blijven hierin de belangrijkste pijlers. Het streven is om in de gehele gemeente een basiskwaliteit (rapportcijfer 6,0) te scoren. Jaarlijks wordt het kwaliteitsniveau geëvalueerd en met de raad besproken. Het nieuwe kwaliteitsplan gaat uit dan een integraal kwaliteitsniveau B (basis) in de gehele gemeente. In het vorige kwaliteitsplan lag het kwaliteitsniveau op onderdelen op een hoger niveau. 1.2 Sobere, meer functionele inrichting Bij nieuwe ontwikkelingen of (her)inrichting van gebieden wordt vanaf nu gekozen voor een meer sobere, functionele inrichting. Functionaliteit en veiligheid staan hierbij voorop, voor extra voorzieningen of variatie is minder ruimte. Dit is nodig om de realisatie van het integrale kwaliteitsniveau B te kunnen waarborgen. 1.3 Duurzamer materiaalgebruik Bij het kiezen van nieuwe materialen in de openbare ruimte wordt gekozen op levensduur, slijtvastheid en onderhoudsvriendelijkheid. Door keuze voor de totale life-cycle-kosten, in plaats van uitsluitend aanschafkosten, leveren voordeel op doordat minder herstel en vervangingskosten ontstaan. 1.4 Beheervriendelijke oplossingen Keuzes die gemaakt geworden voor de inrichting en het materiaalgebruik kunnen behoorlijke consequenties hebben voor het beheer en onderhoud. In het ontwerp houden we dus (meer) rekening met het beheer en de toekomstige beheerkosten. 1.5 Kansen van participatie Social return - letterlijk: sociale opbrengsten - is een breed begrip. We verstaan eronder: maatregelen die de naleving van grondrechten en beginselen van gelijkheid en nondiscriminatie, sociale cohesie en solidariteit moeten bevorderen. De essentie is dat de bedrijfsvoering zodanig wordt ingericht dat er opbrengsten zijn op het sociale vlak. Het primaire onderhoud, om te zorgen voor een bepaald veiligheid- en kwaliteitsniveau in de buitenruimte, kan hieraan een invulling geven. Er zijn gesprekken gevoerd met Capelle Werkt, een organisatie die samen met het werkplein langdurig werklozen en mensen met een afstand op de arbeidersmarkt begeleidt. Mogelijk kan deze organisatie als een aannemer fungeren ten behoeve van een deel van het onderhoud van de buitenruimte voor specifieke werkzaamheden. Maar ook met Promen zijn gesprekken gevoerd om te komen tot een mogelijke uitbreiding van hun werkzaamheden in de buitenruimte. Deze ontwikkelingen staan in relatie tot de aanbesteding van het integrale onderhoudsbestek in de eerste helft van 2015. 1.6 Beheerstrategie vanuit kosteneffectief beheer Voor de kwaliteitskeuze is het belangrijk de thema s en gewenste effecten te vertalen naar meetbare kwaliteit. Hiervoor is een landelijk meetlat ontwikkeld vanuit de CROW (kennisorganisatie op het gebied van infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer en werk en veiligheid). Om ook in de toekomst een aanvaardbaar kwaliteitsniveau te handhaven is een andere manier van ontwerpen en beheren noodzakelijk. De inzet van burgers en andere stakeholders is daarbij van toegevoegde waarde. Bij de inspraak van nieuwe- en herstraatprojecten wordt aandacht geschonken aan de beheerparagraaf. Afspraken over beheer en onderhoud wordt vastgelegd, waaronder burgerparticipatie. 3
1.7 Burgerparticipatie Burgerparticipatie wil zeggen: inspelen op ideeën en denkkracht van inwoners. Hierbij is een actieve rol voor de gemeente weggelegd. Zeker door het stimuleren en reguleren van bestaande structuren: bijvoorbeeld door bewoners overleg commissies, (buurt)verenigingen en werkvoorzieningsprojecten (zwerfafvalpakkers) daarin actief te betrekken. De komende periode worden deze activiteiten in kaart gebracht. Het actief werven van een buurtcoördinator of straatcoach kan voor een positief effect zorgen in de wijk. Deze participatie levert namelijk voordelen op zoals extra kwaliteit en meer betrokkenheid bij de omgeving. 1.8 Aanjaagfonds Burgerparticipatie Het is een nieuw fonds van de gemeente voor iedereen die een idee heeft voor een burgerinitiatief en daarbij ondersteuning kan gebruiken. Om in aanmerking te komen voor ondersteuning moet het initiatief door en voor de bewoners van Krimpen aan den IJssel zijn. Het mag geen winstoogmerk hebben en niet alleen ten goede komen aan een individu. Jaarlijks is hiervoor een bedrag van 10.000,00 beschikbaar. 1.9 Communicatie De gemeente wil de betrokkenheid van de burgers en ondernemers bij de openbare ruimte vergroten door de communicatie over de openbare ruimte te intensiveren. Zowel via algemene kanalen als bijvoorbeeld ook het optimaliseren van het (digitale) meldingensysteem wordt gewerkt aan het verbeteren van de communicatie. Ook de inzet van wijkwethouders als direct aanspreekpunt moet de afstand tussen burgers en overheid verkleinen. Door een transparante wijze van communiceren over de keuzes betreffende beleid en werkzaamheden ontstaat meer inzicht in de activiteiten van de gemeente in de openbare ruimte. 1.10 Monitoring kwaliteit en tevredenheid burgers Door het functioneren van de buitenruimte te beoordelen in termen van effecten (schoon, heel en veilig) is de relatie tussen de technisch gerichte inspanningen en de daarmee bereikte bestuurlijke doelstellingen inzichtelijk te maken. In 2007 zijn hiervoor 50 hotspots aangewezen waarbij twee keer per jaar de kwaliteit van de buitenruimte wordt gemeten en vastgelegd. Ook wordt er om de twee jaar een enquête gehouden onder de burgers waar staat je gemeente. Kanttekeningen Over de openbare ruimte heeft elke burger een mening. Een juiste balans tussen de kosten en baten is elke keer een lastige afweging. Het helder en transparant weergeven van de Krimpense beleidskeuzes is daarom nog een nieuwe uitdaging die we de komende jaren verder invulling moeten geven. In tegenstelling tot landelijke normering en richtlijnen, omdat deze voor elke gemeente het zelfde zijn. (b.v. attractiebesluit voor speeltoestellen en politiekeurmerk voor openbare verlichting) Financiën Het voorgestelde scenario met een integrale basis kwaliteit (B-kwaliteit) kan binnen de huidige middelen worden gerealiseerd. Tot slot Het gekozen kwaliteitsniveau zal als leidraad gaan fungeren bij (her)inrichting van nieuwe en bestaande openbare ruimten. Er worden kaders en randvoorwaarden geformuleerd, die structureel bij de planvorming zullen worden betrokken. In een beheerparagraaf worden de financiële consequenties voor het beheer en onderhoud inzichtelijk gemaakt. In een jaarlijks verslag zullen de bevinden over de kwaliteit van de buitenruimte aan het college en de gemeenteraad worden gerapporteerd. 4
Voor het beheer- en onderhoud van de openbare ruimte zijn een aantal nieuwe contracten aangegaan dit jaar, o.a. groot-onderhoud verharding en onderhoud watergangen. Verder is het integraal onderhoudscontract in de aanbestedingsfase. In dit contract krijgt, naast het groenbeheer, ook het mechanisch vegen, onkruidbestrijding op verharding en het machinaal reinigen van kolken een plaats. Voor het specialistische bomenbeheer wordt een apart bestek geschreven. Met Promen zijn besprekingen over een mogelijk behoorlijke uitbreiding van het onderhoudscontract in de openbare ruimte. Bijlagen Rapportage Kwaliteitsplan Beheer Openbare Ruimte (Antea Group) In de vergadering van de besluitvoorbereidende commissie van geweest. is dit voorstel aan de orde Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Krimpen aan den IJssel, Mr. A. Boele secretaris L.M. Huizer burgemeester Ontwerp-besluit De raad van de gemeente Krimpen aan den IJssel; 5
Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d besluit: 1. voor het gehele beheerareaal van de openbare ruimte van de gemeente (verharding, groen en meubilair) een integraal kwaliteitsniveau B (technisch en verzorging/reiniging) vast te stellen; 2. eenmaal per jaar het kwaliteitsniveau te evalueren; 3. de daadwerkelijke uitvoering van het beheer van de openbare ruimte te realiseren binnen de budgetten die zijn opgenomen in de meerjarenbegroting 2015-2018. Aldus besloten door de raad van de gemeente Krimpen aan den IJssel in zijn openbare vergadering van De griffier, De voorzitter, 6